tüketici yazıları.qxp - tüpadem - Hacettepe Üniversitesi

Yeni Teknolojiler ve Tüketici Etkileþimi
Yeni mal ve hizmet üretimi veya imalatý, yönetim metotlarý ve bu metotlarýn sorunlarýn
çözümüne yönelik kullanýmýný saðlayan uygulamalý teknik bilgiler bütünü, yenilikçi ve
buluþçu sistemi olan bir konseptir. Arastýrma ve geliþtirme sonucu elde edilen tekniklerin
üretime uygulanmasý sonucu geliþtirilen süreç, metot ve bilgidir ( Tekin, Güleþ, Burgess,
2000). Teknoloji, “bilimi sanayiye uygulamanýn bilgisi”, (Göker, 1995) veya “hizmet ve
ürün üretmenin, girdileri ürüne dönüþtürmenin yoludur” (Bulutay, 1996) ya da “makine
ve süreçlerinin asli, esas niteliðidir” (Bijker, 1999). Bilim ve teknoloji uzun dönemde
ekonomik ve toplumsal geliþmenin en önemli unsurudur (TÜBÝTAK, 2001).
Diðer taraftan; Teknoloji, bir sanayi dalýyla ilgili üretim yöntemlerini, kullanýlan araç,
gereç ve aletleri kapsayan bilgi olarak tanýmlanabilir. Teknoloji, üretimle ilgili bilginin
gerçek hayatta kullanýlmasýný ifade eden tekniklerin bütününü oluþturmaktadýr. Ayrýca
insanýn bilgisini çeþitli araç ve gereçlerin oluþumunda devreye sokmasý ve insanýn maddi
çevresini deðiþtirmek ve denetlemek amacý da teknoloji tanýmýnda yer almaktadýr.
Teknoloji bilgi birikiminin pratik hayatta yaygýn biçimde uygulanmasý anlamý
taþýmaktadýr. Teknolojik geliþme, üretim ile ilgili yöntemleri, kullanýlan araç gereç ve
aletleri kapsayan bilgideki geliþmeyi de ifade etmektedir (Balcý, 1995).
Bir iþe uygulanan bilgi ve bilgiye dayalý yöntem o iþin daha kýsa sürede yapýlmasýna
imkan tanýyorsa, bu durumda bir teknolojik geliþmeden söz etmek mümkündür.
Teknolojik geliþme çoðunlukla yeni makine tasarýmlarý, yeni gereçlerin kullanýlmasý, yeni
iþlem ve yöntemler ve yeni mal tasarýmý yoluyla gerçekleþmektedir. Genel olarak üretim
ya da yapýlan iþin kapasitesini artýrmaya yönelik her yatýrým, yeni teknoloji uygulamasý
anlamýna gelmektedir (Þaylan, 1995).
Yeni teknolojiler ise teknolojik deðiþimin günümüzde ulaþtýðý son aþamadýr. Teknolojik
geliþme, ekonomik ve toplumsal yapýdaki deðiþim ve etkileþimlerle sanayileþmeye,
sanayileþmeden de içinde bulunduðumuz yeni teknoloji aþamasýna ulaþmýþtýr. Bu
anlamda teknolojik deðiþim, var olan deðiþim sürecinin bir parçasýdýr. Bu deðiþim
sürecinde teknik yeniliklerin, ekonomik geliþmeyle toplumsal ve kurumsal deðiþikliklerle
karþýlýklý baðýmlýlýklarý söz konusudur" (Erdut, 1997).
Günümüzde yeni teknolojiler bilgi teknolojisi, bio-teknoloji, materyal teknolojisi, uzay
teknolojisi ve nükleer teknoloji þeklinde sýralanabilir. Bunlar içinde kullanýmý ve etkinliði
en fazla olaný bilgi teknolojisi olarak görünmektedir (ILO,1996,19). Bir baþka
sýnýflandýrmaya göre teknoloji kavramý, ürün ya da süreç teknolojisi, mikro
elektronikteki ileri teknoloji, (ileri teknoloji; uzay ve havacýlýk, ofis makineleri,
bilgisayarlar, ilaç, elektronik parça), (orta teknoloji; elektirikli olan ve olmayan
105