IFRS® for SMEs - International Accounting Standards Board

IFRS Foundation: Training Materialfor the IFRS ® for SMEsincluding the full text ofSection 29 Income Taxof the International Financial Reporting Standard (IFRS)for Small and Medium-sized Entities (SMEs)issued by the International Accounting Standards Board on 9 July 2009with extensive explanations, self-assessment questions and case studiesIFRS Foundation ®30 Cannon StreetLondon EC4M 6XHUnited KingdomTelephone: +44 (0)20 7246 6410Fax: +44 (0)20 7246 6411Email:info@ifrs.orgPublications Telephone: +44 (0)20 7332 2730Publications Fax: +44 (0)20 7332 2749Publications Email: publications@ifrs.orgWeb: www.ifrs.org

Bu eğitim materyali IFRS Vakfı eğitim personeli tarafından hazırlanmıştır. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu(IASB) tarafından onaylanmamıştır. Eğitim materyali, IFRS for SMEs’i devamlı olarak uygulayacak kullanıcılara eğitimverelere yardımcı olmak için tasarlanmıştır. IFRS eğitim girişimi hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki web sayfasınıziyaret ediniz:http://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.IFRS Foundation ®30 Cannon Street | London EC4M 6XH | İngiltereTelefon: +44 (0)20 7246 6410 | Faks: +44 (0)20 7246 6411E-posta: info@ifrs.org Web: ww.ifrs.orgTelif Hakkı © IFRS Foundation ®Kullanım HakkıIFRS Vakfı bu eğitim materyalinin kısmen ya da tamamen kullanımını teşvik etse de, aşağıda verilen telif hakkı koşullarıuyarınca kullanılması gerekmektedir.Bu eğitim materyali modülünün kullanılması herhangi bir ücret ödemesine tabi değildir.Telif hakkı bildirimiTelif hakkı da dahil bu eğitim materyali modülü kapsamındaki tüm haklar IFRS Vakfına ait olup, yine IFRS Vakfıtarafından kontrol edilmektedir.Eğitim modülü bağımsız bir belgede kullanılacak şekilde tamamen veya kısmen çoğaltılmadıkça, kullanılamaz veyaçoğaltılamaz, üçüncü kişilerin kullanmasına veya çoğaltmasına, üzerindeki ve eğitim materyalindeki ticari markalarıngösterilmesine izin verilemez. Şüpheye mahal vermemek için, eğitim materyallerinin tamamını veya bir kısmını kendibelgelerinizin bir parçası olarak kullanacaksanız üzerinde veya eğitim materyalinde yer alan herhangi bir ticari markayıkullanamaz ve çoğaltamazsınız. Bu ticari markalar IFRS Vakfı ve IASB adları ve logolarını kapsamakta olup bunlarlakısıtlı değildir.IFRS Vakfı eğitim materyali modülünün tamamı ve bir kısmından alıntı yapmanız durumunda, belgelerinizin eğitimmateryali modülünüzün kaynağının IFRS Vakfı olduğuna ilişkin bir telif hakkı onayı içermesini temin etmeniz gerekecektir.IFRS Vakfı eğitim materyalinden kopyalayacağınız herhangi bir alıntının doğru bir şekilde çoğaltıldığından ve yanıltıcıbir bağlamda kullanılmadığından emin olmanız gerekmektedir. IFRS Vakfı eğitim materyalleri için önerilecek herhangibir diğer kullanım yazılı lisans gerektirmektedir.Lütfen yayınlar ve telif hakkı ile ilgili konuları aşağıdaki adrese bildiriniz:IFRS Vakfı Yayın Departmanı30 Cannon Street, Londra, EC4M 6XH, İngiltereTelefon: +44 (0)20 7332 2730 Faks: +44 (0)20 7332 7249E-posta: publications@ifrs.org Web: www.ifrs.orgBu zarar ihmalden veya diğer nedenlerden kaynaklansın veya kaynaklanmasın, IFRS Vakfı, yazarlar ve yayıncılarbu yayında yer alan materyale dayalı olarak hareket eden veya hareket etmekten kaçınan herhangi bir şahsa yönelikzararlardan dolayı sorumluluk kabul etmez.Bu yayında yer alan KOBİ’ler için IFRS® Eğitim Materyalinin Türkçe tercümesi IFRS Vakfı tarafından atanmış birinceleme komitesi tarafından onaylanmıştır. Türkçe tercümesinin telif hakları IFRS Vakfına aittir.IASB logosu/ IFRS Vakfı logosu/’Altıgen Aygıt’, IFRS Vakfı Eğitim logosu, IFRS vakfı, eIFRS, IAS, IASB, IFRSVakfı Eğitimi, IASs, IFRIC, IFRS, IFRSs, International Accounting Standards- UIuslararası Muhasebe Standartları,International Financial Reporting Standards-UIuslararası Finansal Raporlama Standartları ve SIC IFRS Vakfının ticarimarkalarıdır.

Modül 29 – Gelir VergisiBu eğitim materyali, IFRS Vakfının eğitim personeli tarafından hazırlanmış olup,Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) tarafından onaylanmamıştır. Küçükve orta büyüklükteki işletmelere (KOBİ) uygulanacak muhasebe hükümleri, IASBtarafından Temmuz 2009’da yayımlanan KOBİ’ler için Uluslararası Finansal RaporlamaStandartlarında (IFRS) düzenlenmiştir.GİRİŞBu modül, IFRS for SMEs’in 29 uncu Bölümü olan Gelir Vergisi uyarınca gelir vergisininmuhasebeleştirilmesi ve raporlanması konusunu ele almaktadır. Söz konusu eğitim materyali,öğrencilere konuyu tanıtmakta, yayımlanan resmi metin konusunda rehberlik sağlamakta,örneklerin kullanılması aracılığıyla hükümlerin anlaşılmasını kolaylaştırmakta ve gelir vergisininmuhasebeleştirilmesinde gerekli olan önemli değerlendirmeleri göstermektedir. Ayrıca bu modülde,öğrencinin hükümlere yönelik bilgisini test etmek için hazırlanan sorular ile IFRS for SMEs uyarıncagelir vergisinin muhasebeleştirilmesine ve gerekli açıklamaların yapılmasına yönelik yeteneğinigeliştirmek için tasarlanan örnek olaylar yer almaktadır.Öğrenim çıktılarıBu modülün başarılı bir şekilde tamamlanması üzerine, gelir vergisinin muhasebeleştirilmesine ilişkinolarak IFRS for SMEs’de yer alan finansal raporlama hükümleri öğrenilmiş olacaktır. Ayrıca sözkonusu hükümlerin uygulamada kullanılışını gösteren örnek olayların tamamlanmasıyla, IFRS forSMEs uyarınca gelir vergisinin muhasebeleştirilmesi konusundaki yeterliliğiniz artacaktır. Bu modül,IFRS for SMEs kapsamında kullanıcılara, özellikle aşağıda yer alan hususlar açısından faydalı olmayıamaçlamaktadır:• Verginin gelir vergisi olup olmadığının belirlenmesi• Dönem vergi varlıklarının ve borçlarının muhasebeleştirilmesi ve ölçülmesi• Defter değerlerinin geri kazanılması ya da ödenmesi durumunda vergilendirebilir mali kartutarını etkilemesi beklenen varlıkların ve borçların belirlenmesi• Varlıkların, borçların ve varlık ya da borç olarak muhasebeleştirilmemekle birlikte vergiye esasdeğeri bulunan diğer kalemlerin vergiye esas değerinin belirlenmesi• Geçici farkların, kullanılmamış vergi zararlarının ve kullanılmamış vergi avantajlarınınbelirlenmesi ve hesaplanması• Ertelenmiş vergi varlıklarının ve borçlarının muhasebeleştirilmesi ve ölçülmesi• Ertelenmiş vergi varlıklarına ne zaman değerleme karşılığı ayrılacağının takdir edilmesi• Cari ve ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarının ölçümünde hangi vergi oranlarının vekanunlarının kullanılması gerektiğinin tespit edilmesiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)1

Modül 29 – Gelir Vergisi• Cari ve ertelenmiş verginin kapsamlı gelirin ve özkaynağın ilgili unsurlarına dağıtılması• Cari vergi varlıkları ile cari vergi borçlarının, ertelenmiş vergi varlıkları ile ertelenmiş vergiborçlarının ne zaman netleştirilebileceğinin belirlenmesi• Gelir vergisinin finansal tablolarda sunulması ve açıklanması• Gelir vergisinin muhasebeleştirilmesi için gerekli olan önemli tahminlerin ve diğerdeğerlendirmelerin anlaşılmasının sağlanmasıIFRS for SMEsIFRS for SMEs’in, kamuya hesap verme yükümlülüğü bulunmayan işletmelerin genel amaçlı finansaltablolarına uygulanması amaçlanmaktadır (bakınız: Bölüm 1 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler).IFRS for SMEs, zorunlu hükümler ve söz konusu hükümlerle birlikte yayımlanan (zorunlu olmayan)diğer materyallerden oluşur.Zorunlu olmayan materyaller aşağıdakilerden oluşmaktadır:• IFRS for SMEs’e genel bir giriş yapan ve Standardın amacını, yapısını ve uygulama alanınıaçıklayan önsöz.• Örnek finansal tablolar ile dipnot kontrol listesini içeren uygulama rehberi.• IASB’nin IFRS for SMEs’e ilişkin sonuçlara ulaşırken sergilediği temel yaklaşımı özetleyen KararGerekçeleri.• IFRS for SMEs’in yayımlanması konusunda muhalif görüş bildiren bir IASB üyesinin muhalifgörüşü.IFRS for SMEs’de Terimler Sözlüğü zorunlu hükümlerin bir parçasıdır.IFRS for SMEs’de Bölüm 21 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar, Bölüm 22 Borçlarve Özkaynak ile Bölüm 23 Hasılat’ta ekler yer almaktadır. Söz konusu ekler zorunlu olmayanrehberlerdir.Hükümlere girişKüçük ve orta büyüklükteki işletmelerin genel amaçlı finansal tablolarının amacı, kendi özel bilgiihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak hazırlanmış raporlar talep edebilme imkânı bulunmayan genişbir kullanıcı kitlesine, genel olarak bir işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve nakit akışlarıhakkında ekonomik kararlar almalarında faydalı olacak bilgiler sağlamaktır. Bölüm 29’un amacı, gelirvergisine ilişkin muhasebeleştirme ve açıklama hükümlerini belirlemektir. Gelir vergisi, vergiye tabikâr üzerinden hesaplanan yurt içi ve yurt dışı bütün vergileri içerir. Ayrıca; bağlı ortaklık, iştirak ve işortaklığı tarafından, raporlayan işletmeye yapılan kâr dağıtımlarından stopaj (kaynakta kesinti) yoluylaödenecek vergiler de gelir vergileri kapsamında değerlendirilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)2

Modül 29 – Gelir VergisiHÜKÜMLER VE ÖRNEKLERIFRS for SMEs Bölüm 29 Gelir Vergisi’nin içeriği aşağıda belirtilmiş olup, gri renklegölgelendirilmiştir. IFRS for SMEs’in Terimler Sözlüğünde tanımlanan terimler de söz konusuhükümlerin parçasıdır. Anılan terimler 29 uncu bölüm metninde ilk defa geçtikleri yerde koyuolarak gösterilmiştir. IFRS Vakfının eğitim personeli tarafından eklenen notlar ve örneklergölgelendirilmemiştir. Personel tarafından yapılan eklemeler, IFRS for SMEs’in bir parçasınıoluşturmamakta olup, IASB tarafından onaylanmamıştır.Bölümün kapsamı29.1 Bu Standardın kapsamında yer alan gelir vergileri, vergiye tabi kâr üzerindenhesaplanan yurt içi ve yurt dışı bütün vergileri içerir. Ayrıca; bağlı ortaklık, iştirak ve işortaklığı tarafından, raporlayan işletmeye yapılan kâr dağıtımlarından stopaj (kaynaktakesinti) yoluyla ödenecek vergiler de gelir vergileri kapsamında değerlendirilir.Notlarİşletmeler, verginin gelir vergisi olup olmadığını nasıl belirler?Gelir vergisi, vergi otoriteleri tarafından işletmeler ve bireyler tarafından kazanılan gelir üzerindenalınır. Bu kapsamda gelir, vergiye tabi hasılat tutarından vergiden indirilebilir giderlere ilişkin tutarlardüşüldükten sonraki net tutarı yansıtır. Paragraf 29.1, Bölüm 29 kapsamındaki gelir vergisini tanımlar.Vergiye tabi kâr (mali zarar), vergi otoriteleri(devletin ilgili organları) tarafından konulan kurallaragöre bir hesap dönemi için tespit edilen ve üzerinden vergi ödenen (vergi geri kazanımı sağlayan)kârı (zararı) ifade eder. Vergiye tabi kar, vergiye tabi gelirden vergiye tabi gelire ilişkin indirilebilirtutarlar düşüldükten sonra elde edilen tutara eşittir. Vergi oranı da (yani döneme ilişkin vergi giderininhesaplanması amacıyla vergiye tabi kara uygulanan oran) söz konusu kurallar çerçevesinde uygulanır.Bölüm 29, vergiye tabi kara dayalı vergiler olarak tanımlanan gelir vergilerine uygulanır. Bu yüzden,bütün vergiler Bölüm 29 kapsamında değildir. Ancak, vergiye tabi kar, muhasebe karı ile aynıolmadığından vergilerin Bölüm 29 kapsamında yer alan muhasebe kârına eşit olan bir rakama dayalıolması gerekmez. Vergiye tabi kar, genellikle kar ya da zarar veya toplam kapsamlı gelir değildir. Birverginin ‘gelir vergisi’ olup olmadığının belirlenmesi bazen de beirli olaylar ve durumlar ışığındayargıda bulunmayı gerektirir.Vergi avantajları Bölüm 29’un kapsamında mıdır?Bölüm 24 Devlet Teşvikleri bütün devlet teşviklerinin muhasebeleştirmesini belirler. Sonuç olarak,devlet teşvikleri Bölüm 29 uyarınca muhasebeleştirilmezler. Ancak, 24.3 Paragrafı Bölüm 24’e ilişkinhususu aşağıdaki şekilde özel olarak belirtir:IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)4

Modül 29 – Gelir Vergisi‘Bu bölüm, vergilendirilebilir kârın veya vergi zararının belirlenmesinde mevcut olan veya vergiborcuna bağlı olarak belirlenen ya da vergi borcuyla sınırlı olarak sağlanan faydalar niteliğindekidevlet yardımlarını kapsamamaktadır. Bu tür faydalara örnek olarak; gelir/kurumlar vergisiistisnaları, yatırım indirimleri, hızlandırılmış amortisman uygulamaları ve indirilmiş vergi oranlarıgösterilebilir. Bölüm 29 Gelir Vergileri gelire dayalı vergilerin muhasebeleştirme işlemlerinidüzenlemektedir.’Hızlandırılmış amortisman karşılıkları, yeni bir maddi duran varlık kaleminin maliyetini vergiye tabigelir karşısında iptal edecek oranı hızlandırır (yani karşılıklar varlığın finansal raporlama amacıylafinansal tablolara yansıtılan amortisman oranı ile karşılaştırıldığında vergisel amaçlı olarak daha hızlıbir oranı ile amortismana tabi tutulur). Bunun etkisi ise, ilk yıllardaki vergiye tabi gelirin (ve böylecegelir vergisinin) azalmasıdır (örnek 2’de görüldüğü gibi). Bölüm 29 bu tür gelir vergisi etkilerininmuhasebeleştirmesini kapsamaktadır.Örnek – Bölüm 29 uyarınca gelir vergisi olarak nitelendirilmeyenvergiÖr 1Aşağıdaki kalemler vergiye tabi kara dayalı olmadığı için Bölüm 29 uyarınca gelir vergisiolarak muhasebeleştirilmeyen vergi türleridir:• Satış vergileri, çünkü söz konusu vergiler vergiye tabi kardan ziyade satış tutarına(brüt tutar) dayanır (örneğin alkol ya da sigara satışına dayanan ve toplam satıştutarı üzerinden alınanvergi).• Ürüne eklenen bir tutar olarak alınan katma değer vergisi(KDV) ya da mal vehizmet vergisi(MGV) gibi tüketim vergileri• Belli hükümler uyarınca gelir vergisi tanımını karşılayamayabilen bazı üretimvergileri (örneğin her bir birim maden için maden şirketlerine konulan vergi(bireysel kalem bazında)).• Çalışanlara sağlanan faydalar üzerinden ödenen vergiler (çalışanın maaşının belirlibir yüzdesi üzerinden ödenen sosyal güvenlik vergileri). Bu tür bir vergi, Bölüm 28Çalışanlara Sağlanan Faydalar kapsamında muhasebeleştirilir.• Belgelere konulan bir vergi olan damga vergisi.29.2 Bu bölümde gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesi düzenlenmiştir. Finansal tablolarayansıtılan işlemlerin ve diğer olayların mevcut ve gelecek dönemlere ilişkin vergisonuçları bu bölüm uyarınca muhasebeleştirilir. Söz konusu sonuçlar, dönem vergisive ertelenmiş vergiden oluşur. Dönem vergisi, mevcut veya geçmiş dönemlerin vergiyetabi kârı (mali zararı) üzerinden ödenecek (geri alınacak) gelir vergisini ifade eder.Ertelenmiş vergiler; varlıkların defter değerinin geri kazanılması, borçların defter değeriüzerinden ödenmesi ve henüz kullanılmamış mali zararlar ile vergi avantajlarının ileriyetaşınmasından kaynaklanan vergi etkisi sonucunda gelecek dönemlerde ödenecekveya geri alınacak vergilerdir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)5

Modül 29 – Gelir Vergisikaynaklanmaktadır. Finansal raporlama amacıyla, söz konusu işletme makineyi üçyıl boyunca kalıntı değeri sıfır olmak üzere doğrusal yönteme göre amortismana tabitutmaktadır. İşletme makineti 1 Ocak 20X1 tarihinde 600PB ye edinmiştir. 20X1 – 20X3yılları arasındaki her yıl için işletmenin muhasebe karı 1.000 PB’dir. İşletme vergiye tabikarının yüzde 30’u oranında gelir vergisine tabidir.İşletme dönem karını aşağıdaki şekilde hesaplar:20X1 20X2 20X3 Birikmiş20X1–20X3Hesaplama PB PB PB PBMuhasebe karı 1,000 1,000 1,000 3,000Muhasebe amortismanınıngeri eklenmesi PB600 PB÷ 3 yıl 200 200 200 600Vergisel amortismanın çıkarılması (600) – – (600)Vergiye tabi kar 600 1,200 1,200 3,000Dönem vergisi gideri 30% × vergiye tabi kar 180 360 360 900İşletme makineye ilişkin ertelenmiş vergiyi aşağıdaki şekilde hesaplar:20X1 20X2 20X3Hesaplama PB PB PBDefter değeri 600 PB eksi 200 PB 400 200 –yıllık amortismanVergiye esas değer 20X1 yılında 600 PB – – –(gelecekteki vergi indirimleri) düşüldüğünden sıfırGeçici fark(bu örnekte, 400 200 –ayrıca zamanla farkı)Ertelenmiş vergi borcu 30% × geçici fark 120 60 –Ertelenmiş vergi gideri/(geliri) Döneme ilişkin ertelenmiş 120 (60) (60)vergi borcunda değişimIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)7

Modül 29 – Gelir Vergisiİşletmenin gelir vergisi gideri kapsamlı gelir tablosunda, gelir tablosunda ya da gelir vedağıtılmamış karlar tablosunda aşağıdaki gibi sunulabilir.…20X3 20X2 20X1Hesaplama PB PB PBVergi öncesi kar muhasebe karı 1,000 1,000 1,000Gelir vergisi gideri dönem vergisi + ertelenmiş vergi (300) (300) (300)Dönem karı 700 700 700Notlar:Bu örnekteki geçici fark (hızlandırılmış vergi karşlığı) muhasebe ve vergi açısından giderinmuhasebeleştirilmesine ilişkin zamanlama farkıdır – bir dönemde kar ya da zarara yansıtılangiderler (20X1 – 20X3 döneminde yıllık 200PB) vergi kanunları uyarınca farklı bir dönemdekivergiye tabi gelire(kara) dahildir (20X1 yılında 600 PB). Muhasebe karı ile vergiye tabi karadahil olan toplam tutar üç yıl süresince aynıdır.Geçici fark açısından ertelenmiş vergi borcu muhasebeleştirildiğinde, işletmenin vergi giderihızlandırılmış vergi karşılığının geçici yapısını yansıtır. Buna göre bu basit örnekte toplamvergi gideri (dönem vergi gideri + ertelenmiş vergi gideri, yüzde 30 ile her yıl için 1.000 PBmuhasebe karının-20X1–20X3 çarpımına eşittir).Gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesinde izlenecek adımlar29.3 Gelir vergileri aşağıdaki adımlar izlenerek muhasebeleştirilir:(a) Vergi otoriteleri tarafından yapılacak incelemelerin olası vergi sonuçları da dikkatealınarak hesaplanan dönem vergisi muhasebeleştirilir (29.4-29.8 paragrafları).(b) Varlıklardan cari defter değerlerinin geri kazanılması ve borçlardan cari defterdeğerlerinin ödenmesi durumunda vergiye tabi kârı etkileyebilecek varlık ve borçlarbelirlenir (paragraf 29.9 ve 29.10).(c) Raporlama döneminin sonunda aşağıdakilerin vergiye esas değerleri belirlenir:(i) (b)’de belirtilen varlıkların ve borçların vergiye esas değeri; varlıkların caridefter değerlerinden satılması veya borçların cari defter değerleri üzerindenödenmesi sonucunda ortaya çıkan tutarlar üzerinden belirlenir (paragraf 29.11ve 29.12).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)8

Modül 29 – Gelir Vergisi(ii) Vergiye esas değeri olmakla birlikte finansal durum tablosuna yansıtılmamışolan diğer kalemlerin, yani gelir ve gider olarak muhasebeleştirilmiş, gelecekdönemlerde vergilendirilebilir veya vergiden indirilebilir kalemler belirlenir(paragraf 29.13).(d) Geçici farklar, henüz kullanılmamış mali zararlar ve kullanılmamış vergi avantajlarıhesaplanır (paragraf 29.14).(e) Geçici farklardan, kullanılmamış mali zararlardan ve kullanılmamış vergiavantajlarından kaynaklanan ertelenmiş vergi varlıkları ve ertelenmiş vergi borçlarımuhasebeleştirilir (29.15-29.17 paragrafları).(f) Ertelenmiş vergi varlıkları ve ertelenmiş vergi borçları; vergi otoriteleri tarafındanraporlama döneminin sonu itibarıyla yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesineyakın olan vergi kanununa dayalı olarak, ertelenmiş vergi varlığı gerçekleştiğindeveya ertelenmiş vergi borcu ödendiğinde uygulanması beklenen vergi oranlarınınkullanılması suretiyle yapılacak incelemelerin olası sonuçlarının etkileri dikkatealınarak ölçülür (29.18-29.25 paragrafları).(g) Ertelenmiş vergi varlıklarına, bu varlıkların net tutarlarının mevcut veya gelecekvergiye tabi kâr esas alınarak gerçekleşmesi olası olan en yüksek tutarlarınaeşitlemek üzere değerleme karşılığı ayrılır (paragraf 29.21 ve 29.22).(h) Dönem vergisi ve ertelenmiş vergi; kâr veya zararın, diğer kapsamlı gelirin veözkaynağın ilgili unsurlarına dağıtılır (paragraf 29.27).(i) Gerekli bilgiler sunulur ve açıklanır (29.28-29.32 paragrafları).Dönem vergisinin muhasebeleştirilmesi ve ölçümü29.4 Mevcut ve geçmiş dönemlere ilişkin vergiye tabi kâr üzerinden ödenecek vergi içindönem vergi borcu muhasebeleştirilir. Mevcut ve önceki dönemlere ilişkin olarakhâlihazırda ödenmiş tutarın söz konusu dönemlere ilişkin ödenmesi gereken tutarıaştığı durumlarda, söz konusu fazla tutar varlık olarak muhasebeleştirilir.NotlarDönem vergisi, vergiye tabi kâr (mali zarar) açısından o döneme ya da geçmiş dönemlereait ödenecek gelir vergisini (geri kazanılacak gelir vergisini) ifade eder. Döneme ait vergigideri döneme ilişkin vergi beyanı üzerinden raporlanan vergiye tabi ve vergiden indirilebilirtutarlara dayanır.Bazen vergi otoritesinin işletmenin gelir ya da indirimler olarak raporladığı tutarları kabul edipetmeyeceğine ilişkin belirsizlik söz konusudur.Bu nedenle, daha sonra ödenen gerçek tutar bu bölüm uyarınca başlangıçta tahmin edilentutardan farklı olabilir (bakınız: Paragraf 29.24). Böyle bir durumda, işletme döneme ilişkinIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)9

Modül 29 – Gelir Vergisivergi karşılığını olması gerekenden fazla ya da olması gerekenden az olarak belirlemişolacaktır..Döneme ilişkin vergi karşılığının finansal tabloların yayıma hazırlanmasından önce olmasıgerekenden fazla ya da olması gerekenden az olarak belirlenmesi durumunda, dönem vergisineilişkin gider/borç düzeltilecektir. Bu durum, Bölüm 32 Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylarkapsamında yer alan, düzeltmeyi gerektiren olaylara bir örnektir.Döneme ilişkin vergi karşılığı, finansal tabloların yayıma hazırlanmasından sonra olmasıgerekenden fazla ya da olması gerekenden az olarak belirlenmişse, söz konusu durum Bölüm10 Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Hatalar uyarınca muhasebe tahmininde değişiklikolarak (bakınız: Paragraflar 10.15 – 10.17) ya da önceki döneme ilişkin hata olarak (bakınız:Paragraflar 10.19 – 10.22) muhasebeleştirilir. Önceki döneme ilişkin karşılığın olmasındangerekenden fazla ya da az olmasına neden olan durum ve koşullar hangi muhasebeleştirmeyönteminin uygun olduğunu belirler (yani muhasebeleştirme yönteminin seçiminde birserbestlik söz konusu değildir).Tutarlar sadece bir hata yapılmışsa ve söz konusu hata önemli bir yanlış ifadeye neden olmuşsageriye dönük olarak düzeltilmelidir. Hata, yönetimin yanlış bir yıla ilişkin vergi kanunlarınıuygulaması ya da tamamen farklı bir kaleme uygulanacak vergi kanunlarını kullanması gibihata yaptığı durumlardan kaynaklanabilir. Modül 10 Muhasebe Politikaları, Tahminler veHatalar, muhasebe tahminlerinde meydana gelen değişiklikler ile önceki döneme ilişkinhataların muhasebeleştirilmesine yol gösterir. Önemli bir hata söz konusu değilse, gözdengeçirilen tahmin 10.15-10.17 Paragrafları uyarınca tahminin mevcut vergi borcu ya da vergivarlığına ilişkin düzeltme olarak gözden geçirildiği dönemin genellikle kar ya da zararındamuhasebeleştirilir.Örnek – döneme ilişkin verginin hesaplanmasıÖr 3Bir işletmenin raporlama dönemi 31 Martta sona ermektedir. İşletmenin faaliyettebulunduğu ülkedeki raporlama dönemi 1 Nisan ile 31 Mart tarihleri arasıdır. 20X7/20X8dönemine ilişkin gelir vergisi oranı yüzde 15’tir. İşletmenin 31 Mart 20X8 tarihindesona eren döneme ilişkin muhasebe karı 150.000 PB’dir. Ülkede vergiye tabi karınbelirlenmesine ilişkin kurallar 31 Mart 20X8 tarihi itibariyle aşağıdaki gelir ve giderkalemleri dışında IFRS for SMEs ile aynıdır.• 20X8 yılına muhasebeleştirilen 20.000 PB tutarındaki isim hakkı hasılatı gelirvergisinden muaftır.• 5.000 PB tutarındaki eğlence giderleri için vergi indirimi söz konusu değildir.• Borçlular finansal tablolar dışı bırakıncaya kadar şüpheli alacaklar için vergiindirimine izin verilmez. 31 Mart 20X7 tarihinde, 2.000 PB tutarındaki alacakfinansal tablo dışı bırakılmıştır çünkü, işletme finansal zorluk içinde müşterilerindenbirinin ödemesinden vazgeçmiştir. Ticari alacaklarla netleştirilen şüpheli alacakkarşılığı 31 Mart 20X7 tarihinde 4.000 PB 31 Mart 20X8 tarihinde ise 4.500 PB’dir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)10

Modül 29 – Gelir VergisiSonuç olarak, 31 Mart 20X8 tarihindeki şüpheli alacak gideri 2.500 PB’dir venetleştirilen borçlar ile karşılıklardaki artışı kapsar.• Bina vergisel amaçlı olarak daha hızlı bir oranda amostismana tabi tutulur. 20X8yılına ilişkin olarak indirilebilir vergi amortisman tutarı 43.000 PB’dir. Aynı binaiçin finansal tablolarda muhasebeleştirilen amortisman tutarı 35.000 PB’dir.Vergiye tabi kar aşağıdaki şekilde belirlenebilir:31 Mart 20X8 tarihi itibariyle muhasebe karı 150,000 PBEksi Vergiye tabi olmayan isim hakkı hasılatıArtı indirilelemeyen eğlence giderleri(20,000 PB)5,000 PBArtı indirilemeyen şüpheli alacak karşılığındaki artış(yani 4.500 PB eksi 4.000 PB)Eksi indirilebilir ek amortisman tutarı(yani 43.000 PB eksi 35.000 PB)Vergiye tabi kar500 PB(8,000 PB)127,500 PB31 Mart 20X8 tarihi itibariyle mevcut vergi gideri(127.500 PB × % 15) 19,125 PBNot: Yukarıdaki işlemlerin ertelenmiş vergi etkisi bu soruda göz ardı edilmiştir.Örnekler- döneme ilişkin vergi giderinin muhasebeleştirilmesi vedüzeltilmesiÖr 4Bir işletmenin, faaliyette bulunduğu ülkedeki ilgili vergi kuralları uyarınca 20X7/20X8raporlama dönemi için belirlenen vergiye tabi karı 100.000 PB olarak hesaplamıştır. Sözkonusu ülkedeki raporlama dönemi 1 Nisan ile 31 Mart tarihleri arasındadır. 20X7/20X8dönemi için uygun gelir vergisi oranı yüzde 20’dir. 20X7/20X8 raporlama dönemineilişkin ödenecek dönem vergisinin 30 Eylül 20X8 tarihine kadar ödenmesi gerekmektedirve işletme söz konusu ödemeyi 15 Eylül 20X8 tarihinde yapmıştır. İşletmenin raporlamadönemi 31 Mart tarihinde sona ermektedir (Raporlanma döneminin sonudur).İşletme, 31 Mart 20X8 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin olarak ödenecek dönemvergisini aşağıdaki şekilde muhasebeleştirir:Kar ya da zarar- gelir vergisi(dönem vergisi)20,000 PBDönem vergisi borcu20,000PBDönem vergisine ilişkin borcun ve giderin muhasebeleştirilmesiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)11

Modül 29 – Gelir Vergisi(a)100.000 PB × % 20 = 20,000 PBNot: Bu gider bütün bir yıl boyunca ortaya çıkmaktadır ancak işletmenin sadece 31 Mart 20X8tarihinde raporlama yaptığı varsayıldığında söz konusu giderin tümü raporlama tarihinde kayıtaltına alınabilir.15 Eylül 20X8 tarihinde işletme 31 Mart 20X9 tarihinde sona eren raporlama dönemine ilişkingelir vergisi ödemesini aşağıdaki şekilde muhasebeleştirebilir:Dönem vergisi borcu20,000 PBKasa20,000 PBDöneme ilişkin vergi borcu ödemesinin muhasebeleştirilmesiÖr 5Koşullar, 4. örnekteki koşullarla aynıdır. Ancak, finansal tabloların yayımlanması içinonaylanmasından önce, 1 Haziran 20X8 tarihinde işletme 31 Mart 20X8 tarihinde varolan koşulları belgeleyen 31 Mart ile 1 Haziran 20X8 tarihleri arasında ortaya çıkanyeni bilgi sonucunda vergi tabi karı 95.000 PB olarak yeniden hesaplamıştır. (31 Mart20X8 tarihinde sona eren raporlama dönemine ilişkin olarak başlangıçta tahmin edilençalışanlara ait kar paylaşımına dair ödeme tutarı şimdi kesin olarak belirlenmiştir).İşletme, 31 Mart 20X8 tarihinde borç olarak 19.000 PB ödenecek dönem vergisini ve 31Mart 20X8 tarihinde sona eren raporlama dönemine ilişkin 19.000 PB dönem vergi giderinimuhasebeleştirir (Bölüm 32 Raporlama Döneminden Sonraki Olaylar uyarınca raporlamadöneminden sonraki gerçekleşen düzeltme gerektiren bir olay).İşletme, 31 Mart 20X8 tarihinde sona eren raporlama dönemine ilişkin olarak ödenecek dönemvergisinin başlangıçtaki tahminini düzeltmek amacıyla aşağıdaki yevmiye kayıtlarını yapar:Dönem vergi borcu1,000 PB (b)Gelir vergisi gideri (dönem vergisi)1,000 PBİşletme 15 Eylül 20X8 tarihinde 31 Mart 20X9 tarihinde sona eren raporlama dönemine ilişkinvergi ödemesini muhasebeleştirmek amacıyla aşağıdaki yevmiye kayıtlarını yapar.Dönem vergisi borcu19,000 PBKasa19,000 PB(a)(b)95,000 × %20 = 19,000 PB20.000 PB orijinal tahmin değeri eksi (95.000 PB × % 20 = 19,000 PB) = 1.000 PBdüzeltmeIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)12

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 6A işletmesinin faaliyette bulunduğu ülkede raporlama dönemi 1 Temmuz 30 Hazirantarihleri arasıdır. Bütün işletmelerin vergi otoritelerine raporlama dönemi sona ermedenüç ay önce (1 Nisan itibariyle) önceki yıla ilişkin vergiye tabi karı dikkate alarak geçicivergi ödemesi gereklidir. 20X1 yılından bu yana vergi oranı yüzde 30’dur.A işletmesinin raporlama dönemi 30 Haziran tarihinde sona ermektedir (raporlama dönemininsonu). 30 Haziran 20X4 tarihinde sona eren dönemde, A işletmesinin vergiye tabi karı 50.000PB’dir. Bu nedenle, 20X3/20X4 döneminde ödenen vergi 15.000 PB’dir. Bu tutarı esasalarak, A işletmesi vergi otoritesine 1 Nisan 20X5 tarihinde en iyi tahmini yaparak 15.000 PBtutarında geçici vergi ödemesi yapmıştır. Bu tutar, 20X4/20X5 dönemi için en iyi tahmindir.A işletmesinin 30 Haziran 20X5 tarihli finansal tablolarının yayımlanması için onayverilmesinden önce, söz konusu işletmenin 30 Haziran 20X5 tarihinde sona eren raporlamadönemine ilişkin vergiye tabi karı 40.000 PB olarak tahmin edilmiştir.İşletme, 30 Haziran 20X5 tarihinde sona eren raporlama dönemine ilişkin dönem vergisini12.000 PB olarak muhasebeleştirir. 30 Haziran 20X5 tarihinde işletmenin vergiyi ödenmesigerekenden fazla ödemiş olması nedeniyle 3.000 PB tutarında bir varlığı (vergi otoriteleritarafından iade edilecek tutar) söz konusudur.İşletme 1 Nisan 20X4 tarihinde vergi ödemesini muhasebeleştirmek için aşağıdaki yevmiyekayıtlarını yapar:Dönem vergi varlığı15,000 PBNakit15,000 PBİşletme 30 Haziran 20X4 tarihinde sona eren raporlama dönemine ilişkin olarak ödenecektahmini dönem vergisini muhasebeleştirmek için aşağıdaki yevmiye kayıtlarını yapar:Gelir vergisi gideri(dönem vergisi)12,000 PB (c)Dönem vergisi borcu12,000 PB(a)(b)(c)40.000 PB × %30 = 12,000 PB15.000 PB eksi 12.000 PB = 3.000 PB40,000 PB × % 30 = 12,000 PB29.5 Mali zararın geçmiş dönem vergisinden mahsup edilmek üzere geriye taşınabildiğidurumlarda, mahsup edilebilen fayda tutarına ilişkin dönem vergi varlığımuhasebeleştirilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)13

