tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Yeni Teknolojiler ve Tüketici Etkileþimi
günümüzde yeni bir satýn alma alýþkanlýðýna, yeni bir tüketici tipinin doðmasýna neden
olmuþtur. Bilgi teknolojileri sayesinde üretici ve tüketici arasýndaki yakýnlaþma giderek
artmaktadýr. Bu durum “aracýsýzlaþtýrma” boyutunu ortaya çýkarmaktadýr. Bu yeni
tüketici yüksek teknoloji tüketicisidir. Teknoloji alanýnda yenilikçi tüketiciler, orta ve
ortanýn üstünde bir geliri olup, bunu istekleri çerçevesinde dizüstü bilgisayarlar, spesifik
programlar vb. yeni teknolojik ürünleri alma hevesinde olan, hayatýný daha kolay ve
konforlu yaþamak isteyen kiþiler olmaktadýr.
Toplumun sorunsuz iþleyiþi için önerilen insan tipi, sürekli ihtiyaçlarý artýrýlan ve buna
baðlý olarak da hep daha fazlasýný tüketendir (Fromm, 1996). Çünkü toplumsal hayat
üzerinde hâkimiyeti artan çaðdaþ geliþmiþ ekonomiler, ne daha fazla hammadde
tüketimi, ne daha fazla istihdam ve ne de daha fazla yatýrýmla büyümektedir. Güçlü
ekonomiler, hammadde, üretim, istihdam ve yatýrýmdan ziyade sürekli artýþ trendine
giren tüketime ihtiyaç duymaktadýr (Ýnsel, 1997). Her yenilikte olduðu gibi, yaþantýmýzý
kolaylaþtýran teknolojik yenilikler ve ürünler de, olasý olumsuzluklarý beraberinde
getirmektedir. Ýþin tüketici tarafýnda da durum oldukça karýþýktýr. Tüketici, her bir
yönden gelen "Bizim ürünümüzü al, diðer ürünü alma" veya "Ben satayým, ondan alma"
sinyalleriyle çevrelenmiþ durumdadýr. Burada en önemli olan nokta, tüketiciyi ve onlarýn
ihtiyaçlarýný doðru analiz edebilmek, eðilimleri ve ilgileri konusunda doðru sonuçlarý
çýkarabilmek ve tüm bunlarý ortaya koyduktan sonra onlarý isteklerine uygun ürünlere
ulaþtýrabilmektir (Sevgi, 2009). Teknoloji uzmanlarýnda; teknoloji bütün sorunlarýn
çözümüdür diye özetlenebilecek bir görüþ çok yaygýndýr. Açýkça böyle ifade edilmese de
yazýlanlarýn ve konuþulanlarýn arka planlarýnda “teknoloji daha fazla teknoloji” düþüncesi
yakalanabilir. Oysa teknoloji çok önemli olsa da toplumsal geliþme için gerekli
unsurlardan sadece biridir. Teknoloji dýþýndaki boyutlardaki geliþme teknolojik
geliþmenin hýzýna ayak uyduramadýðý zaman teknolojik geliþme sindirilemez. Bir
toplumun geliþmesinde teknoloji dýþýnda eðitim, hukuk, saðlýk, ahlak-etik, çevre, sosyal
güvenlik, yaþam kalitesi gibi baþka boyutlar da vardýr. Bunlardan “yaþam kalitesi” gibi
bazýlarý da kendi içinde çok boyutlu kavramlardýr. Teknoloji ne kadar güçlü de olsa en
nihayetinde insanlarýn mutluluðu için kullanýlmasý gereken bir araçtýr. Giderek daha çok
insan teknolojinin kendisine yeni olanaklar saðladýðýný ancak mutlu etmediðini ifade
etmektedir. Teknoloji üretenler için ürünün bir ihtiyacý karþýlamasý ve kýsa dönemde iyi
satýþ rakamlarýný yakalamasý önemlidir. Toplumsal yan etkiler ise kýsa vadede kolayca
görülemeyen etkilerdir. O anlamda yoðun rekabet içerisinde firmalarýn teknoloji
üretirken bir de iþin toplumsal boyutlarýný düþünmesini beklemek akýllýca deðildir.
Burada çözüm tüketiciyi eðitmekten ve bilinçlendirmekten geçmektedir. Öncelikle her
durumda daha fazla ve daha geliþmiþ teknolojinin iyi olmadýðýný, hayatýn baþka
alanlarýnda yeterince iyileþtirme yapýlmadýkça mutluluk ve refah da getirmeyeceði
107