tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

108 Tüketici Yazýlarý II
gerçeði teknoloji kullanýcýlarýna, tüketicilere anlatýlmalýdýr. Daha çok teknoloji deðil
gerektiði yerde gerektiði kadar teknolojidir. Kýt kaynaklarýn israf edilmemesi ve
teknolojinin mutsuzluk getirmemesi buna baðlýdýr (Karaman, 2009).
Diðer yandan dünya geneline yayýlan küresel ticari düzenin, yaþamasý ve kendini
koruyabilmesi, tüketimi koþullayan ideolojik bir baðlamda “denetim” ve bu “denetim”in
türetilmesiyle mümkün olmaktadýr (Ergur, 1996). Modern insaný tüketimle “denetleme”
veya “kontrol etme” en güzel teknoloji kullanýmýnda kendini göstermektedir. Teknolojik
geliþme, günümüz dünyasýnda toplumsal örgütlenmeler ve yapýlanmalar, kültürel
etkinlikler ve bireysel pratikleri büyük bir hýzla dönüþtürme potansiyeline sahiptir.
Teknolojik geliþmenin hareket alaný bulduðu teknolojik kullanýmýn sosyolojik
çözümlemesi yapýldýðýnda, bu durum sadece teknik olmaktan öte çok geniþ bir toplumsal
evreni bütünsel olarak düzenleme ve yeni bir yaþam standardýný zorlama hâli
kendiliðinden ortaya çýkmaktadýr (Ergur, 1998). Bu iç içe geçmiþ iki süreç, ya da
teknolojik kullanýmýn bu iki farklý ucu tüketim baðýmlýlýðýyla yapýlanmaktadýr. Ýnternet,
cep telefonu, Ipod, diz üstü bilgisayar, mp3 ve mp4 çalar, dijital kamera, klima, LCD
televizyon, play station gibi teknolojinin son ürünleri, onlarsýz bir yaþamýn mümkün
olamayacaðýný tüketiciye duyurmaktadýr. Çok deðil daha birkaç yýl öncesinde bile bu
aletleri veya teknolojik ürünleri tanýmayan ve yaþamýnda yer vermeyen tüketici, onu
tanýyýp kullandýktan sonra onlara baðýmlý olarak onlarsýz yapamayacaðýný
düþünmektedir. Yaþamý kolaylaþtýrýcý ve kullanana yüksek konfor sunarak baðýmlýlýk
oluþturan teknolojik ürün tüketimi, bir taraftan alýcýsýna tüketerek/kullanarak rahatlama
diðer taraftan da tüketmeye/kullanmaya þartlandýrarak kontrol etme iþlevlerini yerine
getirmektedir. Gereksinim yaratarak bireyde tüketim baðýmlýlýðý oluþturan sistem,
kolaylaþtýrýcý, geliþtirici, baþarýlý ve modern bir hayat sloganý altýnda kontrolünü
gerçekleþtirmektedir. Günümüzde Modern insanýn en çok kullandýðý teknolojik ürün
cep telefonudur. Bugün hemen her ülkeden, milletten, ýrktan, dinden, eðitimden ve
gelirden insanda deðiþen tip ve fonksiyonda bir cep telefonu bulunmaktadýr (Ergur,
1996). Tüketicinin hayatýný kolaylaþtýrarak kaliteli bir yaþam sunarak bir taraftan
baðýmlýlýk yaratýrken diðer yandan da kolayca ulaþýlmasý ve kayýt altýna alýnarak kontrol
edilmesini saðlamaktadýr.
Teknolojik ürünlerin baðýmlýlýk yaratmasý kadar, her ürünün diðer bir ürünün satýn
alýnmasýný zorlamasý da önemli bir durumdur. Günümüzde milyonlarca bilgisayar, faks
makinesi, kayýt cihazý, telefon ve kablolu uydu teknolojileri birbirleriyle karþýlýklý iliþki
kurmakta ve biri olmadan diðerleri de anlaþýlamamakta veya kullanýlamamaktadýr
(Dolgun, 2005a). Karþýlýklýlýk ilkesiyle iþleyen veya birbirine baðlýlýk temel düþüncesine
sahip sistemde tüketim ve üretimin çeþitliði ve artýþý saðlanmaktadýr. Herhangi bir