Modül 29 – Gelir VergisiNotlarMali zarar, vergiye tabi karın negatif olduğu muhasebe döneminde ortaya çıkar (izin verilenindirimler vergiye tabi geliri aştığında). Bazı vergi yasaları işletmelerin bu zararı önceki bir yada daha fazla yılın karı ile netleştirmek için kullanmasına izin vermektedir. (buna mali zararıngeriye taşınması denir). Mali zarar, önceki döneme ilişkin dönem vergisinin geri kazanılmasıiçin kullanıldığında, işletme söz konusu faydayı mali zararın oluştuğu dönemde varlık olarakmuhasebeleştirir çünkü fayda sağlaması ve güvenilir olarak ölçülmesi olasıdır.Eğer işletmenin mali zararı geriye taşıması mümkün değilse, örneğin, işletmenin faaliyettebulunduğu ülkedeki ilgili kurallar buna izin vermiyorsa ya da işletmenin zararın tamamınınetleştirebilmesi için geçmiş yıllara ilişkin karı yeterli değilse, işletme zaman sınırı olmaksızınmali zararı sonraki döneme aktarabilir ve vergiye tabi gelir karşısında gelecek döneme ilişkinzararı belirler.(bakınız: Kullanılmamış vergi zararlarının gelecek dönemlere taşınmasına ilişkinertelenmiş vergi varlığının muhasebeleştirilmesine ilişkin 29.15 Paragrafı).İşletme zararı gelecek döneme ya da geriye taşıyamazsa, zarar kullanabilir olmaz ve hiçbirvarlık muhasebeleştirilmez.Örnekler – mali zararın geriye taşınmasıÖr 7İşletmenin faaliyette bulunduğu ülkedeki ilgili vergi kuralları uyarınca, bir işletme20X7/20X8 mali dönemine ilişkin vergiye tabi zararını 9.000 PB olarak tahmin eder.Ülkedeki vergi kuralları, işletmelerin zararlarını üç yıl geriye taşımasına izin verir vezararların öncelikle hangi yıldan düşüleceğine ilişkin bir hüküm yoktur. Vergiye tabigelir 20X6/20X7 döneminde 7.000 PB, 20X5/20X6 döneminde 5.000 PB ve 20X4/20X5döneminde 3.000 PB’dir. İşletmenin mali yılı 30 Eylül tarihinde sona ermektedir(raporlama döneminin sonu) ve bu tarih işletmenin vergi dönemi ile aynıdır.İlgili gelir vergisi oranları aşağıdaki gibidir:• 20X6/20X7 ve 20X7/20X8 dönemleri için yüzde 18• 20X5/20X6 dönemi için yüzde 20• 20X4/20X5 dönemi için yüzde 17İşletme geri ödemeyi artırmak isteyecektir. Yani, işletme zararları öncelikle en yüksekvergi oranına sahip önceki yıldan düşecektir. Böylece, işletme 5.000 PB tutarındaki zararı20X5/20X6 dönemine (söz konusu tutar mevcut karı aşamayacağı için bu tutar mümkün olanazami tutardır) ve 4.000 PB tutarındaki zararı 20X6/20X7 dönemine geri taşıyabilir. Sonuçolarak, işletme 20X5/20X6 dönemine geri taşınan 5.000 PB üzerinden yüzde 20, 20X6/20X7dönemine geri taşınan 4.000 PB üzerinden ise yüzde 18 vergi avantajı sağlayacaktır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)14

Modül 29 – Gelir VergisiVergi iadesi 1.720 PB’dir (5.000 PB × %20 + (4,000 PB × %18)).30 Eylül 20X8 tarihinde sona eren dönem için işletme, dönem vergisi varlığını/faydasınıaşağıda şekilde muhasebeleştirir:Dönem vergisi varlığı1,720 PBKar ya da zarar - gelir vergisi(dönem vergisi)1,720 PBDönem vergi varlığının muhasebeleştirilmesiÖr 8Koşullar, 7. örnekteki koşullarla aynıdır. Ancak, bu örnekte vergi kanunları işletmeninzararları mümkün olan en yakın dönemden (yani ilk dönem 20X6/20X7, ikinci dönem20X5/20X6 ve son dönem 20X4/20X5 dönemidir) indirmesini gerektirir.İşletme zararları ilk olarak 20X6/20X7 döneminden indirir. İşletme 7.000 PB tutarındakizararı 20X6/20X7 dönemine, 2.000 PB tutarındaki zararı da 20X5/20X6 dönemine geritaşır. Bunun sonucunda, işletme 20X6/20X7 dönemine geri taşınan 7.000 PB üzerindenyüzde 18, 20X5/20X6 dönemine geri taşınan 2.000 PB üzerinden ise yüzde 20 vergi avantajısağlayacaktır.Vergi iadesi 1.660 PB’dir ((7.000 PB × %18) + (2,000 PB × %20)).30 Eylül 20X8 tarihinde sona eren dönem için işletme, dönem vergi varlığını/faydasınıaşağıda şekilde muhasebeleştirir:Dönem vergi varlığı1,660 PBKar ya da zarar – gelir vergisi (dönem vergisi)1,660 PBDönem vergi varlığının muhasebeleştirilmesi29.6 Dönem vergi borcu (varlığı), raporlama tarihinde yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesikesine yakın olan vergi oranları ve kanunları uygulanmak suretiyle ödenmesi (gerialınması) beklenen tutarlar üzerinden ölçülür. Vergi oranları, yürürlüğe girme sürecininparçası olarak gerçekleşmesi gereken aşamaların söz konusu tutarları etkilemediği veetkilemeyeceği olasılığının olduğu durumlarda, yürürlüğe girmesi kesine yakın olarakkabul edilir. 29.23-29.25 paragrafları, ölçmeye ilişkin ek hükümler içerir.NotlarDönem vergi varlıkları ve borçları (ve ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları, bakınız: Paragraf29.11) genellikle raporlama tarihinde yürürlükte olan vergi oranları ve vergi kanunları dikkatealınarak ölçülür. Raporlama tarihi sonunda bir vergi oranı ya da kanunun yürürlüğe giripgirmediği kolay tespit edilebilecek bir durumdur.Bazı faaliyet çevrelerinde, devletin vergi oranları ve vergi kanunları ile ilgili çalışmaları,IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)15

Modül 29 – Gelir Vergisiresmi yasalaşma çalışmaları takip eden birkaç aylık dönemin sonun usulen olsa bile, önemlietkiye sahiptir. Bu durumda yürürlüğe girmek üzere olan oranlar ya da kanunlar kullanılırçünkü resmi olarak yürürlüğe girmesinin beklenmesi uygun olmaz. Yürürlüğe girme sadece birformalite ise, gerçekleşmesi aslında kesindir ve bu yüzden yürürlüğün beklenmesi yasalaşmaçalışmasına aşırı yük getirebilir. Örneğin, bazı ülkelerde, devletin değişikliklere ilişkinresmi bir açıklaması kanunun yürürlüğe girmesi anlamına gelebilir. Yeni vergi oranları veyakanunlarının, yürürlüğe girme sürecinin parçası olarak gerçekleşmesi gereken aşamalarınsöz konusu tutarları etkilemediği ve etkileme olasılığının olmadığı durumlarda, yürürlüğegirmesinin kesine yakın olduğu kabul edilir. (Bu husus, gelecekteki olaylara hiçbir koşuldaetkide bulunmayacağı anlamına gelmez.)Bir işletme, hükümetin çalışmalarının yürürlüğe girmek üzere olan bir değişikliği ifade edipetmediğini değerlendirirken koşullara ve durumları dikkate alarak değerlendirme yapar.Örneğin, kalan prosedürlerin neler olduğu, ne zaman gerçekleşebilecekleri ve basit rutin işlermi yoksa daha büyük ve olağandışı işler olup olmadığı değerlendirilebilir. Vergi oranlarının(ve vergi kanunlarının) açıklanması gibi devlet tarafındangerçekleştirilen eylemlerin özüyasalaşma ile eşdeğer olduğunda açıklanan vergi oranları (ve vergi kanunları) söz konusuoranların uygulanacağı ilgili vergi dönemlerinde kullanılacaktır.Bazı ülkelerde, yeni oranların ya da kanunların yürürlüğe girmesi kesine yakın olarak dikkatealınabilmesi için yürürlük için kanunen gerekli tüm aşamaların tamamlanması gerekebilir.Örneğin, Amerikan vergi bölgesinde, kanunların yürürlüğe girmesinin kesine yakın olmasısadece yasalaşma ile sağlanmaktadır. Dolayısıyla Başkanın veto etme gücü, yasalaşmasürecinde gelecekteki aşamaların sonucu değiştirmeyeceği noktanın her zaman ve sadeceyasalaşma olmasının göstergesidir.(yani Başkanın yasayı imzalaması).29.6 (ve 29.11) Paragrafları dönem vergi varlıklarının ve dönem vergi borçlarının (ve ertelenmişvergi varlıklarının ve ertelenmiş vergi borçlarının) raporlama tarihinde yürürlükte olan (veyayürürlüğe girmesi kesine yakın olan) vergi oranları ve vergi kanunlarını dikkate alarak ölçülmesinigerektirmesi, raporlama dönemi sonunda vergiye tabi kara uygulanacak oranları ifade etmez.29.6 ve 29.11 Paragrafları geçici farklar iptal edildiğinde yürürlükte olan (veya yürürlüğe girmesikesine yakın olan) oranların raporlama dönemi sonunda kullanılmasını gerektirir.Örnek – vergi oranlarında değişimÖr 9İşletmenin faaliyet gösterdiği ülkede, 1 Kasım 20X6 tarihinde vergi oranının yüzde25’ten yüzde 26’ya yükseltildiği ilan edilmiştir ve söz konusu değişiklik 1 Nisan 20X7tarihinde yürürlüğe girecektir. İşletmenin raporlama dönemi sonu 31 Mart tarihidir.Burada, 1 Kasım 20X6 tarihinde yapılan duyurunun yürürlüğe girmesi kesine yakınolarak dikkate alındığını varsayınız.Bir işletme, döneme ilişkin vergi borcunu raporlama tarihinde yürürlükte olan veya yürürlüğegirmesi kesine yakın olan vergi oranlarını ve vergi kanunlarını kullanarak ölçer.Yüzde 26 olan yeni vergi oranının, raporlama tarihinde (31 Mart 20X7) yürülüğe girmesikesine yakındır. Bu yüzden yeni oran, vergi oranının uygulanacağı ilgili dönemlerdekullanılmalıdır. Ancak, 31 Mart 20X7 tarihi ile sona eren raporlama dönemine ilişkin dönemIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)16

Modül 29 – Gelir Vergisivergisi yüzde 25 oranı kullanılarak belirlenir çünkü yeni oran 1 Nisan 20X7 tarihinden itibarenuygulanacaktır (ertelenmiş verginin ölçümünde uygulanacak olmasına rağmen). 31 Mart20X8 tarihi ile sona eren raporlama dönemine ilişkin dönem vergisi yüzde 26 olan yeni orankullanılarak belirlenecektir.29.7 Dönem vergi borcuna veya dönem vergi varlığına ilişkin değişiklik tutarları kâr veyazararda vergi gideri olarak muhasebeleştirilir. Ancak, söz konusu değişikliklerdenbu Standart uyarınca diğer kapsamlı gelirin bir unsuru olarak muhasebeleştirilmesigereken gelir ve gider kalemlerine karşılık gelen tutarlar, diğer kapsamlı gelirdemuhasebeleştirilir.NotlarBir işletme, kar ya da zarar dışında yani diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilen gelirve gider kalemlerine sahip değilse, dönem vergi varlıklarına ve borçlarına ilişkin bütündeğişiklikler bir özkaynak kalemi ile ilgili olmadıkça kar ya da zararda muhasebeleştirilecektir(bakınız: Paragraf 29.27.İşletmeler sadece toplam vergi giderinin dağıtımına değinilmesine ihtiyaç duyarlar (yanidönem vergisi artı ertelenmiş vergi) çünkü Bölüm 29 toplam vergi giderinin dönem vergisive ertelenmiş vergi olarak kar ya da zararda, diğer kapsamlı gelirde ya da özkaynakta analizedilmesini gerektirmez. Bazı durumlarda, dönem vergisi ve ertelenmiş vergi ihtiyari olarakayrıştırılabilir.Paragraf 5.4(b), IFRS for SMEs uyarınca kar ya da zarar dışında diğer kapsamlı gelireyansıtılabilecek üç çeşit gelir ve gider olduğunu ve bunların aşağıdaki kalemlerdenkaynaklandığını belirtir:• Dış ülkede bulunan bağlı işletmeye ait finansal tabloların çevrilmesinden kaynaklananbazı kazanç ve kayıplar (bakınız: Bölüm 30 Yabancı Para Çevrim İşlemleri)• İşletmenin tanımlanmış fayda planları ile ilgili bazı kazanç ve kayıplarına ilişkinmuhasebe politikasına dayanan bazı aktüeryal kazanç ve kayıplar (bakınız: Bölüm 28Çalışanlara Sağlanan Faydalar)• Finansal riskten korunma araçlarının gerçeğe uygun değerlerinde meydana gelen bazıdeğişiklikler(bakınız: Bölüm 12 Diğer Finansal AraçlarYukarıdaki üç gelir/gider kaleminden biri ile ilişkilendirilebilir dönem vergi varlığı veborcundaki değişim, söz konusu gelir/gider diğer kapsamlı gelire yansıtılıyorsa, diğer kapsamlıgelirde muhasebeleştirilmelidir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)17

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnek – dağıtımÖr10 Geçerli para birimi PB (1) olan bir ana işletme, birkaç yıl önce, dış ülkedeki bir bağlıortaklığına yabancı para birimi (YPB) cinsinden kredi vermiştir. 20X6 yılında, krediyeilişkin olarak 10.000 PB tutarında bir kur zararı ortaya çıkmıştır. Söz konusu krediana işletme tarafından Bölüm 30 Yabancı Para Çevrim İşlemleri uyarınca dış ülkedebulunan bağlı ortaklığa yapılan net yatırımın bir parçası olarak görülmektedir (bakınız:Paragraf 30.13). Paragraf 30.13 bu tür kur farklarının başlangıçta diğer kapsamlıgelirde muhasebeleştirilmesini ve konsolide finansal tablolarda özkaynağın bir unsuruolarak raporlanmasını gerektirir. Kur zararı, ana işletmenin 20X6 yılı konsolide finansaltablolarında yer alan diğer kapsamlı gelirdeki tek kalemdir. Kur zararı, finansalraporlama amacıyla ortaya çıktığında vergiden indirilebilir (YPB kredisine ilişkinertelenmiş vergi söz konusu olmaz).31 Aralık 20X6 tarihi ile sona eren yılda Grup, 500.000 PB vergiye tabi gelire sahiptir(kur zararını düştükten sonra). 20X6 yılına ait vergi oranı yüzde 20’dir. Grupişletmelerinin tamamının raporlama dönemi 31 Aralık 20X6 tarihinde sona ermektedir.20X6 yılı için dönem vergisi gideri 100.000 PB’dir (500.000 PB × % 20).Kur zararına ilişkin vergi avantajı 2.000 PB’dir (10.000 PB × % 20).Vergi gideri aşağıdaki şekilde dağıtılır:Muhasebe karı üzerinden dönem vergisi(kar ya da zararda sunulan denkleştirici rakam)Kur zararı üzerinden dönem vergisi indirimi (diğer kapsamlı gelirde sunulan)Dönem vergisi gideri102,000PB(2,000PB)100,000PBBu durum, dönem vergi borcundaki ya da dönem vergi varlığındaki değişimin diğer kapsamlıgelire dağıtılabilir olduğu bir durumdur. Diğer bazı koşullarda, dönem vergisinin ertelenmişvergiden ayrı olarak dağıtılması daha zor olabilir (Paragraf 29.17 ile ilgili yardımcı notlar buhususu ayrıntılı olarak açıklar). Ancak bu örnekte YPB kredisine ilişkin ertelenmiş vergi sözkonusu değildir.29.8 Paragraf 29.24’te belirtildiği üzere vergi otoriteleri tarafından yapılacak incelemeninolası etkileri paragraf 29.4 ve 29.5’e göre muhasebeleştirilen tutarlara eklenir.ÖrnekÖr 11 İşletme tüm olası sonuçların olasılığa göre ağırlıklı ortalama tutarlarını kullanılarak(vergi otoritelerinin raporlanan tutarları gözden geçireceği ve tüm bilgilere hakim(1)Bu örnekte ve bu modüldeki diğer tüm örneklerde yabancı paraya ilişkin parasal tutarlar “yabancı para birimi (YPB)” cinsindendir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)18

Modül 29 – Gelir Vergisiolacağı varsayımı altında) 31 Aralık 20X1 tarihi ile sona eren raporlama dönemine ilişkindönem vergisi giderini 1.880 PB olarak ölçmüştür (bakınız: Örnek 105).İşletme Kasım 20X1 tarihinde 31 Aralık 20X1 tarihi ile sona eren raporlama dönemineilişkin olarak vergi otoritesine 1.000 PB tutarında geçici vergi ödemesi yapmıştır. Sözkonusu ödeme, işletmenin 31 Aralık 20X1 tarihi ile sona eren raporlama dönemine aitvergiye tabi kara ilişkin tahminine dayanmaktadır.İşletmenin 31 Aralık 20X1 tarihindeki dönem vergisi borcu 880 PB olarak ölçülür (1.880 PBgider eksi 1.000 PB 20X1 yılında ödenen).Ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesiGenel muhasebeleştirme ilkesi29.9 Geçmiş işlemler ve olaylar nedeniyle gelecek dönemlerde geri kazanılacak veyaödenecek vergilere ilişkin olarak ertelenmiş vergi varlığı veya borcu muhasebeleştirilir.Bu tür vergiler; varlıklar ve borçlar için finansal durum tablosuna yansıtılan tutarlarile vergi otoritelerince bunlara ilişkin tanınan tutarlar arasındaki farklardan ve henüzkullanılmamış mali zararlar ile kullanılmamış vergi avantajlarının ileriye taşınmasındankaynaklanır.NotlarParagraf 29.2 ile ilgli yardımcı notlar (yukarı bakınız), gelir vergisinin muhasebeleştirilmesiile ertelenmiş vergi varlığının muhasebeleştirilmesine ilişkin gerekçeye yönelik kısa birgiriştir. Varlığın defter değerinin geri kazanılması (ya da borcun ödemesi) vergisel etkilerinsöz konusu olmadığı durumlardaki geri kazanıma ya da borcun ödenmesine oranla gelecektedaha fazla (daha az) vergi ödemesine neden olacaksa ertelenmiş vergi borcu (ya da varlığı)muhasebeleştirilmelidir.29.3 (b) ile 29.3(i) arasındaki paragraflar ertelenmiş vergi borçlarının ve varlıklarınınmuhasebeleştirilmesi kapsamında ertelenmiş vergi yöntemi özetler. Bu kapsamdakiaşamalar aşağıda yer almaktadır.1. Adım: defter değerlerinin geri kazanılması veya ödenmesi söz konusu olduğunda vergiyetabi karı etkilemesi beklenen varlıkların ve borçların belirlenmesi2. Adım: söz konusu bütün varlıkların ve borçların (ve finansal tablolara varlık ya da borçolarak yansıtılmamış olmasına rağmen vetrgiye esas değerleri olan diğer kalemlerin)raporlama tarihindeki vergiye esas değerinin belirlenmesiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)19

Modül 29 – Gelir Vergisi3. Adım: Geçici farklar, kullanılmamış mali zararlar ve kullanılmamış vergi avantajlarınınhesaplanması4. Adım: Geçici farklardan, kullanılmamış mali zararlardan ve kullanılmamış vergiavantajlarından kaynaklanan ertelenmiş vergi varlıkları ve ertelenmiş vergiborçlarının muhasebeleştirilmesi5. Adım: Ertelenmiş vergi varlıkları ve ertelenmiş vergi borçlarının; raporlama dönemininsonu itibarıyla yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi kanununa dayalıolarak, ertelenmiş vergi varlığı gerçekleştiğinde veya ertelenmiş vergi borcuödendiğinde uygulanması beklenen vergi oranlarının kullanılması suretiyle vergiotoriteleri tarafından yapılacak incelemelerin olası sonuçlarının etkileri dikkatealınarak ölçülmesi6. Adım: Ertelenmiş vergi varlıklarına, bu varlıkların net tutarlarını vergiye tabi kâr esasalınarak gerçekleşmesi olası olan en yüksek tutarlarına eşitlemek üzere değerlemekarşılığı ayrılması7. Adım: Ertelenmiş verginin diğer kapsamlı gelirin ve özkaynağın ilgili unsurlarınadağıtılması8. Adım: Gerekli bilgilerin açıklanmasıGeri kazanılmaları veya ödenmeleri vergiye tabi kârıetkilemeyecek olan varlıklar ve borçlar29.10 Varlıklardan defter değerinin geri kazanılması veya borçlardan defter değerininödenmesi durumunda vergiye tabi kârı etkilemeyecek olanlar için ertelenmiş vergioluşmaz. Bu nedenle, 29.11-29.17 paragrafları hükümleri, defter değerinin gerikazanılması veya ödenmesi vergiye tabi kârı etkileyebilecek olan varlıklara veborçlara, ayrıca vergiye esas değeri olan diğer kalemlere uygulanır.Notlar (1. adım)Ertelenmiş vergiye ilişkin yöntemin ilk adımı, varlıkların defter değerlerinin gerikazanılması ve borçların defter değerlerinin ödenmesi söz konusu olduğunda vergiye tabi karıetkilemesi beklenen varlıkların ve borçların belirlenmesidir. Vergiye tabi kardaki olası etkideğerlendirilirken varlığın geri kazanılma ya da borcun ödenme şekli (beklenen gerçekleşmeşekli) önemlidir; örneğinIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)20

Modül 29 – Gelir Vergisivarlığın geri kazanılmasının, söz konusu varlığın başka bir tarafa satılması ile mi işletmebünyesinde kullanılması ile mi gerçekleşeceği.Ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesine ilişkin olarak Bölüm 29’da yer alan yaklaşım,finansal tablolara kayıt edilen bir varlığın defter değerinin gelecek dönemlerde işletmeyeekonomik fayda olarak akacak olması söz konusu olduğunda gerçekleşmiş olacağı ilkesinedayanır. İşletmeye fayda sağlanması vergiye tabi karın belirlenmesine ilişkin tutarların ortayaçıkmasına neden olabilir. Ayrıca, aynı dönemde ya da farklı dönemlerde vergiye tabi karbelirlenirken varlıklara ilişkin olarak indirilmesine izin verilen tutarlar söz konusu olabilir.Bunun bir istisnası varlıktan sağlanan gelirin vergiye tabi olmamasıdır ve bu durumda varlıklailgili hem gelecekteki vergiye tabi tutarlar hem de gelecekteki indirilebilir tutarlar sıfırdır.Gerçekte, bir işletme genellikle faaliyet karı sağlamak amacıyla varlığı kullanarak ya davarlığı satarak varlığında defter değerini aşan ekonomik fayda sağlar. Örneğin, stoklargenellikle defter değerinden daha yüksek bir tutara satılırlar. Ancak, Bölüm 29 uyarıncadeğerlendirmenin faydanın varlığın defter değerine eşit olduğu varsayımına göre yapılmasıgerekir. Bir başka deyişle, Bölüm 29 sadece finansal tablolara halihazırda yansıtılmış tutarlarıdikkate alır. Sonuç olarak, varlık tarafından sağlanan gelir vergilendirilemeyen bir gelirolmadıkça, raporlama dönemi sonunda bir varlığa ilişkin gelecekteki vergiye tabi tutarlargenellikle söz konusu varlığın defter değeri ile aynı olur.Benzer şekilde, Bölüm 29 bir borcun defter değerinin ödenmesine ilişkin gelecekteki vergiselsonuçları da değerlendirir. Sonuç olarak, işletmenin ödeme zamanında ödenecek tutarı tahminetmesi gerekmez. Örneğin, bir karşılığın (örneğin, hizmetten çekme borcu) iskonto edilmişbir tutar üzerinden kayıt altına alınması söz konusu ise söz konusu borca ilişkin ödemeningelecekte ödenecek brüt tutarına ilişkin vergisel sonuçlar değil borcun iskonto edilmiştutarı üzerinden ödenmesinin gelecekteki vergisel sonuçları dikkate alınır. Bir başka örnekise kredinin süresi boyunca bir ödeme priminin tahakkuk ettiği durumdur – bu durumdaişletmenin son ödeme tutarını tahmin etmesi gerekmez. Bunun yerine, işletme raporlamatarihindeki cari defter değerini kullanır. Bu tür durumların çoğunda, borca ilişkin gelecektekivergiye tabi tutar sıfırdır çünkü borcun defter değerinin (örneğin 1.000 PB tutarında kredi)hiçbir kısmı borcun ödenmesi söz konusu olduğunda normal olarak vergiye tabi değildir.Birinci adımda sadece geri kazanımlarının/ödenmelerinin vergiye tabi karı etkilemesi beklenenvarlıklar ve borçlar ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesinde dikkate alınır. Varlığın yada borcun defter değerinin geri kazanılması ya da ödemesinin vergiye tabi kar üzerinde biretkisinin olması beklenmiyorsa söz konusu varlık ve borçlar açısından herhangi bir ertelenmişverginin muhasebeleştirilmesine gerek yoktur. Söz konusu kalem için başka bir ertelenmişvergi hesaplamasının yapılması gerekli değildir (yani ertelenmiş verginin yöntemine ilişkin2 ve 8 arasındaki adımlar (bakınız: Paragraf 29.9 altındaki notlar) dikkate alınmayabilir). Buhusus aşağıdaki durumlardan biri söz konusu olduğunda meydana gelir:(a) Defter değerinin geri kazanılması ya da ödenmesinde vergiye tabi gelir ya da vergiye tabigelirden indirilebilir bir tutar söz konusu olmadığında (bakınız: Örnek12, 13 ile 18 -21);ya da(b) Net etkisi sıfır olmak kaydıyla vergiye tabi gelir ve vergiye tabi gelirden indirilebilir tutareşit olduğunda (bakınız: örnekler 15 – 17); ya daIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)21

Modül 29 – Gelir Vergisi(c) Vergilendirilebilir ya da indirilebilir tutarlara uygulanan vergi oranı sıfır olduğunda. Budurumda, defter değerinin geri kazanımı ya da ödemesi vergiye tabi karı etkileyebimesinerağmen uygulamada söz konusu etki (a) da tanımlanan durumla aynıdır(bakınız: örnek14).İşletmelerin faaliyette bulunduğu bazı çevrelerde, (a), (b) veya (c)nin uygulanması sözkonusu varlığın geri kazanılma ya da söz konusu borcun ödenme şekline bağlı olabilir. Birişletme (a), (b) ya da (c) Paragraflarından biri uygulanmak üzere varlığın defter değerini gerikazanma ya da borcun defter değerini ödeme beklentisi içindeyse ertelenmiş verginin oluşmasıbeklenmediğinden varlık ya da borç açısından ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesi sözkonusu olmaz.Örnek 34, bir işletmenin bir varlığı bir şekilde defter değeri üzerinden geri kazanmayı(yukarıda yer alan paragraf (a)) beklediğidurumda vergilendirilebilir gelire ilişkinindirilebilir tutar veya vergiye tabi gelirin olmadığı ancak işletmenin varlığı başka şekildegeri kazanmayı beklemesi durumunda vergilendirilebilir gelirin oluşacağı ertelenmiş vergininmuhasebeleştirilmesinin gerektiği durumu örnekler.Yukarıdaki (a), (b) ve (c) Paragrafları, bir işletmenin kullanılmamış mevcut vergi zararlarınedeniyle, dönem vergisi ödenmesinin olmamasını beklediği bir dönemde işletmenin varlığındefter değerinin geri kazanmayı ya da borcun defter değerini geri ödemeyi bekleyen birsenaryoyu içermez. Bu tür bir senaryoda, işletme döneme ilişkin vergiye tabi karı etkilemekamacıyla bir varlığın ya da borcun defter değerini geri kazanmayı ya da ödemeyi bekliyorsa,ertelenmiş vergi yöntemi uyarınca söz konusu varlığa ya da borca ilişkin ertelenmiş vergivarlığı ya da ertelenmiş vergi borcu söz konusu olabilir. Sonuç olarak, bu tür varlıklar veborçlar Paragraf 29.10 uyarınca belirlenmelidir. Bir başka deyişle, Paragraf 29.10 uygulanırkenvergiye tabi ya da indirilebilir tutarın nihai olarak vergilendirilme veya indirilme ihtimalineilişkin değerlendirme yapılmamıştır. Bu olasılık değerlendirmesi 29.21 ve 29.22 Paragraflarıuyarınca ertelenmiş vergi varlığı karşısında bir değerleme karşılığının muhasebeleştirilmesiiçin gerekli analizin bir parçasıdır.Örnekler – geri kazanımının vergiye tabi karı etkilemesibeklenilmeyen varlıklarÖr 12 Bir işletmenin bir müşterisinden 5.000 PB tutarında alacağı bulunmaktadır. Söz konusualacak için şüpheli alacak karşılığı ayrılmamıştır. Tutarın ödenmesi ile alınacak nakittutarın işletme açısından herhangi bir vergisel sonucu yoktur çünkü hasılat tutarı malsatışına ya da hizmetin yerine getirilmesine ilişkin gelir vergisine dahildir.Varlığın beklenen geri kazanılma şekli(nakdin alınması yolu ile) vergiye tabi karı etkilemezçünkü müşterinden nakitin alınmasına ilişkin olarak hiçbir tutar vergiye tabi ya da vergidenindirilebilir değildir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)22

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 13 Bir işletmenin bir başka işletmede yaptığı özkaynağa dayalı finansal araçlara ilişkinyatırımdan alacağı temettüler bulunmaktadır. Söz konusu temettüler alındığındavergiye tabi değildir – temettüler kar ya da zararda muhasebeleştirildiği dönemdevergilendirilirler.Söz konusu varlığın beklenen geri kazanılma şekli (örneğin nakdin alınması yolu ile) vergiyetabi karı etkilemez çünkü nakdin alınmasına ilişkin olarak hiçbir tutar vergiye tabi ya davergiden indirilebilir değildir. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi söz konusu olmaz.Ör 14 Bir işletme, yatırım amaçlı gayrimenkul niteliğindeki bir arazi edinmiştir ve araziBölüm 16 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller uyarınca gerçeğe uygun değeri üzerindenölçülmektedir Satış işleminden dolayı herhangi bir vergi ödenmez ya da geri kazanılmazçünkü ülkede sermaye kazancı üzerinden vergilendirme yoktur ve varlığın kullanımısüresince verilen vergi indirimlerinin geri alınması (iptal edilmesi) gibi herhangi diğervergisel etki söz konusu değildir.Arazi amostismana tabi olmadığından (Bölüm 17 Maddi Duran Varlıklar uyarınca maliyetbedeli ile muhasebeleştirilen arazi amostismana tabi tutulmayabilir), söz konusu arazinindefter değerinin hiçbir kısmının kullanım yolu (tüketim) ile geri kazanılabilir olmasıbeklenmez. İşletme arazinin defter değerini satış yolu ile geri kazanmayı beklemektedir.Yatırım amaçlı gayrimenkulün geri kazanımı üzerinden ertelenmiş vergi söz konusu olmaz.Çünkü, satış kazancına uygulanan vergi oranı sıfırdır ve satıştan kaynaklanan başka vergiseletki bulunmamaktadır.Ör 15 Bir işletmenin stoklarında maliyet bedeli üzerinden izlenen mamül mallarbulunmaktadır. Söz konusu stoklar, satıldığında vergisel amaçlı olarak indirilebilirniteliktedir. İndirim tutarı, stokların maliyetine eşittir.Söz konusu varlığın beklenen geri kazanılma şekli (örneğin satış yolu ile) vergiye tabi karıetkilemez çünkü stokların geri kazanımına ilişkin olarak vergiye tabi kardan eşit tutardaindirilebilir vergiye tabi gelir ve indirilebilir tutar doğar ve net etki sıfır olur.• Satışa ilişkin vergiye tabi karın defter değerine (maliyetine) eşit olduğu varsayılır.Gerçekte, genellikle bir işletme stoğun satışındaki defter değerinden daha fazla ekonomikfayda sağlar, çünkü işletmeler stokları genellikle karla satarlar. Ancak, Bölüm 29 uyarıncafaydaların her zaman varlığın defter değerine eşit olduğu varsayılır (bakınız: YukarıdakiParagraf 29.10 un altında yer alan notlar).• Satış üzerinden vergi indirimi stoğun defter değerine de eşittir.Ör 16 Bir işletme, maliyet bedeli üzerinden amortisman ayrılarak ölçülen bir makineyesahiptir. Makine, kullanım (vergisel amortisman yolu ile) ya da satış yolu ile vergi tabiyegelirden indirilebilmektedir. Vergisel amortismanda, finansal raporlama amacıylauygulanan amortisman ile aynı esaslar uygulanır. Makinenin kullanımından sağlananhasılat vergiye tabidir ve makinenin elden çıkarılması sonucu oluşan kazanç ya da kayıpbir denge düzeltmesi (örneğin, talep edilen sermaye karşılıklarının geri alınması) yolu ilevergisel amaçlı olarak vergiye tabi ya da indirilebilir niteliktedir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)23

Modül 29 – Gelir VergisiMakinenin satış ya da kullanım yolu (ya da bu ikisinin bir kombinasyonu) ile geri kazanılmışolması vergiye tabi karı etkilemez çünkü makinenin geri kazanımında eşit tutarda vergiye tabigelir ile vergiye tabi gelirden indirilebilir tutarlar ortaya çıkmaktadır (her ikisi de makinenindefter değerine eşittir).• Vergiye tabi gelir, hasılat elde etmek amacıyla makinenin satışından ya da kullanımından(ya da makinenin satılmasından önce bir süre kullanılmasından) kaynaklanır. Gerçekte,varlığın geri kazanımı söz konusu olduğunda, bir işletme satış işlemi üzerinden kar eldeederek ya da varlığın defter değerini aşan tutarda ek faaliyet karı sağlayarak makinenindefter değerinden genellikle daha fazla ekonomik fayda sağlar. Ancak, Bölüm 29 uyarıncadeğerlendirme söz konusu faydanın varlığın defter değerine eşit olduğu varsayımı ileyapılır.• Vergisel amortisman finansal raporlama amaçlı amortisman ile aynı esasa dayandığındanvarlığın geri kazanımına (kullanım ya da satış yolu ile) ilişkin olarak vergiye tabi gelirdenindirilebilir tutar makinenin defter değerine eşittir.Vergisel amortismanın finansal raporlama amaçlı amortisman ile farklı esasa dayanmasınailişkin bir uygulama için bakınız: örnek 23.Ör 17 Bir işletme faaliyet kiralaması çerçevesinde kullanılmakta olan bir ofis binasını kiralar.Söz konusu işletme kirayı altı aylık peşin olarak ödeyecek varlığa sahiptir. Kiralar,finansal raporlama amaçlı olarak muhasebeleştirildiğinde vergiden indirilebilirniteliktedir.Birçok durumda, bu tür bir peşin ödeme binanın kullanımı ile geri kazanılır. Ancak, peşinödenen kiranın kullanımın yolu ile geri kazanımı ya da başka bir tarafa satılması yolu ilekiralamanın devredilmesi durumunda vergiye tabi kar değişmez çünkü defter değerinin gerikazanımına ilişkin olarak vergiye tabi gelir ile vergiye tabi gelirden indirilecek tutar birbirineeşittir.• Varlığın geri kazanımına ilişkin vergiye tabi gelir, binanın kullanılması ile faaliyet karısağlanması (en çok kullanılması beklenen yöntemdir) ya da kiralama sözleşmenindevredilmesinden kaynaklanır. Bölüm 29 uyarınca değerlendirme söz konusu faydanınvarlığın defter değerine eşit olduğu varsayımıyla yapılır.• Kira, gider olarak muhasebeleştirildiğinde vergiden indirilebilir olduğundan, peşinödemenin defter değeri söz konusu varlık geri kazanıldığında vergiden indirilebilirdir.Örnekler – ödenmesinin vergiye tabi karı etkilemesi beklenilmeyenborçlarÖr 18 Bir işletme, finansal tabloların geç bildirdiği ve bu eylem ülkesinde ikinci derecede kuralihlali olduğu için para cezası ödemek durumundadır. İşletme, ödenecek para cezalarınıborç olarak muhasebeleştirir. Söz konusu cezalar, vergisel amaçlı olarak indirilebilirdeğildir.Ödenecek cezalardan vergiye tabi gelir oluşmaz. Cezalar, vergiye tabi gelirden indirilebilirtutarlar değildir. Bu nedenle, borcun beklenen bir biçimde cezaların ödenmesi ile sona ermesivergiye tabi karı etkilemez dolayısıyla ertelenmiş vergi söz konusu olmaz.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)24

