10. Arkeometri Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ÖLÇÜM İŞLEMiVE DEGERLENDiRMEJeotermal ve mineral araştırmalannda belirtiler genellikle ±50­200mV civarında olduğundan, değme resistansları ve ölçüm yerlerindenoluşan yanılgıların büyük önemi yoktur. Ama arkeolojik aramalarda belirtilergenellikle ±1O-20mV mertebesindedir ve bu etkiler veri niteliğinibozabilir. Ayrıca, ölçülerı profil boyunca toprak kimyası vb. gibi nedenlerdenoluşan tanımsız değişimleriri de not edilmesi veri niteliğiaçısından önemlidinÖlçümlere başlamadan önce elektrodlar arasındaki uçtaşma dengelemesininyapılması gereklidir. Bu amaçla ölçülecek alana belirli biruzaklıkta baz noktası seçilir. Baz noktasında açılan geniş bir çukurdauygun kıvamda bir çamur hazırlanarak, her iki elektrod yan yana konurve değeri okunur (r=O olacak biçimde; r: elektrod aralığı). Böylece elektrodlararası çözelti yoğunluğu dengelenir. Dengeleme değerinin ±l-2mVdüzeyini aşmaması ve ±5mV'u geçen değerlerde ise ölçü alınmamasıönerilir. Bu yanılgı elektrodların ya da elektrod çözeltisinin değiştirilmesiylegiderilebilir (Çözelti değişikliği CU-CUS04 tipi uçlaşmaz elektrodlariçindir). Referans olarak seçilecek artı okumanın elde edildiği durumda;ölçü aletinin (+) ucuıııın gittiği elektrod artçı, (-) ucunun gittiğielektrod ise öncü seçilerek, ölçümlere başlanır. Gradyent ölçümünde:başlangıç noktasındaki çözelti yoğunluğu dengelemesi çizelgeye geçididiktensonra, öncü uç bir grid ötelenerek gerilim ayrılığı okunur. Bundansonra her iki elektrod grid aralığı kadar kaydınlarak. ölçümler profilboyunca sürdürülür, Olçümler sırasında, her 5 noktada bir çözelti yoğunluğudengelemesi de yapılarak çizelgeye işlenmelidir, Elde edilen veriler,çözelti yoğunluk gerilimi düzeltmesinderı geçirilerek düzeltilmiş gradyentdeğerleri elde edilir. Gradyent değerlerinin aritmetikselolarak toplanmasıylada toplam doğal gerilim değerleri oluşturulur (Tablo: I).Doğal gerilim verisindeki istenmeyen değişimler, basit sayısalsüzgeçler kullanılarak yok edilebilir. Biz değerlendirmelerde 3 noktalıbasit bir süzgeç kullandık. Bu süzgecin ağırlık katsayıları şöyledir;0.26 0.48 0.26Elde edilen veriler; verilen süzgeç katsayılarıyla evriştirildikteniconvolution)sonra, istenilen yuvarlatmalar elde edilmiştir. Biz ayrıca, Pressvd. (1987) tarafından bulunan bir yuvarlatma tekniğini de kullanarak, istenmeyenetkileri gidermeye çalıştık. Bu yöntemde; hızlı Fourierdönüşümünden yararlanılarak, veriler istenilen uzunluktaki bir penceredengeçirilir ve pencerelerımiş ortanca değer (median) saptanır.Veriyi232