10. Arkeometri Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

KURŞUN İZOTOP ANALİZ YÖNTEMLERİ VEARKEOLOJİDE UYGULAMALARIŞerefKUNÇAlaaddin ÇUKURAhmet T. INCE*GİRİŞArkeolojik buluntular, eski ticari yolların belirlenmesinde önemliipuçları verirler (1). Metal buluntuların kimyasal ve metaluıjik analizleriise üretim teknolojisi, metalin saflığı ve kimyasal bileşimlerini belirler(2, 3). Uzun yıllar, meta!, curuf ve filizlerin eser element içeriklerindenyararlanarak kaynak belirleme çalışmaları yapılmaktadır (2, 8). Fakat,eser elementlerin filiz yataklannda dağılımının homojen olmaması, filizinişlenmesi sürecinde eser elementin curufla metal arasındaki dağılımınınher zaman aynı olmaması gibi nedenlerle kesin sonuç alınamamaktadır(8).1900 yıllarında radyoaktifliğin keşfıyle, jeolojik yaş tayinleri gündemegelmiştir. Bu amaçla değişik radyoaktif elementlerden yararlanılmaktadır.1945 yılında Kütle spektrofotometrelerinin geliştirilmesi,çok duyarlı izotop analizlerinin yapılması imkanını yaratmıştır. U­Pb ve Th-Pb radyoaktif bozunma tepkimeleri jeolojik zaman belirlemedeve kurşun izotop oranları değişik, mineral ve cevherlerin yaşlarını belirlemedekullanılmaktadır. 1960'lı yıllardan sonra kurşun izotop analizleriarkeolojik buluntulara da (cam, sır, kurşunlu bronz, gümüş, altın,boyar maddeler) uygulanmaktadır (9).KURAMKurşunun dört izotopu bulunmaktadır; 208pb, 'o7Pb, 206Pb ve 204Pb.Bunlardan ilk üçü uranyum ve toryumun, radyoaktif bozunması sonucuoluşurken, dördüncüsü kararlı kurşun elementidir. Dünyanın 4.5 milyar* Prof.Dr.Şeref KUNÇ, Fırat Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü 23119ELAZIG89