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 19 Bir işletme, 50.000 PB tutarında bir banka kredisi almıştır. Kredinin geri ödemesininherhangi bir vergisel sonucu yoktur.Borcun beklenen sona erme şekli (örneğin nakit ödemesi) vergiye tabi karı etkilemez çünkünakdin bankaya geri ödenmesine ilişkin hiçbir tutar vergiye tabi ya da vergiden indirilebilirdeğildir Nakit ödeme yolu ile gerçekleşen borcun beklenen ödenme şekli vergiye tabi karıetkilemez. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi söz konusu olmaz.Ör 20 Bir işletmenin bir tedarikçiye 1.000 PB tutarında borcu vardır. Tutarın geri ödenmesininişletme açısından herhangi bir vergisel sonucu yoktur. Çünkü gider, mallar ve hizmetleralındığında zaten vergiye tabi gelirden düşülmüştür.Borcun beklenen sona erme şekli (örneğin nakit ödemesi) vergiye tabi karı etkilemez, çünkünakdin tedarikçiye ödenmesine ilişkin hiçbir tutar vergiye tabi ya da vergiden indirilebilirdeğildir. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi söz konusu olmaz.Ör 21 Bir işletme, bir işçiye halihazırda sunmuş olduğu hizmetlerle ilgili olarak 10.000 PBtutarında borçludur. Söz konusu gider, oluştuğunda (yani gider finansal raporlamaamaçlı olarak muhasebeleştirildiğinde) vergiden indirilebilirdir.Borcun beklenen sona erme şekli (örneğin nakit ödemesi) vergiye tabi karı etkilemez, çünkünakitin işçiye ödenmesine ilişkin hiçbir tutar vergiye tabi ya da vergiden indirilebilir değildir.Sonuç olarak, ertelenmiş vergi söz konusu olmaz.Örnekler – geri kazanımının vergiye tabi karı etkilemesi beklenenvarlıklar (yani Paragraf 29.10 uyarınca belirlenmesi gerekenvarlıklar)Ör 22 Bir işletmenin bankada, faiz getirisi elde etmek amacıyla 1.000 PB tutarında değişkenfaizle değerlenen mevduatı vardır. Faiz, nakit olarak alındığında vergilendirilir.Varlığın beklenen geri kazanılma şekli (örneğin nakdin edinimi) vergiye tabi karı etkiler,çünkütutar alındığında vergiye tabidir. Varlığın geri kazanımına ilişkin hiçbir tutar vergidenindirilebilir değildir. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi ortaya çıkar ve muhasebeleştirilir.Ör 23 Bir işletme, maliyet bedeli üzerinden amortisman ayrılarak ölçülen bir makineyesahiptir. Makine kullanım (vergisel amostisman yolu ile) ya da satış yolu ile vergiye tabigelirden indirilebilirdir. Vergisel amortisman, finansal raporlama amacıyla uygulananamortisman oranına göre daha hızlı bir esasla uygulanır. Makinenin kullanımı ileoluşan hasılat vergilendirilebilirdir. Varlığın satılması durumunda, varlığın maliyetinintamamının düşülmesi mümkündür ancak kullanım için alınan önceki bütün indirimleriade edilmelidir (yani önceki bütün indirimlerin iptal edilmesi). Makine üç yıl önce satınalınmıştır ve finansal raporlama amacıyla on yıl süreyle amortismana tabi tutulmaktadır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)25

Modül 29 – Gelir VergisiSöz konusu makinenin hem satış hem de kullanım yolu (ya da ikisinin bir kombinasyonu)ile geri kazanılmış olması vergiye tabi karı etkiler çünkü vergiye tabi gelirden indirilecektutar amortisman oranının daha hızlı olması nedeniyle makinenin geri kazanımı üzerindenkaynaklanan vergiye tabi gelirden küçüktür.Vergiye tabi gelir, hasılat elde etmek amacıyla makinenin satışından ya da kullanımındankaynaklanır. Bölüm 29 uyarınca değerlendirme, faydaların varlığın defter değerine eşit olduğuvarsayımı ile yapılır.Vergisel amortisman finansal raporlama amaçlı amortismana oranla daha hızlı olarakuygulandığından vergiye tabi gelirden indirilebilir tutar makinenin defter değerinden dahaaz olacaktır. Örneğin, makineye ilişkin bir kalemin maliyetinin 100 PB olduğunu ve sözkonusu makine için finansal raporlama amacıyla ayrılan amortisman tutarının 30 PB olduğunuvarsayalım. Daha sonra vergisel amaçla, mevcut ve önceki dönemlerde söz konusu makineiçin amortisman tutarı olarak 40 PB indirildiğini ve kalan maliyetin gelecek dönemlerdeamortisman yolu ile ya da elde çıkarmada indirimle vergiden düşüleceğini varsayalım.Makinenin defter değeri 70 PB’dir(100 PB eksi 30 PB) ve vergiye tabi gelirden gelecekteindirilecek tutar 60 PB’dir(100 PB eksi 40 PB).Not: Diğer taraftan, finansal raporlama amaçlı amortismanın vergisel amortismandandaha hızlı bir esasla uygulanması söz konusu olursa, vergiye tabi gelirden indirilecek tutarmakinenin defter değerinden büyük olur. Makine geri kazanıldığında vergiye tabi kar etkilenirçünkü vergiye tabi gelirden indirilecek tutar makinenin geri kazanımından kaynaklanacakvergiye tabi gelirden büyüktür.Vergisel amortismanın finansal raporlama amaçlı amortisman ile aynı esasa dayanmasınailişkin bir uygulama için bakınız: örnek 23.Ör 24 Bir işletme faaliyet kiralaması çerçevesinde kullanılmakta olan bir ofis binasını kiralar.Söz konusu işletme kirayı altı aylık peşin olarak ödeyecek 6.000 PB’lik varlığa sahiptir.Kiralar, bina sahibine ödendiğinde vergiden indirilebilir.Birçok durumda, bu tür bir peşin ödeme binanın kullanımı ile geri kazanılır. Ancak, peşinödenen kiranın kullanımın yolu ile geri kazanımı ya da diğer tarafa satılarak kiralamasözleşmesinin devredilmesi durumunda vergiye tabi kar etkilenir çünkü vergiye tabigelir binanın kullanım hakkının satılması ya da faaliyet karı elde etmek amacıyla binanınkullanılması ile ortaya çıkar. Varlığın geri kazanımı üzerinden ilave bir vergi söz konusuolmaz. Sonuç olarak ertelenmiş vergi oluşur ve muhasebeleştirilir.Ör 25 Bir işletmenin bir müşterisinden 50.000 PB tutarında brüt ticari alacağı bulunmaktadır.Söz konusu alacak için 2.000 PB tutarında şüpheli alacak karşılığı ayrılmıştır. Şüphelialacak karşılığı sadece, borcun vadesinin altı ayı geçmesi, iptal edilmesi ya da başkasınasatılması durumunda vergiden indirilebilir.Varlığın beklenen geri kazanılma şekli (örneğin 48.000 PB tutarındaki defter değerineeşit olan nakdin alınması ile) vergiye tabi karı etkiler çünkü 2.000 PB defter değerivarlığın geri kazanımına ilişkin olarak vergiden indirilir. Bu yüzden, ertelenmiş vergiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)26

Modül 29 – Gelir Vergisimuhasebeleştirilmelidir. Varlığın geri kazanımında, vergiye tabi gelir yoktur çünkü ilgilihasılat tutarı malların tesliminde ya da hizmetlerin sunumunda vergiye tabi gelire halihazırdadahil edilmiştir.Not: Ülkede şüpheli alacaklar karşılığına ilişkin vergi indiriminin finansal raporlama amacıylayapılan giderleştirme ile aynı zamanda yapılması gerekli kılınıyorsa alacakların defter değeriolan 48.000 PB tutarının geri kazanımı vergiye tabi geliri etkilemez çünkü indirim zatenyapılmıştır. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi söz konusu olmaz.Ör 26 Bir işletme, Bölüm 16 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller uyarınca yatırım amaçlıgayrimenkul niteliğindeki bir araziye sahiptir. İşletme araziyi raporlama dönemi başında220.000 PB bedelle edinmiştir. İşletme araziyi raporlama tarihinde elden çıkarmasıdurumunda maliyetin vergisel amaçlı olarak endekslenmesinden dolayı 201.000 PBtutarında vergi indirimine hak kazanır. Arazinin gerçeğe uygun değeri aşırı maliyeteya da çabaya katlanılmaksızın güvenilir bir şekilde sürekli olarak ölçülebilmektedir,dolayısıyla arazi gerçeğe uygun değeri ile ölçülür ve gerçeğe uygun değerde meydanagelen değişimler Bölüm 16 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller uyarınca kar ya da zararayansıtılır. Arazinin raporlama tarihindeki gerçeğe uygun değeri 210.000 PB’dir.Arazi amostismana tabi olmadığından (Bölüm 17 Maddi Duran Varlıklar uyarınca maliyetbedeli ile muhasebeleştirilen arazi amostismana tabi tutulmayabilir), söz konusu arazinindefter değerinin kullanım yolu ile geri kazanılabilir olması (tüketilmesi) beklenmez. Buyüzden işletme arazinin defter değerini satış yolu ile geri kazanmayı bekler.Yatırım amaçlı gayrimenkulün satış yolu ile defter değerinin geri kazanımı vergiye tabi karıetkiler çünkü vergiye tabi gelir 210.000 PB tutarındaki defter değerine eşittir. Bu tutar, 201.000PB tutarındaki mevcut vergi ile tamamen netleştirilmez. Sonuç olarak, ertelenmiş vergimuhasebeleştirilir.Not: Arazinin gerçeğe uygun değerinin ilk muhasebeleştirmeden sonra aşırı maliyete ya daçabaya katlanılmaksızın güvenilir bir şekilde ölçülememesi söz konusu olursa, bir başkadeyişle arazi Bölüm 17 uyarınca maliyet bedeli üzerinden muhasebeleştirilirse, arazinin defterdeğerinin satış yolu ile geri kazanılması vergiye tabi karı hala etkiler. Bunun nedeni, 200.000PB tutarındaki defter değerine eşit olan vergiye tabi gelirin artacağının dikkate alınmasıdır.201.000 PB tutarındaki vergi indirimi vergiye tabi gelirden 1.000 PB fazladır ve böylece budurum vergiye tabi karı etkiler.Vergi otoritelerinin arazinin sadece endekslenmesine satış getirilerini içerdiği sürece izinvermedikçe, söz konusu varsayım uyarınca bu durumda vergiden indirimler 200.000 PBtutarında olur, arazinin geri kazanımına ilişkin defter değeri 200.000 PB’dir. Bu durumda,vergiye tabi kar üzerinde herhangi bir etki söz konusu değildir. Bunun içindir ki vergiye tabigelir ile vergiye tabi gelirden indirilebilir tutarlar birbirine eşittir ve bu yüzden vergiye tabi karüzerindeki net etki sıfırdır.Ör 27 Bir işletme, borsaya kote olan bir şirketin hisselerinin küçük bir kısmına 800 PB maliyetbedeli ile sahiptir. İşletme raporlama tarihinde söz konusu hisseleri elden çıkarmasıIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)27

Modül 29 – Gelir Vergisidurumunda hisselerin maliyetine eşit olan tutarda vergi indirimine hak kazanacaktır.Hisselerin raporlama tarihindeki gerçeğe uygun değeri 1.000 PB’dir.Özkaynağa bağlı yatırımların ömrü genellikle belirsizdir ve bu yüzden işletme söz konusuhisseleri temettü geliri elde etmek amacıyla uzun vadeli olarak elinde tutsa bile hisselerindefter değeri satış yolu ile geri kazanılabilir.Hisselere yapılan yatırım Bölüm 11 Temel Finansal Araçlar uyarınca gerçeğe uygun değeriüzerinden ölçülür. Hisselerin 1.000 PB olan defter değeri üzerinden geri kazanılması vergiyetabi karı etkiler çünkü vergiye tabi kar 1.000 PB tutarındaki defter değerine eşittir. Bu tutar800 PB tutarındaki mevcut vergi indirimi tarafından tamamıyla netleştirilmez. Sonuç olarak,ertelenmiş vergi oluşur ve muhasebeleştirilir.Ör 28 Bir işletme (geçerli para birimi PB) borsaya kote olmayan dış ülkedeki bir şirketin(geçerli para birimi YPB) hisselerine 10.000 PB maliyet bedeli ile sahip olmuştur.İşletme, borsaya kote olmayan şirket üzerinde önemli etkiye sahiptir (şirket iştirakolmaya ilişkin tanımı karşılamaktadır – bakınız: Bölüm 14 İştiraklerdeki Yatırımlar).Söz konusu işletme hisseleri raporlama tarihinde elden çıkarırsa, hisselerin maliyetineeşit bir tutarda vergi indirimine hak kazanacaktır. Borsaya kote olmayan şirketinraporlama tarihindeki defter değeri 11.000 PB’dir (İşletme iştiraklerini Bölüm 14İştiraklerdeki Yatırımlar uyarınca özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirir).Özkaynağa dayalı finansal araçların ömrü genellikle belirsizdir bu yüzden işletme söz konusuhisseleri temettü geliri elde etmek amacıyla uzun vadeli olarak elinde tutsa bile hisselerindefter değeri satış yolu ile geri kazanılabilir.Hisselerin 11.000 PB olan defter değeri üzerinden geri kazanılması vergiye tabi karı etkilerçünkü vergiye tabi kar 11.000 PB tutarındaki defter değerine eşittir. Bu tutar 10.000 PBtutarındaki mevcut vergi indirimi tarafından tamamıyla netleştirilmez. Sonuç olarak,ertelenmiş vergi oluşur ve muhasebeleştirilir.Ör 29 Bir işletme faydalı ömrü 10 yıl olan bir lisansı 5.000 PB tutarla edinmiştir. Maddiolmayan duran varlığın 10 tam yıl boyunca kullanılması beklenmektedir. Lisansitfa edildiğinde, lisans sona erdiğinde ya da satıldığında vergi indirimi söz konusuolmamaktadır.Maddi olmayan duran varlığın beklenen geri kazanılma şekli (faaliyet karı (vergiye tabi gelir)sağlamak amacıyla kullanılması) vergiye tabi karı etkiler. Varlığın geri kazanılmasında vergiindirimleri söz konusu olmaz. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi oluşur ve muhasebeleştirilir.Örnekler – ödenmesinin vergiye tabi karı etkilemesi beklenenborçlarÖr 30 Bir işletme yıl sonu öncesinde satılan arızalı kalemlerin taminirini karşılamakamacıyla 1.000 PB tutarında bir garanti karşılığını muhasebeleştirir. Karşılık olarakIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)28

Modül 29 – Gelir Vergisimuhasebeleştirilen tutar, gerçekte ödeninceye ya da kullanılıncaya kadar vergisel amaçlaindirime tabi değildir.Borcun beklenen biçimde (müşterilere nakit ödemede bulunulması ya da arızalı kalemlerintamir edilmesi şeklinde) ödenmesi vergiye tabi karı etkiler çünkü herhangi bir garanti gideriödeme veya kullanım sonucunda vergiden düşülebilir. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi ortayaçıkar ve muhasebeleştirilir.Ödeme üzerinden ek bir vergiye tabi gelir yoktur çünkü ilgili hasılat malların satışında vergiyetabi gelire dahil edilmiştir.Ör 31 Bir işletme, bir işçiye sunmuş olduğu hizmetlerle ilgili olarak 10.000 PB tutarındaborçludur. Söz konusu tutar ödendiğinde, vergiden indirilir.Borcun beklenen biçimde (işçiye nakden ödeme yolu ile gerçekleşen) ödenmesi vergiye tabikarı etkiler, çünkü söz konusu tutar ödeme gerçekleştiğinde vergiden indirilebilir niteliktedir.Sonuç olarak, ertelenmiş vergi ortaya çıkar ve muhasebeleştirilir. Ödemede vergiye tabigelir söz konusu olmaz çünkü işçinin hizmeti ile sağlanan ilişkili faydalar 10.000 PB’ye hakkazanmasını sağlayan hizmeti sunduğu dönemde vergiye tabi gelire dahil edilmiştir.Ör 32 Bir işletme, henüz kullanılmamış olan ve raporlama tarihinde çalışan tarafından ileriyeaktarılabilecek yıllık izni karşılamak amacıyla kısa süreli olarak çalışanlara sağlananfaydaları 500 PB tutarla borç olarak muhasebeleştirir. Çalışanlara sağlanan faydalarçalışan tarafından kullanıldığında ya da kullanılmamış bir hak işletme tarafındanödendiğinde vergiden indirilebilir.Borcun beklenen biçimde (çalışanların izinlerini kullanması ya da nakit karşılığındaizinlerinden vazgeçmesi) ödenmesi vergiye tabi karı etkiler çünkü ilgili gider tatilinkullanılması ya da ödemenin yapılması durumunda vergiden indirilebilir. Sonuç olarak,ertelenmiş vergi muhasebeleştirilir. Ödeme üzerinden vergiye tabi bir gelir yoktur çünküçalışanın hizmetinden sağlanan ilgili faydalar çalışanlara yılık izin hakkı veren hizmetlerinçalışanlarca sağlandığı dönemde vergiye tabi gelire dahildir.Ör 33 İki yılı önce, kur YPB1:PB2 iken, geçerli para birimi PB olan bir işletme bankadan 4.000YPB tutarında borç para alır. En son raporlama tarihinde kur 1 YPB:1.8PB’dir. Kurkazançları vergiye tabidir ve kur zararları gerçekleştiğinde vergiden indirilebilir.Kredi başlangıçta 8.000 PB tutarla muhasebeleştirilmiştir. En son raporlama tarihinde sözkonusu kredi 7.200 PB olarak raporlanmıştır. Bu yüzden, son iki yılda 800 PB tutarında kurkazancı muhasebeleştirilmiştir.Borcun beklenen ödeme şekli (4.000 YPB tutarının ödenmesi) vergiye tabi karı etkiler, çünkü800 PB tutarındaki kazanç vergiye tabidir. Ödeme söz konusu olduğunda vergiden indirilebilirtutar yoktur. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi ortaya çıkar ve muhasebeleştirilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)29

Modül 29 – Gelir VergisiVergiye esas değer29.11 Vergiye esas değer; bir varlığın, borcun veya özkaynağa dayalı finansal aracınyürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi kanunu kapsamındaölçülmesidir. Konsolide vergi beyannamesi hazırlandığı durumlarda, vergiye esas değerbu beyannameye uygulanan vergi kanunlarına uygun olarak belirlenir. Farklı faaliyetleriçin ayrı ayrı vergi beyannamelerinin verildiği durumlarda, vergiye esas değer her birvergi beyannamesine uygulanan vergi kanunlarına göre belirlenir.NotlarVergiye esas değerVergiye esas değer, finansal durum tablosunda muhasebeleştirilmeyen bir varlığın, borcun,özkaynağa dayalı bir finansal aracın ya da diğer bir kalemin yürürlükte olan veya yürürlüğegirmesi kesine yakın olan vergi kanunu uyarınca, ölçülmesidir. Aşağıda Paragraf 29.6’dayer alan notlar, “yürürlüğe girmesi kesine yakın olan” ifadesinin anlamını ayrıntılı olarakaçıklar. Vergiye esas değerin ilgili faaliyet çevresine ilişkin mevcut vergi kuralları kullanılarakhazırlanan finansal durum tablosunda muhasebeleştirilen tutar olarak düşünülmesi yararlıolabilir. Vergiye esas değerin işletmenin mevcut durumu ile vergi kanunlarına bağlı olarakyapılan seçimler referans alınarak belirlenmesi hükmü ayrıca, varlıkların gelecekteki vergiyeesas değerinde değişimler beklenmediği anlamına gelir.Vergi gruplarıİşletmelerin faaliyette bulunduğu bazı mali çevrelerde, işletmeler grubunun (örneğin anaortaklığı ve onun bağlı ortaklıklarını kapsayan bir grup) vergisel amaçlı olarak tek bir işletmegibi görülmesi hususunda seçimde bulunulmasına izin verilir. Grup seçim yaparsa, grupta yeralan her işletme için ayrı bir vergi beyannamesi hazırlamak yerine tek bir konsolide yıllık vergibeyannamesi hazırlar.Sonuç olarak, konsolide finansal tablolarda:• Eğer işletme konsolide bir vergi beyannamesi hazırlamışsa, grubun konsolide vergibeyanına ilişkin vergi kanunlarını takip etmesi gerekir (örneğin varlığa ya da borcailişkin vergiye esas değerin belirlenmesinde bir varlığın geri kazanımının ya da borcunödenmesinin vergiye tabi karı etkileyip etkilemeyeceği değerlendirilmesinde).• Grubun farklı grup işletmeleri için bireysel vergi beyannamesi hazırlaması durumundagrubun ilgili kalem için bireysel vergi beyanına ilişkin hususu düzenleyen vergikanunlarını takip etmesi gerekir. Örneğin, konsolide finansal tablolarda gayrimenkul olanbir kalemin gruptaki bir bağlı ortaklığa ait olması söz konusu ise gayrimenkulün gerikazanımının vergiye tabi karı etkileyip etkilemeyeceğinin belirlenmesi ile gayrimenkulünvergiye esas değerinin belirlenmesinde bağlı ortaklığın bireysel vergi beyanını düzenleyenvergi kanunları takip edilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)30

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnekler - vergiye esas değerÖr 34 Bir ana işletmenin çeşitli bağlı ortaklıkları vardır. Bir bağlı ortaklık defter değeri 10.000PB olan bir gayrimenkulü 15.000 PB bedelle ana işletmeye aktarır. Grup konsolide vergibeyanı hazırlamaktadır.Bölüm 9 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar uyarınca, 5.000 PB tutarındakigerçekleşmemiş kar konsolide finansal tablolardan elemine edilmiştir.Gayrimenkulün vergiye esas değeri konsolide vergi beyanını düzenleyen vergi kanunlarıncabelirlenir ve aktarım işleminden sonra genellikle değişmez.Ör 35 Koşullar, Örnek 34’teki koşullarla aynıdır. Ancak işletme, ana işletme ile her bir bireyselbağlı ortaklık için bireysel vergi beyanları hazırlar.Bölüm 9 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar uyarınca, 5.000 PB tutarındakigerçekleşmemiş kar konsolide finansal tablolardan elemine edilmiştir.Vergiye esas değer her bir türdeki vergi beyanını düzenleyen vergi kanunları uyarıncabelirlenir. Bu durumda, gayrimenkulün vergiye esas değeri ana işletmenin bulunduğu yerdekivergi kanunlarına göre belirlenir (örneğin gayrimenkulün transfer edildiği bölge) ve transferfiyatı olan 15.000 PB’ye eşit olabilir.Bu husus, vergiye esas değerde bir değişime neden olabilir çünkü önceki vergiye esas değerbağlı ortaklığın vergi beyanı için bağlı ortaklığın bulunduğu yerdeki vergi kuralları tarafındanbelirlenmiştir.29.12 Vergiye esas değer; bir varlığın defter değerinin geri kazanılması veya borcun ödenmesiüzerine vergiye tabi kâra eklenecek veya indirilecek tutarları ifade eder. Özellikle:(a) Raporlama dönemi sonunda varlığın defter değerinin satış yolu ile geri kazanıldığıdurumlarda, bu varlığın vergiye esas değeri vergiye tabi kâra ulaşılırkenindirilebilecek olan tutara eşit olur. Varlığın satış yolu ile geri kazanılmasının vergiyetabi kârı etkilemediği durumlarda, vergiye esas değer defter değerine eşit olarakkabul edilir.(b) Raporlama dönemi sonunda borcun defter değeri üzerinden ödenmesi sonucundavergiye tabi kâra ulaşılırken indirilebilecek olan tutarın bu borcun defter değerindendüşülmesinden (veya vergiye tabi kâr içerisinde yer alan tutarlar eklendikten) sonrabulunan tutar, söz konusu borcun vergiye esas değerine eşit olur. Ertelenmiş hasılatörneğinde, ilgili borcun vergiye esas değeri, defter değerinden gelecek dönemlerdevergiye tabi olmayacak olan hasılat tutarı düşüldükten sonra kalan değerdir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)31

Modül 29 – Gelir VergisiNotlar (2. adım)Yönetimin beklentileri – varlıklarParagraf 29.10 (ertelenmiş vergi yönteminin birinci aşaması) işletmenin varlığın defterdeğerini ne şekilde geri kazanmayı beklediğinin değerlendirilmesinde yönetiminbeklentilerinin dikkate alınmasını gerektirir; örneğin yönetimin bir varlığı satış ya da kullanımyolu ile geri kazanma beklentisi içinde olup olmaması.Varlığın geri kazanımına ilişkinbeklenen yöntemin vergiye tabi karı etkilemesi bekleniyorsa, işletmenin ertelenmiş vergiyimuhasebeleştirirken söz konusu varlığı dikkate alması gerekir (ertelenmiş vergiye ilişkinyönteme dair adımların uygulanması). Sonuç olarak, yönetimin beklentileri ertelenmiş vergivarlıklarının ve borçlarının muhasebeleştirilmesinde başlıca rolü oynar.Buna karşılık vergiye esas değer, varlığın defter değerinin nasıl geri kazanılacağına yada borcun nasıl ödeneceğine ilişkin olarak yönetimin beklentilerine dayanmaz. Varlığındefter değerinin geri kazanılma şekli varlığa ilişkin vergi indirimlerini bazen etkilemesinerağmen (bakınız: örnekler 36 ve 37), Bölüm 29 vergiye esas değerin varlığın satış yolu ile(yani varlığın raporlama tarihinde satılması durumunda mevcut vergi indirimleri tarafındanbelirlenmiş) geri kazanılacak defter değeri esas alınarak belirlenmesini gerektirir. Bir başkadeyişle, vergiye esas değer işletmenin varlığı nasıl geri kazanmayı beklediği hususundanetkilenmez. Örneğin, vergi kanunu bir varlığın satılması ile varlığın orijinal maliyeti kadarvergi indirimi alınmasına izin verirse, vergiye esas değer varlığın işletme tarafından satılmasıya da kullanılması dikkate alınmaksızın varlığın orijinal maliyetidir.IFRS for SMEs Bölüm 29 bir varlığa ilişkin vergiye esas değerin belirlenmesinde NT/2009/2Gelir Vergisi (Mart 2009 tarihinde yayınlanan) nihai taslağında tam set IFRS için önerilenyaklaşımı kullanır – işletmeler bir varlığın defter değerinin geri kazanımına dayananvergiye esas değeri söz konusu varlığın satışı ile belirler (bakınız: NT/2009/2 Gelir Vergisinihai taslağının Paragraf KG21 ve KG22). Bu paragraflardan yapılan alıntılar aşağıda yeralmaktadır:KG21KG 22Kurul, varlığın satışının ya da kullanımının farklı vergisel sonuçları söz konusuolduğunda söz konusu varlığın vergiye esas değerinin belirlenmesinde ilişkin olarakuygulamadan kaynaklanan sorunların farkındadır. Bu sorunların çözümü için Kurul,varlığın vergiye esas değerinin, varlığın raporlama tarihinde satılması durumundayapılacak vergi indirimleri tarafından belirlenmesinin zorunlu kılınmasınıönermiştir…Nihai taslaktaki öneriler uyarınca vergiye esas değer, varlığın defter değerinin nasılgeri kazanılabileceğine ilişkin olarak yönetimin beklentilerine dayanmamaktadır.Ancak, Kurul bir varlığın geri kazanılmasına ya da bir borcun ödenmesinin vergiyetabi karı etkileyip etkilememesinin dikkate alınmasının nihai taslakta önerilenertelenmiş vergi yönteminin uygulanmaya başlanmasından önceki uygun ilk adımolduğu sonuna vardı. Bu yüzden, öneriler çerçevesinde, yönetimin beklentisiertelenmiş vergi varlıklarının ve borçlarının muhasebeleştirilmesinde başlangıç eşiğiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)32

Modül 29 – Gelir Vergisiolarak rol oynar. Eğer söz konusu işletme vergiye tabi kar üzerinde herhangi biretkiye neden olmadan bir varlığı geri kazanma ya da bir borcu geri ödeme beklentisiiçindeyse …, o zaman, ertelenmiş vergi varlığı ya da borcu oluşmaz.Özetle, asıl sebep varlığın satılması ya da kullanılmasına dayanan farklı vergisel etkilersöz konusu olduğunda hangi vergi indirimlerinin uygun olduğu belirlenirken uygulamadakarşılaşılan sorunların engellenmesidir. Sonuç olarak, Bölüm 29 uyarınca, her varlık belirlibir zamanda tek bir vergiye esas değere sahiptir. Not: vergiye esas değerin satış yolu ile gerikazanım varsayımı ile belirlenmesi işletme birleşmesi dışına satılmamış peşin ödemeler gibivarlıklar için varsayımsal olur. Ancak, bu tür kalemlere ilişkin birçok durumda, satış yolu ilegeri kazanımın varsayıldığı vergiye esas değer, kullanım yolu ile ya da işletme bünyesindetüketim yolu ile geri kazanımı varsayılan vergiye esas değere eşittir.Yönetimin beklentileri – borçlarBorçlar için hem paragraf 29.10 hem de paragraf 29.12 (vergiye esas değerin belirlenmesi)uyarınca borcun ödenmesine dayanan bir tespiti gerekir (paragraflardan ikisinde de “ödeme”teriminin olası iptal ya da sona erme anlamını kapsayıp kapsamadığı belirtilmez).Defter değerine dayanan geri kazanım ya da ödemeGenellikle, bir işletme bir varlığın geri kazanımından sağladığı tutarın ya da borcun kapanmasıiçin ödenen tutarın söz konusu varlığın ya da borcun defter değerini aşmasını bekler. Ancak,Bölüm 29 bir varlığın ya da bir borcun ödenmesinin defter değeri üzerinden raporlamatarihindeki geri kazanımının gelecekteki vergisel sonuçlarını inceler. Bu husus ayrıca Paragraf29.10’un altındaki notlarda da açıklanır. Sonuç olarak, bir varlığın ya da borcun raporlamatarihindeki vergiye esas değeri her zaman söz konusu varlığın raporlama tarihinde defterdeğerinden satılacağı ya da söz konusu borcun defter değeri üzerinden ödeneceği esas alınarakbelirlenir.Vergiye esas değerin belirlenmesine ilişkin olasılıkBir varlığa ya da borca (ya da bir başka kaleme – bakınız: Paragraf 29.13) ilişkin vergiye esasdeğer belirlenirken bu kalemlerle ilgili tutarların nihai olarak vergilendirilme veya indirilmeihtimaline ilişkin değerlendirme yapılmamıştır. Olasılığa ilişkin değerlendirme ertelenmişvergi varlıklarının muhasebeleştirilmesi için gereken analizin bir parçasıdır. Örneğin, maliyetbedeli 50.000 PB olan bir varlığın vergisel amaçlı olarak on yıl ve de muhasebe açısından beşyıl süreyle kalıntı değeri sıfır PB olacak şekilde amortismana tabi tutulduğunu varsayalım.Dört yıl sonra işletmenin ürünlerinin piyasadaki payı düşmeye başlamıştır ve söz konusuişletme gelecek birkaç yıl süresince zarar etmeyi beklemektedir. Dört yıl sonra söz konusuvarlığın defter değeri 10.000 PB(değer düşüklüğü olmadığı varsayımı ile) ve vergiye esasdeğeri 30.000 PB’dir. Zararların devam edeceğine ilişkin beklenti işletmenin indirimlerden(yani vergiye esas değerden) vergi avantajı elde edemeyebileceği anlamına gelmesinerağmen vergiye esas değer 30.000 PB’dir. Söz konusu olasılık ertelenmiş vergi karşısında birdeğerleme karşılığının muhasebeleştirip muhasebeleştirilmemesi gerektiğine karar verilirkendikkate alınır (bakınız: Paragraf 29.21).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)33

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnekler – varlığın geri kazanım şekline bağlı olarak farklılaşanvergi indirimleriÖr 36 Bir işletme, raporlama dönemi sona ermeden hemen önce bir makine satın alır.İşletmenin raporlama dönemi sonunda, makinenin maliyet ve defter değeri 1.000PB’dir ve makinenin faaliyet karı elde etmek amacıyla (böylece vergiye tabi gelirdeartış söz konusu olur) işletme bünyesinde kullanılması beklenilmektedir. Makineninkullanımından dolayı herhangi bir vergisel amortisman ya da başka bir indirim sözkonusu değildir ancak makinenin satılması durumunda işletme vergiye tabi kardan,makinenin orijinal maliyeti ile satış gelirinden düşük olanına eşit bir tutarı düşebilir.İşletmenin makineyi satmak gibi bir beklentisi yoktur çünkü yararlı ömrünün sonunakadar kullanılması beklenmektedir. Makinenin yararlı ömrünün sonu, makineninhurdaya ayrıldığı zamandır.İşletme makineyi işletme bünyesinde kullanmayı beklemektedir. Makinenin kullanımındandolayı vergiye tabi karın artması beklendiğinden ve kullanımına ilişkin vergi indirimleri sözkonusu olmadığından, varlığın geri kazanımına ilişkin beklenen şeklin (yani kullanımın)vergiye tabi karı etkilemesi beklenir ve makine 1. adım kapsamında tanımlanır (paragraf29.10).Bir varlığın vergiye esas değeri, varlığın defter değerinin raporlama dönemi sonunda satışyolu ile geri kazanımı söz konusu ise, vergiye tabi karın hesaplanmasındaki indirilebilir tutaraeşittir. Bu nedenle, vergi esas değer 1.000 PB’dir. Çünkü söz konusu varlığın raporlamadönemi sonunda defter değeri olan 1.000 PB’ye satılacağı varsayılmaktadır. İşletmenin varlığıişletme bünyesinde kullanması beklense de Bölüm 29 vergiye esas değerin her zaman satışabağlı olarak belirlenmesini gerektirir.Not: bu örnekte, kullanıma bağlı olarak indirilebilir tutar sıfırdır. Bu yüzden, eğer vergiye esasdeğer kullanıma bağlı olarak belirleniyorsa, söz konusu değer sıfır olacaktır.Ör 37 Koşullar, örnek 36’daki koşullarla aynıdır. Ancak, bu örnekte makinenin satışındankaynaklanan vergi indirimleri bulunmamaktadır.İşletmenin varlığı işletme bünyesinde kullanması beklense de Bölüm 29 vergiye esas değerinher zaman satışa bağlı olarak belirlenmesini gerektirir.Makinenin vergiye esas değeri sıfırdır. Çünkü, makinenin raporlama dönemi sonunda defterdeğerinden satılması söz konusu olduğunda vergiye tabi karın hesaplanmasında indirilecek birtutar yoktur.Ör 38 Koşullar, örnek 36’daki koşullarla aynıdır. Ancak, bu örnekte işletmenin, makineyiişletme bünyesinde kullanmak yerine raporlama döneminden sonra hemen satmasıbeklemektedir. İşletme makinenin satışından 1.200 PB satış geliri sağlamayıbeklemektedir.Bölüm 29, makinenin satışında defter değerine eşit tutarda vergiye tabi karın ortaya çıkacağınıvarsayar (1.200 PB tutarındaki beklenen satış gelirleri dikkate alınmaz). Satışta, defterIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)34

Modül 29 – Gelir Vergisideğerine eşit tutarda vergi indirimi söz konusudur. Bu nedenle, varlığın beklenen geri kazanımşeklinin (satış yolu) vergiye tabi karı etkilemesi beklenmez çünkü vergiye tabi gelir ile vergiyetabi gelirden indirilecek tutarlar eşittir (her ikisi de makinenin defter değerine eşittir). Bunedenle, makinenin ertelenmiş vergi yöntemine ilişkin birinci adım kapsamında tanımlanmasıgerekmez (bakınız: Paragraf 29.10). Sonuç olarak, ertelenmiş vergi oluşmaz ve bu nedenle,ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesine ilişkin hükümlerin makineye uygulanmasına gerekyoktur (yani bu yöntemin ikinci adımının uygulanmasına gerek yoktur ve vergiye esas değerinbelirlenmesi gerekli değildir).Örnekler – geri kazanımının vergiye tabi karı etkilemesi beklenenvarlıklar22 ile 29 arasındaki örneklerde Paragraf 29.10 uyarınca aşağıdaki varlıklar, geri kazanımlarısöz konusu olduğunda vergiye tabi karı etkilemesi beklenen varlıklar olarak tespit edilmiştir,bu nedenle ertelenmiş vergi yönteminin ikinci adımının uygulanması gerekir.Ör 39 Koşullar örnek 22’deki koşullarla aynıdır. Bir işletmenin bankada faiz getirisi elde etmekamacıyla 1.000 PB tutarında değişken faizle değerlenen mevduatı vardır. Faiz, nakitolarak alındığında vergilendirilir.Alınacak faizin defter değerinden satılması durumunda, vergi herhangi bir vergi indirimiolmaksızın gelir üzerinden ödenir.Alınacak faizin vergiye esas değeri sıfırdır –alınacak faizin defter değeri raporlama dönemisonunda satış yolu ile geri kazanılıyorsa vergiye tabi karın hesaplanmasında indirilebilir birtutar söz konusu değildir.Ör 40 Koşullar, örnek 23’teki koşullarla aynıdır-bir işletme, maliyet bedeli üzerindenamortisman ayrılarak ölçülen bir makineye sahiptir. Makinenin maliyeti kullanım(vergisel amortisman yolu ile) ya da satış yolu ile vergiye tabi gelirden indirilebilirdir.Vergisel amortisman, finansal raporlama amacıyla uygulanan amortismana oranla dahahızlı bir esasla uygulanır. Makinenin kullanımından elde edilen hasılat tutarı vergiyetabidir. Söz konusu varlığın satılması durumunda, varlığın maliyetinin tamamınındüşülmesi mümkündür ancak kullanım için alınan önceki bütün indirimler iadeedilmelidir (yani önceki bütün indirimlerin iptal edilmesi).Vergiye esas değer, söz konusu makinenin defter değerinin raporlama dönemi sonunda satışyolu ile geri kazanımı durumunda vergiye tabi karın hesaplanmasında indirilebilir tutara eşittir.Vergisel amortismanın finansal raporlama amaçlı amortismandan daha hızlı bir esaslauygulanması nedeniyle, vergiye esas değer makinenin defter değerinden her zaman düşüktür.Örneğin, makineye ilişkin bir kalemin maliyetinin 100 PB olduğu ve finansal raporlamaamaçlı olarak şimdiye kadar 30 PB amortisman ayrıldığını varsayalım. Vergisel amaçlı olarakda mevcut ve önceki dönemlerde 40 PB amortisman tutarının indirildiğini ve kalan maliyetinamortisman olarak ya da elden çıkarmada indirim yolu ile gelecek dönemlerde indirileceğiniIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)35

