tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Görme Engelli Tüketiciler: Satýn Almada Yaþadýklarý Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Görme engelli tüketicilerin sayýsýndaki artýþ dikkate alýndýðýnda önem kazanan ve
incelenmesi gereken konulardan biri de, görme engellilerin günlük yaþamýn bir parçasý
olan satýn alma sýrasýnda karþýlaþtýklarý sorunlardýr. Maðaza içi düzenlemeler, maðaza
personelinin tutum ve davranýþlarý gibi pek çok faktör özel durumlarý nedeniyle görme
engelliler için daha fazla önem kazanmakta olup, diðer tüketici gruplarýna göre de daha
fazla sorun yaþamaktadýrlar (Daniel et al.1998; Paco, 1999)
Pazarlama faaliyetlerinin önemli bir bölümünü oluþturan maðaza içi düzenlemeler
görme engellilerin satýn alma sýrasýnda sorunlarla karþý karþýya kalmalarýna neden olan
önemli faktörler arasýndadýr. Pek çok maðaza görme engeli olmayan tüketicilere yönelik
olarak dizayn edildiði ve donatýldýðý için görme engelli tüketicilerin tatmin edici bir satýn
alma gerçekleþtirmeleri zordur (Rusalem, 1972). Örneðin, maðaza giriþlerinde zemin
seviyesiyle kot farký olmasý, zemin kaplamada kullanýlan malzemelerin düþmeye neden
olacak ve dolaþmayý zorlaþtýracak þekilde kaygan olmasý, maðazanýn çok büyük olmasý,
merdivenlerin çok dik ve dar olmasý, trabzanlarýn olmamasý, yürüyen merdiven ve
asansörlerin bulunmamasý, giysi stantlarýnýn çevresinde yeterli alanýn bulunmamasý,
raflarýn üzerindeki neon aydýnlatmalarýn ürünün asýl halini görmeye engel olacak þekilde
göz kamaþmasýna neden olmasý, maðazadaki fon müziðinin arkadaþ veya maðaza
personelinin fikrini almaya engel olacak düzeyde olmasý, giysilerin isteneni bulmaya ve
fiyat etiketini okumaya engel olacak biçimde çok sýkýþýk dizilmiþ olmasý satýn almayý
güçleþtiren faktörler arasýnda sayýlabilir (Lambert, 1979; Bradley et.al., 2000).
Fiyat ve bedenin net bir biçimde ayýrt edilememesi görme engellilerin satýn alma
esnasýnda karþýlaþtýklarý en büyük engellerdendir. Fiyat ve giysi bedenleri etiket üzerinde
bulunmaktadýr. Ancak küçük puntolarla yazýlmýþ olmalarý bazen de kullanýlan renk
nedeniyle okunmasý hemen hemen imkansýzdýr. Söz konusu durumlarda pek çok insan
gibi engelliler de yardým istemek için çekingen davranabilirler. Bu nedenle de alýþveriþ
baþarýsýzlýkla sonuçlanabilir (Bradley et.al., 2000).
Görme engelli tüketicilerin satýn alma esnasýnda karþýlaþtýklarý sorunlardan biri de
maðaza personelinin tutum ve davranýþlarýdýr. Görme engelli tüketiciler tek baþlarýna
sýklýkla bir ürünün modelini, kalitesini yada diðer özelliklerini belirleyemezler. Bu
nedenle bir ürün satýn alýrken genellikle arkadaþlarý yada akrabalarýnýn görüþlerine
baþvururlar. Arkadaþ yada akrabalarýn olmadýðý durumlarda ise maðaza personeli gibi
diðer insanlarýn görüþlerine ihtiyaç duyarlar (Ricketts, 1975). Ancak maðaza personeli
tarafýndan iyi karþýlanmamalarý, maðaza personelinin ilgili, sabýrlý ve nazik olmamasý, bir
ürün hakkýnda bilgi istendiðinde yeterli açýklamalarýn yapýlmamasý alýþveriþten
vazgeçmelerine sebep olabilmektedir (Lambert, 1979).
181