tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

190 Tüketici Yazýlarý II
harcamalarýnýn azalmasý söz konusu olmaktadýr. Diðer taraftan tüketim harcamalarýnýn
azalmasýnýn bir nedenin de evde yapýlan üretimin artmasýndan kaynaklandýðý
belirtilmektedir. Emeklilik döneminde yaþlýlar tüketim harcamalarýný azaltmak için para
yerine artan zamanlarýný kullanarak bazý mal ve hizmetleri evde üretmeyi tercih
edebilmektedirler (Ward-Batts, 2008).
Yaþlý ailelerin gelir durumlarýný inceleyen araþtýrmalarda, aile gelirinin, eðitim ve
mesleki duruma baðlý olarak deðiþtiði, emeklilikten önce uzun dönemli ekonomik
güvence için planlama yapan ve yaþamýn sonraki yýllarý için çeþitli gelir kaynaklarý
saðlayabilen yaþlýlarýn gelir düzeyinin nispeten daha yüksek olabileceði belirtilmektedir
(Tynan ve Drayton, 1988; Gönen ve Özgen, 1989; Hurd, 1990; Aiken, 1995;
Laundberg,Startz ve Stillman, 2003; Hurst, 2008). Ancak yaþlý tüketicilerle ilgili genel
algý düþük bir gelire sahip olduklarý ve harcama güçlerinin yetersiz olduðu þeklindedir
(Bernhart and Kýnnear, 1985; Gönen ve Özgen, 1989).
Yaþlýlýk döneminde bireylerin, bir yandan fiziksel gücün azalmasý ve saðlýk sorunlarý
nedeniyle çevrenlerine baðýmlý hale gelmesi, diðer yandan emeklilikle birlikte gelir
düzeyinin diðer yaþam dönemlerine göre azalmasý, piyasada üretilen çok çeþitli mal ve
ürün arasýndan seçim yapmalarýný ve uygun fiyata, kaliteli ürün bulabilmelerini
zorlaþtýrmaktadýr. Ayrýca üreticilerin, yaþlýlarýn ihtiyaçlarýný dikkate almadan üretim
yapmalarý, maðaza içi düzenlemelerde yaþlýlýk döneminin özelliklerinin dikkate
alýnmamasý, maðaza personelinin tutum ve davranýþlarý, çeþitli mal ve hizmetleri satýn
alýrken farklý sorunlarla karþýlaþmalarýna neden olmaktadýr (Babaoðul, 2007; Cerit ve
Güven, 2000). Özellikle bu dönemde ekonomik yetersizlik ve fizyolojik gerilemelere
baðlý olarak yetersiz ve dengesiz beslenme sorunu ortaya çýkabilmekte veya gýdalarýn
seçilmesi, saklanmasý, hazýrlanmasý ve dengeli beslenme konularýnda beslenme
bilincinden yoksunluluk da söz konusu olabilmektedir (Gönen ve Hablemitoðlu, 1997).
Tüm yaþlardaki bireylerin yetenekleri, güvenli ürün kullanýmý ve baðýmsýz bir yaþamý
sürdürme açýsýndan farklýdýr. Bununla birlikte yaþlanmaya baðlý olarak ortaya çýkan
deðiþiklikler nedeni ile yaþlýlar daha fazla riske giren grubu oluþtururlar. Yaþlýlýk
döneminde anatomik, fizyolojik ve patolojik sorunlarla karþýlaþýlabilir, yaþlý bireylerin
vücut yapýlarý ve ölçüleri deðiþir. Özellikle kavrama gücü ve becerisi azalýr. Ýki elin
koordinasyonunu gerektiren faaliyetlerde güçlükler yaþanýr. Duyusal organlara iliþkin
sorunlar küçük detaylarýn kavranmasýný engelleyebildiði için özel tasarýmlanan ürünlere
daha fazla gereksinim duyulmaktadýr ( Gönen ve Hablemitoðlu, 1997).
Yaþlý bireyler yalnýzca kronolojik yaþlanmaya baðlý olarak deðil ayný zamanda toplum