Modül 29 – Gelir Vergisivarsayalım. Makinenin defter değeri 70 PB (100 PB eksi 30 PB) ve vergiye esas değeri 60PB’dir (100 PB eksi 40 PB).Vergisel amortismanfinansal raporlama amaçlı amortismandan daha yavaş bir esaslauygulanmış olsa idi, makinenin vergiye esas değeri defter değerinden daha büyük olurdu.Ör 41 Koşullar, örnek 24’teki koşullarla aynıdır — bir işletme faaliyet kiralaması çerçevesindekullanılmakta olan bir ofis binasını kiralar. İşletme kirayı altı aylık peşin olaraködeyecek varlığa sahiptir. Kiralar, ev sahibine ödendiğinde vergiden indirilebilir.Peşin ödenen kiranın vergiye esas değeri sıfırdır – raporlama tarihinde peşin ödemenin satışıüzerinden herhangi bir ek vergi indirimi söz konusu değildir.Ör 42 Koşullar, örnek 25’teki koşullarla aynıdır - bir işletmenin bir müşterisinden 50.000 PBtutarında brüt ticari alacağı bulunmaktadır. Söz konusu alacak için 2.000 PB tutarındaşüpheli alacak karşılığı ayrılmıştır. Şüpheli alacak karşılığı sadece, borcun vadesi altı ayıgeçmesi ve iptal edilmesi ya da başkasına satılması durumunda vergiden indirilebilir.Vergiye esas değer 50.000 PB’dir – alacakların raporlama dönemi sonunda defter değerindensatılması durumunda vergiye tabi karın hesaplanmasında indirilebilecek tutar 50.000 PB’dir.Ör 43 Koşullar, örnek 26’daki koşullarla aynıdır - Bir işletme, Bölüm 16 Yatırım AmaçlıGayrimenkuller uyarınca yatırım amaçlı gayrimenkul niteliğindeki bir araziye sahiptir.İşletme araziyi raporlama dönemi başında 220.000 PB bedelle edinilmiştir İşletmearaziyi raporlama tarihinde elden çıkarması durumunda maliyetin vergisel amaçlıolarak endekslenmesinden dolayı 201.000 PB tutarında vergi indirimine hak kazanır.Arazinin gerçeğe uygun değeri aşırı maliyete ya da çabaya katlanılmaksızın güvenilirbir şekilde sürekli olarak ölçülebilmektedir, dolayısıyla arazi gerçeğe uygun değeri ileölçülür ve gerçeğe uygun değerde meydana gelen değişimler Bölüm 16 Yatırım AmaçlıGayrimenkuller uyarınca kar ya da zarara yansıtılır. Arazinin raporlama tarihindekigerçeğe uygun değeri 210.000 PB’dir.Vergiye esas değer 201.000 PB’dir – arazinin defter değerinin raporlama dönemi sonunda satışyolu ile geri kazanılması durumunda vergiye tabi karın hesaplanmasında indirilebilecek tutar201.000 PB’dir.Ör 44 Koşullar, örnek 27’deki koşullarla aynıdır - bir işletme, borsaya kote olan bir şirketinhisselerinin küçük bir kısmına 800 PB maliyet bedeli ile sahiptir. İşletme, raporlamatarihinde söz konusu hisseleri elden çıkarması durumunda hisselerin maliyeti tutarınaeşit olan vergi indirimine hak kazanacaktır. Hisselerin raporlama tarihindeki gerçeğeuygun değeri 1.000 PB’dir.Vergiye esas değer 800 PB’dir – hisselerin defter değerinin raporlama dönemi sonunda satışyolu ile geri kazanılması durumunda vergiye tabi karın hesaplanmasında indirilebilecek tutar800 PB’dir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)36

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 45 Bir işletme (geçerli para birimi PB) borsaya kote olmayan dış ülkedeki bir şirketin(geçerli para birimi YPB) hisselerine 10.000 PB maliyet bedeli ile sahip olmuştur.İşletme, borsaya kote olmayan şirket üzerinde önemli etkiye sahiptir (şirket iştirakolmaya ilişkin tanımı karşılamaktadır – bakınız: Bölüm 14 İştiraklerdeki Yatırımlar).İşletme hisseleri raporlama tarihinde elden çıkarırsa, hisselerin maliyetine eşit birtutarda vergi indirimine hak kazanacaktır. Borsaya kote olmayan şirketin raporlamatarihindeki defter değeri 11.000 PB’dir (İşletme iştiraklerini Bölüm 14 İştiraklerdekiYatırımlar uyarınca özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirir).Vergiye esas değer 10.000 PB’dir – hisselerin defter değerinin raporlama dönemi sonunda satışyolu ile geri kazanılması durumunda vergiye tabi karın hesaplanmasında indirilebilecek tutar10.000 PB’dir.Not: yatırımın vergiye esas değeri döviz kurlarındaki değişimler ile konsolide dağıtılmamışkarlara dahil edilen tutarlardan etkilenmez.Ör 46 Koşullar, örnek 29’daki koşullarla aynıdır - Bir işletme faydalı ömrü 10 yıl olan birlisansı 5.000 PB tutarla edinmiştir. Maddi olmayan duran varlığın 10 tam yıl boyuncakullanılması beklenmektedir. Lisans itfa edildiğinde, sona erdiğinde ya da satıldığındavergi indirimi söz konusu olmamaktadır.Vergiye esas değer sıfırdır – lisansın satışında vergi indirimi söz konusu değildir.Örnekler – ödenmesinin vergiye tabi karı etkilemesi beklenenborçlar30 ile 33 arasındaki örneklerde aşağıdaki borçlar, ödenmeleri söz konusu olduğunda vergiyetabi karı etkilemesi beklenen borçlar olarak tespit edilmiştir, bu nedenle ertelenmiş vergiyönteminin ikinci adımının uygulanması gerekir.Ör 47 Koşullar, örnek 30’daki koşullarla aynıdır - bir işletme yıl sonu öncesinde satılan arızalıkalemlerin tamirini karşılamak amacıyla 1.000 PB tutarında bir garanti karşılığınımuhasebeleştirir. Karşılık olarak muhasebeleştirilen tutar, gerçekte ödeninceye ya dakullanılıncaya kadar vergisel amaçla indirime tabi değildir.Garanti karşılığının vergiye esas değeri sıfırdır – garanti karşılığının vergiye esas değeri,söz konusu karşılığın raporlama dönemi sonunda defter değerinden ödenmesi durumundakarşılığın defter değerinden(1.000 PB) vergiye tabi karın belirlenmesinde indirilecektutarın(1.000 PB) düşülmesi ile ( ya da vergiye tabi kara dahil edilecek tutarların eklenmesiile) hesaplanan tutara eşittir. Vergiye tabi karın belirlenmesinde indirilebilir tutar, garantikarşılığının defter değerine eşittir. Çünkü, gider ödendiğinde vergilen indirilebilirdir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)37

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 48 Koşullar örnek 31’deki koşullarla aynıdır - bir işletme, bir işçiye halihazırda sunmuşolduğu hizmetlerle ilgili olarak 10.000 PB tutarında borçludur. Söz konusu giderödendiğinde, vergiden indirilir.Yükümlülüğün vergiye esas değeri sıfırdır - vergiye esas değer yükümlülüğün raporlamadönemi sonunda defter değeri üzerinden ödenmesi durumunda, yükümlülüğün defterdeğerinden (10.000 PB) vergiye tabi karın (10.000 PB) belirlenmesinde indirilecek tutarındüşülmesi ile hesaplanan tutara eşittir. Vergiye tabi gelirin belirlenmesinde indirilebilir tutarödenecek tutarın defter değerine eşittir çünkü ödeme yapıldığında gider vergiden indirilebilirniteliktedir.Ör 49 Koşullar, örnek 32’deki koşullarla aynıdır - bir işletme, henüz kullanılmamış olan veraporlama tarihinde çalışan tarafından ileriye aktarılabilecek yıllık izni karşılamakamacıyla çalışanlara sağlanan kısa süreli faydaları 500 PB tutarla borç olarakmuhasebeleştirir. Çalışanlara sağlanan faydalar çalışan tarafından kullanıldığında ya dakullanılmamış bir hak işletme tarafından ödendiğinde vergiden indirilebilir.Borcun vergiye esas değeri sıfırdır - vergiye esas değer, borcun raporlama dönemi sonundadefter değeri üzerinden ödenmesi durumunda, borcun defter değerinden (500 PB) vergiyetabi karın (500 PB) belirlenmesinde indirilebilir tutarın düşülmesi ile hesaplanan tutara eşittir.Ücretli izin yükümlülüğünün çalışanlara ödenmesi gerçekleştiğinde söz konusu ödeme vergiyetabi kar belirlenirken indirilebilir.Ör 50 Koşullar, örnek 33’teki koşullarla aynıdır - İki yılı önce, kur YPB1:PB2 olduğunda,geçerli para birimi PB olan bir işletme bankadan 4.000 YPB tutarında borç para alır.En son raporlama tarihinde kur 1 YPB:1.8PB’dir. Kur kazançları vergiye tabidir ve kurzararları gerçekleştiğinde vergiden indirilebilir.Kredi başlangıçta 8.000 PB tutarla muhasebeleştirilmiştir. En son raporlama tarihinde sözkonusu kredi 7.200 PB olarak raporlanmıştır. Bu yüzden, son iki yılda 800 PB tutarında kurkazancı muhasebeleştirilmiştir.Borç raporlama tarihinde defter değeri olan 7.200 PB üzerinden ödenmiş olsa idi (4.000 YPBtutarında bir ödeme) 800 PB tutarında kazanç gerçekleşir ve böylece vergiye tabi olabilirdi.Borcun vergiye esas değeri, borcun raporlama dönemi sonunda defter değerinden ödenmesidurumunda, borcun defter değerinden vergiye tabi karın belirlenirken oluşan indirilebilirtutarların düşülmesi ile (ya da vergiye tabi kara dahil edilen tutarların eklenmesi ile)hesaplanan tutara eşittir. 800 PB tutar vergiye tabi kara dahildir. Sonuç olarak, vergi esas değer8.000 PB’dir (7.200 PB + 800 PB).Ör 51 Bir makine üreticisi bir müşteriye faaliyet kiralaması kapsamında bir makineyi üç yılsüre ile kiralar. Müşteri (kiracı) üç aylık kira karşılığı olan 3.000 PB tutarı peşin olaraköder. Ertelenmiş kira geliri nakit alındığında vergilendirilir.Ertelenmiş hasılatın vergiye esas değeri sıfırdır – ertelenmiş hasılatın vergiye esas değeri sözkonusu hasılatın defter değerinden(3.000 PB) gelecek dönemlerde vergilendirilmeyecek herIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)38

Modül 29 – Gelir Vergisitürlü hasılat tutarı (3.000 PB) düşülerek hesaplanır. Peşin olarak alınan kira bedeli gelecekdönemlerde vergiye tabi değildir. Çünkü, söz konusu tutar nakdin alındığı dönemde vergiyetabidir (vergilendirilmeyecek hasılat tutarı ertelenmiş hasılat tutarının defter değerine eşittir vevergiye esas değer sıfırdır).Ör 52 Bir dergi üreticisi ve dağıtıcısı müşterilerine farklı dergilerden bir yıllık abonelik imkanısağlamaktadır. Müşteriler, bir yıllık aboneliğe ilişkin 800 PB tutarındaki ücreti peşinolarak ödemektedirler. Abonelikten sağlanan gelir nakit alındığında vergilendirilir.Ertelenmiş hasılatın vergiye esas değeri sıfırdır – ertelenmiş hasılatın vergiye esas değerisöz konusu hasılatın defter değerinden (800 PB) gelecek dönemlerde vergilendirilmeyecekher türlü hasılat tutarı(800 PB) düşülerek hesaplanır. Peşin olarak alınan kira bedeli gelecekdönemlerde vergiye tabi değildir. Çünkü, söz konusu tutar nakdin alındığı dönemde vergiyetabidir (vergilendirilmeyecek hasılat tutarı ertelenmiş hasılat tutarının defter değerine eşittir veböylece vergiye esas değer sıfırdır).Örnekler – ilave örnekler: gelir ya da giderin vergisel vefinansal raporlama amaçlı olarak farklı muhasebe dönemlerindemuhasebeleştirilmesine ilişkin vergiye esas değer53 – 60 arasındaki örneklerde yer alan varlıklar ve borçlar birinci adım kapsamında defterdeğerlerinin geri kazanımı ya da ödenmesinde vergiye tabi karı etkilemesi beklenen varlıklarve borçlar olarak (bakınız: Paragraf 29.2(b)) tanımlanmışlardır. Durum böyle olmasa idi,ertelenmiş vergi varlığı oluşmayacağından vergiye esas değerin belirlenmesine gerek olmazdı.VarlıklarÖr 53 Bir işletme cihaz satın alır ve mevcut dönemde cihazın maliyet bedelinin eş değeritutarında vergi indiriminden yararlanır.Cihazın vergiye esas değeri sıfırdır. Çünkü, cihaz için ek vergi indirimleri söz konusu değildir.Ör 54 Bir işletme, belli bir alanda 20 yıl faaliyet göstermek üzere yasal haklar satın alır.Edinilen maddi olmayan duran varlık Bölüm 18 Şerefiye Dışındaki Maddi OlmayanDuran Varlıklar uyarınca maliyet bedeli üzerinden muhasebeleştirilir ve 20 yıllık faydalıömrü süresince itfa edilir.Söz konusu varlık vergisel amaçla amortismana tabi değildir. Ancak, hakkın tam 20 yılkullanılması durumunda sürenin sona erdiği tarihte işletme söz konusu varlığın başlangıçtakimaliyetine eşit olan tutarda vergi indirimi söz konusu olur. Maddi olmayan duran varlıkgelecekte satılırsa ya da varlığın kullanımından vazgeçilirse vergi indirimi söz konusu olmaz.Vergiye esas değer, işletmenin söz konusu hakkı tam 20 yıl boyunca kullanıp kullanmadığınaIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)39

Modül 29 – Gelir Vergisibakılmaksızın, sıfırdır. Vergiye esas değer varlığın defter değerinin raporlama dönemi sonundasatış yolu ile geri kazanılması durumunda, her zaman indirilebilir tutara eşittir.Ör 55 Bir işletme, işletme bünyesinde kullanmak üzere bir makine satın alır. Varlığın sadeceçevre ile dost ürünlerin üretiminde kullanılması durumunda, varlığın maliyet bedelinin,on yıla kadar olmak kaydıyla her yıl yüzde 15’inin indirilmesi söz konusudur. Makinebaşka amaçlarla kullanılırsa, makinenin maliyet bedelinin on yıla kadar olmak kaydıylaher yıl yüzde 10’unun indirilmesi söz konusudur. Makinenin satışında, daha önce yapılanyüzde 10’luk indirimlerin geri ödenmesi kaydıyla, başlangıçtaki maliyet bedeline eşittutarda bir indirim yapılması mümkündür.Makinenin vergiye esas değeri, maliyet bedelinden daha önce alınan yüzde 10’lukindirimlerin düşülmesi ile hesaplanır. Bu nedenle, örneğin, makinenin maliyeti 100 PB iseüç yıldan sonraki vergiye esas değer makinenin çevre ile dost ürünler üretmekte kullanılıpkullanılmadığına bakılmaksızın 70 PB’dir (maliyet bedeli üzerinden önceki üç yılda yüzde 15ve yüzde 10 oranlarındaki indirimlerin yapılıp yapılmadığı dikkate alınmaz) .Ör 56 Raporlama tarihinde, işletme bir stok kaleminin satış fiyatından tamamlanma vesatış maliyetleri düşülmüş değerinin (ya da bir maddi duran varlık kaleminin gerikazanılabilir tutarının) söz konusu stoğun önceki defter değerinden düşük olduğuşeklinde bir değerlendirmede bulunur ve bu nedenle söz konusu varlığın defter değerinidüşürür. Bu indirim söz konu varlık satılıncaya kadar vergi amacıyla dikkate alınmaz(stoğun tümünün maliyeti satıldığında indirilebilirdir).Varlığın vergiye esas değeri değer düşüklüğünü kapsamaz.Ör 57 Bir işletme bazı finansal varlıklarının ve yatırım amaçlı gayrimenkullerinin gerçeğeuygun değerini yeniden ölçer ancak vergi amacıyla eşdeğer bir düzeltme yapmaz.Söz konusu varlıkların vergiye esas değeri zaman içinde değişmez. Bu nedenle, vergiye esasdeğer başlangıçtaki vergiye esas değere (gerçeğe uygun değere ilişkin düzeltmelerden önceki)eşit olur. Başlangıçtaki vergiye esas değer genellikle maliyet bedelidir.Not: bazı ülkelerde, bir varlığın ya da borcun gerçeğe uygun değerinin yeniden ölçülmesimevcut döneme ilişkin vergiye tabi karı etkiler. Sonuç olarak, söz konusu varlığın ya daborcun vergiye esas değeri düzeltilir ve genellikle defter değerine eşittir. Bazı ülkelerde ise birvarlığın ya da borcun yeniden ölçümü, yeniden ölçümün gerçekleştiği döneme ilişkin vergiyetabi karı etkilemez ve sonuç olarak varlığın ve borcun vergiye esas değeri düzeltilmez.Ör 58 Bir işletme yapmış olduğu tahvil yatırımından faiz geliri elde etmektedir. Faiz vadebitiminde alınmaktadır. Faiz efektif faiz oranı esas alınarak muhasebe kar ya dazararına dahil edilmektedir ancak nakit esasına göre de vergiye tabi kar kapsamındadır.Tahakkuk etmiş faiz defter değerinden satılmış olsa idi, vergi herhangi bir vergi indirimisöz konusu olmaksızın gelirden ödenebilirdi.Alınacak faizin vergiye esas değeri sıfırdır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)40

Modül 29 – Gelir VergisiBorçlarÖr 59 Bir işletme, kirayı vade sonlarında ödemektedir ve bu nedenle tahakkuk etmiş kiragiderlerini borç olarak muhasebeleştirmektedir. İlgili gider vergisel amaçla nakit esaslıolarak indirilir.Tahakkuk etmiş giderler defter değeri üzerinden ödenmiş olsaydı, defter değerine eşit tutardavergi indirimleri mümkün olabilecekti. Tahakkuka ilişkin vergiye esas değer bu nedenlesıfırdır.Ör 60 Emeklilik maliyetleri muhasebe kar ya da zararının belirlenmesinde çalışanlara sağlananhizmet olarak indirilir. Ancak, söz konusu maliyetler işletme emeklilik faydalarını yada fona katkı paylarını ödeyinceye kadar vergiye tabi kar belirlenirken indirilmez.İşletmenin mevcut ödemelere ilişkin borcu bulunmaktadır.Emeklilik borçları defter değerinden ödenmiş olsa idi, defter değerine eş tutarda vergiindirimleri söz konusu olabilirdi. Emeklilik borcunun vergiye esas değeri bu nedenle sıfırdır.Örnek – defter değeri üzerinden muhasebeleştirilmeyen bir varlığınya da borcun vergiye esas değerindeki değişimlerÖrnek 61’deki varlık, halihazırda birinci adım kapsamında (bakınız: Paragraf 29.3(b) defterdeğerinin geri kazanımı ya da ödenmesi vergiye tabi karı etkilemesi beklenen varlık olaraktanımlanmıştır. Durum böyle olmasa idi, ertelenmiş vergi varlığı oluşmayacağından vergiyeesas değerin belirlenmesine gerek olmayacaktı.Ör 61 Bir işletme bir varlık satın alır ve mevcut dönemde vergi indirimi söz konusu olmaz.Ancak, varlığın satılması durumunda endekslenmiş maliyet bedeline eşit indirimlermevcuttur. Vergi zararına neden olan bu tür indirimler, gelirlerin endekslenmiş maliyetbedelinden düşük olması durumunda bile geçerlidir.Söz konusu varlığın vergiye esas değeri her raporlama döneminde endekslenmiş maliyeteeşittir.Not: bazı faaliyet çevrelerinde, mevcut olan indirimler(ve böylece vergiye esas değer)endekslenmiş maliyet ile gelirlerin düşük olanına eşittir. Diğer faaliyet çevrelerinde ise mevcutolan indirimler (dolayısıyla vergiye esas değer) endekslenmiş maliyet ve satış gelirlerinindüşük olanına eşittir ve asla orijinal maliyetten düşük olamaz. Sonuç olarak, vergiye esasdeğer belirlenirken işletmenin faaliyette bulunduğu çevredeki uygun kuralların tespit edilmesiönemlidir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)41

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnekler – bir işletme birleşmesindeki varlıkların ve borçların ilkmuhasebeleştirmesi53 – 60 arasındaki örneklerde yer alan varlıklar ve borçlar birinci adım(bakınız: Paragraf29.3(b)) kapsamında defter değerlerinin geri kazanımı ya da ödenmesi vergiye tabi karıetkilemesi beklenen varlıklar ve borçlar olarak tanımlanmışlardır. Durum böyle olmasaidi, ertelenmiş vergi varlığı oluşmayacağından vergiye esas değerin belirlenmesine gerekolmayacaktı.Ör 62 Bir varlık bir işletme birleşmesinde gerçeğe uygun değeri ile muhasebeleştirilir vevergisel amaçla herhangi bir eşdeğer düzeltme yapılmaz.Varlığın vergiye esas değeri işletme birleşmesinden önceki değeri ile aynıdır.Ör 63 Bir borç bir işletme birleşmesinde gerçeğe uygun değeri ile muhasebeleştirilir ancakonunla ilgili gider daha sonraki bir döneme kadar vergiye tabi karın belirlenmesindeindirilmez.Borç gerçeğe uygun değeri ile ödeniyor ise gerçeğe uygun değere eşit tutardaki indirimler sözkonusudur. Dolayısı ile vergiye esas değer sıfırdır.29.13 Bazı kalemler, vergiye esas değerleri olmakla birlikte varlık veya borç olarakmuhasebeleştirilmezler. Örneğin; araştırma maliyetleri gerçekleştiklerinde gider olarakmuhasebeleştirilir ancak gelecekteki bir döneme kadar vergiye tabi kârın belirlenmesindeindirilmelerine izin verilmeyebilir. Dolayısıyla, araştırma maliyetlerinin defter değerleribulunmaz ve vergiye esas değerleri gelecek dönemlerde indirilebilecek olan tutardır.İşletme tarafından ihraç edilen özkaynağa dayalı finansal araçlar da gelecek dönemlerdeindirimler yapılmasına neden olabilir. Bu durumlarda, finansal durum tablosuna birvarlık veya borç yansıtılmaz. Ancak, vergiye esas değer, gelecek dönemlerde yapılacakindirimlerin tutarıdır.Örnekler – muhasebeleştirilmemiş varlıklara ve borçlara ilişkinvergiye esas değerÖr 64 3.000 PB tutarındaki araştırma maliyetleri muhasebe karının belirlenmesindegider olarak muhasebeleştirilir ancak söz konusu maliyetlerin vergiye tabi karınbelirlenmesinde daha sonraki bir döneme kadar indirim unsuru olarak kullanılmasınaizin verilmez.Araştırma maliyetlerinin vergiye esas değeri 3.000 PB’dir – Bu tutar, gelecekte vergiye tabikar karşısında indirim unsuru olarak kullanılması mümkün olacak olan tutardır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)42

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 65 Bir işletme, 20 çalışanının her birine 10 hisse opsiyonu vermektedir. Her hisse opsiyonu,çalışanın gelecek üç yıl süresince de işletme bünyesinde çalışmasına bağlıdır. İşletme, herhisse opsiyonunun veriliş tarihindeki gerçeğe uygun değerini 9 PB olarak tahmin eder.Vergi indirimleri hisse opsiyonlarının uygulanması ile alınacaktır. Vergi indirimi, içseldeğere eşit bir tutar olarak ölçülür (işletmenin uygulama tarihindeki hisse fiyatı eksiuygulama fiyatı).Uygulama fiyatının 10 PB olduğunu ve hisse fiyatının bir değerleme yöntemi kullanılarakher yıl için aşağıdaki şekilde tahmin edildiğini varsayalım:Birinci yıl sonu: 13 PBİkinci yıl sonu: 16 PBÜçüncü yıl sonu: 19 PBDördüncü yıl sonu: 18 PBHisse opsiyonları, varlıklarda ya da borçlarda artışa neden olmayan ancak gelecek dönemlerdeyapılacak indirimlerde artışa sebep olan ve işletme tarafından ihraç edilen özkaynağa dayalıfinansal araçlara örnektir. Bütün opsiyonların hakedildiği varsayımıyla, üç yılın her birindeçalışanların muhasebeleştirilen toplam maliyeti 600 PB’dir (20 çalışan × 10 hisse × 9 PB ×1 yıl ÷ 3 yıl) (bakınız: Bölüm 26 Hisse Bazlı Ödemeler). Hiçbir noktada varlık ya da borçmuhasebeleştirilmez çünkü özkaynağa dayalı hisse bazlı ödemelere ilişkin birikmiş giderözkaynakta alacaklandırılır (kar ya da zararda borçlandırılır).Vergiye esas değer bütün opsiyonların hak edildiği varsamıyla aşağıdaki gibidir:• Birinci yıldan sonra, hisse bazlı ödemenin vergiye esas değeri 200 PB’dir ((13 PB hissefiyatı eksi 10 PB kullanım fiyatı) × 20 çalışan × 10 hisse × 1 yıl ÷ 3 yıl). Çalışanlardanalınan hizmetlerin vergiye esas değeri opsiyonların içsel değerine dayanmaktadır ve sözkonusu opsiyonlar üç yıl hizmet karşılığında verilmiştir. Bugüne kadar sadece bir yıllıkhizmet alındığından, çalışanlardan alınan hizmetlerin birinci yıldaki vergiye esas değerinihesaplamak için opsiyonun içsel değerinin üçte biri ile çarpılması gerekir.• İkinci yıldan sonra, vergiye esas değer 800 PB’dir (( 16 PB hisse fiyatı eksi 10 PBkullanım fiyatı) × 20 çalışan × 10 hisse × 2 yıl ÷ 3 yıl).• Üçüncü yıldan sonra, vergiye esas değer 1.800 PB’dir(( 19 PB hisse fiyatı eksi 10 PBkullanım fiyatı) × 20 çalışan × 10 hisse).• Dördüncü yıldan sonra, vergiye esas değer 1.600 PB’dir(( 18 PB hisse fiyatı eksi 10 PBkullanım fiyatı) × 20 çalışan).Vergiye esas değer, opsiyonlar uygulanıncaya kadar, hisse fiyatının değerlemesi değiştikçedeğişecektir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)43

Modül 29 – Gelir VergisiGeçici farklar29.14 Geçici farklar aşağıdaki durumlarda ortaya çıkar:(a) Varlıkların veya borçların ilk muhasebeleştirilmelerinde vergiye esas değerlerininbaşlangıç defter değerlerinden farklı olduğu veya vergiye esas değerleri olmaklabirlikte varlık ve borç olarak muhasebeleştirilmemiş kalemler için vergiye esasdeğerin belirlendiği durumlarda.(b) Gelir veya giderlerin bir raporlama döneminde kapsamlı gelire veya özkaynağayansıtılması söz konusu iken başka bir dönemde vergiye tabi kâra yansıtılmasınedeniyle, bu kalemlerin ilk muhasebeleştirilmelerinin ardından defter değerleri ilevergiye esas değerleri arasında farkların ortaya çıktığı durumlarda.(c) Bir varlığın veya borcun vergiye esas değerinin değiştiği ve söz konusu değişikliğinherhangi bir dönemde varlığın veya borcun defter değerine yansıtılmadığıdurumlarda.Notlar (üçüncü adım)Geçici farklar, bir varlığın, borcun ya da finansal tablolardaki diğer bir kalemin defter değeriile varlığın ya da borcun defter değeri geri kazanıldığında ya da ödendiğinde vergiye tabi karıetkilemesi beklenen (veya varlık ve borçlar dışındaki diğer kalemler için gelecekte vergiye tabikarı etkileyecek) vergiye esas değer arasındaki farklar olarak tanımlanır.Zamanlama farkları (paragraf 29.14(b))Paragraf 29.14(b) geçici farkların, gelir veya giderlerin bir raporlama döneminde kapsamlıgelire veya özkaynağa yansıtılması söz konusu iken başka bir dönemde vergiye tabi kârayansıtılması nedeniyle, bu kalemlerin ilk muhasebeleştirilmelerinin ardından defter değerleriile vergiye esas değerleri arasındaki farklardan kaynaklandığını belirtir. Bu tür geçici farklarbazen zamanlama farkları olarak tanımlanır. Zamanlama farkları aşağıdaki gibi durumlardaortaya çıkar:(a) Bir harcama finansal raporlama amacıyla gider olarak muhasebeleştirmesinden daha sonravergisel amaçla indirilebilir. Örneğin:(i)emeklilik ve çalışanlara sağlanan diğer faydalara ilişkin maliyet çalışanın hizmetverdiği dönem boyunca muhasebe karına gider olarak yansıtılır ancak bazı faaliyetçevrelerinde, söz konusu maliyet tutarı vergisel amaçla sadece katkı payları ya daödemelerin gerçekleştiği gelecek dönemlerde indirilebilir (bakınız: örnek 60).(ii) Garanti gideri, ilgili satışlar gerçekleştiğinde muhasebe karına yansıtılır ancakbazı faaliyet çevrelerinde, söz konusu gider vergisel amaçla sadece ödendiğindeindirilebilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)44

Modül 29 – Gelir Vergisi(iii) Şüpheli alacak karşılığı, alacakların tahsil edilemez olduğu tahmin edildiğindemuhasebe karına yansıtılır ancak bazı faaliyet çevrelerinde, sadece müşterinin resmiolarak iflas işlemlerini başlatması durumunda vergiden indirilebilirdir.(b) Gelir finansal raporlama amacıyla muhasebeleştirilmesinden daha önce vergiye tabidir.Örneğin:(i)Müşterilerden alınan fakat IFRS for SMEs uyarınca hasılat olarakmuhasebeleştirmeye ilişkin hükümleri karşılamayan avans ödemeleri bazı faaliyetçevrelerinde nakit esasına göre vergilendirilir.(ii) Stoklara ilişkin olarak grup seviyesinde gerçekleşmemiş grup içi karlarkonsolidasyonda iptal edilir ancak bazı faaliyet çevrelerinde, transfer tarihindevergilendirilir.(c) Gelir finansal raporlama amacıyla muhasebeleştirildikten daha sonra vergiye tabi olur.Örneğin:(i)Bir varlığın gerçeğe uygun değerindeki artış muhasebe karına yansıtılır ancak bazıfaaliyet çevrelerinde, söz konusu artış sadece varlığın satılması durumunda vergiyetabidir (bakınız: örnek 57).(ii) Hasılat tutarı bir sözleşmenin ya da işlemin tamamlanma aşaması referans alınarakmuhasebe karına yansıtılır (bazen tamamlanma yüzdesi yöntemi olarak da anılır)ancak, bazı faaliyet çevrelerinde, hasılat tutarı sadece söz konusu sözleşmenin ya daişlemin tamamlanması durumunda vergiye tabidir.(iii) Bağlı ortaklıkların, iştiraklerin ve iş ortaklıklarının sürmekte olan kazançlarımuhasebe karına yansıtılır ancak bazı faaliyet çevrelerinde söz konusu kazançlarsadece ana ortaklığa aktarılmaları durumunda ek bir vergilendirmeye tabidirler.(d) Bir gider, finansal raporlama amacıyla gider olarak muhasebeleştirmesinden daha öncevergisel amaçlı olarak indirilebilir. Örneğin, bazı faaliyet çevrelerinde, bir varlık finansalraporlama amacına oranla vergisel amaçlı olarak daha hızlı bir şekilde amortismana tabitutulabilir (bakınız: örnek 40).Zamanlama farklılıklarının söz konusu olmadığı diğer geçici farklar(Paragraf 29.14(a) ve (c))Paragraf 29.14(a) kapsamında tanımlanan geçici farka ilişkin örnekler aşağıdakileri kapsar:• Bir işletmesi birleşmesi sonucunda varlıkların ve borçların defter değerlerinin elde etmetarihindeki gerçeğe uygun değerlerine getirilmesinden kaynaklanan geçici fark. Bazıfaaliyet çevrelerinde, söz konusu varlıkların ve borçların vergiye esas değeri işletmebirleşmesinden etkilenmez veya farklı şekilde etkilenir(bakınız: örnek 62 ve 63).• Bir varlığın ya da borcun ilk muhasebeleştirmesinden kaynaklanan geçici farklar; örneğin,bir varlığın maliyetinin bir kısmı ya da tamamı vergisel amaçlı olarak indirilebilirolmadığında. Bu husus, bir işletmenin varlıklarla ilgili olarak devletten aldığı vergiye tabiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)45

Modül 29 – Gelir Vergisiolmayan teşviklerden faydalanması durumunda gerçekleşir. Bununla ilgili bir başka örnekde Örnek 46’da sunulmuştur.29.14(c) Paragrafında belirtilen geçici farklara ilişkin örnekler, vergi otoritesinin vergiselamaçlı olarak bir varlığın maliyetinin endekslenmesine ya da diğer şekillerde düzeltilmesineizin verir. Ancak, söz konusu varlık finansal raporlama amacıyla yeniden ölçülemez (bakınız:örnek 66) ya da vergiye tabi kar geçerli para biriminden farklı bir para biriminde belirlenir.Örnekler – geri kazanımının vergiye tabi karı etkilemesi beklenenvarlıklarÖr 66 Aşağıdaki tablo, geri kazanıma ilişkin örneklerde (22 – 29) yer alan ve vergiye tabi karıetkilemesi beklenen varlıkların defter değerleri ile vergiye esas değerlerini listeler. Sonuçolarak:(i)varlığın raporlama tarihindeki defter değeri üzerinden beklenen geri kazanım şeklidoğrultusunda ertelenmiş vergi yönteminin birinci adımı (bakınız Paragraf 29.10)uyarınca belirlenmiş, vergiye tabi karı etkilemesi beklenen varlıklar.(ii) İkinci adım uyarınca belirlenmiş varlıkların raporlama tarihindeki vergiye esasdeğerleri (bakınız: Paragraf 29.12).Sonuç olarak, defter değeri ile vergiye esas değeri birbirinden farklı olan varlıklarıntamamında geçici fark oluşur. Bu durum, söz konusu bütün varlıklar için geçerlidir – aşağıdakitabloya bakınız (bu, ertelenmiş vergi yönteminin üçüncü adımıdır(bakınız: Paragraf 29.3(d)).Vergiye esasDefter değeri değerPB PBGeçici farkPBÖrnek 39 (faiz alacağı) 1,000 – 1,000Örnek 40 (makine) 70 60 10Örnek 41 (peşin ödenen kira) 6,000 – 6,000Örnek 42 (şüpheli alacak karşılığı ile birlikte ticari alacaklar) 48,000 50,000 2,000Örnek 43 (yatırım amaçlı gayrimenkul – arazi) 210,000 201,000 9,000Örnek 44 (borsaya kote olan bir şirketin hisseleri) 1,000 800 200Örnek 45 (iştirake yapılan yatırım) 11,000 10,000 1,000Örnek 46 (lisans) 5,000 – 5,000IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)46

