tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Yeni Teknolojiler ve Tüketici Etkileþimi
olarak, tüketicilerin mallarýnn yenilik deðerinin yapýsý için basit bir tüketim sýnýrý
belirlenmelidir. Tüketim sýnýrlarýný hem satýn alýnabilen ürünler hem de satýn alýnabilen
hizmetler oluþturmaktadýr. Hem teknik açýdan hem de toplumsal açýdan bakýldýðýnda,
yeni teknolojik geliþmeler, çok önemli bir teknolojik yenilik gibi görünse de ayný
zamanda teknoloji yýðýnýna bir ilave gibi de görünmektedir.
Teknolojinin/teknolojik deðiþimin toplum ve tüketiciler üzerindeki etkilerine iliþkin
verilerin elde edilmesi gerekmektedir. Bunun için yararlanýlabilecek iki kaynaktan
birincisi; yurtiçinde yapýlan çalýþmalar, ikincisi ise; yurtdýþýnda yapýlmýþ olan
çalýþmalardýr.Ancak Türkiyede için yapýlmýþ arýþtýrmalarýn sayýsý pek fazla deðildir.Tabii
burada, belli bir ürün bazýnda, belli teknoloji ya da teknikler kullanýlarak verimin ne
kadar yükseltilebilmiþ olduðunu gösteren araþtýrmalar ifade edilmemektedir.Elbette, bu
tür araþtýrmalar da çok önemli ve elzemdir. Gerçekte, Türkiye’de bu tür araþtýrmalarýn
sayýsý da oldukça sýnýrlýdýr. Deðiþen teknolojinin toplum ve tüketiciler üzerindeki
etkilerini ölçmek için, önce hangi ekonomik faaliyet alanlarýnda, hangi teknolojilerin
kullanýldýðýný, bunlarýn yaygýnlýk derecelerini; daha da önemlisi, hangi alanlarda, hangi
teknolojilere egemen hale geldiðimizi ortaya koyacak, çok daha kapsamlý araþtýrmalara
ihtiyaç vardýr. Bir teknolojiyi kullanýyor olmakla ona egemen olmayý ayýrmak
gerekmektedir. Teknolojideki hýzlý deðiþimin özellikle topluma nüfuz etme hýzý, deðiþim
karþýsýnda gösterilen toplumsal tavýr, bu çerçevede araþtýrýlmasý gereken, iki önemli ana
unsurdur.
Bilim ve teknoloji günlük yaþantýmýza yayýlmýþ, gündelik yaþantýmýzýn bankalardan
evlere, giyecekten yiyeceðe bir parçasý olmuþtur. Teknoloji ve bilim bu rolde olduðu
sürece, tüketücilerin ve toplumun bir an önce bu alanlarda yeterli öngörülerle donanmasý
gerekmektedir. Tüketicilerin ayný zamanda bazý bilgi ve becerilere de sahip olmalarý
gerekmektedir. Þöyle ki; teknolojinin araç-gereç, bilgi, kültürel gereksinim ve de
ekonomik-politik kararlarla yakýndan iliþkili olduðunun ayýrtýnda olma, teknolojinin
toplumu etkilediðinin ve de toplum tarafýndan etkilendiðinin bilincinde olma, teknolojik
konulardaki farklý yargý, yorum ve görüþlerin birbirleriyle çatýþabileceðini kabullenmiþ
olma, akýllý seçimler yapabilmeyi olasý kýlacak verilere ve karar verme yeteneðine sahip
olma, toplumsal konularda sorumluluk alma bilinç ve yeteneðine sahip olma.
Teknolojiyi sorgulayabilen tüketici kiþi, teknolojik geliþmelerin yarar ve sakýncalarýný,
maliyetini, geliþmeleri ilerletebilecek ya da durdurabilecek siyasi ve toplumsal güçleri
analiz edebilecek entellektüel görüþte olmalýdýr. Her konuda olduðu gibi, teknoloji
konusunda da eleþtiri yeteneðine sahipolan tüketiciler, bu yetenek sayesinde çevrelerini
etkileme ve geleceklerini þekillendirme olanaðýný bulacaklardýr. Çünkü her yenilikte
olduðu gibi, yaþantýmýzý kolaylaþtýran teknolojik yenilikler ve ürünler de, olasý
113