10. Arkeometri Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ayrı parçadan oluştuğu anlaşılmaktadır.Yuvarlak sap, gövdenin içine girmekteve burada yassrlaşmaktadır, Sapm gövdeye girdiği bölüm silindirşeklindedir. Söğüt yaprağını andıran gövde uca doğra incelmektedir. Objeninsap kısmına yakın yerinden alman bir kesitte sap ve gövdenin ayrıözellikler taşıdığı açık olarak izlenmektedir (Resim: 5). Gövde kendisinikoyu bir refleksiyonla gösterirken, gövde içinde kalan sap açık gri renktedir.Ayrıca sapın gövde içinde kalan kısmının yassılaşmış olduğu gözlenmektedir.Araştnmaların bu aşamasında, alınan sonuçlar ışığında, objenin sapve gövde kısmından alınan örneklerden parlak kesitler yapılarak, bunlarmikroskop altında incelendi. Yapılan mikroskobik araştırmalarda sap vegövdenin farklı strüktür yapıya sahip oldukları anlaşılmaktadır (Resim: 6,7). Resim 6' da gövdenin, 7' de ise sapın mikro yapısı görlilmektedir. Sapkarbon oranı çok düşük veya karbonsuz ferrit kristallerinden oluşurken.gövdenin perlit ve perlitler arasında ikincil zementit (Fe3C) kristalıerindenoluştuğu göze çarpmaktadır. Böylece araştırılan kargı ucununsap kısmının karbonsuz demirden, gövde kısmının ise çelikten yapıldığıanlaşılmıştır. Bu izlenim diğer kargı uçları için de geçerli olup, YukarıAnzaf Kalesi'ndeki tesbitlerle Urartuların M.O. 9. ve S. yüzyıllarda demirteknolojisindeki önder rolleri bir kez daha kanıtlannuştır!'.Araştıımalar tamamlandıktan sonra objeler temizlenmekte, eksikyerleri (örnek alınan yerler) araldit ve grafit tozu karışımı ile doldurulmaktave restorasyonu yapılmaktadır". Resim S' de restorasyonuyapılan bir kargı ucunun restorasyondan önce (S-A) ve sonraki hali (S-B)görülmektedir, Bu çalışma ile objelerin üzerindeki oksidasyon tabakası(korozyon) temizlenmekte ve böylece orijinal yüzeyi ortaya çıkaıtılmaktadır.Temizlik ve tamamlama işlemi biten objelerin FeCI}, Fe(NO)3 v.b.gibi zararlı tuzlardan arındırılması gerekir. Zira bu tuzlar uygun ortamlardaasitlere dönüşerek ınetale zarar verebilirler. Objelerin yüzey tabakalarınınbu nedenle restorasyondan önce Taramalı Elektron Mikroskop'uile yarı kuantitatif analizleri yapılmaktadır. Yapılan araştırmalardankorozyon tabakasının sadece Fe.Oj'den oluştuğu ve yukarıda bahsedilentuzları içermediği anlaşılmıştır.(1i) Bkz.Ll'Iaskowski/Rc-B. Wnflkc. Forschungen und Berichre 27.1989.89-113.(12) Eserlerin restorasyonu Dentsehes Bcrgbau-Museum'un laboratuvarında öğrenim görenA.Çorbacl tarafından yapılmıştır. Ayrıca Resrorasyonu yapılan objcleriıı şekilleri de yineA.Çorhııcı tarafından çizilmiştir. Kendisine başarılı çalışınnlarından dolayı teşekkürü birborç biliriz.43