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnekler – ödenmesinin vergiye tabi karı etkilemesi beklenenborçlarÖr 67 Aşağıdaki tablo, ödemeye ilişkin örneklerde (22 – 29) yer alan ve vergiye tabi karıetkilemesi beklenen borçların defter değerleri ile vergiye esas değerlerini listelemektedir.Söz konusu borçların vergiye esas değerleri 47 – 52 arasındaki örneklerde belirlenmiştir.Sonuç olarak:(i)Borcun raporlama tarihindeki defter değeri üzerinden beklenen geri kazanım şeklidoğrultusunda ertelenmiş vergi yönteminin birinci adımı (bakınız Paragraf 29.10)uyarınca belirlenmiş vergiye tabi karı etkilemesi beklenen borçlar.(ii) İkinci adım uyarınca belirlenmiş borçların raporlama tarihindeki vergiye esasdeğerleri (bakınız: Paragraf 29.12).Sonuç olarak, defter değeri ile vergiye esas değeri birbirinden farklı olan borçların tamamındageçici fark oluşur. Bu durum söz konusu olan bütün borçlar için geçerlidir.Defter değeriPBVergiye esasdeğerPBGeçici farkPBÖrnek 47 (garanti karşılığı) 1,000 – 1,000Örnek 48 (ödenecek maaş) 10,000 – 10,000Örnek 49 (yıllık izin tahakkuku) 500 – 500Örnek 50 (yabancı para biriminde kredi) 7,200 8,000 800Örnek 51 (ertelenmiş hasılat tutarı eksi kira geliri) 3,000 – 3,000Örnek 52 (ertelenmiş hasılat tutarı eksi abonelik geliri) 800 800Örnekler – vergiye esas değeri olan fakat varlık ya da yükümlülük olaraksınıflandırılmayan kalemlerÖr 68 Örnek 64’de belirtildiği gibi 3.000 PB tutarındaki araştırma maliyetleri muhasebe karya da zararının belirlenmesinde gider olarak muhasebeleştirilmektedir ancak söz konusumaliyetlerin vergiye tabi karın belirlenmesinde daha sonraki bir döneme kadar indirimunsuru olarak kullanılmasına izin verilmez.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)47

Modül 29 – Gelir VergisiMevcut indirim gelecekte vergiye tabi karı etkiler ve bu nedenle, 3.000 PB tutarında geçicifark oluşur. Bu, sıfır olan defter değeri ile 3.000 PB olan vergiye esas değer arasındaki farktır.Ör 69 Örnek 65’de belirtildiği gibi bir işletme, 20 çalışanının her birine 10 hisse opsiyonuvermektedir. Her teşvik, çalışanın gelecek üç yıl süresince işletme bünyesinde çalışmasınabağlıdır. İşletme, her hisse opsiyonunun gerçeğe uygun değerini 9 PB olarak tahminetmiştir. Vergi indirimleri hisse opsiyonlarının uygulama tarihindeki içsel değerine bağlıolarak uygulanması ile alınacaktır.Mevcut vergi indirimleri gelecekteki vergiye tabi karı etkiler, bu nedenle birinci yıldan sonra600 PB tutarında geçici fark oluşur. Bu, sıfır olan defter değeri ile 200 PB olan vergiye esasdeğer arasındaki farktır. Geçici fark, ikinci, üçüncü ve dördüncü yıldan sonra sırasıyla 800 PB,1.800 PB ve 1.600 PB olarak birinci yıla benzer şekilde hesaplanır.Ertelenmiş vergi borçları ve varlıkları29.15 Paragraf 29.16’da belirtilen durumlar hariç olmak üzere aşağıda belirtilenlermuhasebeleştirilir:(a) Gelecek dönemlerde vergiye tabi kârı artırması beklenen geçici farkların tümü içinertelenmiş vergi borcu.(b) Gelecek dönemlerde vergiye tabi kârı azaltması beklenen geçici farkların tümü içinertelenmiş vergi varlığı.(c)Kullanılmamış mali zararların ve kullanılmamış vergi avantajlarının gelecekdönemlere taşınmasını teminen ertelenmiş vergi varlığı.Notlar – ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları(4. adım)Vergiye tabi karı artırması beklenen geçici farklar(paragraf 29.15(a))Geri kazanımlarının vergiye tabi karı etkilemesi beklenen varlıklar açısından, varlığın defterdeğeri varlığın vergiye esas değerini aştığında vergiye tabi karı gelecekte artırması beklenen(nakit olarak alındığında vergilendirilmiş faiz alacağı gibi) geçici fark oluşur. Söz konusuvarlığın defter değeri geri kazanıldığı sürece, vergiye tabi ekonomik faydalar (alınacak olanfaizin defter değeri) gelecekteki vergi indirimlerini aşar (vergiye esas değer – faiz alacağınınsöz konusu olması durumunda - sıfırdır). Sonuç olarak, bu vergi etkisi gelecek dönemlerdeödenecek ek vergiler açısından ertelenmiş vergi borcuna neden olur.Ödenmelerinde vergiye tabi karı etkilemesi beklenen borçlar açısından, borcun vergiye esasdeğeri defter değerini aştığında vergiye tabi karı gelecekte artırması beklenen geçici farkIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)48

Modül 29 – Gelir Vergisioluşur (örneğin kredi geri ödenip kazanç gerçekleştiğinde finansal raporlama amacıyla vergiyetabi kur kazancı tutarında indirilmiş olarak ödenecek döviz kredisi). Kredinin defter değeriüzerinden ödenmesi durumunda, vergiye tabi bir kazanç oluşur. Sonuç olarak, bu vergi etkisigelecek dönemlerde ödenecek ek vergiler açısından ertelenmiş vergi yükümlülüğüne nedenolur.Vergiye esas değeri bulunan ancak varlık ya da borç olarak muhasebeleştirilmemiş diğerkalemlerin vergiye esas değeri, gelecekte vergiye tabi gelir ya da vergi indirimi olacaktır.Vergiye esas değerin gelecekte vergiye tabi gelir olması söz konusu ise gelecekte vergiye tabikarı artırması beklenen bir geçici fark oluşur. Sonuç olarak, bu vergi etkisi gelecek dönemlerdeödenecek ek vergiler açısından ertelenmiş vergi yükümlülüğüne neden olur.Vergiye tabi karı düşürmesi beklenen geçici farklar (paragraf 29.15(b))Geri kazanımlarının vergiye tabi karı etkilemesi beklenen varlıklar açısından, varlığın vergiyeesas değeri varlığın defter değerini aştığında (örneğin, ticari alacakların defter değeri şüphelialacak karşılığının tutarı kadar azaltıldığında söz konusu karşılık tutarı borç resmi olarakiptal edilinceye kadar vergisel amaçlı olarak indirilmez) vergiye tabi karı gelecekte azaltmasıbeklenen bir geçici fark oluşur. Varlığın defter değeri üzerinden ödenmesi durumunda, netbir indirim söz konusu olacaktır. Sonuç olarak, bu vergi etkisi gelecek dönemlerde ödenecekvergilerde bir indirim olması açısından ertelenmiş vergi varlığına neden olur.Borçlar açısından değerlendirildiğinde borcun defter değeri vergiye esas değerini aştığında(örneğin garanti gider ve karşılığının muhasebeleştirildiği bir durumda söz konusu tutarödeninceye ya da kullanılıncaya kadar vergi indiriminin olması mümkün değildir) gelecektevergiye tabi karı azaltması beklenen geçici fark oluşur. Söz konusu karşılığın defter değeriüzerinden ödenmesi durumunda, net bir indirim söz konusu olacaktır. Sonuç olarak, bu vergietkisi gelecek dönemlerde ödenecek vergilerde bir indirim olması açısından ertelenmiş vergivarlığına neden olur.Vergiye esas değeri bulunan ancak varlık ya da borç olarak muhasebeleştirilmemiş diğerkalemlerin vergiye esas değeri gelecekte vergiye tabi gelir ya da vergi indirimi olacaktır.Vergiye esas değere ilişkin değerin gelecekte vergi indirimi olması durumunda gelecektevergiye tabi karı azaltması beklenen bir geçici fark oluşur. Sonuç olarak, bu vergi etkisigelecek dönemlerde ödenecek vergilerde indirim olması açısından ertelenmiş vergi varlığınaneden olur.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)49

Modül 29 – Gelir VergisiParagraf 29.15(a) ve (b)’nin özetiFinansal durum Vergiye esas değertablosu kalemiAşağıdaki şekildemuhasebeleştirinizVarlık Defter değeri > Vergiye esas değer Ertelenmiş vergi borcu(paragraf 29.15(a))Varlık Defter değeri < Vergiye esas değer Ertelenmiş vergi varlığı(paragraf29.15(b))Borç Defter değeri > Vergiye esas değer Eretelenmiş vergi varlığı(paragraf29.15(b))Borç Defter değeri < Vergiye esas değer Ertelenmiş vergi borcu(paragraf 29.15(a))Varlık ya daborç değilVergiye esas değer ≠ sıfır; vergiyeesas değere ilişkin tutar gelecekte vergiindirimi olur.Ertelenmiş vergi varlığı(paragraf29.15(b))Varlık ya daborç değilVergiye esas değer ≠ zero; vergiyeesas değere ilişkin tutar gelecektevergiye tabi gelir olacaktır.Ertelenmiş vergi borcu(paragraf 29.15(a))Kullanılmamış vergi zararlarının ve kullanılmamış vergi avantajlarının gelecek dönemleretaşınması (paragraf 29.15(c))Vergi avantajı, ödenecek gelir vergisini azaltan tutar şeklindeki vergi indirimidir (vergiavantajı doğrudan ödenmesi gereken verginin mevcut tutarını azaltır). Vergi avantajıvergi indirimlerinden farklıdır, çünkü vergi indirimi vergiye tabi karı azaltır (not: dönemeilişkin olarak ödenecek vergi tutarı = vergiye tabi kar × vergi oranı). Vergi avantajı gelecekdönemlerde ödenecek vergiler üzerinde doğrudan bir indirim olması açısından ertelenmiş vergivarlığına neden olur.Mali zarar, vergiye tabi gelirin negatif olduğu muhasebe döneminde oluşur (indirilebilirtutarlar vergiye tabi geliri aştığında). Bazı vergi yasaları işletmelerin bir yılki zararı öncekibir ya da daha fazla yılın karı ile netleştirmek için kullanmasına izin vermektedir. Böyle birdurumda, mevcut vergi varlığı vergi zararının gerçekleştiği döneme yansıtılabilir (bakınız:Paragraf 29.5).İşletmenin mali zararı geriye taşıması mümkün değilse (örneğin, işletmenin faaliyettebulunduğu ülkedeki ilgili kurallar buna izin vermiyorsa ya da işletmenin zararın tamamınınetleştirebilmesi için geçmiş yıllara ilişkin karı yeterli değilse), işletme zaman sınırıolmaksızın mali zararı sonraki döneme aktarabilir ve vergiye tabi gelir karşısında gelecekdöneme ilişkin zararı belirler. Mali zararın gelecek dönemlere ilişkin vergiye tabi karkarşısında ileriye taşınabildiği durumlarda, gelecekteki vergi ödemelerinde indirim olmasımümkündür. Sonuç olarak, bu vergi etkisi gelecek dönemlerde ödenecek vergilerde indirimolması açısından ertelenmiş vergi varlığına neden olur.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)50

Modül 29 – Gelir Vergisiİşletmenin zararı ileri ya da geri taşıması mümkün değilse, mali zarar kullanılabilir değildir vekaybolmuştur.Ertelenmiş vergi varlıklarının muhasebeleştirilmesiErtelenmiş vergi varlıklarının gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine ilişkin bir şüphe olsa bile sözkonusu varlıklara ilişkin tutarların tamamı muhasebeleştirilir. Ancak, ertelenmiş bir varlığıngerçekleşip gerçekleşemeyeceği ile ilgili şüphe olduğu durumlarda Bölüm 29 ertelenmişvergi varlığının karşısında bir değerleme karşılığının muhasebeleştirilmesini gerektirir.Örneğin, bir işletme zarar ediyorsa, bu işletmenin gelecekte vergiye tabi olacak karları mahsupetmek amacıyla ileriye taşınmış ve kullanılmamış her türlü mali zararları gelecekte kullanıpkullanamayacağına ilişkin bir şüphe vardır. Çünkü, işletme zarar etmeye devam edebilir (yaniişletme gelecekte vergiye tabi olacak kara yeterli tutarda sahip olmayabilir). Paragraf 29.21 ve29.22, değerleme karşılığının muhasebeleştirilmesini tartışır. Sonuç olarak, 70 ile 80 arasındakiörnekler sadece ertelenmiş vergi varlığının olup olmadığını inceler (dördüncü adım).Ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları 5.(brüt ölçüm) ve 6.(değerleme karşılığı) adımlardaölçülür.Örnekler – geri kazanımının vergiye tabi karı etkilemesi beklenenvarlıklarÖr 70 Aşağıdaki tablo, örnek 66’da listelenen kalemleri, ertelenmiş vergi varlığına ya dayükümlülüğüne neden olup olmadığına bakılmaksızın listeler. Not: uygun vergi oranınınbelirlenmesi de dahil olmak üzere bu tür kalemlerin ölçümü 29.18 – 29.20 Paragraflarıuyarınca tartışılır. Burada kolaylık sağlamak amacıyla ertelenmiş vergi varlığı ya daborcu için kullanılan uygun vergi oranının yüzde 20 olduğunu varsayalım.DefterdeğeriPBVergiyeesasdeğerPBGeçicifarkPBErtelenmişvergi varlığıya daborcu?Örnek 39 (faiz alacağı) 1.000 - 1.000 EV borcu 200 PBÖrnek 40 (makine) 70 60 10 EV borcu 2 PBÖrnek 41 (peşin kira ödemesi) 6.000 - 6.000 EV borcu 1.200 PBÖrnek 42 (şüpheli alacak karşılığı bulunanticari alacaklar) 48.000 50.000 2.000 EV varlığı 400 PBÖrnek 43 (yatırım amaçlı gayrimenkul) 210.000 201.000 9.000 EV borcu 1.800 PBÖrnek 44 (borsaya kote bir işletmeninhisseleri 1.000 800 200 EV borcu 40 PBÖrnek 45 (iştirake yapılan yatırım) 11.000 10.000 1.000 EV borcu 200 PBÖrnek 46 (lisans) 5.000 - 5.000 EV borcu 1.000 PBIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)51

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnek – ödemenmesinin vergiye tabi karı etkilemesi beklenenborçlarÖr 71 Aşağıdaki tablo, örnek 67’da listelenen kalemleri, ertelenmiş vergi varlığına ya dayükümlülüğüne neden olup olmadığına bakılmaksızın listeler. Not: uygun vergi oranınınbelirlenmesi de dahil olmak üzere bu tür kalemlerin ölçümü 29.18 – 29.20 Paragraflarıkapsamında tartışılır. Burada kolaylık sağlamak amacıyla ertelenmiş vergi varlığı ya daborcu için kullanılan uygun vergi oranının yüzde 20 olduğunu varsayalım.DefterdeğeriPBVergiyeesasdeğerPBGeçicifarkPBErtelenmişvergi varlığı ya daborcu?Örnek 47 (garanti karşılığı) 1.000 - 1.000 EV varlığı 200 PBÖrnek 48 (ödenecek maaş) 10.000 - 10.000 EV varlığı 2.000 PBÖrnek 49 (yıllık iznin tahakkuku) 500 - 500 EV varlığı 100 PBÖrnek 50 (döviz cinsinden kredi) 7.200 8.000 800 EV borcu 160 PBÖrnek 51 (ertelenmiş hasılat tutarıeksi kira geliri) 3.000 - 3.000 EV varlığı 600 PBÖrnek 52 (ertelenmiş hasılat tutarı eksiabonelik geliri) 800 - 800 EV varlığı 160 PBÖrnekler – vergiye esas değeri bulunan ancak varlık ya da borçolarak muhasebeleştirilmeyen kalemlerÖr 72 Koşullar, örnek 68’deki koşullarla aynıdır - 3.000 PB tutarındaki araştırma maliyetlerimuhasebe kar ya da zararının belirlenmesinde gider olarak muhasebeleştirilir ancak sözkonusu maliyetlerin vergiye tabi karın belirlenmesinde daha sonraki bir döneme kadarindirim unsuru olarak kullanılmasına izin verilmez.Oluşan geçici fark tutarı 3.000 PB’dir. Bu tutar, sıfır olan defter değeri ile 3.000 PB olanvergiye esas değer arasındaki farktır.Vergiye esas değere ilişkin tutar gelecekte vergi indirimi olacaktır. Sonuç olarak, bu durumgelecek dönemlerde vergiye tabi karı azaltması beklenen geçici bir farktır (ertelenmiş vergivarlığı).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)52

Modül 29 – Gelir VergisiErtelenmiş vergi varlığı 3.000 PB × uygun vergi oranına eşit olacaktır (ölçümle ilgili tartışmaiçin 29.18 – 29.20 Paragraflarına bakınız).Not: Bu husus, başka şekilde de düşünülebilir. Araştırma maliyetleri vergisel amaçlı olarakvarlıktırlar (yani aktifleştirilmiş ve daha sonraki bir tarihte itfa edilmiştirler). Finansalraporlama amacıyla, işletmenin defter değeri sıfır olan bir varlığı bulunmaktadır. Bir varlığındefter değeri, vergiye esas değerinden (3.000 PB) düşükse, ertelenmiş vergi varlığı oluşur(yukarıdaki tabloya bakınız).Ör 73 Koşullar örnek 65’teki koşullarla aynıdır - bir işletme, 20 çalışanının her birine 10hisse opsiyonu verir. Her teşvik, çalışanın gelecek üç yıl süresince işletme bünyesindeçalışmasına bağlıdır. İşletme, her hisse opsiyonunun gerçeğe uygun değerini 9 PB olaraktahmin etmiştir. Vergi indirimleri hisse opsiyonlarının kullanım tarihindeki içsel değerinebağlı olarak uygulanması ile alınacaktır.Mevcut vergi indirimleri gelecekteki vergiye tabi karı etkiler ve bu nedenle birinci yıldan sonra200 PB tutarında geçici fark oluşur. Bu tutar, sıfır olan defter değeri ile 200 PB olan vergiyeesas değer arasındaki farktır. Geçici fark, ikinci, üçüncü ve dördüncü yıldan sonra sırasıyla 800PB, 1.800 PB ve 1.600 PB olarak birinci yıla benzer şekilde hesaplanır.Burada, vergiye esas değere ilişkin tutar gelecekte vergi indirimi olacaktır. Bu durum gelecekdönemlerde vergiye tabi karı azaltması beklenen geçici bir farktır, yani bu bir ertelenmiş vergivarlığıdır.Böylece, birinci yılda 200 PB × uygun vergi oranına eşit tutarda vergi varlığı oluşacaktır(ölçüme ilişkin tartışma için bakınız: Paragraf 29.18 – 29.20). İkinci yılda, bu tutar, 800 PB ×uygun vergi oranına eşit olacaktır. Üçüncü yılda bu tutar 1.800 PB × uygun vergi oranına eşitolacaktır. Dördüncü yılda ise bu tutar 1.600 PB × uygun vergi oranı eşit olacaktır.Örnek – kullanılmamış vergi avantajlarının ve mali zararlarıngelecek dönemlere taşınmasıÖr 74 Bir işletme, faaliyette bulunduğu ülkenin ilgili vergi kuralları uyarınca 20X7/20X8mali döneminde vergiye tabi karı eksi 9.000 PB (9.000 PB tutarında mali zarar) olarakhesaplar. Faaliyette bulunulan çevredeki vergi kuralları işletmelerin mali zararlarıgeriye taşımasına izin vermez. Faaliyette bulunulan çevredeki vergi oranı yüzde 30’dur(Basit olması amacıyla bu oranı 9.000 PB tutarındaki mali zararın kullanılması beklenendönemde uygulanması beklenen oran olarak varsayalım – ölçüme ilişkin hususlar 29.18-29.20 Paragrafları kapsamında tartışılmıştır).Mali zarar, gelecekteki vergiye tabi karı düşürmek amacıyla kullanılabilir. Bu nedenle, 2.700PB tutarındaki ertelenmiş vergi varlığı (9.000 PB × % 30) gelecek dönemlerde ödenecekvergilere ilişkin bir indirim olarak muhasebeleştirilmelidir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)53

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 75 Bir işletmenin faaliyette bulunduğu ülkede, 20X7/20X8 raporlama döneminde,devlet bütün işletmelere 3.000 PB tutarında vergi avantajı sağlamıştır. İşletmeler,bu tutarı, söz konusu yılda istihdam ettikleri tam zamanlı her ek çalışan için gelirvergisinden düşebilirler. Söz konusu işletme, iki yeni tam zamanlı çalışanı işe almışve böylece 6.000 PB tutarında vergi avantajına hak kazanmıştır. Söz konusu vergiavantajı cari yılda kullanılamadığı takdirde gelecekteki raporlama dönemlerinetaşınabilmektedir.20X7/20X8 döneminde vergiye tabi kar 10.000 PB’dir. Faaliyettebulunulan ülkede 20X7/20X8 dönemine ilişkin vergi oranı yüzde 25’tir.Vergi avantajı devlet teşviki tanımını karşılıyor gibi görünebilir. Ancak, Bölüm 24 DevletTeşvikleri bir işletmeye gelir vergisi borcuyla sınırlı olarak sağlanan faydalar niteliğindekidevlet yardımlarını kapsamamaktadır (bakınız: Paragraf 24.3). Sonuç olarak, Bölüm 24’eilişkin hükümler bu duruma uygulanmaz.20X7/20X8 döneminde ödenecek cari vergi tutarı 2.500 PB’dir (10.000 PB × % 25). Sonuçolarak, işletme döneme ilişkin cari vergi tutarını mahsup etmek amacıyla vergi avantajlarınınsadece 2.500 PB’lik kısmını kullanabilir. Kalan 3.500 PB’lik kısım ise gelecek dönemeaktarılabilir. Böylece, 3.500 PB tutarında ertelenmiş vergi varlığı muhasebeleştirilmiş olur.Not: Ertelenmiş vergi varlığı belirlenirken vergi oranının vergi avantajına uygulanmasınagerek yoktur. Bunun nedeni vergi avantajının vergiye tabi geliri değil doğrudan ödenecekvergiyi mahsup etmesidir.29.16 Aşağıdakiler paragraf 29.15’te belirtilen hükümlerin istisnalarıdır:(a) Uzun süreli yatırım söz konusu olduğunda ve öngörülebilir gelecekte geçici farklarıniptal olacağı açıkça belli olmadığı sürece; yabancı bağlı ortaklıklardan, şubelerden,iştiraklerden ve iş ortaklıklarından aktarılmayan kazançlarla ilgili geçici farklar içinertelenmiş vergi varlığı veya borcu muhasebeleştirilmez.NotlarBağlı ortaklıklardaki, şubelerdeki, iştiraklerdeki ve iş ortaklıklarındaki yatırımların beklenengeri kazanılma şekli, söz konusu yatırımlardaki bireysel varlıkların ya da borçların gerikazanımından ya da ödenmesinden kaynaklanan vergisel sonuçlara ek olarak başka vergiselsonuçlara neden olabilir. Örneğin, yatırım yapılan işletmeden yatırım yapan işletmeyeödenen dağıtımlar üzerinden vergi ödenebilir ya da vergi iade edilebilir. Vergi, söz konusuyatırımın satılması durumunda ödenebilir. Bağlı ortaklıklardaki, şubelerdeki, iştiraklerdekive iş ortaklıklarındaki yatırımların söz konusu vergilerle ilişkili olarak yatırımcının faaliyettebulunduğu çevrede vergiye esas değeri vardır.Konsolide finansal tablolarda yer alan bir bağlı ortaklık, iştirak ya da iş ortaklığı yatırımınındefter değeri (şerefiyenin defter değeri de dahil olmak üzere bir bağlı ortaklıktaki netvarlıklarda ana ortaklık payı) söz konusu yatırımın vergiye esas değerinden (not: bu tutarIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)54

Modül 29 – Gelir Vergisiher zaman satışa bağlı olarak belirlenir ve genellikle maliyet ya da endekslenmiş maliyettir)farklı olduğunda ve söz konusu işletme vergiye tabi karı etkilemek amacıyla yatırımın defterdeğerini geri kazanmayı beklediğinde geçici farklar oluşur. Bu durumun oluşmasındaki enyaygın neden, yatırım yapılan işletmenin dağıtılmamış karlarının varlığıdır (bu durum maliyetile ölçülen iştirakler ve iş ortaklıklarındaki yatırımları etkilememesine rağmen). Yatırımındefter değeri ile vergiye esas değeri arasındaki geçici fark, bazen “dış vergi değeri” (outsidebasis) farkı olarak anılır.Söz konusu fark, yatırım yapılan işletmenin ilgili varlıkları ve borçları ile ilgili geçici farklara(bazen “iç vergi değeri” (inside basis) farkları olarak anılır) ekdir.Bir “dış vergi değeri” farkı (bir yatırımın defter değeri ile o yatırımın vergiye esas değeriarasındaki geçici fark), çeşitli durumlarda ortaya çıkabilir; örneğin,• Bağlı ortaklıkların dağıtılmamış karlarının varlığı (bağlı ortaklığın karlarının konsolideedildiği durumlarda)• Özkaynak yönteminin uygulandığı iştirakler ve iş ortaklıklarında dağıtılmamış karlarınvarlığı (yatırım yapılan işletme karlarının özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirildiğidurumlarda)• İştirakler ve iş ortaklıklarındaki yatırımların gerçeğe uygun değerinin yeniden ölçüldüğüdurumlarda söz konusu yatırımlardaki gerçeğe uygun değer değişimleri (gerçeğe uygundeğer yöntemi uygulandığında). Ancak vergisel amaçlı olarak eş değerde bir düzeltmeyapılmaz.• Ana ortaklığın ve yatırım yapılan işletmenin farklı geçerli para birimlerine sahip olmasıdurumunda döviz kurunda meydana gelen değişimler (sadece özkaynak yöntemikullanılarak muhasebeleştirilen bağlı ortaklıklar ve iştirakler/iş ortaklıkları)• Değer düşüklüğü nedeniyle bir iştirakteki ya da iş ortaklığındaki yatırımın defter değeriningeri kazanılabilir tutarına indirilmesi (bu tür yatırımlar sadece maliyet yöntemi ya daözkaynak yöntemi kullanılarak muhasebeleştirildiğinde)• Yatırımın vergiye esas değerinde meydana gelen değişiklikler (endeksleme karşılıkları).Konsolide finansal tablolarda (ya da bağlı ortakların bulunmadığı durumlarda ana ortaklığınbireysel finansal tablolarında) yer alan bir yatırımın defter değeri ile vergiye esas değeriarasındaki geçici fark, ana ortaklığın bireysel finansal tablolarında (asıl finansal tablolara ekolarak hazırlanmışsa (bakınız: Bölüm 9 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar)) yer alanbağlı ortaklık, iştirak ya da iş ortaklığı yatırımı ile ilgili geçici farktan farklı olabilir. Bununiçin, söz konusu yatırımın defter değeri her iki finansal tablolar setinde fark olabilir.Benzer nitelikteki geçici ek farklar, gelirin işletmenin bir kısmından diğerine aktarılmasınınvergisel sonuçlarının oluşmasından da kaynaklanabilir, örneğin ayrı bağlı ortaklıklarkonumunda olmayan vergi şubeleri söz konusu olduğunda. Bu tür geçici farklar, bağlıortaklıklardaki yatırımlara ilişkin geçici farklarla aynı şekilde ele alınır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)55

Modül 29 – Gelir VergisiBir işletmenin, bağlı ortaklıklardaki yatırımlarla ve iştirakler ya da iş ortaklıklarındaki paylarlailgili geçici farkların tamamı için geçici farkın öngörülebilir bir gelecekte iptal edilmesi açıkçabelli olmadığı sürece Paragraf 29.16(a) da yer alan istisnanın uygulanamaması durumunda(söz konusu yatırımın uzun süreli olduğu durumda) ertelenmiş vergi borcunu ya da varlığınımuhasebeleştirmesi gerekir.IFRS for SMEs Bölüm 29, ertelenmiş verginin belirlenmesine ilişkin olarak NT/2009/2 GelirVergisi (Mayıs 2009’da yayımlanan) nihai taslağında tam set IFRS için önerilen yaklaşımıkullanır. Kurulun NT/2009/2 Gelir Vergisi nihai taslağının 29.16(a) Paragrafında (bakınız:NT/2009/2 Gelir Vergisi nihai taslağına ilişkin Karar Gerekçelerinin KG43 Paragrafı) belirtilenbenzer bir istisnayı dahil etmesinin nedeni dış ülkedeki bağlı ortaklıkların ve iş ortaklıklarınınuzun süreli olarak yeniden yatırım yapılmış ve aktarılmamış kazançları için ertelenmiş vergitutarının hesaplanmasının maliyetinin elde edilecek faydanın önüne geçmesinden dolayıkarmaşıklaşmasıdır. IFRS for SMEs kapsamında söz konusu istisnaya iştirakler de dahiledilmiştir( bakınız: Bölüm 29’un 29.16(a) Paragrafı).Bazı durumlarda, dış ülkedeki bir bağlı ortaklığın, iştirakin ya da iş ortaklığının yapısıitibariyle esasen uzun süreli olup olmayacağının belirlenmesi için yargıda bulunulmasıgereklidir.Örnekler – dış ülkedeki bağlı ortaklık yatırımlarıÖr 76 Bir ana ortaklığın, konsolide finansal tablolarında defter değeri (net varlıkları) 150.000PB, vergiye esas değeri ise 100.000 PB olan, dış ülkede bağlı bir işletmesi (bağlı ortaklık)bulunmaktadır. Söz konusu ana ortaklık, bağlı ortaklığını yıl sonundan hemen sonrasatmayı planlamaktadır. Ana ortaklığın faaliyet gösterdiği ülkede sermaye kazancınailişkin vergi oranı sıfırdır.Bağlı ortaklığın satışından kaynaklanan her türlü vergiye tabi ya da indirilebilir tutara sıfırvergi oranı uygulandığından, bu durum uygulamada, yatırımın geri kazanımı üzerinde vergiyetabi gelirin oluşmaması ile aynı durumu ifade eder (bakınız: Paragraf 29.10’un altında bulunannotlar). İşletme bağlı ortaklıktaki yatırımını vergiye tabi karı etkilemeden geri kazanmayıplanlıyorsa, söz konusu etki yine aynı olur. Bu yüzden, Paragraf 20.10 uyarınca, bağlıortaklıktaki yatırıma ilişkin her türlü geçici fark için ertelenmiş vergi varlığı ya da borcuoluşmaz.Not: Bu durum, bağlı ortaklığın bireysel varlıkları ve borçlarına ilişkin geçici farklar içinertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesini etkilemez. Bağlı ortaklığın bireysel varlıklarıve borçlarına ilişkin geçici farklar üzerinde oluşan ertelenmiş vergi varlık ve borçları bağlıortaklık yatırımının ana ortaklık tarafından geri kazanımı kapsamında değil söz konusuvarlık ve borçların bağlı ortaklık tarafından geri kazanımı ya da ödenmesi kapsamındadeğerlendirilmelidir.Ör 77 Bir ana ortaklığın, konsolide finansal tablolarında defter değeri (net varlıkları) 150.000PB olan, dış ülkede bir bağlı işletmesi (bağlı ortaklık) bulunmaktadır. Ana ortaklığınIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)56

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 80 Bir işletme birleşmesinde, bir işletme 200 PB tutarındaki şerefiyeyi muhasebeleştirir. Sözkonusu şerefiye, işletmenin elde edildiği yıldan itibaren yıllık yüzde 20 oranı ile vergiselamaçlı olarak indirilebilirdir. Şerefiye ile ilgili olan işletmenin satılması durumunda,maliyetin tamamının indirilebilir olması mümkündür ancak kullanım esnasında alınanönceki bütün indirimler iade edilmelidir (şerefiyenin itfa edilmesi için yapılan öncekibütün indirimler geri alınacaktır).Şerefiyenin ilk muhasebeleştirmedeki vergiye esas değeri 200 PB iken birinci yılın sonundakivergiye esas değeri 160 PB’dir. Şerefiye finansal raporlama amacıyla on yıl boyunca itfa edilir.Birinci yılın sonunda şerefiyenin defter değeri 180 PB’dir.Şerefiye ile ilişkili geçici farklar ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları şerefiyenin ilkmuhasebeleştirmesinden kaynaklanmadığı sürece muhasebeleştirilir. 20 PB tutarındaki geçicifark birinci yılın sonunda oluşur. Varlığın (şerefiye) defter değerinin vergiye esas değerindenbüyük olması nedeniyle ertelenmiş vergi borcu oluşur. Örneğin, vergi oranı yüzde 20olduğunda muhasebeleştirilmesi gereken ertelenmiş vergi borcu tutarı 4 PB’dir.Benzer şekilde, şerefiye ile ilgili değer düşüklüğünün muhasebeleştirilmesi söz konusuolduğunda, geçici fark için ertelenmiş vergi varlığı ya da borcu muhasebeleştirilir.Notlarİlk muhasebeleştirmede oluşan geçici fark için muafiyetParagraf 29.16, Bölüm 29 kapsamında yer alan ve yukarıda tartışılan ertelenmiş vergivarlıkları ve borçlarının muhasebeleştirilmesine ilişkin genel hükümlere yönelik iki özelliklimuafiyeti ortaya koyar. IFRS for SMEs’e ilişkin Karar Gerekçelerinin KG122 Paragrafı:IFRS for SMEs’de yer alan Bölüm 29 Kurulun Mart 2009 tarihinde yayımlanan GelirVergisine ilişkin nihai taslağında ortaya konan ve de IAS 12’nin basitleştirilmiş versiyonuolarak yerini alması önerilen yaklaşımı kullanır. Gelir Vergisine ilişkin nihai taslak ilekarşılaştırıldığında IFRS for SMEs’de ölçüme ilişkin tek önemli farklılık, dağıtılan vedağıtılmayan gelire farklı vergi oranı uygulanmasıdır.IFRS for SMEs kapsamındaki 29.14 – 29.16 Paragrafları, Mart 2009 tarihli nihai taslaklaesasen aynıdır. Ancak, IFRS for SMEs Mart 2009 tarihli nihai taslaktaki uygulama rehberinedahil edilen önemli bir kalemi içermemektedir. B13(c) Paragrafında ortaya konan burehber ilk muhasebeleştirmede ertelenmiş vergi varlığına ya da ertelenmiş vergi borcunailaveten karşılık olarak bir prim ya da iskonto oluşturulmasına atıfta bulunmaktadır. Bu türbir karşılığın muhasebeleştirilmesinin etkisi, ilgili ertelenmiş vergi varlığı ya da borcununmuhasebeleştirilmesini iptal etmektir. Çünkü, benzer bir rehberlik IFRS for SMEs kapsamındayer almadığından bazıları benzer bir karşılığın muhasebeleştirilmesinin gerekip gerekmediğinihususunun açıkça anlaşılamadığını ifade etmişlerdir. Kurul’un niyeti Mart 2009 tarihli nihaitaslakta yer alan yaklaşımı benimsemek olduğu için, benzer bir karşılığın muhasebeleştirilmesigerektiği önerilmiştir. IASB Personeli SME Uygulama Grubunun bu hususu dikkate almasınıbeklemektedir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)59

Modül 29 – Gelir Vergisi29.17 Ertelenmiş vergi borcuna veya ertelenmiş vergi varlığına ilişkin değişiklikler kâr veyazararda vergi gideri olarak muhasebeleştirilir. Ancak, söz konusu değişikliklerden buStandart uyarınca diğer kapsamlı gelirin bir unsuru olarak muhasebeleştirilmesi gerekengelir ve gider kalemlerine karşılık gelenler diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilir.NotlarParagraf 29.7, IFRS for SMEs uyarınca özkaynaklarda muhasebeleştirilen bir işlemleilişkilendirilebilir nitelikteki ertelenmiş vergi borcu ya da ertelenmiş vergi varlığında meydanagelen değişimlerin de özkaynaklarda muhasebeleştirileceğini belirtmektedir (bakınız: Paragraf29.27).Bir işletmenin kar ya da zarar dışında diğer kapsamlı gelir kapsamında muhasebeleştirilen gelirya da gider kalemleri bulunmuyorsa, ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarında meydana gelenbütün değişimler özkaynaklarda muhasebeleştirilen bir kalemle ilgili olmadığı sürece kar ya dazarara yansıtılacaktır.Paragraf 5.4(b), IFRS for SMEs uyarınca oluştuğunda kar ya da zarar dışında diğer kapsamlıgelir kapsamında muhasebeleştirilecek üç çeşit gelir ve gider olduğunu belirtir:• Yurtdışı faaliyetlere ilişkin finansal tabloların çevrilmesi sırasında ortaya çıkan kazanç vekayıplardan bazıları (bakınız: Bölüm 30 Yabancı Para Çevrim İşlemleri).• İşletmenin tanımlanmış fayda planlarına ilişkin aktüeryal kazanç ve kayıpları kar ya dazarar dışında muhasebeleştirmeye yönelik bir muhasebe politikasını benimsemiş olmasıdurumunda söz konusu planlardan kaynaklanan aktüeryal kazanç ve kayıplar (bakınız:Bölüm 28 Çalışanlara Sağlanan Faydalar).• İşletmenin Bölüm 12 Diğer Finansal Araçlar kapsamında yer alan finansal risktenkorunma muhasebesini uygulaması durumunda finansal riskten korunma araçlarınıngerçeğe uygun değerlerinde meydana gelen değişikliklerden bazıları.Diğer kapsamlı gelir kapsamında yukarıda geçen üç kalemden biri ile ilişkilendirilebilirnitelikteki ertelenmiş vergi varlığı ya da borcunda meydana gelen değişimin de diğer kapsamlıgelire yansıtılması gerekir.Ertelenmiş verginin ölçümüVergi oranları29.18 Ertelenmiş vergi borcu (varlığı) raporlama tarihi itibarıyla yürürlükte olan veya yürürlüğegirmesi kesine yakın olan vergi oranları ve vergi kanunları uygulanarak ölçülür. Vergioranları, yürürlüğe girme sürecinin parçası olarak gerçekleşmesi gereken aşamalarınsöz konusu ölçüm sonucunda belirlenen tutarı etkilemediği ve etkilemeyeceği olasılığınınolduğu durumlarda, yürürlüğe girmesi kesine yakın olarak kabul edilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)60

