10. Arkeometri Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

550 "C de bir saat (kireçli topraklarda) veya 400 oC de bir gece (herhangibir toprakta) ısıtılır. Soğuduktan sonra 25 ml 1 M HCl de 30 dakika kaynatılır,100 mL ye tamamlanır. Buradan alınan 10 ar mL çözeltide vanadamolibdat reaktifi kullanılarak sarı renkli bir kompleks oluşturulur, 470 mde soğurum miktarı ölçülür. Sonuçları değerlendirmek üzere, derişimibelli fosfat çözeltileri ile aynı kompleks oluşturulup kalibrasyon doğrusuçizilir. Sonuçlar, 105 "C de kurutulmuş öınek üzerinden ppm olarak (kgbaşına g olarak) ifade edilir.İnorganik i' miktarını tayin etmek için toprak örneği yakma işlemineuğratılmadan ayl1l işlenıe tabi tutulur.I'T=l'o + Pı veya 1,,, = PT - P, olur.Burada Pr toplam fosfor, Pımiktarlarını vermektedir,inorganik fosfor ve 1,,, organik fosforSpot test için bir çanta (kil) hazırlanır. Burada iki ayrı reaktif bulunur;Reaktif A ve reaktif B.Reaktif A: 5 g (NH4)2 Mo04 10 mL damltık suda çözülür, 30 ml, 6 MHCl eklenir.suda çözülür, ka­Reaktif B: 0.5 g askorbik asit 100 mL damıtıkranlıkta saklanır. Dört hafta dayanabilir.Analiz için az miktarda toprak örneği süzgeç kağıdı üzerine konulur,2 damla reaktif A konup 30 saniye beklenir, 2 damla reaktif B konur.Yaklaşık 2 dakika sonra mavi renk 'oluşumu görülür. Duyarlılık yaklaşık0.3 ppm i' dir.Avrupa ve Amerika'da önemli bir alan çalışması olarak düşünülen,kazı sırasında da çoğu kez yapılan fosfor analizi yurdumuz arkeolojisinegirmiş gibi görülmemektediı. Şimdiye dek bu konuda herhangi bu' yayınarastlanmamıştır. Çok ucuz olan, büyük çapta alete gerek göstenneyen buyöntemin yurdumuzda da kullanılmasında yarar vardır ve bu nedenle buçalışma başlatılmıştır.DENEY VE SONUÇLARÇalışma, M.Ö. 400 lerde kullanılan, Hellenistik öncesi bu' yerleşimyeri olan Eski Knidos (Datça) kazısıyla ilgili toprak örnekleriyle başlatıldı.Bu güne kadar 11 örnek analiz edildi. Analizde PT Po ve Pr miktarlarıbelirlendi. Öıneklerde fosfor tayini literatürde önerilen yöntemle84