10. Arkeometri Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

yıl önce oluştuğu bilinmektedir. Bu yıldan itibaren 2O'Pb, 207Pb, 206Pb izotoplarınınmiktarı artmaktadır. Dünyadaki metal filiz yatakları ise değişikjeolojik zamanlarda oluşmuştur (lO). Dolayısıyla oluşum zamanına bağlıolarak kurşun izotoplarının miktarları değişir. Bu nedenle, herhangi birmaden yatağının günümüz kurşun miktarı iki kısma ayrılır; birincisi,Dünya'nın oluştuğu andaki kurşun miktarı, ikincisi ise, radyoaktif bozunmasonucu oluşan kurşundur. Radyoaktif bozunma tepkimeleri:238U ~235U ~232 Th ~206 Pb + 8u 6~ E207Pb+7u 4~E208 Pb -ı« 4~ Ele 1/2: 4.468 x lO' yle 1/2: 0.704 x 10 9 Yle 1/2: 14.010 x ıo- YVerilen bir örneğin kurşun izotop bileşimi, genellikle atom oranlarıile verilmektedir:Genellikle, belli bir bölgedeki maden yarağı-için oranların değişimi,eser elementlerde olduğu gibi fazla değildir. Yukarı Missisipi Vadisi kurşun-çinkoyatağının kurşun izotop bileşimi ±3% civarında değiştiği,Amelia maden yatağında 0.25%, Buide Mine da ±2% değiştiği bulunmuştur(lO).ÖLÇÜM YÖNTEMLERİOptik spektrofotometrelerle, ayırma gücü büyük olmadığı için kurşunizotop analizleri yapılamamaktadır. Son yıllarda geliştirilen morötesi-görünür bölge furier transform spektrometrelerinin ayııma gücü106'ya çıkabilmesine karşın, izotopların dalga boyları birbirine çok yakınolduğundan analize imkan vermemektedir. İnduklenmiş çifte plazma buspektrofotometrelere bağlanabilmektedir.Buna karşılık kütle spektrometreleri 1945 yılından beri izotop analizlerindebaşarıyla kullanılmaktadır. Bu örneğin iyonlaşması, kütle yükoranına bağlı olarak ayrılması ve dedektörde ölçülmesi işlemleri uygulanır.Kurşun izotop analizi için iyonlaştırma kısmı çok önemlidir.Inorganik maddelerde spark kaynaklı kütle spektrometreleri kul-90