Modül 29 – Gelir VergisiNotlarBir işletme, vergi kanunlarında, vergi oranlarında ya da vergi kanunlarının statüsünde(yürürlüğe girmesi kesine yakın olanlar dışında) gelecekte meydana gelecek değişimlere ilişkinmevcut bilgiyi dikkate almaz. Bakınız: Paragraf 29.6’a ilişkin notlar.Bölüm 29’un finansal tabloların yayınlanmasına izin verildiği tarihte değil de raporlamatarihinde yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi oranları vekanunlarının uygulanmasına ilişkin hükmü raporlama tarihinden sonra yürürlüğe giren veyayürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi oranları ve kanunlarının raporlama dönemindensonra düzeltmeyi gerektiren olaylar olmadığını ifade eder. Ancak, Bölüm 32 RaporlamaDöneminden Sonraki Olaylar uyarınca, raporlama döneminden sonra yürürlüğe girmekle veyailan edilmekle birlikte cari ve ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları üzerinde önemli etkiyesahip olan vergi oranları ya da vergi kanunlarında meydana gelen değişikliklerin açıklanmasıgerekir (bakınız: Paragraf 32.10 ve 32.11(h)).Örnekler - yürürlüğe girmesi kesine yakınlıkÖr 81 Bir işletme, vergi oranının yüzde 25’ten yüzde 26’ya yükseldiğinin 1 Kasım 20X6tarihinde ilan edildiği ve de söz konusu değişimin 1 Nisan 20X7 tarihinde yürürlüğegireceği bir ülkede faaliyet göstermektedir. İşletmenin raporlama dönemi 31 Marttarihinde sona ermektedir. 31 Mart 20X7 tarihinde işletme faiz alacağını nakit olaraktahsil ettiğinde vergilendirilecek 10.000 PB tutarında bir varlığı bulunmaktadır. 1 Kasım20X6 tarihindeki bildirimin yürürlüğe girmesi kesine yakın olarak dikkate alındığınıve gerçek yürürlük tarihinin yeni vergi oranının yürürlüğe girdiği tarih (1 Nisan 20X7)olduğunu varsayalım.İşletme, ertelenmiş vergi borcunu raporlama tarihinde yürürlüğe giren veya yürürlüğegirmesi kesine yakın olan vergi oranları ve kanunlarını uygulayarak ölçer. 1 Nisan 20X7tarihinden itibaren vergiye tabi gelire uygulanacak yüzde 26 oranındaki yeni vergi oranınınraporlama tarihinde (31 Mart 20X7) yürürlüğe girmesi kesine yakın olduğundan, ertelenmişvergi borcunun ölçümünde kullanılacaktır. Çünkü, faiz tutarı 1 Nisan 20X7 tarihinden sonravergilendirilecektir.31 Mart 20X7 tarihindeki ertelenmiş vergi borcu = 2.600 PB (10.000 PB× % 26).Ör 82 Koşullar, örnek 81’deki koşullarla aynıdır. Ancak, 1 Kasım 20X6 tarihindeki bildirimyürürlüğe girmesi kesine yakınlık olarak dikkate alınmaz. Yürürlüğe girmesi kesineyakın olma durumu sadece gerçek yürürlük tarihinde söz konusu olur.İşletme, ertelenmiş vergi borcunu raporlama tarihinde yürürlüğe giren veya yürürlüğe girmesikesine yakın olan vergi oranları ve kanunlarını uygulayarak ölçer. Yüzde 26 oranındaki yenivergi oranının 20X7/20X8 dönemine ilişkin vergiye tabi gelire uygulanması beklenilmeklebirlikte söz konusu oran raporlama tarihinde yürürlüğe girmemiş ya da yürürlüğe girmesiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)61

Modül 29 – Gelir Vergisikesine yakınlık kazanmamıştır. Bu nedenle, ertelenmiş vergi borcunun ölçümündekullanılmayacaktır.31 Mart 20X7 tarihindeki ertelenmiş vergi borcu = 2.500 PB (10.000 PB× % 25).Yeni vergi oranının yürürlüğe girişi finansal tabloların yayınlanmasına izin verilmesindenönce meydana gelmesine rağmen Bölüm 29, söz konusu oranın 31 mart 20X7 tarihindeyürürlüğe girmemesi ya da yürürlüğe girmesinin kesine yakın olmaması nedeniyle, ertelenmişvergi borcunun hesaplanmasına yüzde 26 oranının uygulanmasına engel olur. Eğer sözkonusu değişimin finansal tablolar üzerinde önemli etkisi söz konusu ise, işletme düzeltmegerektirmeyen olaylar için Bölüm 32 uyarınca gerekli açıklamaları yapar.29.19 Farklı gelir seviyelerine farklı vergi oranlarının uygulandığı durumlarda, ertelenmiş vergigideri (geliri) ve ilgili ertelenmiş vergi borçları (varlıkları), ertelenmiş vergi varlığınıngerçekleşmesi veya ertelenmiş vergi borcunun ödenmesi beklenen dönemlerin vergiyetabi kârına (mali zararına) uygulanması beklenen yürürlükteki veya yürürlüğe girmesikesine yakın olan ortalama vergi oranları kullanılarak ölçülür.NotlarVergi oranları vergiye tabi gelirin seviyesine bağlıdır.Yürürlükteki veya yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi oranları kademeli ise bir başkadeyişle farklı seviyelerdeki vergiye tabi gelire farklı vergi oranları uygulanması söz konusuolduğunda normal olarak ortalama vergi oranının hesaplanması gerekli olacaktır (bakınız:örnek 83).Uygun vergi oranının belirlenmesi, mevcut geçici farkların veya ileri taşımaların gelirvergisinin belirlenmesine dahil edilmesiyle hesaplanacak gelecek yıla (ya da yıllara) ilişkinvergiye tabi gelirin tahmin edilmesini gerektirebilir. Gelecekteki gelirin tahmini aşağıdakihususları kapsar:• Geçici farkların iptal edilmesi dışındaki gelir ya da zarar• Geçici farkların iptaliVergi oranları gelecek yıllar arasında değişmektedir.İşletmeye uygulanacak vergi oranlarının gelecek yıllarda değişmesinin beklendiği durumlarda(vergi indirimlerinin ilk yıllarda teşvik edildiği başlangıç durumlarında), ertelenmiş vergivarlığı ya da borcunun uygun oranla (ya da ortalama oranla) hesaplanabilmesi için geçicifarkın iptal edileceği yılın beklenilmesi gerekir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)62

Modül 29 – Gelir VergisiGelir vergisi tatilleri (indirilmiş gelir vergisi oranları dahil)Gelir vergisi tatili, gelir vergisinin geçici olarak indirilmesi ya da elemine edilmesidir.Devletler, genellikle yatırımı teşvik etmek ya da belli sektörlerin gelişimini teşvik etmekamacıyla vergi tatilleri uygularlar. Örneğin, bir işletme faaliyette bulunduğu ülkedeki bellibir alanda faaliyette bulunarak ya da bu alana yatırım yaparak devletin koymuş olduğubazı kriterleri karşıladığı takdirde devletten belli bir dönem için gelir vergisi muafiyetiya da gelir vergisi indirimi alabilir. Bölüm 29, vergi tatillerinin muhasebeleştirmesineaçıkça değinmemektedir. Sonuç olarak, işletme her varlık ve borç için vergiye esas değeribelirlemelidir ve geçici farkı olağan şekilde hesaplamalıdır. Bu husus, geçici farklarınverginin elemine edildiği vergi tatili döneminde iptal edilmesi söz konusu olduğunda, uygunvergi oranının yüzde sıfır olduğu anlamına gelmektedir. Ertelenmiş vergi varlıkları ya daborçları muhasebeleştirilmez. Sıfır vergi oranı yerine indirilmiş bir vergi oranının uygulanırsaertelenmiş vergi varlıkları ya da borçları indirilmiş vergi oranı ile ölçülür.Geçici fark, geçici farkın ilk oluştuğu zamanda uygulanan oranla değil iptal edilmesininbeklendiği zamanda uygulanacak olan oranla ölçülür. Sonuç olarak, geçici farkın vergitatilinde oluşması söz konusu olmakla birlikte vergi tatilinden sonra iptal edilmesibekleniyorsa geçici fark sıfır vergi oranı ile değil işletmeye uygulanan standart vergi oranıoranı ile ölçülür.Ör 83 Bir işletme, kârının ilk 50.000 PB tutarı için yüzde 10, 50.000 PB’yi aşan kısmı için iseyüzde 20 oranında vergilendirildiği bir yerel düzenlemede faaliyet göstermektedir.İşletmenin gelecekte kazanmayı beklediği vergiye tabi kârın yıllık olarak 50.000 PB’denfazla olması durumunda, raporlama tarihinde var olan geçici farkların iptal edileceği sonrakiher yıl için, tahmini ortalama oranın hesaplanması gerekir. Yüzde 10 ile yüzde 20 arasındatek bir ortalama oranın belirlenmesi için geçici farkların iptalinin etkisi de dahil olmak üzeregelecekteki yıllık vergiye tabi kârların tahmin edilmesi gerekir. Bölüm 29, ertelenmiş vergivarlıkları ve borçlarına ilişkin geçici farkların iptalinde oluşan net tutarın ayrıntılı analizinigerektirmemektedir. Ancak, işletme, normal olmayan seviyede vergiye tabi kâra nedenolabilecek her türlü olağandışı kalemlerin ya da gelecekte tek bir yılda iptal edebilecek veortalama oranı bozabilecek şekilde anormal derecede büyük tutardaki geçici farkları gözönünde bulundurmalıdır.Ör 84 Bir işletme, finansal raporlama amacından daha hızlı bir şekilde, vergisel amaçlı olarakamortismana tabi tutulan bir cihaza sahiptir. 31 Aralık 20X1 tarihinde, 1.000 PBtutarındaki geçici fark gelecekte vergiye tabi kârı artırması beklenen cihazla ilgili olarakoluşur. Geçici farkın beş yıl içerisinde iptal edilmesi beklenmektedir. İşletmenin faaliyettebulunduğu ülkede, kazanılan vergiye tabi kârın ilk 100.000 PB tutarlık kısmı üzerindenyüzde 20, sonraki 200.000 PB tutarlık kısmı üzerinden yüzde 25, kazanılan vergiye tabikârın sonraki 200.000 PB tutarlık kısmı üzerinden yüzde 30 ve kalan kısmı (500.000PB’yi aşan kısım) üzerinden yüzde 35 oranında vergi ödenmektedir. 20X1 yılında, sözkonusu işletme 400.000 PB tutarında vergiye tabi kâr elde etmiştir.İşletme 20X6 yılında650.000 PB tutarında vergiye tabi kâr elde etmeyi beklemektedir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)63

Modül 29 – Gelir Vergisi20X1 yılında, işletme 400.000 PB tutarına vergiye tabi kâr elde etmiştir ve böylece 100.000PB tutarında vergi ödemiştir ((100.000 PB × %20) + (200.000 PB × %25) + (100.000 PB ×%30)). Ortalama vergi oranı yüzde 25’tir (100.000 PB ÷ 400.000 PB).Ancak, vergiye tabi kârın beş yıllık bir zaman dilimi içerisinde 650.000 PB olmasıbeklenmektedir. Eğer işletme 650.000 PB tutarında vergiye tabi kâr elde edemezse, ödenecekvergi tutarı 182.500 PB olacaktır ((100.000 PB × %20) + (200.000 PB × %25) + (200.000PB × %30) + (150.000 PB × %35). Bu durumda, ortalama oran yüzde 28.08’dir.Sonuç olarak, ertelenmiş vergi borcu, 281 PB olarak ölçülecektir (1.000 PB × % 28.08).Ör 85 Bir işletmenin raporlama dönemi 31 Aralık tarihinde sona ermektedir. 20X1 yılısonunda, işletmenin aşağıdaki geçici farkları bulunmaktadır:• Vergiye tabi kârı, takip eden iki yılda (20X2 ve 20X3) 20.000 PB, sonraki iki yıldada (20X4 ve 20X5) 10.000 PB azaltması beklenen 60.000 PB tutarındaki geçici fark.Bu farkın nedeni araştırma ve geliştirme giderlerinin zamana dayalı olarak vergiselamaçlı olarak indirilmesine izin verilmesidir (ancak, söz konusu harcamalar Bölüm18 Şerefiye Dışındaki Maddi Olmayan Duran Varlıklar uyarınca finansal raporlamaaçısından oluştuğu anda muhasebeleştirilir).• 20X2 yılında vergiye tabi kârı 5.000 PB tutarında artırması beklenen 5.000 PBtutarındaki geçici fark tutarı. Bu farkın nedeni, sadece tahsil edildiği zaman vergiyetabi olan faiz alacağıdır.Söz konusu işletme, vergi oranının kademeli bir yapıda uygulandığı bir yereldüzenlemede faaliyet göstermektedir. Kademeli vergi oranları aşağıdaki gibidir:Vergiye tabi kâr (PB)Vergi oranı0 – 50.000 % 1050.000.01 – 300.000 % 20300.000.01 – 100.000.000 % 25100.000.000’den fazla % 30Sonraki beş yıl için öngörülen kâr tutarları (geçici farkların iptal edilmesi dışında)aşağıdaki gibidir:20X2 20X3 20X4 ve 20X5 20X6260.000 PB 285.000 PB 350.000 PB 400.000 PBSonraki dört yıl (20X2—20X5) için tahmin edilen vergiye tabi gelire ilişkin tutarlar (geçicifarkın iptal edilmesi dahil) aşağıdaki gibidir:• 20X2 yılı: 245.000 PB (260.000 PB eksi 20.000PB (araştırma ve geliştirme) + 5.000 PB(faiz))• 20X3 yılı: 265.000 PB (285.000 PB eksi 20.000 PB (araştırma ve geliştirme))IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)64

Modül 29 – Gelir Vergisi• 20X4 yılı: 340.000 PB(350.000 eksi 10.000 PB (araştırma ve geliştirme))• 20X5 yılı: 340.000 PB (350.000 eksi 10.000 PB (araştırma ve geliştirme)).31 Aralık 20X1 tarihinde var olan geçici farklar 20X6 yılı ve sonrasında iptaledilemeyeceğinden sadece dört yıla bakılması gerekir.Ölçeğe dayalı vergi:Yüzde 10Yüzde 2020X2 20X3 20X4 20X55.000 PB 5.000 PB 5.000 PB 5.000 PB(50.000 PB ×%10)39.000 PB 43.000 PB 50.000 PB 50.000 PB((245.000 PB eksi ((265.000 PB eksi ((300.000 PB eksi ((300.000 PB50.000PB) × %20) 50.000 PB) × 50.000 PB) ×eksi%20)%20) 50.000PB) ×%20)Yüzde 25 sıfır sıfır 10.000 PB((340.000 PB eksi300.000 PB) ×%25)10.000 PB((340.000 PBeksi300.000 PB) ×%25)Tahminitoplam vergi44.000PB 48.000PB 65.000PB 65.000PBTahminiortalamavergi oranı%17.96(44.000PB ÷245.000PB)%18.11(48.000 PB ÷265.000 PB)%19,12(65.000PB ÷340.000PB)%19,12(65.000PB ÷340.000PB)Faiz alacağına ilişkin geçici farka uygulanacak vergi oranı, geçici farkın 20X2 yılında iptaledilmesi nedeniyle yüzde 17,96’dır. Muhasebeleştirilmesi gereken ertelenmiş vergi borcu tutarıise 898 PB’dir (5.000PB × %17,96).Araştırma ve geliştirme giderlerine ilişkin ertelenmiş vergi varlığı her dönemdeki ortalamavergi oranının geçici farkın, ilgili dönemde iptal edilmesi beklenen kısmına uygulanmasıile belirlenebilir. Muhasebeleştirilmesi gereken ertelenmiş vergi varlığı tutarı 11.038 PB’dir((20.000 PB× %17,96) + (20.000 PB × % 18,11) + (10.000 PB × % 19,12) + (10.000 PB ×%19,12) = 3.592 PB + 3.622 PB + 1.912 PB + 1.912 PB).Geçici farkların iptal edilmesi durumunda beklenen kârın seviyesine bağlı olan ertelenmişvergi varlığı için değerleme karşılığı ayrılması olası değildir.Paragraf 29.29, ertelenmiş vergi varlıklarının ve ertelenmiş vergi borçlarının mahsupedilmesini (10.140 PB tutarla net ertelenmiş vergi varlığını muhasebeleştirmek için 11.038PB’nin 898 PB ile mahsup edilip edilemeyeceğini) ele almaktadır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)65

Modül 29 – Gelir Vergisi29.20 Ertelenmiş vergi borçlarının ve varlıklarının ölçümü, ilgili varlıkların defter değerleriningeri kazanılma şekline ve ilgili borçların defter değerleri üzerinden ödenme şeklineilişkin raporlama tarihindeki beklentilerin vergisel sonuçlarını yansıtır. Örneğin; geçicifarkın, gelecekteki dönemde sermaye kazancı olarak vergiye tabi olması beklenen birgelir kaleminden kaynaklanması durumunda, ertelenen vergi gideri, sermaye kazancınauygulanacak vergi oranı kullanılarak ölçülür.NotlarBazı durumlarda, varlığın satışından kaynaklanan kâr ile varlığın kullanımından kaynaklanankâra farklı vergi oranları uygulanır. Bölüm 29, bir varlığın vergiye esas değerinin, satılmasıdurumunda raporlama tarihinde ortaya çıkacak vergi indirimlerinin belirlenmesini gerektirir(bakınız: Paragraf 29.12). Birçok durumunda, aynı indirimler varlığın kullanımı ya da satışı ilesöz konusu olabilir (bakınız: örnekler 86-91). Diğer durumlarda kullanıma ilişkin indirimlersatışa ilişkin indirimlerden önemli ölçüde farklıdır (bakınız: 92-97 örnekleri).Arsaların genellikle sonsuz bir ekonomik ömre sahip olduğu kabul edilir; bu yüzden, Bölüm17 Maddi Duran Varlıklar uyarınca arsalar amortismana tabi değildir. Arsaların defter değeri(Bölüm 16 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller ya da Bölüm 17 kapsamında muhasebeleştiripmuhasebeleştirilmediğine bakılmaksızın) sadece satış yolu ile geri kazanılabilir. Sonuç olarak,ertelenmiş verginin ölçülmesi amacıyla, bu tür bir arazinin beklenen geri kazanım şekli herzaman satıştır.Diğer maddi duran varlık kalemleri (amortismana tabi varlıklar) genellikle kullanım ve satışyolu ile geri kazanılır. Örneğin, amortismana tabi tutarın (defter değeri eksi kalıntı değer)varlığın satılması yolu ile geri kazanılması beklenir. Kalıntı değerin ise varlığın yararlı ömrüsonunda satış yolu ile geri kazanılması beklenir – bakınız: örnekler 90 ve 91.Bir varlığın defter değerinin raporlama dönemi sonunda satış yolu ile geri kazanıldığıdurumlarda (bakınız: Paragraf 29.12(a)) varlığın defter değeri vergiye tabi kâra ulaşırkenindirilebilecek tutara eşit olduğundan ertelenmiş vergi varlığının ölçümü sadece işletmeninvarlığın defter değerini kullanım yolu ile geri kazanmayı beklediği ve aynı indirimlerinvarlığın satışına da kullanımına ilişkin olarak var olduğu durumlarda, varlığın kullanımı ileoluşan vergisel sonuçları yansıtır. Bir başka deyişle:• Varlığın satışında oluşan indirimler (vergiye esas değer), kullanımda oluşan indirimlereeşit değilse, işletme ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarını söz konusu varlık satıldığındauygulanacak vergi oranı ile ölçer. (3)• Varlığın satışı ve kullanımında oluşan indirimler aynı ise, işletme ertelenmiş vergi varlıkve borçlarını, işletmenin, varlığın defter değerini geri kazanmayı beklediği yöntemeuygulanacak vergi oranı ile ölçer.(3)Varlığın satışında oluşan indirimler (vergiye esas değer), kullanımda oluşan indirimlere eşit olmadığı durumda, tutarsızbir oranın kullanılması ertelenmiş vergi varlığı ya da borcunun ölçümüne fayda sağlamaz (bakınız: IFRS for SMEskapsamındaki Bölüm 29’a ilişkin NT/2009/2 Gelir Vergisi nihai taslağına ait Karar Gerekçelerinin KG69 Paragrafı).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)66

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnekler – varlığın satışı ve kullanımda aynı indirimleringerçekleşmesiÖr 86 Bir işletme 100.000 PB tutarında bir varlık edinmiştir. İşletme, Bölüm 17 Maddi DuranVarlıklar uyarınca, varlığını kalıntı değeri sıfır olmak üzere doğrusal yönteme göreamortismana tabi tutar. Varlığın yararlı ömrü 10 yıldır (amortisman, 10 yıl boyuncayıllık 10.000 PB).İşletme, vergiye tabi kârını hesaplarken, söz konusu varlığı kalıntı değeri sıfır olmaküzere doğrusal yönteme göre, varlığın kullanıldığı ilk beş yıl boyunca (5 yıl boyuncaher yıl 20.000 PB) amortismana tabi tutar. Varlığın satılması halinde, varlığınmaliyetinin tamamının indirilmiş olmasına rağmen, kullanımına ilişkin olarak alınanönceki indirimler geri alınmalıdır (önceki dönemlerde vergiye esas kârını hesaplarkenamortismanı iki katı olarak hesapladığı için oluşan ertelenmiş vergi yükümlülüğününkapatılması gerekir). Varlığın kullanılması sonucu oluşan kârdan alınan vergi oranıyüzde 30’dur. Varlığın satışında, varlığın kullanımı sırasında oluşan vergi otoritesincesağlanmış olan indirimlerin iptalinde uygulanan vergi oranı yüzde 30’dur. Satış fiyatının,varlığın orijinal maliyetini (100.000 PB) aşan kısmına uygulanan vergi oranı ise yüzde20’dir.İşletme, varlığın defter değerini, kullanım yolu ile 10 yıl içinde geri kazanmasıbeklenmektedir.İkinci yılın sonunda, ertelenmiş vergi borcu 6.000 PB’dir (geçerli vergi oranı % 30 (varlığındeğerinin geri kazanılmasının beklendiği şekil) × 20,000 PB geçici fark).Geçici fark, varlığın 80.000 PB olan defter değeri (100.000 PB eksi 20.000 (birikmişamortisman)) ile 60.000 PB olan vergiye esas değeri arasındaki farktır. Varlığın vergiye esasdeğeri, her zaman, varlığın satış yolu ile geri kazanımına ilişkin sonuçlarla belirlenir. İki yılsonra vergiye esas değer 60.000 PB’dir (100.000 PB (varlığın satışında oluşan indirim) eksi40.000 PB (ödeme yükümlülüğü doğmuş bulunan, vergiye esas değer hesaplarken daha öncedüşülmüş amortismanın iptali). Bu durumda 20.000 PB tutarında geçici fark vardır.İade etme yükümlülüğü doğmuş bulunan, vergiden düşülmüş amortisman, işletmeninvergiye tabi geliri belirlenirken indirilen birikmiş vergiden düşülmüş amortisman tutarıdır –hesaplama: 100.000 PB maliyet ÷ vergiden indirilebilir 5 yıllık süre × 2 yıl indirim = 40,000PB.Ör 87 Koşullar, örnek 86’daki koşullarla aynıdır. Ancak, bu örnekte, işletme, söz konusuvarlığı iki yıl kullandıktan sonra, 80.000 PB defter değeri üzerinden elden çıkarmayakarar vermiştir (işletme varlığın defter değerini ikinci yılın sonunda satış yolu ile gerikazanmayı amaçlamaktadır).Ertelenmiş vergi borcu 6.000 PB’dir (satışın iptalinde uygulanacak vergi oranı % 30 (varlığındeğerinin geri kazanılmasının beklendiği şekil) × 20.000 PB tutarında geçici fark).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)67

Modül 29 – Gelir VergisiGeçici fark, varlığın defter değeri 80.000 PB (100.000 PB eksi 20.000 (birikmiş amortisman))ile vergiye esas değeri 60.000 PB arasındaki farktır. Varlığın vergiye esas değeri, her zamanvarlığın satış yolu ile geri kazanımında oluşan sonuçlarla göre belirlenir.İki yıl sonra vergiye esas değer 60.000 PB’dir (satıştan indirim (100.000 PB) eksi daha önceiade etme yükümlülüğü doğmuş bulunan 40.000 PB tutarındaki vergisel amortismanın iptali).Bu durumda 20.000 PB tutarında geçici fark oluşur.Not: Yüzde 20’lik vergi oranı, sadece asıl maliyeti (100.000 PB) aşan tutardaki satış gelirlerineuygulandığından, söz konusu oran uygulanabilir değildir. Bu örnekte, ölçülen geçici fark80.000 PB tutarındaki defter değeri ile 60.000 PB tutarındaki vergiye esas değer arasındakifarktır. Her tutar da 100.000 PB olan maliyet bedelinden küçük tutarlardır.Ör 88 Bir işletme, 1 Ocak 20X1 tarihinde, bir binayı 100.000 PB’ye edinmiştir. İşletme, Bölüm16 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller uyarınca, binayı gerçeğe uygun değer farkı kâr veyazarara yansıtılan olarak gerçeğe uygun değerinden muhasebeleştirmektedir. Yatırımamaçlı gayrimenkulün 31 Aralık 20X1 tarihindeki gerçeğe uygun değeri 120.000 PB’dir.İşletme, vergiye tabi kârını (mali kârını) hesaplarken, faaliyet kiralaması çerçevesindebaşkaları tarafından kullanılan binanın kullanıldığı ilk on yıl boyunca kalıntı değerisıfır olmak üzere, binayı doğrusal yönteme göre amortismana tabi tutar (işletme, 20X1yılında 31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren yıla ilişkin vergiye tabi kârını hesaplarken10.000 PB’yi düşer). Binanın satılması durumunda, binanın maliyetinin %100’ü vergiyetabi kârın hesaplanmasında düşülebilir; ancak varlığın kullanımı süresince oluşanindirimlerin tamamının geri alınması gerekir (önceki dönemlerde vergiye tabi kârıhesaplarken oluşan indirimlerin geri alınması gerekir). Varlığın kira geliri yoluyla gerikazanılması sonucu oluşan kâra uygulanan vergi oranı yüzde 30’dur. Varlığın satışında,varlığın kullanımı sırasında oluşan vergi otoritesince sağlanmış olan indirimleriniptalinde uygulanan vergi oranı yüzde 30’dur. Satış fiyatının, 100.000 PB tutarındakimaliyet bedelini aşan kısmına uygulanan vergi oranı yüzde 20’dir.31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin binanın defter değerinin tamamını satış yoluyla gerikazanması beklenmektedir.Ertelenmiş vergi borcu 7.000 PB’dir – hesaplama: % 30 × 10.000 PB (geçici farkın satışta iptaledilmesi beklenen kısmı) + %20 × 20.000 PB (geçici farkın, satış yolu ile geri kazanıldığında,yüzde 20 oranında vergiye tabi olması beklenen kısmı).30.000 PB tutarındaki toplam geçici fark 120.000 PB tutarındaki defter değeri (31 Aralık20X1 tarihindeki gerçeğe uygun değer) ile 90.000 PB tutarındaki vergiye esas değer arasındakifarktır. Varlığın vergiye esas değeri, her zaman, satış yolu ile geri kazanıma ilişkin sonuçlartarafından belirlenir. Bir yıl sonra vergiye esas değeri 90.000 PB’dir (satıştan indirim (100.000PB) eksi daha önce iade etme yükümlülüğü doğmuş bulunan 10.000 PB tutarındaki vergiselamortismanın iptali).Ertelenmiş vergi borcunu ölçerken, geçici fark iki unsur olarak analiz edilir – satılmasıdurumunda iptal edilmesi beklenen tutar (10.000 PB) ile yüzde 20 oranında vergiye tabiolması beklenen tutar (20.000 PB).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)68

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 89 Olaylar, örnek 88’dekilerle aynı olmakla birlikte, bu örnekte, işletme gayrimenkulündefter değerinin tamamını kira geliri yolu ile 31 Aralık 20X1 tarihinde geri kazanmayıbeklemektedir. Binanın ekonomik ömrü sona erdiğinde kullanımına son verilmesidüşünülmektedir. Kullanıma son verme işleminden herhangi bir gelir elde edilmesibeklenmemektedir.Ertelenmiş vergi varlığı 9.000 PB’dir – hesaplama: % 30 (kira gelirine uygulanacak vergioranı) × 30.000 PB tutarında geçici fark (defter değerin kira geliri yolu ile geri kazanılmasıbeklenen kısmı).Toplam geçici fark (30.000 PB), defter değeri (120.000 PB) (31 Aralık 20X1 tarihindekigerçeğe uygun değer) ile vergiye esas değer (90.000 PB) arasındaki farktır. Varlığın vergiyeesas değeri her zaman satış yolu ile geri kazanıma ilişkin sonuçlar tarafından belirlenir. Biryıl sonra vergiye esas değer 90.000 PB’dir (satıştan indirim (100.000 PB) eksi daha önce iadeetme yükümlülüğü doğmuş bulunan 10.000 PB tutarındaki vergisel amortismanın iptali).Ör 90 Olaylar, örnek 88’dekilerle aynı olmakla birlikte, bu örnekte, işletme 31 Aralık 20X1tarihinde binanın defter değerinin 15.000 PB tutarındaki kısmını kira geliri yoluyla,105.000 PB tutarındaki kısmını satış yoluyla geri kazanmayı beklemektedir.Ertelenmiş vergi borcu 8.500 PB’dir – hesaplama: % 30 × (15.000 PB) defter değerininkira geliri yolu ile geri kazanılması beklenen kısmı (120.000 PB – 105.000 PB) + % 20 ×15.000 PB (defter değerinin satış yolu ile geri kazanılması beklenen kısmı (işletme tarafındanbeklenen) satış yolu ile geri kazanıldığında % 20 oranında vergiye tabidir (105.000 PB -100.000 PB maliyet bedeli)) + % 30 × 10.000 PB (varlığın satılması durumunda, geçici farkıniptal edilmesinin beklendiği kısmı (maliyet bedeli 100.000 PB - 90.000 vergiye esas değer)).30.000 PB tutarındaki geçici fark, defter değeri (120.000 PB) (31 Aralık 20X1 tarihindekigerçeğe uygun değer) ile vergiye esas değer (90.000 PB) arasındaki farktır. Varlığın vergiyeesas değeri her zaman satış yolu ile geri kazanıma ilişkin sonuçlar tarafından belirlenir. Biryıl sonra vergiye esas değer 90.000 PB’dir (satıştan indirim (100.000 PB) eksi daha önce iadeetme yükümlülüğü doğmuş bulunan 10.000 PB tutarındaki vergisel amortismanın iptali).Ör 91 Bir işletme, bir varlığı 100.000 PB’ye edinir. Varlığın maliyeti, kullanıldığı on yıl boyuncadoğrusal yönteme göre vergisel amaçlı olarak indirilebilirdir. Varlığın satışı halinde,maliyet bedelinden önceden düşülmüş vergisel amortisman bulunmaktadır. Varlığınkullanımı sonucu oluşan gelire uygulanan vergi oranı % 30’dur. Varlığın satışı sonucuelde edilen kâra uygulanan vergi oranı ise % 25’dir. İşletmenin finansal raporlamayailişkin amortismanı ise varlığın 12 yıl olması beklenen yararlı ömrü ile 40.000 PBtutarındaki kalıntı değerine dayanır.İşletme varlığı on yıl boyunca kullanmıştır. Varlığın iki yıl daha kullanılması ve dahasonra satılması beklenmektedir.Onuncu yılın sonunda, varlığın amortismana tabi tutulmuş defter değeri 50.000 PB’dir (kalan2 yıl ÷ 12 yıl yararlı ömür × (maliyet (100.000 PB) eksi kalıntı değer (40.000 PB)) + 40.000kalıntı değer)).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)69

Modül 29 – Gelir VergisiOnuncu yılın sonunda, varlığın vergiye esas değeri sıfırdır, 100.000 PB tutarındaki maliyeteksi 100.000 PB tutarındaki vergisel amortisman (hesaplama: 100.000 maliyet bedeli ÷ 10 yılvergiden indirilebilir ömür ×10 yıl indirim).Onuncu yılın sonunda, geçici fark 50.000 PB’dir (defter değeri (50.000 PB) eksi vergiye esasdeğeri (0)).İşletme defter değerinin 40.000 PB tutarındaki kısmını satış yolu ile geri kazanmayı (kalıntıdeğer) 10.000 PB tutarındaki kısmını ise kullanım yolu ile geri kazanmayı (kalan amortismanatabi tutar) beklemekltedir. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi borcu 13.000 PB olarak belirlenebilir– hesaplama: 10.000 PB (40.000 PB satış yolu geri geri kazanılması beklenen tutar × %25) +3.000PB (10.000 PB kullanım yolu ile geri kazanılması beklenen tutar × %30).Örnekler – varlığın satışı ve kullanımında farklılaşan indirimlerÖr 92 Bir işletme, bir varlığı 100.000 PB’ye edinir. İşletme, Bölüm 17 Maddi Duran Varlıklaruyarınca, söz konusu varlığı doğrusal yönteme göre amortismana tabi tutar. Varlığınyararlı ömrü 10 yıl, kalıntı değeri ise sıfırdır (amortisman, 10 yıl süresince yıllık 10.000PB’dir).Vergiye tabi gelir hesaplanırken vergisel amortisman yoktur. Varlığın satılması halinde,varlığın maliyet bedeli (100.000 PB) elden çıkarma üzerinden elde edilen vergiye tabisermaye kazanç veya kaybı belirlenirken indirilebilirdir.Kullanıma ilişkin olarak uygulanan vergi oranı yüzde 30’dur. Sermaye kazancına vesermaye kaybına uygulanan vergi oranı yüzde 20’dir.İşletme, ikinci yılın sonunda, söz konusu varlığın piyasa fiyatı 120.000 PB olduğunda,varlığın defter değerini satış yoluyla geri kazanmayı beklemektedir.İkinci yılın sonunda, ertelenmiş vergi varlığı 4.000 PB’dir (% 20 satış üzerinden sermayekaybına uygulanacak vergi oranı (varlığın değerinin geri kazanılmasının beklendiği şekil) ×20.000 PB geçici fark).Geçici fark, defter değeri (80.000 PB) (maliyet (100.000 PB) eksi birikmiş amortisman(20.000 PB)) ile vergiye esas değer (100.000 PB) (satılması halinde oluşan indirim) arasındakifarktır. Vergiye esas değer, her zaman, satış yoluyla geri kazanımın sonuçları tarafındanbelirlenir. Geçici fark tutarı 20.000 PB’dir.Ör 93 Olaylar, örnek 92’dekilerle aynı olmakla birlikte, bu örnekte, işletmenin varlığın defterdeğerini 10 yıl içinde kullanım yolu ile geri kazanması beklenmektedir.İkinci yılın sonunda, ertelenmiş vergi varlığı 4.000 PB’dir (% 20 satışa uygulanan vergi oranı(bu beklenen geri kazanım şekli olmamasına rağmen) × (20.000 PB geçici fark).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)70

