tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

10 Tüketici Yazýlarý II
tüketici eðilimleri titizlikle izlenmekte; üretimin miktar, kalite ve türü buna göre
düzenlenmektedir (Doðu,1975:8).
Üretimin ve buna paralel olarak tüketimin hýzla artmasý, sürdürülebilirlik kavramýný da
gündeme getirmektedir. Sürdürülebilir yaþam ve geliþim süreci ise büyük ölçüde bilinçli
tüketici davranýþlarýna odaklanmaktadýr. Tüm bu etkenler göz önüne alýndýðýnda; bilinçli
tüketim davranýþlarýnýn kazandýrýlmasýnda önemli yeri olan “tüketici eðitimi” kavramý
günümüzde evrensel bir konu olarak ortaya çýkmýþtýr (Sustainable Consumption.
http://europa.eu.int).
Her birey bir tüketicidir ve tüketici olmak yaþam boyu devam eden bir süreçtir.
Ýnsanoðlu geliþtikçe, tüketici olarak aldýðý kararlarda hýzla deðiþim göstermektedir.
Tüketici eðitimi bu süreçte bireylere rehber olmaktadýr (Knights,2000; Moschis,1976).
Yapýlan bir çalýþmada tüketici eðitimi, toplumu oluþturan farklý bireyler için farklý
açýlardan tanýmlanmaktadýr:
• Tüketiciler açýsýndan; karmaþýk pazar ortamýnda, mal ve hizmetlerin seçimi konusunda
gerekli bilgileri veren bir eðitimdir.
• Ýþadamlarý açýsýndan; üretilen mal ve hizmetlerin satýlmasýný teþvik eden önemli bir
eðitimdir.
• Bürokrasi açýsýndan; tüketici yararýna düzenleyici yasalar çýkarýlmasýný ve ticari
rekabetin teþvik edilmesini saðlayan bir eðitimdir. Bürokratlar, saðlýklý rekabet ortamý ve
eðitilmiþ tüketicilerin varlýðý ile tüketicileri koruyacaklarýna inanmaktadýrlar.
• Tüketici Örgütleri açýsýndan; tüketicilerin aldatýcý ticari uygulamalar ve pazarýn
sömürücü etkileri konusunda bilgi edinmelerini saðlayan bir eðitimdir.
• Eðitimciler açýsýndan; çocukluktan yetiþkinliðe kadar devam eden süreçte tüketicilerin
bilgi ve tecrübelerinin geliþmesine yardým eden pazar ortamýnda üstlendikleri etkili rolü
benimsetmeye çalýþan bir eðitimdir (Anon, 1979:41).
Günümüzde tüketici eðitiminin, kaliteli bir malýn daha uygun fiyata nasýl alýnacaðý ya
da pazar ortamýndaki hileli uygulamalara karþý korunma gibi geleneksel bakýþ açýsýndan
sýyrýlarak daha kompleks bir yapýya dönüþtüðü görülmektedir. Tüketicilere verilecek
eðitimin sýnýrlarý daha çok sosyal sorumluluk yaklaþýmý esas alýnarak çizilmeye
çalýþýlmaktadýr. Bu yaklaþým doðrultusunda, tüketici bilincinin oluþturulmasý 5 farklý
açýdan deðerlendirilmektedir:
1. Farkýnda Olma: Tüketiciler ihtiyaçlarýný isteklerinden ayýrt edebilmeyi öðrenmeli ve
mal ve hizmetlerin kalitesi, uygunluðu ve fiyatlar hakkýnda bilgilendirilmelidirler.