tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Medya, Reklam ve Tüketim: Çocuklar Açýsýndan Bir Deðerlendirme
alabilmek için baþka malzemelere gerek duyulmasý halinde ise, bu durumun açýkça
belirtilmesine iliþkin hususlarý içermek zorundadýr.
j) Mal veya hizmetlerin satýþ veya kiralanmalarý için sözleþme yapmalarýný ima edecek
ifadelere yer veremez.
k) Kendileri veya çevreleri için tehlikeli araç, gereç ve nesneleri kullanýr veya oynarken
gösteremez.
l) Ana-babalarýna, öðretmenlerine veya diðer kiþilere duyduðu özel güveni kötüye
kullanýlmasýna yönelik ifade veya görsel sunumlar içeremez. Ana-baba ve öðretmenlerin
otoritesini ve sorumluluk duygusunu veya yargýlarýný yahut zevklerini zayýflatacak veya
ortadan kaldýracak biçimde olamaz.
m) Ana-babanýn çocuklarýna yönelik sevgi, þefkat, baðlýlýk gibi hassasiyetleri istismar
edemez hükümleri yer almaktadýr.
Sonuç
Çocuklarýn kolay etkilenebilir bir psikolojik yapýda olduklarý gerçeði karþýsýnda alýnan
önlemler, bir ülkeden diðerine farklýlýk göstermektedir. Kuþku yok ki, bu sýnýrlamalar,
reklam-çocuk iliþkisini belli ölçüde dengeleyici niteliktedir. Ancak reklamlar etkilemek
için yapýlmakta ve bu amaçlarýna, konulmuþ olan sýnýrlar çerçevesinde bile,
ulaþabilmektedirler. Yani sonuç olarak reklamlar sýnýrlamalara karþýn etkilemeyi
sürdürmekte ve küçük çocuklarý (7-8 yaþýndan küçük), büyük yaþtakilere göre daha çok
etkilemektedir. Bu nedenle kamu güçlerinin eylemi zorunlu olarak 2 alternatif
çerçevesinde geliþmek zorundadýr. Ya pazarlama uyarýcýlarý (reklam) üzerinde etkili
olunacak yada bu uyarýcýlarýn etkisini büyük ölçüde deðiþtiren deðiþkenlerle ilgili
düzenlemeler getirilecektir. Birincisi denetim, ikincisi de eðitim stratejisi. Yukarýda
görüldüðü gibi ülkeler bazýnda çeþitli önlemler alýnmýþ olmakla birlikte reklam
mesajlarýný denetim altýna alabilme olasýlýðý giderek azalmaktadýr. Bu durumda,
reklamlarýn etkisini büyük ölçüde deðiþtiren etkenler üzerinde eyleme geçmek, mümkün
olan tek strateji olarak görünmektedir. Eðer bir okyanus kýyýsýnda yaþamak zorunda
iseler, çocuklara yüzmeyi öðretmek, okyanusun kýyýsýna duvar çekmekten daha akýllý bir
iþ olur. Bu halk deyiþi, iletiþim araçlarý ve reklamlar konusunda da geçerlidir. Reklamlarýn
her çocuk üzerindeki etkisi ayný deðildir. Anne-babanýn ilgisine, aile içi iliþkilere, eðitim
düzeyine göre bu etki daha az veya çok olabilir. Bu etki, çocuðun ulaþtýðý “reklam
bilincine” göre de büyük ölçüde deðiþmektedir. O halde çocuðu reklamlar konusunda
eðitmek için bu deðiþkenlerden bazýlarý hedef alýnabilir. Bu etkenler, reklamýn çocuk
üzerindeki etkisini azalttýklarýna göre, bunlarý çocukta ve çevresinde geliþtirmek uygun
olur. Giriþilecek olan eðitsel etkinliklerin amacý bu olmalýdýr. Bu eylem iki eksen
etrafýnda düzenlenmelidir. Bir yandan, reklam ve iletiþim araçlarýnýn mesajlarý karþýsýnda
çocuðun eleþtiri kapasitesini, öte yandan onu iyi bir satýn alýcý yapacak becerileri
171