Modül 29 – Gelir VergisiGeçici fark, varlığın defter değeri (80.000 PB) (maliyet (100.000 PB) eksi birikmişamortisman (20.000 PB)) ile 100.000 PB tutarındaki vergiye esas değer (satış üzerindensağlanan indirim) arasındaki farktır. Vergiye esas değer her zaman satış yolu ile geri kazanımınsonuçları tarafından belirlenir. Geçici fark tutarı 20.000 PB’dir.İşletme varlığın defter değerini, kullanım yolu ile geri kazanmayı amaçlamaktadır ve böylecesöz konusu varlığın kullanımından dolayı işletmeye vergi indirimleri sağlanmamaktadır.Varlığın vergiye esas değeri, varlığın amaçlanan kullanımı dikkate alınarak belirlenebilirse (vebelirlenemezse, bakınız: Paragraf 29.12(a)) vergiye esas değeri sıfır olur. Satıştan kaynaklananvergi indirimleri tutarı (100.000 PB) kullanımdan kaynaklanan vergi indirimleri tutarından(sıfır) farklı olduğundan, işletme varlığa ilişkin ertelenmiş vergi tutarını varlığın satılmasıdurumunda uygulanacak vergi oranı üzerinden (% 20) ölçer.Ör 94 Bir işletme, 1 Ocak 20X1 tarihinde bir binayı 100.000 PB’ye edinir. İşletme, Bölüm16 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller uyarınca, binayı gerçeğe uygun değeri üzerindenmuhasebeleştirir. Gerçeğe uygun değerde meydana gelen değişimler kâr veya zararayansıtılır. Yatırım amaçlı gayrimenkulün 31 Aralık 20X1 tarihindeki gerçeğe uygundeğeri 120.000 PB’dir.Vergiye tabi gelirin hesaplanmasında vergisel amortisman bulunmamaktadır. Varlığınsatılması halinde, varlığın maliyet bedelinin tamamı ile varlığın satıldığı tarihteki piyasafiyatından düşük olanı üzerinden indirim uygulanabilir. Varlığın kullanıma ilişkin olarakuygulanan vergi oranı yüzde 30’dur. Varlığın satış fiyatının, maliyet bedelini (100.000PB) aşan kısmına uygulanan vergi oranı ise yüzde 20’dir.31 Aralık 20X1 tarihinde işletme, binanın defter değerinin tamamını satış yolu ile gerikazanmayı beklemektedir.Ertelenmiş vergi borcu 4.000 PB’dir – hesaplama: % 20 × 20.000 PB (varlığın satış yolu ilegeri kazanılması durumunda geçici farkın % 20 oranında vergiye tabi olması beklenmektedir).Geçici fark (20.000 PB), varlığın defter değeri (120.000 PB) (31 Aralık 20X1 tarihindekigerçeğe uygun değeri) ile vergiye esas değeri (100.000 PB) arasındaki farktır. Vergiye esasdeğer her zaman satış yolu ile geri kazanımın (100.000 PB) sonuçları tarafından belirlenir.Ör 95 Olaylar, örnek 94’tekilerle aynı olmakla birlikte, bu örnekte, 31 Aralık 20X1 tarihinde,işletme gayrimenkulün defter değerinin tamamını kira geliri yolu ile geri kazanmayıbeklemektedir. İşletme, binanın ekonomik ömrü sona erdiğinde söz konusu binanınkullanımına son vermeyi amaçlamaktadır. Kullanıma son verme işleminden herhangi birgelir elde edilmesi beklenmemektedir.Örnek 94’te olduğu gibi ertelenmiş vergi borcu 4.000 PB’dir – hesaplama: % 20 × 20.000 PB(geçici fark) (120.000 PB defter değeri).20.000 PB tutarındaki toplam geçici fark 120.000 PB tutarındaki defter değeri (31 Aralık 20X1tarihindeki gerçeğe uygun değer) ile 100.000 PB tutarındaki vergiye esas değer arasındakiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)71

Modül 29 – Gelir Vergisifarktır. Varlığın vergiye esas değeri her zaman satış yolu (100.000 PB) ile geri kazanıma ilişkinsonuçlarca belirlenir.Bu durumda, işletme varlığın defter değerini kullanım yolu ile (başkalarına kiraya vermek)geri kazanmayı amaçlamaktadır ve bu şekildeki geri kazanım yönteminden dolayı işletmeyeilişkin vergi indirimleri söz konusu değildir. Binanın vergiye esas değeri varlığın amaçlanankullanımı referans alınarak belirlenebilirse (ve belirlenemezse, bakınız: Paragraf 29.12(a))vergiye esas değer sıfır olur. Satıştan kaynaklanan vergi indirimleri tutarı (100.000 PB)kullanımdan kaynaklanan vergi indirimleri tutarından (sıfır) farklı olduğundan, işletmebinaya ilişkin ertelenmiş vergi tutarını binanın satılması durumunda uygulanacak vergi oranıüzerinden (% 20) ölçer.Ör 96 Bir işletme, 1 Ocak 20X1 tarihinde, bir binayı 100.000 PB’ye edinir. İşletme, Bölüm16 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller uyarınca binayı gerçeğe uygun değeri üzerindenmuhasebeleştirir. Gerçeğe uygun değerde meydana gelen değişimler kâr veya zararayansıtılır. 31 Aralık 20X1 tarihinde yatırım amaçlı gayrimenkulün gerçeğe uygun değeri120.000 PB’dir.İşletme, vergiye tabi kârını (mali kârı) hesaplarken, faaliyet kiralaması çerçevesindebinanın başkaları tarafından kullanıldığı ilk on yıl boyunca kalıntı değeri sıfır olmaküzere, binayı doğrusal yönteme göre amortismana tabi tutar (işletme, 20X1 yılında31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren yıla ilişkin vergiye tabi kârını hesaplarken 10.000PB’yi düşer). Binanın satılması durumunda, vergi otoritesi tarafından belirlenmiş bellibir fiyat endeksi tarafından artırılmış binanın maliyetinin %100’ü vergiye esas kârınhesaplanmasında düşülmüş bulunmaktadır; ancak varlığın kullanımı süresince oluşansöz konusu indirimlerin tamamının geri alınması gerekir (önceki dönemlerde vergiyeesas kârını hesaplarken oluşan indirimlerin geri alınması gerekir). Varlığın kira geliriyoluyla geri kazanılması sonucu oluşan kâra uygulanan vergi oranı yüzde 30’dur.Varlığın satışında, varlığın kullanımı sırasında oluşan vergi otoritesince sağlanmış olanindirimlerin iptalinde uygulanan vergi oranı yüzde 30’dur. Satış fiyatının 105.000 PB(maliyet (100.000 PB) + endeksleme düzeltmesi (100.000 PB’nin % 5’i) tutarındakimaliyet bedelini aşan kısmına uygulanan vergi oranı yüzde 20’dir.31 Aralık 20X1 tarihinde işletmenin, binanın defter değerinin tamamını satış yolu ile gerikazanması beklenmektedir.31 Aralık 20X1 tarihinde ertelenmiş vergi borcu 6.000 PB’dir – hesaplama: % 20 × (15.000PB) vergiye tabi sermaye kazancı (defter değeri (120.000 PB) eksi düzeltilmiş maliyet(105.000 PB)) + % 30 × (10.000 PB) geçmişte yapılmış olan indirimlerin iptali.Geçici fark (25.000 PB), defter değeri (120.000 PB) (31 Aralık 20X1 tarihindeki gerçeğeuygun değer) ile vergiye esas değer (95.000 PB tutarındaki) arasındaki farktır. Vergiye esasdeğer her zaman satış yolu ile geri kazanımın (düzeltilmiş maliyet (105.000 PB) eksi geçmişkarşılıkların iptali (10.000 PB)) sonuçları tarafından belirlenir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)72

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 97 Olaylar, örnek 96 ile aynı olmakla birlikte, bu örnekte, işletmenin söz konusu varlığındefter değerini 50 yıl boyunca kullanım yolu ile geri kazanması beklenmektedir. İşletme50 yılın sonunda binanın kullanımına son vermeyi amaçlamaktadır.31 Aralık 20X1 tarihinde ertelenmiş vergi borcu 6.000 PB’dir – hesaplama: % 20 × (15.000PB) vergiye tabi sermaye kazancı (120.000 PB defter değeri eksi 105.000 PB düzeltilmişmaliyet) + % 30 × (10.000 PB) geçmiş indirimlerin iptali.Geçici fark (25.000 PB), defter değeri (120.000 PB) (31 Aralık 20X1 tarihindeki gerçeğeuygun değer) ile vergiye esas değer (95.000 PB) arasındaki farktır. Vergiye esas değer herzaman satış yolu ile geri kazanımın sonuçları tarafından belirlenir (105.000 PB düzeltilmişmaliyet eksi 10.000 PB geçmişteki karşılıkların iptali).Bu durumda, işletme varlığın defter değerini kullanım yolu ile (başkalarına kiraya vermeksuretiyle) geri kazanmayı amaçlamaktadır ve bu şekildeki geri kazanım yönteminden dolayıişletmeye ilişkin 90.000 PB’lık vergi indirimi bulunmaktadır. Binanın vergiye esas değerivarlığın amaçlanan kullanımı dikkate alınarak belirlenebilirse (ve belirlenemezse, bakınız:Paragraf 29.12(a)) vergiye esas değer 90.000 PB olur. Satıştan kaynaklanan vergi indirimleritutarı (95.000 PB) kullanımdan kaynaklanan vergi indirimleri tutarından (90.000 PB) farklıolduğundan, işletme binaya ilişkin ertelenmiş vergi tutarını binanın satılması durumundauygulanacak vergi oranı üzerinden (geçmiş karşılıkların 10.000 PB değerindeki iptal edilecektutarı için % 30, 15.000 PB tutarındaki vergiye tabi sermaye kazancı üzerinden % 20) ölçer.Değerleme karşılığı29.21 Ertelenmiş vergi varlıklarına, bu varlıkların net tutarlarını mevcut veya gelecek vergiyetabi kâr esas alınarak gerçekleşmesi olası olan en yüksek tutarlarına eşitlemek üzeredeğerleme karşılığı ayrılır.NotlarVergiye tabi kâra ilişkin kaynaklarErtelenmiş vergi varlıkları, vergiye tabi kârı gelecekte azaltması beklenen geçicifarklardan kaynaklanan gelecekteki vergi faydaları ile kullanılmamış mali zararların vevergi avantajlarının ileri taşınmasını kapsar. Bir geçici farka ilişkin vergi faydasının yada kullanılmamış mali zararların veya vergi avantajlarının ileri taşınmasının gelecektegerçekleşmesi, uygun karakterdeki vergiye tabi kârın (örneğin, vergiye tabi gelir ya da sermayekazancı) geçici farkların iptal edildiği dönem ile mali zararların ya da vergi avantajlarınınvergi mevzuatı uyarınca geri ya da ileri taşınacağı dönemde yeteri miktarda bulunmasınabağlıdır. Ertelenmiş vergi varlığının gerçekleşmesi için gerekli vergiye tabi kâr, gelecektekifaaliyetlerden, geçmişteki faaliyetlerden ya da vergiye tabi kârı gelecekte artırması beklenengeçici farkların gelecekte iptal edilmesinden kaynaklanabilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)73

Modül 29 – Gelir VergisiBir işletme, mevcut kanıt çerçevesinde, vergi faydasını gerçekleştirebilecek yeterli tutardavergiye tabi kârın olmayacağına ilişkin olası bir durum söz konusu ise değerleme karşılığımuhasebeleştirir. Ertelenmiş vergi varlığından değerleme karşılığının çıkarılması ile eldeedilen tutar vergiye tabi kâr karşısında gerçekleştirilmesi olası en yüksek tutara eşittir.Ertelenmiş vergi tutarının tamamının değerleme karşılığı ile mahsuplaştırılarak gösterilmesisadece net tutarın gösterilmesinden daha çok bilgi sağlar. Böylece, kullanıcılara ertelenmişvergi varlığında meydana gelen değişimler ile ertelenmiş vergi varlığını gerçekleştirilmesi içingereken vergiye tabi karın uygunluğu hakkında bilgi sağlanır.IFRS for SMEs, değerleme karşılığının muhasebeleştirilmemesi hususunu gerekçelendirmeküzere hazırlanacak ayrıntılı tahminler yapılmasını, öngörülerde bulunulmasını ve diğer başkaanalizler yapılmasını gerektirmez. Analizin yapılıp yapılmaması işletme yönetimin yapacağıdeğerlendirmelere bağlıdır. Genellikle, ertelenmiş vergi varlığının gerçekleşmesine ilişkinşüphe ne kadar büyük olursa, analizlerin yapılması o kadar önem kazanır.Bir işletme, negatif ve pozitif kanıtın göreceli etkisini dikkate alırken değerlendirmedebulunur. Negatif ve pozitif kanıtın olası etkisine verilen ağırlık söz konusu kanıtın tarafsız birşekilde doğrulanabilmesi ile orantılıdır. Negatif kanıt ne kadar fazla bulunursa, pozitif kanıta okadar çok ihtiyaç duyulur ve değerleme karşılığının ertelenmiş vergi varlığının tam tutarındandüşük olması gerektiği sonucuna varılması daha da zorlaşır.Örnekler – ertelenmiş vergi varlığını gelecekte artırması beklenenmevcut geçici farklarÖr 98 Bir işletmenin gelecek on yılda vergiye tabi kârını artırması beklenen geçici farklarınıntutarı 100.000 PB, gelecek beş yılda vergiye tabi kârını azaltması beklenen geçici farklartutarı ise 10.000 PB’dir. İşletmenin faaliyette bulunduğu yerel düzenlemede, zararlar üçyıl geriye ve 15 yıl ileriye taşınabilmektedir.Ertelenmiş vergi varlığı 10.000 PB olarak kaydedilir. Geçici farklara ilişkin mevcut tutarınvergiye tabi kârı artırması için yeterli olması beklenildiğinden değerleme karşılığı ayrılmasıgerekli değildir.Not: Ancak, birikmiş zararlara ilişkin tutarın önemli miktarda olduğu durumların dikkatealınması gerekir. Bu durumda, vergiye tabi kârı azaltması beklenen geçici farklar ile birikmişzararlar için ertelenmiş vergi varlığının muhasebeleştirilmesi söz konusu her iki tutarın vergiyetabi kârı artırması beklenen 100.000 PB geçici fark karşısında tamamıyla gerçekleşebilmesiiçin mümkün olmayabilir. Bu durumda, değerleme karşılığının, ertelenmiş vergi varlıklarınıdüzenleyici olarak finansal tablolara yansıtılmaya devam edilmesi gerekebilir. Bu, ertelenmişvergi varlıklarının örneğin gelecekteki vergiye tabi kârlar üzerinden gerçekleşmesi gibi başkabir şekilde gerçekleşmesi beklenebilir. Ancak, bir işletmenin önemli miktarda birikmiş zararıolması durumunda gelecekte yeterli tutarda vergiye tabi kârı olacağını doğrulamak zor olabilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)74

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 99 Bir işletme, 20X5 yılında 2.000 PB tutarında mali zarara katlanmaktadır. Vergikanunları, vergiye tabi kârın gelecek yıllarda azaltılması için zararın ileriye taşınmasınaizin vermektedir. 20X5 yılında, uzun vadeli bir sözleşme üzerinden tamamlanma yüzdesiyöntemine göre elde edilen 4.000 PB tutarındaki hasılat finansal raporlama amacıylamuhasebeleştirilmiştir. Vergisel amaçlı olarak, sözleşmenin tamamlanması yöntemiuygulandığından, 20X5 yılına ait vergiye tabi kâra hasılat tutarı dahil edilmemiştir.Sözleşmenin 20X6 yılında tamamlanması beklenmektedir.20X5 yılında, 4.000 PB tutarındaki geçici fark, sadece 20X6 yılında vergiye tabi olacak olan20X5 yılına ait uzun vadeli inşaat sözleşmesi üzerinden muhasebeleştirilen hasılat tutarındankaynaklanmaktadır. Geçici farkın iptalinin sonraki yıl (20X6) gerçekleşmesi beklendiğinden,sözleşme tamamlandığında, yeterli miktarda vergiye tabi tutarın zararın ileriye taşınmasındakullanılmak üzere hazır olması beklenmektedir. Sonuç olarak, yakın geçmişteki zararlar gibinegatif kanıtlar söz konusu olsa bile böyle bir durumda değerleme karşılığı ayrılması gerekliolmayabilir.Örnek – vergi planlama stratejisiÖr 100 Bir işletme, 200.000 PB tutarında ileriye taşınmış mali zarara sahiptir ve gelecek birkaçyılda da kâr etmeyi beklememektedir. İşletme, vergiye tabi kârı gelecekte artırmasıbeklenen önemsiz bir geçici farka sahiptir.İşletme, arsaları ile birlikte iki ofis binasına sahiptir. Söz konusu gayrimenkuller,Bölüm 17 Maddi Duran Varlıklar uyarınca amortismana tabi olan maliyetleri ileölçülmektedirler. İlk binada fazla boş yer vardır. İşletme ikinci binayı satıp, bütünpersonelini birinci binaya taşıma imkânına sahiptir. İkinci binanın amortismana tabimaliyeti 300.000 PB, vergiye esas değeri ise 280.000 PB’dir. Ancak, gayrimenkulünpiyasa değeri 1.000.000 PB’dir. İşletme ileriye taşınacak zararların kullanılmadan zamanaşımına uğramasını önlemek için gerektiğinde ikinci binayı ve araziyi satmak üzere birvergi planlama stratejisi oluşturmuştur. Vergi oranı yüzde 40’tır.İşletme 80.000 PB tutarında bir vergi varlığını kaydetmelidir (ileriye taşınan mali zararlar(200.000 PB) × %40). Değerleme karşılığının kayıt edilmesinin gerekip gerekmediğininbelirlenmesi değerlendirmede bulunmayı gerektirir. Bunun içindir ki, negatif kanıta rağmen(faaliyet zararları ile vergiye tabi kârı gelecekte artırması beklenen dikkate değer tutardaolmayan geçici farklar), bu durumda değerleme karşılığı ayrılmasına gerek olmayabilir. Çünküikinci ofis binası sebebiyle, işletmenin net varlıklarının vergiye esas değeri üzerinde ertelenmişvergi varlığının tam tutarı ile gerçeklemesine yetecek muhasebeleştirilmemiş bir varlık değerfazlalığı bulunmaktadır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)75

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnekler – değerleme karşılığının hesaplanmasıÖr 101 Bir işletme 31 Aralık 20X8 tarihinde (işletmenin raporlama dönemi sonu), vergiye tabikârını gelecekte azaltması beklenen 120.000 PB tutarında geçici farka sahiptir. Vergioranı yüzde 20’dir. İşletme yönetimi, mevcut kanıt çerçevesinde, muhtemelen 30.000PB (vergiye tabi kârı gelecekte azaltması beklenen geçici farkların yüzde 25’inden)tutarındaki gelir vergisi faydasının geri kazanımını sağlayacak vergilendirilebilirkârın elde edilebileceği sonucuna varmıştır. Önceki yıllarda ertelenmiş vergi varlığımuhasebeleştirilmemiştir, mali zararların geriye taşınmasına izin verilmemekte ve 20X8yılına ilişkin kâr sıfıra yakındır. Zararlar, 10 yıllık bir süre için ileri taşınabilir.İşletme, 31 Aralık 20X8 tarihinde 24.000 PB (120.000 PB × %20) tutarında ertelenmiş vergivarlığını ve 18.000 PB tutarında değerleme karşılığı ((120.000 PB eksi 30.000 PB) × %20)kaydeder.31 Aralık 20X8 tarihindeki yevmiye kayıtları aşağıdaki gibidir:Ertelenmiş vergi varlığı24.000 PBDeğerleme karşılığıKâr veya zarar – gelir vergisi (ertelenmiş vergi)18.000 PB6.000 PBDeğerleme karşılığının muhasebeleştirilmesi6.000 PB tutarındaki gelir vergisi faydası (ertelenmiş vergi) ertelenmiş gelir vergisi varlığınıngerçekleşmesi muhtemel olan kısmını temsil eder.Ör 102 Bir işletmenin raporlama dönemi 31 Aralık tarihinde sona ermektedir. İşletme, 31 Aralık20X0 tarihi ile sona eren raporlama dönemine ilişkin mali zararı 10.000 PB olaraktahmin etmiştir. İşletme 31 Aralık 20X0 tarihinde aşağıdaki geçici farkları belirlemiştir:• Vergiye tabi kârı (mali zararı) gelecekte artırması (azaltması) beklenen ve makineyeait olan hızlandırılmış vergisel amortismandan kaynaklanan 8.000 PB. 20X1 ve 20X2yıllarında her yıl için iptal edilmesi beklenen tutar 4.000 PB’dir.• Vergisel amaçlı olarak doğrusal yönteme göre beş yıl boyunca indirilmesine izinverilen ancak Bölüm 18 uyarınca muhasebe kârı açısından oluştuğunda gider olarakmuhasebeleştirilen 5.000 PB tutarındaki araştırma ve geliştirme harcaması. Sözkonusu harcamanın vergiye tabi kârı (ya da mali zararı) gelecekte yıllık 1.100 PBartırması (ya da azaltması) beklenmektedir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)76

Modül 29 – Gelir VergisiÖdenecek verginin oranı yüzde 25’tir. İşletme yönetimi işletmenin öngörülebilir gelecektevergiye tabi kârı olmayacağını beklemektedir. Mali zararlar on yıl boyunca ileritaşınabilmekte; ancak, önceki yıllara geri taşınamamaktadır.İptal edilmesi beklenen geçici farklar:Hızlandırılmış vergiselamortisman20X1PB20X2PB20X3PB20X4PB20X5PB(4,000) (4,000) - - -AR&GE harcaması 1,100 1,100 1,100 1,10020X1 ve 20X2 yıllarında, hızlandırılmış vergisel amortisman ile ilgili olarak yıllık 4.000 PBvergiye tabi geçici fark iptal edilecektir. Bu durum, 4.000 PB’lik vergiye tabi tutar içerisindeişletmenin her yıl kullanabileceği AR&GE harcaması ile ilgili 1.100 PB tutarında indirilebilirgeçici farka ve 2.900 PB (4.000 PB – 1.100 PB) tutarında ileri taşınmış mali zarara neden olur.Ancak, 20X3 – 20X5 döneminde ise işletme her yıl 1.100 PB tutarındaki indirilebilir geçicifark ile 4.200 PB (10.000 PB – 2.900 PB x 2 yıl) tutarındaki ileri taşınmış nitelikteki kalanmali zararı mahsup edecek vergiye tabi kâr kaynaklarına sahip olmayacaktır.31 Aralık 20X0 tarihinde, işletme, 2.000 PB (8.000 PB- %25) tutarındaki hızlandırılmışvergisel amortisman ile ilişkili olarak ertelenmiş vergi borcunu, 1.375 PB (5.500 PB - %25)tutarındaki araştırma ve geliştirme maliyetleri ile ilişkili olarak ertelenmiş vergi varlığını2.500 PB (10.000PB- %25) tutarındaki mali zararla ilişkili ertelenmiş vergi varlığı ile birliktemuhasebeleştirir.Ancak, işletmenin, 31 Aralık 20X0 tarihinde 3.300 PB tutarındaki indirilebilir geçici fark ile4.200 PB tutarındaki ileri taşınmış mali zararı kullanmasının mümkün olmayacağı muhtemelolduğundan, işletme ertelenmiş vergi varlıkları karşısında 1.875 PB (3.300 PB’nin % 25’i artı4.200 PB’nin % 25’i) tutarında değerleme karşılığı muhasebeleştirir.Bu husus, daha düşük bir değerleme karşılığını desteklemek amacıyla vergiye tabi kârlarailişkin olası diğer kaynaklar ya da vergi planlama fırsatları belirlenmediği sürece uygulanır.29.22 Ertelenmiş vergi varlıklarının net defter değerleri her raporlama tarihinde gözdengeçirilir ve değerleme karşılıkları gelecek dönemlerde vergiye tabi kârın mevcutdeğerlendirmesini yansıtacak şekilde düzeltilir. Bu türden düzeltmeler kâr veyazararda muhasebeleştirilir. Ancak, söz konusu düzeltmelerden bu Standart uyarıncadiğer kapsamlı gelirin bir unsuru olarak muhasebeleştirilmesi gereken gelir ve giderkalemlerine karşılık gelenler, diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)77

Modül 29 – Gelir VergisiNotlarHer raporlama dönemi sonunda, işletme, gelecekteki vergiye tabi kârın ertelenmiş vergivarlığının gerçekleşmesine izin vermesinin muhtemel olduğu ölçüde değerleme karşılığıtutarını düzeltir. Örneğin, ticari koşullarda meydana gelen bir değişikliğin, değerlemekarşılığını etkileme olasılığı, işletmenin ertelenmiş vergi varlığını gerçekleşmesi için yeterlitutarda vergiye tabi kârı gelecekte sağlayabildiği ölçüde daha az ya da daha çok olabilir.Bir işletmenin, ertelenmiş vergi varlıklarını işletme birleşmesinin gerçekleştiği tarihte yenidendeğerlendirmesi de gerekir. Bunun nedeni, işletme birleşmesi sonucunda, edinen işletmeninedinme öncesindeki ertelenmiş vergi varlığını gerçekleştirmesi için yeterli tutarda vergiyetabi kâra sahip olması olasılığının değişebileceğidir. Bu durum, örneğin, edinilen işletmeningelecekteki vergiye tabi kârı karşısında edinen işletmenin kullanılmamış mali zararlara ilişkinavantajını kullanması olasılığından kaynaklanabilir. Bu tür durumlarda, edinen işletme, işletmebirleşmesinin gerçekleştiği dönemde ilgili değerleme karşılığında meydana gelen değişimimuhasebeleştirir; ancak, bunu işletme birleşmesine ilişkin muhasebeleştirmeye dahil etmez.Sonuç olarak, edinen işletme, işletme birleşmesi nedeniyle muhasebeleştirdiği şerefiyeyi ya dapazarlıkla satın alma kazancını ölçerken söz konusu değişimi dikkate almaz (bakınız: örnek104).Örnekler – değerleme karşılığının hesaplanmasıÖr 103 Olaylar, örnek 101 ile aynıdır. 31 Aralık 20X9 tarihinde, işletmenin gelecekte vergiyetabi kârını azaltması beklenen geçici fark tutarı 100.000 PB’dir. 20X9 yılındaki faaliyetzararları nedeniyle, işletmenin kullanılmamış ve ileri taşınmış mali zararı şu anda 84.000PB’dir. Mevcut kanıta göre, işletme yönetimi, muhtemelen 20.000 PB tutarındaki gelirvergisi faydasının geri kazanımını sağlayacak vergilendirilebilir kârın elde edilebileceğisonucuna varmıştır.İleriye taşınmış faaliyet zararı (84.000 PB) ile gelecekte indirilebilir geçici fark tutarının(100.000 PB) toplamı 184.000 PBdir. 31 Aralık 20X9 tarihinde muhasebeleştirilen ertelenmişvergi varlığı tutarı ise 36.800 PB’dir (184.000 PB × %20).Değerleme karşılığının 32.800 PB tutarına eşit olması gereklidir ((184.000 PB eksi 20.000PB) × %20). Karşılık hesabında yer alan 18.000 PB tutarındaki bakiye 14.800 PB tutarındaartırılmalıdır (32.800 PB eksi 18.000 PB).İlk muhasebeleştirmeye ilişkin yevmiye kayıtları aşağıdaki gibidir:Ertelenmiş vergi varlığıKâr veya zarar – gelir vergisi (ertelenmiş vergi)12,800PB (a)2,000 PB (b)Değerleme karşılığı14,800 PBIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)78

Modül 29 – Gelir VergisiDeğerleme karşılığının muhasebeleştirilmesi(a)36.800 PB eksi 24.000 PB(b)2.000 PB tutarındaki ertelenmiş vergi gideri, ertelenmiş gelir vergisi varlığındaki artış (12.800PB) ile değerleme karşılığı (14.800 PB) arasındaki farka ilişkin net tutarı temsil eder.Ör 104 Bir grup, önceki dönemlerden ileriye taşınan ve 100.000 PB tutarında olankullanılmamış mali zarara sahiptir. 20X5 yılında, değerleme karşılığı, bu türkullanılmamış mali zararlar için muhasebeleştirilen ertelenmiş vergi varlığının yüzde50’si tutarında düşülmüştür. Bunun nedeni ise bazı zararların kullanılmamış olaraksüresinin geçmesinin muhtemel olmasıdır.20X6 yılında, grup bir başka işletmenin (bağlı ortaklık) sermayesinin tamamını eldeeder. Söz konusu bağlı ortaklık, oldukça kârlıdır ve kâr marjını sabit bir şekildekoruyabilmektedir. Edinilen işletmenin mevcut sözleşmelerinin ileriye taşınmışzararların tamamında kullanılmak üzere yeterli tutarda vergiye tabi gelir sağlayacağıbeklenmektedir.Grup, konsolide olarak vergiye tabidir (grup konsolide olarak vergi beyannamesihazırlamaktadır).İşletme birleşmesi sonucunda, grubun, ertelenmiş vergi varlığının gerçekleşmesi içinyeterli tutarda olması gereken vergiye tabi kârının bulunma olasılığı değişmiştir. Grup,edinilen işletmenin gelecekteki vergiye tabi kârı karşısında kullanılmamış mali zararlarailişkin vergi avantajını kullanabilir. Sonuç olarak, grup ilgili değerleme karşılığını 20X6yılında iptal edebilir (kârlılık elimine edilir). Bu tür bir indirim, işletme birleşmesininmuhasebeleştirilmesini etkilemez.Not: Grup bireysel işletme/faaliyet esaslı olarak vergiye tabi olursa (grup, farklı faaliyetleriiçin ayrı vergi beyannameleri hazırlar), grubun faaliyette bulunduğu yerel düzenlemedekiilgili vergi kanunları izin verdiği taktirde edinilen işletmenin gelecekteki vergiye tabi kârınakarşı kullanılmamış mali zararlara ilişkin vergi avantajının kullanılması grup açısından hâlâmümkün olabilir. Örneğin, grubun faaliyette bulunduğu bazı yerel düzenlemelerde grubayönelik vergi indirimine izin verilmektedir. Bu durum, kullanılmamış mali zararların aynıgrup bünyesindeki işletmeler arasında aktarılmasına etkin bir şekilde izin verir. Ancak, ileriyetaşınmış zararları bulunan grup işletmeleri için grup içi vergi aktarımı (ya da benzer biraktarımın) yasak olduğu vergi yerel düzenlemelerinde ise değerleme karşılıklarının söz konusuzararlar için ertelenmiş vergi varlığı karşısında muhasebeleştirilmesi yine de gerekir.Dönem vergisi ve ertelenmiş verginin birlikte ölçümü29.23 Dönem veya ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları iskonto edilmez.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)79

Modül 29 – Gelir VergisiNotlarErtelenmiş vergi varlıklarının ve borçlarının iskonto edilmesi her geçici farkın iptaline ilişkinzamanlamanın ayrıntılı olarak planlanmasını gerektirir. Birçok durumda, bu tür bir planlamauygulanamaz ya da oldukça karmaşıktır. Bu yüzden, iskonto etme işlemi Bölüm 29 uyarıncayasaklanmıştır.29.24 Vergi otoritelerine raporlanan tutarların kabul edilip edilmeyeceğine ilişkin belirsizlik,dönem vergisini ve ertelenmiş vergiyi etkiler. Dönem ve ertelenmiş vergi varlıkları veborçları, vergi otoritelerinin raporlanan tutarları incelediği ve ilgili tüm durumlar hakkındatam bilgi sahibi olduğu varsayımlarına dayalı olarak, olası tüm sonuçların olasılığagöre ağırlıklı ortalama tutarları kullanılarak ölçülür. Söz konusu sonuçların olasılığagöre ağırlıklı ortalama tutarlarındaki değişiklikler, daha önceden sahip olunan bilgininyeniden yorumlanmasına değil, yeni bilgiye dayalı olmalıdır.NotlarBelirsizlikler bazen muhasebeleştirilen kalemlere ilişkin uygun vergilendirme yöntemiaçısından ortaya çıkar. Bu tür durumlarda, vergi beyannamesi hazırlanırken işletme tarafındanbenimsenen yöntemin, inceleme sırasında ilgili vergi otoritesince kabul edilip edilmeyeceğineilişkin şüphe olabilir. Bu tür belirsizlikler, zaman zaman “belirsiz vergi pozisyonları” olarakanılırlar.Yönetimin uygun vergilendirme yöntemi üzerinde şüphesi olduğu durumlarda, işletme bunuönemsiz olmadığı sürece cari ve ertelenmiş vergiye dahil etmelidir. Paragraf 29.24 uyarıncagerekli kılınan farklı sonuçların ve ilgili olasılıkların değerlendirilmesi bazı durumlardataraflı bir süreci kapsayabilir. Eğer ilgili tutarlar önemli ise ve yönetim uygun deneyime sahipdeğilse, işletme bir vergi uzmanından tavsiyeler alması gerekebilir.Örnek – belirsiz vergi pozisyonlarıÖr 105 Bir işletme 20X1 yılında vergiye tabi kârını 1.000 PB olarak vergi otoritesine bildirir.İşletme yönetimi, iki kalem vergi indirimi dışında vergi beyannamesinde raporlanan bazıtutarlara ilişkin belirsizliğin etkisini önemli olarak düşünmemektedir. İki indirim kalemişu şekildedir:•Eğlence giderleri: işletme, 20X1 yılında katlanılan 3.000 PB tutarındaki eğlencegiderlerinin indirilebilir olduğuna inanmaktadır. Bu nedenle, işletme, bunuvergi beyannamesinde talep etmektedir. İşletmenin faaliyette bulunduğu yereldüzenlemede eğlence giderlerinin indirilebilir olması hakkında bazı belirsizliklerolması nedeniyle, yönetim talebin kabul edilmemesini küçük bir olasılık olarakgörmektedir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)80

Modül 29 – Gelir Vergisi•Çalışanlara sağlanan faydalar: işletme 900 PB tutarındaki çalışanlara sağlananbelirli türdeki bir faydanın indirilebilir olduğuna inanmaktadır. Bu nedenle,işletme, bunu vergi beyannamesinde talep eder. Ancak, yönetim, vergi otoritesininharcamanın 700 PB tutarındaki kısmını çalışanlara verilen hediye tutarına eşitbir tutar olarak dikkate alabileceğinden rahatsızdır. Çünkü, işletmenin faaliyettebulunduğu yerel düzenlemede çalışanlara verilen hediyenin 700 PB tutarındakikısmı vergiden indirilebilir değildir. Sonuç olarak, yönetim talebin sadece 200 PBtutarındaki kısmının vergiden indirilmesine izin verileceğine inanmaktadır.İşletme söz konusu indirimlerin olası sonuçlarını aşağıdaki şekilde değerlendirir:Olası sonuçlarSonucun meydana gelmeolasılığıEğlence giderleri indirimi (raporlanan tutar 3.000PB)3.000PB %80 2.400PB0PB %20 0PBAğırlıklı olasılıkortalamasıAğırlıklı olasılık sonucu2.400PBÇalışanlara sağlanan faydalara ilişkin indirim (raporlanan tutar 900PB)900PB %60 540PB200PB %40 80PBAğırlıklı olasılıkortalaması620PBİki belirsiz gidere ilişkin tutarlar düşülmeden önceki vergiye tabi kâr 4.900 PBtutarındadır.İşletme cari vergi borcunu vergiye tabi kârı (1.180 PB) üzerinden ölçer (4.900 PB eksi(eğlence giderleri (2.400 PB) + (620 PB) çalışanlara sağlanan faydalar).29.25 Çeşitli yerel düzenlemelerde, dağıtılmamış kârların veya dönem kârının tamamınınveya bir kısmının ortaklara temettü olarak dağıtılmasına uygulanan gelir vergisi oranıdaha yüksek veya daha düşük olabilir. Bazı yerel düzenlemeler uyarınca dağıtılmamışkârların veya dönem kârının tamamının veya bir kısmının ortaklara temettü olarakdağıtılmasından kaynaklanan gelir vergisi geri alınabilir veya geri ödenebilir. Belirtilen tümdüzenlemelerde, temettü ödemesine ilişkin bir borç muhasebeleştirilene kadar, dönemvergileri ve ertelenmiş vergiler dağıtılmamış kârlara uygulanan vergi oranları üzerindenölçülür. Temettü ödemesine ilişkin bir borç muhasebeleştirildiğinde, ortaya çıkan dönemveya ertelenmiş vergi borcu (varlığı) ve ilgili vergi gideri (geliri) muhasebeleştirilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)81

