Download - Suleyman Demirel University Research Repository

kaynakların tek bir işletmenin bünyesinde toplanması yerine, farklı işletmeleredağıtılması anlamına gelmektedir. Yani aynı amaca hizmet eden işler ve bununiçin gerekli olan kaynaklar ayrı işletmelerin bünyesinde toplanmakta veyürütülmektedir. Şebeke organizasyonlarının ortaya çıkışının temelinde deişletmenin çevresel değişmelere hemen cevap verebilecek bir kıvraklığakavuşması, etkinliğinin artırılması ve işletmenin bildiği ve uzmanı olduğu esasişini yapması, diğer işlerini bir piyasa disiplini çerçevesinde başka işletmeleredevretme düşüncesi yatmaktadır. Bu amaçla işletmenin başvurabileceği üç türşebeke organizasyonu bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi işletme üstyönetiminin temel faaliyetlerini kendi bünyesinde ve koordinesinde yer alacakfarklı işletmelere dağıttığı ve bu alanda uzmanlaşmalarını beklediği Dahili ŞebekeOrganizasyonudur. Bu şebeke türünde işletme üst yönetimi tüm kaynaklarınkontrolünü kendi elinde tutarken, farklı faaliyetlerde uzmanlaşan her bir işletmesibirbirleriyle olan ilişkilerini mevcut piyasa koşulları içinde yürütmekte ve işletmeüst yönetimi de bu faaliyetleri koordine etmektedir.İşletme yönetiminin başvurabileceği bir diğer şebeke türü de DengeliŞebeke Organizasyonudur. Dahili Şebeke Organizasyonundan farklı olarak buradabelirli bir faaliyette uzmanlaşan ve birbirleriyle ilişki kuran işletmeler, yönetimve sahiplik olarak birbirinden bağımsızdır; sadece belli bir mamul, iş ya da hizmetüretimi için birbirleriyle alış veriş yapmaktadırlar. Bu şebeke türünde liderkonumda olan işletme belli bir plan ve koordinasyon içinde tamamen bünye dışıişletmeler tarafından üretilen mal ve hizmetleri kendi müşterisine sunacağı ürünya da hizmetlerin üretimi doğrultusunda birleştirmektedir. Son bir şebeke türü deDinamik Şebeke Organizasyonudur. Herhangi bir lider işletmenin bulunmadığı buşebeke türünde belli bir konuda uzmanlaşmış bulunan bağımsız işletmeler, kendihedef ve çıkarları doğrultusunda herhangi bir aracı (organizatör) işletmeninkoordinasyonu altında toplanmaktadır. İşletmeler arasındaki ilişkiler, merkezi birplan ve koordinasyona göre değil, piyasa mekanizmasına göre oluşmaktadır.Diğer bir ifadeyle aracı işletme bir başka işletmeden daha uygun koşullarda malya da hizmet tedarik edebilirse bu yeni işletme de şebekeye hemen dahilolabilecektir. Kısaca işletmeler arasındaki ilişkiler “emir-komuta zinciri” içindedeğil, piyasa mekanizması içinde şekillenmektedir. 1616 Tamer KOÇEL, İşletme Yöneticiliği, Beta Ya. (İstanbul: 1999), s. 303-308.121