tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Tüketici Haklarý ve Halk Saðlýðý Açýsýndan Genetiði Deðiþtirilmiþ Organizmalar
insan saðlýðýna ve çevreye daha az zarar verileceði; yeraltý ve yerüstü su kaynaklarýndaki
kirlenmenin önüne geçilerek, içme ve temizlik amacýyla su kullanýmý miktarýnýn
artýrýlabileceði dile getirilmektedir.
GDO’larýn Olasý Zararlarý
GDO’larýn insan saðlýðý ve çevre üzerindeki olasý olumsuz etkileri ise çeþitli boyutlarda
tartýþýlmaktadýr.
1. Toksisite
Geniþ kapsamlý epidemiyolojik araþtýrmalar yapýlmamýþ olmasýna raðmen, GDO’larýn
insanlardaki toksik etkisi için halihazýrda kesin bir kanýt yoktur. GDO ürünlerinin
yabanýl hayvanlara zararlý olduðu yönünde çeþitli araþtýrmalar vardýr. Örneðin 1999
yýlýnda yapýlan bir araþtýrmada BT ürünün özel bir çeþidinin Monarch kelebeklerine
toksik olduklarýný ileri sürülmüþtür. ABD Tarým Bakanlýðý (USDA) tarafýndan yapýlan
çalýþmalarda bu tehdidin düþük olduðu belirtilmiþtir. Ancak konu etrafýndaki
belirsizliklerin yüksek seviyede olduðu da bu çalýþmada vurgulanmýþtýr.
2. Alerjik reaksiyona sebep olma durumu (alerjenite)
GDO’lu ürünlerin insanlarda alerjilere sebep olmasý ya da immün sisteme zarar vermesi
konularýnda þüpheler bulunmaktadýr. Bazý GDO karþýtlarý, genetiði deðiþtirilmiþ
ürünlerin doðal ürünlerden daha fazla alerjik reaksiyona sebep olabileceðinden
korkmaktadýr. Þuanda piyasada GDO ürünleri arasýnda kanýtlanan bir alerjik reaksiyon
olmamasýna raðmen, Brezilya da bir fýndýk geni, bir soya fasulyesine transfer edilmiþ ve
bu soya fasulyelerini yiyen insanlarda alerjik reaksiyonlar geliþtiði gözlemlenmiþtir. Bu
netice, GDO ürünlerinin yan etkileri hakkýndaki ilgilerin artmasýna sebep olmuþtur.
GDO ürünlerininin alerjiteleri test protokolleri BM Besin ve Tarým Organizasyonu ve
Dünya Saðlýk Örgütü tarafýndan da deðerlendirilmektedir.
Savunulan görüþe göre; besinlere karþý alerjisi olan insanlarda farklý fakat
saptanamayan, alerjisi olmayan insanlarda ise yeni alerjik sorunlarýn çýkabilme riski
bulunmaktadýr. Ayrýca Ýnsan saðlýðý için henüz bilinmeyen ve ileri bir zaman diliminde
ortaya çýkabilecek çok önemli saðlýk sorunlarýna neden olabilme olasýlýðý bulunmaktadýr.
3. Antibiyotik direnç genleri
GDO organizmasý yaratmak için kullanýlan antibiyotik direnç genleri, aktarýlmak
istenen asýl genle birlikte aktarýlarak, gen aktarýmýnýn baþarýlý olduðu organizmalarý
seçmek için iþaretleyici gen olarak kullanýlmaktadýr. Bu genlerin sindirim sýrasýnda insana
transfer edilmesi durumunda, insan saðlýðýný etkileyebileceði belirtilmektedir. Transfer
207