tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Tüketici Haklarý ve Halk Saðlýðý Açýsýndan Genetiði Deðiþtirilmiþ Organizmalar
hazýrlandýðýnda, fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik özellikleri itibariyle tüketime uygun
ve besin deðerini kaybetmemiþ gýda maddesi olarak tanýmlanmaktadýr (Güler, 2006).
Gýda güvencesi; insanlarýn sürdürülebilir, güvenilir, uygun fiyatta, kaliteli, saðlýklý
beslenme alýþkanlýðýný geliþtirecek gýdalarý satýn alma ve tüketme hakkýna sahip
olmalarýnýn güvence altýna alýnmasýdýr. Gýdalar yeterli ve besleyici olmalý, kiþisel ve
kültürel olarak ta kabul görmelidir (Güler, 2006).
Güvenli gýda ve gýda güvencesini etkileyebilecek yapýda görülen GDO’lar konusunda
ve bu ürünlerin halk saðlýðýna etkileri ile ilgili yapýlmýþ çalýþmalardan örnekler vermek
gereklidir. Bilimsel bulgulardan bazýlarýný incelersek; yapýlan bir çalýþmada Kanda,
biyoteknolojik mýsýrdan gelen DNA tespit edilmiþtir. Bu durum tüketicinin saðlýðý
açýsýndan olumsuz sonuçlar doðurabilecek bir tespittir. Baþka bir çalýþmada;
GDO’lu bezelyelerin bilinmeyen/tanýmlanamayan bir mekanizma ile alerjik
reaksiyona/reaksiyonlara sebep olduðu belirlenmiþtir. Alerjik reaksiyona neden
olabilecek bezelyelerin tüketicilerin saðlýðýný olumsuz etkileyeceði ortadadýr. Soya da
bilinmeyen RNA serisi tespit edilmiþtir. Ortaya çýkarýlan RNA serisinin etkileri
konusunda kesin bir veri bulunmamaktadýr.
Tüketici Açýsýndan GDO
1996 da GDO’lu ürünlerin ilk olarak ticarileþtirilmesinden beri, GDO’lu soya fasulyeleri
ve buðday üretimi ABD’de hýzla artmýþtýr. Fakat kýsa bir zaman sonra, GDO’lu ürünlerin
kullanýmý AB de, Japonya ve diðer ülkelerde tartýþmalý hale gelmiþtir. 1997’de AB %1
tolerans düzeyi ile GDO ürünlerinin etiketlemesini zorunlu hale getirmiþ, bunu 2001’de
%5’lik içerikle Japonya takip etmiþtir. Bu ülkelerde tüketiciler nezdinde etiketleme ön
plana çýkmýþtýr. Yapýlan çeþitli araþtýrmalarda Amerikalý tüketicilerin %75%92’sinin
GDO’lu ürünlerin etiketlenmesini istedikleri belirlenmiþtir. Amerikalý tüketicilerin
yaklaþýk %60’ýnýn eðer GDO’lu ürünler açýk bir þekilde etiketlenirse onlarý
almayacaklarýný söylemeleri dikkate alýndýðýnda; GDO’lu ürünlerin etiketlenmesine karþý
birçok lobi faaliyetlerinin olmasýný anlaþýr kýlmaktadýr.
Türkiye’de de GDO’lu ürünlerle ile ilgili halkýn düþüncelerini ölçmek amacýyla, bir
araþtýrma grubunun yaptýðý çalýþmada benzer sonuçlara ulaþýlmýþtýr. Real, Armada,
Migros ve Carrefour’da %50’si üniversite mezunu olan 950 insan üzerinde yapýlan
çalýþmada; ankete katýlanlarýn, %73’ünün GDO’lu ürünleri zararlý bulduðu, bu
ürünlerin üzerinde etiket isteyenlerin oranýnýn %95 olduðu, etiketlenen GDO’lu
ürünleri ankete katýlanlarýn %79’unun “satýn almam” dediði bulgularýna ulaþýlmýþtýr.
Bu ürünlerin daha ucuza satýldýðýnda, normalde “satýn almam” diyen grubun
215