tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

180 Tüketici Yazýlarý II
ülkelerde %13 olduðu tahmin edilmektedir (Perelman, 2007; Mont, 2005). Türkiye’deki
duruma bakýldýðýnda ise Özürlüler Ýdaresi Baþkanlýðý ve Devlet Ýstatistik Enstitüsü
iþbirliði ile gerçekleþtirilen 2002 yýlý Türkiye Özürlüler Araþtýrmasý sonuçlarýna göre,
engellilerin oraný toplam nüfus içinde %12.29’dur (Baþbakanlýk Özürlüler Ýdaresi
Baþkanlýðý, 2002). Savaþlar, kazalar, doðal afetler, hastalýklar gibi olumsuz faktörlerin
yaný sýra bilimsel ve teknolojik geliþmelere baðlý olarak týp ve saðlýk alanýndaki
ilerlemeler, beslenme koþullarýnýn iyiye gitmesi, genel hijyenik koþullarýn düzelmesi gibi
yaþam koþullarýnýn iyileþmesiyle insanlarýn beklenen yaþam sürelerinin uzamasý
engellilerin dolayýsýyla görme engellilerin sayýsýndaki artýþý da beraberinde getirmektedir
(Ege, 1982; Bilir, 1996; Ýçli, 1999; Fýrat, 2009).
Görme engelli, gözde veya beyinde oluþan bir bozukluða veya hastalýða baðlý
olarak görme yetisi azalmýþ veya görme yetisini tamamen kaybetmiþ kiþidir. Görsel
engellilik, tam körlükten renk algýlanmasý, mesafe algýlanmasý, þekillerin tanýnmasý
ve görme sahasýnýn boyutlarýnda kýsýtlamalar gibi çeþitli derecelerdeki görme
sýnýrlýlýklarýný kapsamaktadýr (May et al., 2000; Oral Health Care For Persons With
Disabilities, 2009).
Dünyada %90’ýndan fazlasý geliþmekte olan ülkelerde olmak üzere 161 milyondan
fazla insan görme bozukluðuna sahiptir (124 milyon: az gören kiþiler, 37 milyon:
tam kör kiþiler). Türkiye’de ise nüfusun %0,6’sý görme engelli olup en sýk görülen
görme engelleri: bir gözün hiç görmemesi (%28), her iki gözün de az görmesi (%21),
bir gözün az, diðer gözün hiç görmemesidir (%18) (WHO, 2001; Baþbakanlýk
Özürlüler Ýdaresi Baþkanlýðý, 2002).
Bu veriler görme engelli nüfusunun genel nüfus içerisinde önemli bir oraný
olduðunu göstermekle birlikte bazý gerçekleri ortaya koymaktadýr. Bu verilere göre
günlük yaþantýmýzda cadde ve sokaklarda çok sayýda görme engelli kiþi ile
karþýlaþmamamýzýn nedeni görme engelli kiþilerin mevcut olmamasý deðil, bu
kiþilerin dýþ mekan kullanýmlarýndan yardým almadan faydalanabilmelerinin
olanaksýz olmasýdýr. Oysa görme engelliler de herkes kadar toplumun sunduðu tüm
hizmet ve olanaklardan baðýmsýzca yararlanma hakkýna sahiptir. Ancak görme
engelli birey için bu haklarýný kullanabilmek özellikle engelli duyarlýlýðý yeterince
geliþmemiþ toplumlarda oldukça zordur. Bu durumda görme engelli birey, çoðu
zaman kentsel mekan düzenlemelerinin uygun olmamasý nedeniyle eðitim, çalýþma,
saðlýk vb. sosyal haklarýndan neredeyse mahrum kalarak sosyal çevreden kopmakta
ve çoðu zaman özel gereksinimlerini karþýlayamamaktadýr (Engelsiz dünyalar için,
2000; Ufuk, 2002).