tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Türkiye’de ve AB Ülkelerinde Tüketici Eðitimi
2. Etki-Tepki: Tüketiciler eðitim sonrasýnda aldýklarý bilgilerin güvenilir olduðunu
günlük yaþamlarýnda da görmek istemektedirler.
3. Sosyal Sorumluluk: Tüketiciler kendi davranýþlarýnýn toplumun diðer bireyleri
üzerindeki etkisini de düþünerek duyarlý ve hassas davranmaya yönlendirilmelidirler.
4. Ekolojik Sorumluluk: Tüketiciler satýn alma sýrasýnda karar verirken hem fiziksel
çevreye hem de bilinçsiz tercihleri ile dünyanýn yok olmasýna katkýda bulunduklarýnýn
farkýnda olmalýdýrlar.
5. Dayanýþma: Tüketici hareketleri, toplumdaki tüm gruplarýn katýlýmýyla daha etkili
olabilmektedir. Tüketiciler, büyük bir grup olarak hareket etmelerinin seslerini
duyurmada çok daha etkili olacaðý bilincini taþýmalýdýrlar (Hellman,1991:7).
Bu yaklaþým ile tüketicilerde; ürünler üzerinde kritik yapabilen, analiz yeteneklerini
kullanabilen, kendi ihtiyaçlarýný giderirken topluma olan etkilerini de görebilen bir
üçüncü göz yani “tüketici gözü” oluþturulmasý amaçlanmaktadýr. Ancak bu gözün
açýlmasýyla birlikte tüketicinin satýn alma sýrasýnda bir ürünü analiz ederken, saðlýklý
olmasý, ekonomik olmasý, ürün güvenliði, yasal ve çevresel açýdan uygunluk taþýmasý ve
sosyal maliyetini de deðerlendirebilmesi mümkün olabilmektedir (Fazal&
Singh,1991:13).
Tüketici bilincinin oluþturulmasýnda 8 temel tüketici hakký da önem taþýmaktadýr:
1. Temel ihtiyaçlarýn giderilmesi hakký
2. Güvenlik hakký
3. Bilgi edinme hakký
4. Seçme hakký
5. Temsil edilme hakký
6. Tazmin edilme hakký
7. Eðitilme hakký
8. Saðlýklý bir çevreye sahip olma hakký (Hellman,1991:7).
Makela ve Peters (2004:382) tarafýndan gençlerde tüketici bilincinin oluþturulmasýnda
tüketici eðitiminin rolünü belirlemek amacýyla yapýlan bir araþtýrmada, 3107 ortaokul
öðrencisinin tüketici haklarý ve sorumluluklarý konusunda bilgi düzeyleri ölçülmüþtür.
Araþtýrma sonucunda tüketici olarak kýz öðrencilerin erkek öðrencilerden daha bilinçli
olduklarý, alýþveriþlerinde fiyat ve kalite karþýlaþtýrmalar yaptýklarý, son kullanma tarihine
dikkat ettikleri belirlenmiþtir. Öðrencilerin çoðunluðu (%80) sekiz temel tüketici
hakkýný bildiklerini belirtmiþlerdir.
Ülkemizde yapýlan araþtýrmalar birçok tüketicinin sahip olduðu haklarýn farkýnda
11