tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Yaþlýlýk Dönemi ve Tüketim
Dr. Hülya ÖZTOP
Hacettepe Üniversitesi
Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi
Aile ve Tüketici Bilimleri Bölümü
hoztop@hacettepe.edu.tr
Yaþlýlýk Dönemi ve Tüketim
Özet
Tüketicilerin her yaþam döneminde ilgileri, beklentileri, ihtiyaçlarý ve kararlarý birbirinden
farklýdýr. Yaþlýlýk dönemi, tüketim açýsýndan bireylerin tüketici olarak davranýþlarýný etkileyen
deðiþiklikler ve yeni sorunlarýn yaþanmasý ile karakterize edilmektedir. Dünya’da ve Türkiye’de
nüfusun gittikçe yaþlanmaya baþladýðý, geniþleyen yaþlýlar pazarýnýn çekici bir pazar haline geldiði
ve geleceðin pazar yapýlarýndaki en önemli deðiþimin demografik yapýdaki deðiþimler sonucu
ortaya çýkacaðý belirtilmektedir. Yaþlý tüketiciler gelecekte baþta saðlýk olmak üzere, beslenme,
giyinme, konut, boþ zamanlarý deðerlendirme vb. pek çok alanda ülke pazarlarýný þekillendirecek
önemli bir tüketici grubu oluþturacaklardýr. Bu nedenle iþletmeler, yaþlý tüketicilerin istek ve
gereksinimlerini en iyi þekilde karþýlayacak, yaþamlarýný baðýmsýz ve kendi kendine yeten biçimde
sürdürmelerine olanak saðlayacak ürün ve hizmetleri hýzla piyasaya sürebilmek için gerekli
düzenlemeleri yapmalýdýrlar. Ayný zamanda yaþlýlýk döneminin özellikleri ve yaþam kalitesinin
geliþtirilmesinde etkili olabilecek faktörleri belirleme açýsýndan yaþlýlarýn tüketime iliþkin
davranýþlarýný inceleyen daha fazla sayýda araþtýrma yapýlmasý gerekmektedir. Böylece yaþlý
bireylerin yaþamlarýnda meydana gelen deðiþikliklerle baþ etmeleri ve yaþam kalitelerinin tatmin
edici bir düzeye getirilmesine önemli ölçüde katký saðlamak mümkün olabilecektir.
Anahtar kelimeler: yaþlýlýk dönemi, yaþlý tüketici, tüketim
Giriþ
Dünyadaki hýzlý deðiþimle birlikte insanlarýn istek ve ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasý önem
kazanmýþ, büyük hacimli üretim çok sayýda ve çok çeþitli ürünün pazara girmesini
saðlamýþtýr. Böylece tüketim toplumu adý verilen ekonomik yapýlanma ortaya çýkmýþtýr.
Bu durum, tüketicilerin tutum ve davranýþlarý üzerinde odaklanýlmasýna neden olmuþtur
(Gönen vd., 2000). Ancak tüketici davranýþlarýna iliþkin pek çok teori ve araþtýrma daha
çok yetiþkinler ve gençler üzerinde odaklanmýþ, pazarda sayýlarý giderek artan yaþlý
tüketiciler 1980’li yýllara kadar ihmal edilmiþtir. Amerika ve Avrupa’da 1980’den sonra
yaþlý tüketici pazarýna yönelik araþtýrmalar artarak devam ederken, ülkemizde bu konuda
yapýlan bilimsel çalýþmalar oldukça sýnýrlý düzeyde kalmýþtýr (Moschis vd., 1997,
Marangoz, 2000).
187