10. Arkeometri Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

çalışmamızda, eserlerin üzerinde, görsel olarak farkedilemeyen kimiorganik elemanların var olup olmadığı incelenmesi için ITU TRIGAMark-II reaktörünün olanaklarından yararlanılarak, nötron radyografisitekniği de uygulanmıştır.YAPILAN RADYOGRAFiK ÇALIŞMALARBu çalışmada, Çavuştepe kazısı buluntusu olan yiımiüç eser üzerinde. çalışılmıştır. Bu eserler, fonksiyonelolarak mızrak ucu, keski, çivi ve kınolarak nitelenebilecek eserlerdi. Ancak, görselolarak yapılan incelemelerdeeserlerin tümünde korozif etkiler gözlenmekteydi. Şekil:1'de incelenen eserlerin toplu halde fotoğrafları görülmektedir.Öncelikle, aynı radyografik çekim şartlarında, ancak çekim kumandafaktörleri korozyon incelemesi için uygun olacak şekildeseçilerek, eserlerin genel değerlendirilmesi yoluna gidilmiştir. Şekil 2' deeserlerin toplu radyografı görülmektedir,Şekil 2'nin incelenmesinden anlaşılmıştır ki; eserler "hayli" ileri derecedekorozyondan etkilerımiş durumdadıriar. Burada, eserlerin korozyondanetkilenme mertebelerine bağlı olarakesas itibariyle üç gruptatoplanabileceğikanaatine varılmıştır.Buna göre; birinci grupta korozyon etkilenmesi ileri derecede olup,genel malzeme harabiyeti görülen eserler, ikinci grupta korozyon etkilenmesiönemli olan eserler ve üçüncü grupta ise korozyon etkilenmesinispeten daha az olan eserler olmak üzere ayınmlanabilir.Birinci grupta yer alan eserlere örnek olmak üzere, bir ok ucu verilebilir[ÇT-45]. Söz konusu bu ok ucuna ilişkin fotoğraf Şekil 3'de radyografise Şekil 4'de verilmektedir. Şekil: 4'deki radyografın incelenmesindengörüldüğü gibi, buluntuda genel bir malzeme harabiyeti söz konusudur.Bu nedenle, bu tip elemanlara ilişkin ölçümsel sonuç verebilmekmümkün görülmernektedir,İkinci grupta yer alan eserlere bir örnek olmak üzere, yine bir ok ucuverilebilir [ÇT-38]. Bu ok ucuna ait fotoğraf Şekil 5'de radyograf da Şekil6'da verilmektedir. Radyograf üzerinden yapılan incelemeden korozyonetkilenmesinin bu eser için önemli olduğu, ancak yine de tümüyle birmalzeme 1ıarabiyetinin meydana gelmediği anlaşılmaktadır. Radyografüzerinden yapılan ölçümlemeler ve bu eser için etkilenme mertebesiTablo 2'de verilmektedir. Bu ok ucunda, diğer kimi ok uçlarında olduğu71