Modül 29 – Gelir VergisiNotlarDağıtılmış gelir, dağıtılmamış gelire ilişkin vergi oranından farklı bir oranla vergilendirilirse,ölçümde karışıklıklar ortaya çıkar. Bu tür durumlarda, ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarıdağıtılmamış kârlara ilişkin vergi oranı kullanılarak ölçülmelidir (işletme gelecekte temettübeklentisi içinde değildir). Temettünün gelir vergisine ilişkin sonuçları, söz konusu temettününfinansal tablolara borç olarak yansıtılması söz konusu olduğunda muhasebeleştirilir. Temettüödemesi sonucunda ortaya çıkabilecek vergisel sonuçlar temettünün izleyen dönemlerde ilanedilip borç olarak muhasebeleştirilmesi durumunda muhasebeleştirilir. Bu yöntem, Bölüm 32Raporlama Tarihinden Sonraki Olaylar kapsamında yer alan 32.8 Paragrafı ile tutarlıdır. Sözkonusu Paragrafda şöyle bir ifade bulunmaktadır: “Temettülerin, pay sahiplerine raporlamadöneminden sonra ilan edildiği durumlarda, raporlama dönemi sonunda bu temettülere ilişkinherhangi bir borç muhasebeleştirilmez”. Bununla uyumlu olarak, Paragraf 29.25, temettüödemesi sonucunda ortaya çıkabilecek vergisel sonuçların temettünün izleyen dönemlerde ilanedilip borç olarak muhasebeleştirilmesi durumunda muhasebeleştirilmesini gerektirir.Örnekler – vergi oranıÖr 106 Bir işletme, gelir vergisinin (kurumlar vergisinin) dağıtılmayan kârlara ilişkin vergioranından daha yüksek (yüzde 50 daha yüksek) bir oran üzerinden ödendiği ve kârlarındağıtılması durumunda gelir vergisine ilişkin belli bir tutarın iade edildiği bir ülkedefaaliyet göstermektedir. Dağıtılmış kârlara ilişkin vergi oranı yüzde 35’tir.31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin 20X1 yılına ilişkin olarak yaklaşık 10.000 PBtutarında temettüyü Mart 20X2 tarihinde dağıtmayı önermesi beklenmektedir. Finansaltabloların, Nisan 20X2 tarihinde yayınlanmasına izin verilmiştir. 20X1 yılına ait vergiyetabi gelir 100.000 PB tutarındadır. 31 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin gelecekte vergiyetabi kârını artırmasını beklediği geçici fark tutarı 40.000 PB’dir.31 Aralık 20X0 tarihinde işletmenin geçici farkı bulunmamaktadır.İşletme, 31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren raporlama dönemine ilişkin olarak cari vergiborcu ile 50.000 PB (100.000 PB × %50) tutarındaki cari gelir vergisi giderini dağıtılmamışkârlara uygulanan vergi oranı üzerinden muhasebeleştirir. Gelecekte ödenecek temettülerraporlama tarihinden önce ilan edilmemiş olduğu için, temettüler nedeniyle potansiyel olarakgeri kazanılması beklenen tutarlar için hiçbir varlık muhasebeleştirilmemiştir. Temettüler,finansal tabloların yayımlanması için onay verilmeden önce ilan edilmiş olmasına rağmenfinansal tablolar düzeltilmezler.İşletme, ayrıca, ertelenmiş vergi borcunu ile geçici farkların iptal edilmesi durumundadağıtılmamış kârlara uygulanan vergi oranı üzerinden işletmenin ödeyeceği ek gelir vergisitutarını temsil eden 20.000 PB (40.000 PB× %50) tutarındaki ertelenmiş vergi giderinimuhasebeleştirir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)82

Modül 29 – Gelir VergisiÖr 107 Olaylar örnek 106 ile aynıdır. 50.000 PB tutarındaki cari vergi borcu 1 Mart 20X2tarihinde ödenir. Daha sonra, 15 Mart 20X2 tarihinde işletme 31 Aralık 20X1 tarihindesona eren raporlama dönemine ilişkin faaliyet kârından 10.000 PB temettü ödeneceğiniilan eder.İşletme, 15 Mart 20X2 tarihinde 10.000 PB olan temettü tutarını borç olarak muhasebeleştirir.Aynı tarihte, işletme gelir vergilerinin geri kazanımına ilişkin olan 1.500 PB’yi (%15 ×10.000 PB borç olarak muhasebeleştirilen temettü tutarı) dönen varlık olarak muhasebeleştirir.İşletme, 1.500 PB’yi hem dönem vergi varlığı olarak hem de 31 Aralık 20X2 tarihi ilebiten raporlama dönemine ilişkin dönem gelir vergisi giderine ilişkin indirim olarakmuhasebeleştirir.İşletme, ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarını dağıtılmamış kârlara uygulanan vergi oranıüzerinden muhasebeleştirmeye devam eder.Not: Temettü ödemesi özkaynaklara yansıtılmasına rağmen temettü ödemesine ilişkin artanvergi etkisinin (bu örnekte 1.500 PB tutarındaki ek vergi) özkaynaklar yerine kâr veya zararayansıtılması daha uygundur. Bunun nedeni, temettülere ilişkin gelir vergisi ile ilgili sonuçlarınortaklara yapılan dağıtımlardan çok geçmiş işlemlere ya da olaylara doğrudan bağlı olmasıdır(bakınız: Paragraf 29.27 dağıtıma ilişkin koşullar).Temettü ödemeleri üzerinden yapılan stopaj29.26 Hissedarlara temettü ödemesi yapıldığında, temettülerin bir kısmının hissedarlar adınavergi idarelerine ödenmesi gerekebilir. Vergi idarelerine ödenen veya ödenecek bu türtutarlar, özkaynaklarda temettülerin bir parçası olarak muhasebeleştirilir.NotlarStopaj, temettü ödeyen işletme ile ilişkilendirilemez. Temettü ödeyen işletme, verginin tahsiledilmesinde aracı olarak etkin bir rol oynar. Sonuç olarak, vergi otoritelerine ödenen de dahilolmak üzere toplam temettü tutarı, ödeyenin hesaplarında temettü olarak görülebilir.Örnek – temettü tutarı üzerindeki stopajÖr 108 Bir işletme, hissedarlarına (bütün hissedarlar küçük hisselere sahiptirler) 5.000 PBtutarında temettü ödeyeceğini ilan etmiştir. İşletme, hissedarlara ödenecek temettüdeğerinin yüzde 25’inin kesilerek hissedarların namına vergi otoritelerine ödenmesigereken bir ülkede faaliyet göstermektedir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)83

Modül 29 – Gelir Vergisiİşletme, hissedarlarına temettü ödeyeceğini ilan ettiğinde aşağıdaki yevmiye kayıtlarını yapar:Dağıtılmamış kârlar5.000 PBBorç hesabı (hissedarlara ödenecek tutar)Borç hesabı (vergi otoritesine ödenecek tutar)3.750PB1.250PBHissedarlara ödenecek temettü tutarının muhasebeleştirilmesiİşletme, vergi otoritelerine ödenmek üzere kesilen 1.250 PB (5.000PB x %25) ile hissedarlara3.750PB (5.000PB eksi 1.250PB) olarak ödenecek olan net temettü tutarını finansal borçolarak muhasebeleştirir.SunumKapsamlı gelir ve özkaynağa yapılan dağıtım29.27 Vergi gideri, bu gidere neden olan işlemin veya diğer olayın muhasebeleştirildiğiaynı toplam kapsamlı kâr (devam eden faaliyetler, durdurulan faaliyetler veya diğerkapsamlı gelir) veya özkaynak unsurunda muhasebeleştirilir.NotlarDiğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilen işlem veya olaylarParagraf 29.7’yi destekleyen notlar ve örnek, bu koşulun, diğer kapsamlı gelirdemuhasebeleştirilen işlemler ve diğer olaylardan kaynaklanan cari vergi giderine nasıluygulandığını açıklar.Paragraf 29.17’yi destekleyen notlar, bu koşulun, diğer kapsamlı gelirde muhasebeleştirilenişlemler ve diğer olaylardan kaynaklanan ertelenmiş vergi giderine nasıl uygulandığını açıklar.İşletmelerin, sadece toplam vergi giderinin dağıtımına odaklanması gerekir. Çünkü Bölüm29 diğer kapsamlı gelirdeki toplam vergi giderinin cari vergi ertelenmiş vergi olarak analizedilmesini gerektirmez.Özkaynaklara yansıtılan işlem veya olaylarCari ve ertelenmiş vergi gideri, verginin aynı ya da farklı bir dönemde doğrudan özkaynaklarayansıtılan kalemlerle ilgili olması durumunda, doğrudan özkaynaklara yansıtılır. Ertelenmişverginin doğrudan özkaynaklara yansıtıldığı kalemlere ilişkin üç örnek aşağıdaki gibidir:IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)84

Modül 29 – Gelir Vergisi• Bir muhasebe politikası değişikliğinin geriye dönük olarak muhasebeleştirilmesinin yada bir hatanın düzeltmesinin sonucu olarak dağıtılmamış kârlara ilişkin açılış bakiyesinindüzeltilmesi (Bölüm 10 Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Hatalar)• Bir bileşik finansal araca ilişkin sınıflandırmada özkaynak unsurunun ilkmuhasebeleştirmesi (Bölüm 22 Borçlar ve Özkaynaklar)• Hisselerin ihraç edilmesi (Bölüm 22). Bakınız: örnek 109.Durdurulan faaliyetlere yansıtılan işlem veya olaylarDurdurulan bir faaliyet, bir işletmenin elden çıkarılan ya da satılmak amaçlı elde tutulan birunsuru olarak tanımlanır ve(a) ayrı büyük bir iş alanını veya ayrı bir coğrafi faaliyet alanını temsil etmektedir,(b) ayrı büyük bir iş alanının veya coğrafi faaliyet alanının elden çıkarılmasını öngören tekbaşına koordine edilmiş bir planın parçasıdır veya(c) sadece yeniden satışa yönelik bir öngörüyle edinilmiş bir bağlı ortaklıktır.Bölüm 5 kapsamındaki Paragraf 5.5, durdurulan faaliyetleri bulunan işletmelerin durdurulanfaaliyetleri kapsamlı gelir tablosuna ayrı bir kalem olarak ilgili gelir vergisi düşüldüktensonraki net tutarla dahil etmesini gerektirir. Sonuç olarak, durdurulan bir faaliyete ilişkinkâr veya zarar üzerinden, durdurulan faaliyetin satışı üzerinden ya da durdurulan (örneğinunsur satış amacıyla elde tutulan olarak dikkate alınıyorken varlıkların ve borçların değerindemeydana gelen değişimler nedeniyle) olarak sınıflandırılmış bir unsura ilişkin varlık veborçlarla ilişkili ertelenmiş vergi varlıkları ya da borçlarındaki hareketler üzerinden ödenengelir vergisinin durdurulan faaliyetlere dağıtılması gerekir.Modül 5, Kapsamlı Gelir Tablosu ve Gelir Tablosu’nda durdurulan faaliyetlere ilişkintanımlama ve açıklama hükümlerine ilişkin örnekler bulunmaktadır.Örnek - dağıtımÖr 109 Bir işletme yeni hisseler ihraç etmektedir. İşletmenin faaliyette bulunduğu ülkedehisselerin ihraç edilmesi ile ilgili işlem maliyetleri, oluştukları dönemde vergisel amaçlıolarak indirilebilirdir.Bölüm 22’de yer alan Paragraf 22.9, “bir özkaynak işleminin maliyeti, ortaya çıkabilecek vergiavantajlarıyla netleştirilmiş olarak özkaynaktan bir mahsup şeklinde muhasebeleştirilmesini”(vergideki indirim, işlem maliyetlerinde olduğu gibi doğrudan özkaynaklara yansıtılır)gerektirir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)85

Modül 29 – Gelir VergisiCari/cari olmayan ayrımı29.28 Dönen ve duran varlıklar ile kısa ve uzun vadeli borçlar, finansal durum tablosunda ayrıolarak gruplandırılır. Ancak; ertelenmiş vergi varlıkları (borçları), dönen varlıklar (kısavadeli borçlar) grubunda sınıflandırılmaz.NotBütün ertelenmiş vergi varlıkları, duran varlık olarak bütün ertelenmiş vergi borçları ise uzunvadeli borç olarak sınıflandırılır.Netleştirme29.29 Dönem vergi varlıkları ile borçları veya ertelenmiş vergi varlıkları ile borçları, netleştirmeyapılabilmesine ilişkin yasal bir hakkın bulunduğu ve netleştirilmiş tutar üzerindenödeme yapılmasının ya da varlığın geri kazanılmasının ve borcun ödenmesinin aynıanda gerçekleştirilmesinin amaçlandığı durumlarda netleştirilir.NotlarDönem vergi varlıkları ve borçlarının netleştirilmesiDönem vergi varlığı ve borcunun aynı vergi otoritesi tarafından alınan gelir vergisi ile ilgiliolması ve vergi otoritesinin işletmenin tek ve net bir ödeme yapmasına ya da almasına izinvermesi durumunda işletmenin dönem vergi varlığından dönem vergi borcunu indirme hakkıolabilir.Konsolide finansal tablolarda, bir grup bünyesinde yer alan bir işletmeye ilişkin dönem vergivarlığı aynı gruptaki bir başka işletmenin dönem vergi borcundan indirilebilir. Bunun sözkonusu olabilmesi içinse, ilgili işletmelerin tek bir net ödeme yapmaya ya da almaya ilişkinyasal hakkı bulunmalı ve bu tür net bir ödeme yapmaya veya almaya ya da varlığını gerikazanmaya ve borcunu ödemeye aynı anda hakkının bulunması gerekir.Ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarının netleştirilmesiAynı işletme bünyesinden kaynaklanan ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları söz konusuişletmenin vergiye tabi tek bir işletme olduğu varsayıldığında genellikle netleştirilebilir.Ancak, netleştirme işletmenin gerçekleştirilememesine ilişkin bir örnek, vergiye tabiişletmenin sadece ileri taşınabilecek ve gelecekteki sermaye kazançlarında kullanılabilecekkullanılmamış sermaye zararlarının söz konusu olduğu durumdur. Bu örnekte, ertelenmiş vergiIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)86

Modül 29 – Gelir Vergisiborçları gerçekleşmemiş sermaye kazançları ile ilgili olduğu sürece, zararlarla ilgili ertelenmişvergi varlığı ertelenmiş vergi borçlarından indirilir.Ertelenmiş vergi varlığının gerçekleşmesi ile ertelenmiş vergi borcunun ödenmesinin aynıanda olması koşulu ertelenmiş vergi için önemlidir. Özellikli olarak belirlenmiş ertelenmişvergi bakiyelerinin netleştirilmesi sadece ertelenmiş vergi varlığına neden olan geçici farkınertelenmiş vergi borcundan önce ya da söz konusu borçla aynı zamanda iptal edilmesidurumunda gerçekleşir. Borca neden olan geçici farkların önce iptal edilmesi durumunda,verginin geri kazanılmasına ilişkin bir hak söz konusu olmadan önce verginin ödenmesineilişkin bir koşul bulunmaktadır.Bakiyelerin aynı vergi otoritesine ödenmesi koşulu farklı yerel düzenlemelerde faaliyetgösteren grup işletmelerinin ertelenmiş vergi varlıklarını ve borçlarını netleştirmesinigenellikle önler. Aynı yerel düzenlemede faaliyet gösteren grup işletmeleri için bile vergiotoriteleri vergiye tabi olan farklı işletmeler arasında net tutarla ödeme yapılmasına genellikleizin vermez.Sonuç olarak, konsolide finansal tablolar hazırlanırken, bireysel işletmelerin ertelenmiş vergivarlıkları genellikle bir araya toplanır. Bireysel işletmelerin ertelenmiş vergi borçları dagenellikle bir araya toplanır; ancak, ertelenmiş vergi varlıkları ile ertelenmiş vergi borçlarınınbirbiri ile ilgili ilave bir netleştirme söz konusu olmayabilir.Kapsamlı gelir tablosuna ilişkin netleştirmeNot: finansal durum tablosundaki tutarları netleştirme kabiliyeti vergi giderinin (veyafaydasının) kapsamlı gelire ya da özkaynağa ilişkin uygun bir unsur kapsamında uygun birşekilde sınıflandırılmasına ilişkin hükmün önüne geçmez.Açıklamalar29.30 Finansal tablo kullanıcılarının, finansal tablolara yansıyan işlem ve diğer olaylardankaynaklanan dönem vergisine ve ertelenmiş vergiye ilişkin sonuçların niteliklerini vefinansal etkilerini değerlendirmelerini sağlayan bilgiler açıklanır.NotlarParagraf 3.2, Paragraf 29.30’daki koşula ek olarak, IFRS for SMEs’e ilişkin özel hükümlereuyum sağlanırken kullanıcıların bazı işlemler ile diğer olay ve koşulların, işletmeninfinansal durumu ve finansal performansı üzerindeki etkilerini anlamasında yetersiz kalındığıdurumlarda ek açıklamalar yapılmasını gerektirir. Sonuç olarak, Paragraf 29.31 ve 29.32Bölüm 29 kapsamında yapılması gereken asgari açıklamaları belirtir. İşletmenin kendi durumuIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)87

Modül 29 – Gelir Vergisihakkındaki bilginin finansal tablo kullanıcılarına yardımcı olması durumunda açıklamayailişkin dipnotlarda ayrıca verilmesi gerekir.Örnek – 29.30 Paragrafı tarafından gerekli kılınan açıklamaÖr 110 Bir işletme, gelir vergisine ilişkin olarak aşağıdaki açıklamayı yapabilir:Dipnot 2 Muhasebe politikalarıGelir vergisiGelir vergisi dönem vergisi ile ertelenmiş verginin toplamını temsil eder.Dönem vergisiDönem vergisi, döneme ilişkin vergiye tabi kâra dayanır. Dönem vergisi raporlama dönemisonunda yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakın olan vergi oranları kullanılarakhesaplanır.Vergi oranlarındaki veya vergi kanunlarındaki değişikliklere ilişkin olarak resmi devletbildirimi grubun faaliyet gösterdiği iki vergi çevresinde söz konusu değişikliklerin doğrudanyürürlüğe girmesi olarak dikkate alınmıştır.Ertelenmiş vergiErtelenmiş vergi borcu gelecekte vergiye tabi kârı artırması beklenen bütün geçici farklar içinmuhasebeleştirilir. Ertelenmiş vergi varlıkları, vergiye tabi kârı gelecekte azaltması beklenenbütün geçici farklar ile kullanılmamış mali zararların ve vergi avantajlarının ileri taşınantutarları için muhasebeleştirilirErtelenmiş vergi, raporlama dönemi sonunda yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesineyakın olan vergi oranları esas alınarak ertelenmiş vergi varlığının gerçekleşmesinin (ertelenmişvergi borcunun ödenmesinin) beklendiği dönemlere ilişkin vergiye tabi kâra (mali zarara)uygulanması beklenen vergi oranları ile hesaplanır.Değerleme karşılığı, net tutarın cari ya da gelecekteki vergi tabi kârı esas alarak gerçekleşmesiolası en yüksek tutara eşit olması kaydıyla, ertelenmiş varlığı varlıkları karşısındamuhasebeleştirilir. Ertelenmiş vergi varlıklarının net defter değeri her raporlama tarihindegözden geçirilir ve gelecekteki vergiye tabi karın döneme ilişkin değerlendirmesini yansıtacakşekilde düzeltilir.Gelir vergisi (cari ya da ertelenmiş), vergi gideri ile sonuçlanan işleme veya diğer bir olayabağlı olarak kâr veya zararda, diğer kapsamlı gelirde ya da özkaynakta muhasebeleştirilir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)88

Modül 29 – Gelir Vergisi29.31 Vergi giderinin (gelirinin) ana unsurları açıklanır. Söz konusu unsurlar aşağıdakileriiçerebilir:(a)(b)(c)(d)(e)(f)(g)(h)dönem vergi gideri (geliri).geçmiş raporlama dönemlerine ilişkin olarak, dönem vergilerinde, mevcut dönemiçerisinde yapılan düzeltmeler.geçici farkların ortaya çıkışına ve iptaline ilişkin ertelenmiş vergi gideri (geliri)tutarı.vergi oranlarındaki değişiklikler veya yeni konulan vergiler neticesinde ortaya çıkanertelenmiş vergi gideri (geliri) tutarı.vergi otoriteleri tarafından yapılacak incelemelerin olası sonuçlarının etkisindeki birdeğişikliğin ertelenmiş vergi gideri üzerindeki etkisi (bakınız: paragraf 29.24).işletmenin veya işletmenin hisse sahiplerinin vergi statüsünde meydana gelen birdeğişiklikten ötürü ertelenmiş vergi giderinde yapılan düzeltmeler.değerleme karşılığındaki değişiklikler (bakınız: paragraf 29.21 ve 29.22).muhasebe politikalarındaki değişiklikler ve hatalara ilişkin vergi giderinin tutarı(bakınız: Bölüm 10 Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Hatalar).NotlarAşağıdaki örnek, Paragraf 29.31 uyarınca gerekli kılınan açıklamaları örnekler. Belirtilenbazı kalemler, hem cari yılda hem de önceki yılda muhasebeleştirilmiş tutarları bulunmamasırağmen sadece pozisyonlarının gösterilmesi amacıyla örneğe dahil edilmiştir. Uygulamada,finansal tablolarda sunulan bütün yıllarda bu kalemlere ilişkin tutarlar sıfır ise, söz konusukalem açıklama dipnotunda göz ardı edilebilir.Örnek 111’de, işletmenin diğer kapsamlı gelire, özkaynağa dağıtılan ya da durdurulanfaaliyetlerle ilgili gelir vergisi gideri olmadığı varsayılmaktadır.Örnek – paragraf 29.31 uyarınca yapılması gerekli açıklamalarÖr 111 İşletme gelir vergisi giderini aşağıdaki şekilde açıklayabilir:Dipnot 10 Gelir vergisi gideriIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)89

Modül 29 – Gelir VergisiVergi gideri aşağıdakilerden oluşmaktadır:20X2 20X1 IFRS for SMEs’inilgili paragrafıPBPBDönem vergi gideri 44.100 35.000 29.31(a)Önceki dönemlerin dönem vergisine ilişkin olarakmuhasebeleştirilen düzeltmeler (100) – 29.31(b)Geçici farkların ortaya çıkışına ve iptalineilişkin ertelenmiş vergi gideri tutarı 4.500 2.000 29.31(c)Vergi oranlarındaki değişikliklerneticesinde ortaya çıkan ertelenmiş vergi gideri(geliri) tutarı – – 29.31(d)Vergi otoriteleri tarafından yapılacak incelemelerinolası sonuçlarının etkisindeki bir değişikliğin ertelenmişvergi gideri üzerindeki etkisi – – 29.31(e)İşletmenin veya işletmenin pay sahiplerinin vergistatüsünde meydana gelen bir değişiklikten ötürüertelenmiş vergi giderinde yapılan düzeltmeler – 29.31(f)Değerleme karşılığındaki artışlar 500 – 29.31(g)Muhasebe politikaları ve hatalara ilişkinvergi giderinin tutarı – – 29.31(h)Toplam vergi gideri 49,000 37,000IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)90

Modül 29 – Gelir Vergisi29.32 Aşağıda belirtilenler ayrı olarak açıklanır:(a) diğer kapsamlı gelirin unsuru olarak muhasebeleştirilmiş kalemlere ilişkin toplamdönem vergisi ve ertelenmiş vergi tutarı.(b) kapsamlı gelir tablosunda sunulan tutarlar ile vergi idarelerine bildirilen tutarlararasındaki önemli farklar.(c) önceki raporlama dönemi ile karşılaştırıldığında uygulanan vergi oranındaki(oranlarındaki) değişikliklere ilişkin bilgi.(d) her türlü geçici fark ve her türlü kullanılmamış mali zararlar ile vergi avantajlarınailişkin olarak:(i)raporlama dönemi sonu itibarıyla ertelenmiş vergi borçları, ertelenmiş vergi varlıklarıve değerleme karşılıklarının tutarı ve(ii) raporlama dönemi boyunca ertelenmiş vergi borçları, ertelenmiş vergi varlıkları vedeğerleme karşılıklarındaki değişikliklerin analizi.(e) geçici farkların, kullanılmamış mali zararların ve kullanılmamış vergi avantajlarının,mevcut olması durumunda, geçerlilik tarihleri.(f)paragraf 29.25’te belirtilen durumlarda, hissedarlara temettü ödemesindenkaynaklanabilecek potansiyel gelir vergisi sonuçları ve nitelikleri.NotlarAşağıdaki örnek paragraf 29.32 uyarınca yapılması gerekli açıklamaların sunum şekillerindenbirine yer vermektedir.Örnek – 29.32(a), (d) ve (e) paragrafları uyarınca yapılması gerekliaçıklamalarÖrnekte diğer kapsamlı gelirin unsuru olarak muhasebeleştirilmiş kalemlere ilişkin olarakdönem vergisi bulunmadığı varsayılmıştır.Ör 112 İşletme gelir vergisi giderini aşağıdaki şekilde açıklayabilir:Dipnot X Ertelenmiş vergi [alıntı]Aşağıdaki tablo, grup tarafından muhasebeleştirilen ertelenmiş vergi borçlarını (varlıklarını)göstermektedir:IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)91

Modül 29 – Gelir VergisiYazılımÇalışanlarasağlanan diğeruzun vadelifaydalarNet yatırımüzerindeki kurzararıKulanılmamışvergiavantajlarıToplamPB PB PB PB PB1 Ocak 20X1 170 (500) 20 – (310)Dönemeilişkin kar yada zararayansıtılangiderDöneme ilişkindiğer kapsamlıgelire yansıtılangider(68) (17) – – (85)– – (40) – (40)1 Ocak 20X2 102 (517) (20) – (435)Döneme ilişkinkar ya da zararayansıtılan giderDöneme ilişkindiğer kapsamlıgelire yansıtılangider(68) (31) – (200) (299)– – 10 – 1031 Aralık 20X2 34 (548) (10) (200) (724)Vergi avantajları, gelişim kaydedilmesi istenen bölgelerde faaliyet gösterilmesi dolayısıylasağlanmıştır. Söz konusu vergi avantajları sadece bu bölgedeki faaliyetlerden elde edilen kârüzerinden ödenecek gelir vergisinin hesaplanmasında dikkate alınabilmektedir. Kullanılmamışvergi avantajlarına ilişkin ertelenmiş vergi varlığı, 100 PB tutarındaki değerleme karşılığıdüşülmüş net tutar üzerinden gösterilmiştir. 31 Aralık 20X2 tarihinde kullanılmamış vergiavantajlarına ilişkin toplam ertelenmiş vergi varlığı tutarı 300 PB’dir (31 Aralık 20X1tarihindeki tutarı 0 PB’dir). 100 PB tutarındaki değerleme karşılığı, vergi varlığının defterdeğerinin belirlenmiş faaliyet bölgesindeki faaliyetlerden elde edilecek gelecek kârlaresas alınarak, geri kazanılması olası en yüksek tutara indirilmesi amacıyla 31 Aralık 20X2tarihinde muhasebeleştirilmiştir. Kullanılmamış vergi avantajları 31 Aralık 20X6 tarihindezamanaşımına uğrayacaktır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)92

Modül 29 – Gelir VergisiÖrnek – 29.32(b) paragrafı uyarınca yapılması gerekli açıklamalarÖr 113 İşletme gelir vergisi giderini aşağıdaki şekilde açıklayabilir:Dipnot X Ertelenmiş vergi [alıntı]Gelir vergisi, 20X2 yılında tahmini olarak belirlenen dönem karının yüzde 40’ı (20X1: yüzde40) üzerinden hesaplanmıştır.Dönemlere ilişkin vergi giderleri, (20X2 yılında 230 PB, 20X1 yılında 197 PB), vergi öncesitutara %40 vergi oranı (hem 20X2 yılında hem de 20X1 yılında) uygulanması ile ortayaçıkan tutardan farklıdır. Çünkü, [işletmenin faaliyet gösterdiği … bölgesinin] vergi kanunlarıuyarınca vergi öncesi kara yansıtılan çalışanlara sağlanan bazı tazminat giderleri (20X2 yılında31PB ve de 20X1 yılında 45 PB olan) kanunen kabul edilmeyen giderlerdir.Örnek – uygulanan vergi oranlarında değişiklik olması durumunda29.32(c) paragrafının uygulanmasıÖr 114 İşletme gelir vergisi giderini aşağıdaki şekilde açıklayabilir:Dipnot X Ertelenmiş vergi [alıntı]Gelir vergisi oranının yüzden 20’den yüzde 22’ye yükseltilmesine ilişkin değişiklik 1 Temmuz20X2 tarihinde kabul edilmiştir. Söz konusu düzenlemenin yürürlük tarihi 1 Ocak 20X3’tür.1 Ocak 20X3 tarihinden sonra iptal edilmesi beklenen geçici farklara ilişkin ertelenmiş vergivarlıklarının ve ertelenmiş vergi borçlarının tutarı %22’lik oran üzerinden hesaplanmıştır.Örnek –29.32(f) paragrafının uygulanmasıÖr 115 İşletme gelir vergisi giderini aşağıdaki şekilde açıklayabilir:Dipnot X Ertelenmiş vergi [alıntı]Bir işletme, dağıtılmamış karlar üzerinden yüksek oranda (% 50) vergi ödenen ancakkarların dağıtılması durumunda vergi iadesi yapılan bir bölgede faaliyet göstermektedir.Dağıtılan karlara ilişkin vergi oranı % 35’tir. 31 Aralık 20X2 tarihinde, işletme dönemeilişkin temettü tutarını yılsonundan sonra ilan ettiği için ödenecek temettü tutarı borç olarakmuhasebeleştirilmemiştir. Sonuç olarak, işletme dönem vergi giderini % 50 olan daha yüksekoranı esas olarak muhasebeleştirmiştir. 20X3 yılında, işletme 10.000 PB tutarındaki temettütutarını ilan ettiğinde, işletme dönem vergisinin 1.500 PB tutarındaki kısmını geri kazanmahakkına sahip olmuştur. Bu tutar, temettülerin ilan edildiği tarihte dönem vergi varlığı olarakmuhasebeleştirilirken buna karşılık olarak da dönem vergi giderinde 20X3 yılı içerisinde birindirim muhasebeleştirilecektir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)93

Modül 29 – Gelir VergisiÖNEMLİ TAHMİNLER VE DİĞER DEĞERLENDİRMELERIFRS for SMEs hükümlerinin, işlemlere ve olaylara uygulanması aşamasında genellikle değerlendirmeyapılması gerekmektedir. Önemli değerlendirmeler ve tahmin belirsizliğine ilişkin ana kaynaklarhakkında bilgiler, bir işletmenin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları konusundadeğerlendirme yapılırken faydalı olmaktadır. Sonuç olarak, paragraf 8.6 uyarınca, işletme, muhasebepolitikalarının uygulanmasında işletme yönetimince yapılan ve finansal tablolara yansıtılan tutarlarüzerinde en çok etkiye sahip olan değerlendirmeleri kamuoyuna açıklamalıdır. İlave olarak, paragraf8.7 uyarınca, dipnotlarda, izleyen hesap dönemi içerisinde varlık ve borçların defter değerlerindeönemli düzeltmeler yapılmasını gerektirebilecek geleceğe yönelik temel varsayımlara ve raporlamatarihi itibarıyla tahminlerde mevcut olan belirsizliğin diğer temel kaynaklarına yönelik açıklamayapılır.IFRS for SMEs’in diğer bölümleri, bazı değerlendirmelere ve tahmin belirsizliğine ilişkin bilgilerinaçıklanmasını gerektirmektedir. Gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesi sırasında yapılacakdeğerlendirmelerin bazılarına aşağıda yer verilmiştir.KapsamVerginin “gelir vergisi” olup olmadığının belirlenmesi bazen belli olaylar ve durumlara (örneğinverginin yapısı ve verginin nasıl belirlendiği gibi) dayanarak değerlendirme yapılmasını gerektirir.ÖrneklerA işletmesinin faaliyette bulunduğu bölgede, vergi tutarı işletme hasılatından belirli bazı maliyetlerdüşülerek hesaplanan tutar referans alınarak belirlenmektedir. B işletmesinin faaliyette bulunduğubölgede vergi tutarı işletme hasılatının % 20’si referans alınarak belirlenmektedir.“Hasılat tutarından belirli bazı maliyetlerin düşülerek” ya da “hasılatın bir oranı” olarak belirlenenvergi tutarları, gelirden giderlerin düşülmesi ile belirlenen vergi tutarları gibi olmamasına rağmen(ancak bu şekilde yapılan hesaplamalarla bulunan vergi tutarlarının gelirlerden giderlerindüşülmesiyle hesaplanan vergiye tabi kârı yansıttığı durumlarda olabilir. Örneğin hasılat tutarınauygulanan yüzde oranı geçmiş net marj esas alınarak tespit edilmiş olabilir.), verginin nitelik olarakgelir vergisi olduğuna işaret edebilir ve bu çerçevede Bölüm 29 kapsamında muhasebeleştirilmesigerekebilir. Böyle bir durumda bütün durum ve koşullar göz önünde bulundurularak değerlendirmeyapılması gerekir.İşletmenin ödeyeceği vergi tutarı iki unsura göre hesaplanan vergi tutarlarının (satılan ürünlerinmiktarına bağlı olarak hesaplanan vergi tutarı ile elde edilen kâr dikkate alınarak hesaplanan vergitutarı) toplamını yansıtmaktadır. Elde edilen kâr dikkate alınarak hesaplanan vergi tutarı, sadecesatılan ürünlerin miktarı belirli bir seviyeyi aştığı durumlarda ödenmektedir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)94

Modül 29 – Gelir VergisiSatılan ürünlerin miktarına bağlı olarak hesaplanan vergi tutarı, vergiye tabi kar esas alınarakhesaplanmadığından Bölüm 29 kapsamında değildir. Diğer taraftan, elde edilen kâr dikkate alınarakhesaplanan vergi tutarı Bölüm 29 kapsamında gelir vergisi olarak dikkate alınacaktır.Muhasebeleştirme29.16(a) paragrafı uyarınca özünde sürekli nitelikte olan yabancı bağlı ortaklıkların, iştiraklerin veiş ortaklıklarının aktarılmayan ve sürekli olarak yeniden yatırım olarak değerlendirilen kazançlarıylailgili geçici farklar için ertelenmiş vergi muhasebeleştirilmez. Bazı durumlarda, bir yabancı bağlıortaklıktaki, iştirakteki veya iş ortaklığındaki yatırımın özünde sürekli nitelikte olup olmadığınınbelirlenmesinde önemli ölçüde değerlendirmede bulunulması gereklidir. Bu tür bir değerlendirmeyapılırken göz önünde bulundurulacak unsurlara ilişkin örnekler aşağıdaki gibidir:• yatırım yapılan işletmenin gelişmesi veya diğer amaçlarla yeniden yatırım yapılmasınailişkin olarak yapılan spesifik planlar• yatırım yapılan işletme tarafından geçmişte yapılan temettü ödemeleri ;• temettü ödemesinin yapılmasını ya da temettü ödemesine ilişkin politikalarınbelirlenmesini gerektiren anlaşmalar ve• yatırım yapılan işletmenin kâr dağıtımı yapmasını zorunlu kılan yasal koşulların var olupolmadığıKoşulların değiştiği ve yabancı bağlı ortaklığa, iştirake veya iş ortaklığına yapılan yatırımın tamamınınya da bir kısmının özünde artık uzun süreli olmadığı durumlarda, işletme ilgili ertelenmiş vergivarlığını ya da borcunu muhasebeleştirir. Aksine, yabancı bağlı ortaklığa, iştirake veya iş ortaklığınayapılan yatırımın tamamının ya da bir kısmının özünde artık uzun süreli olması söz konusu olduğudurumlarda, işletme, ilgili ertelenmiş varlık ya da borcu finansal durum tablosu dışı bırakır. Örneğin,işletmenin özünde uzun süreli olan bir yabancı bağlı ortaklıktaki kontrolünü kaybettiği durumda, budurum işletmenin temettüleri yeniden yatırımda değerlendirmek için artık plan yapmadığı anlamınagelebilir. Bu durumda, geriye kalan yatırım için, işletme yatırımın defter değeri ile vergiye esasdeğeri arasındaki geçici farkı ertelenmiş vergi varlığı ya da borcu olarak muhasebeleştirir (paragraf29.16(a)’daki istisna uygulanmadığı sürece). Ortaya çıkan ertelenmiş vergi gideri ise kar veya zarardamuhasebeleştirilir.ÖlçümKademeli vergi oranlarıFarklı seviyelerdeki vergiye tabi kara farklı vergi oranları uygulandığında, işletmenin gerçekleşmesibeklenen ertelenmiş vergi varlığına ya da ödenmesi beklenen ertelenmiş vergi borcuna uygulanacakortalama vergi oranlarının tahmin edilmesi için değerlendirmede bulunması gerekir. Örneğin,IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)95

Modül 29 – Gelir Vergisiişletmenin gelecek yıl uygulanacak vergi oranını belirlemesi için söz konusu yıla ilişkin vergiye tabikarı tahmin etmesi gerekebilir.Yürürlüğe girmesi kesine yakın düzenlemelerBazı bölgelerde vergi oranları ve vergi kanunları ile ilgili olarak devlet tarafından yapılan belirlifaaliyetler, yapılan düzenlemenin resmi olarak yürürlüğe girmesi henüz gerçekleşmemiş olmasınarağmen, düzenlemenin yürürlüğe gireceğini gösterir niteliktedir. Bu tür durumlarda, devlet tarafındanyapılan faaliyetlerin, vergi oranlarında ya da vergi kanunlarında meydana gelen değişikliğinyürürlüğe girmesinin kesine yakın olduğunu gösterip göstermediğinin belirlenmesinde değerlendirmeyapılması gerekir. Normal olarak, devlet tarafından yürürlüğe girme sürecinde yapılan faaliyetlerin,düzenlemenin gerçekten yürürlüğe gireceğini gösterip göstermediğinin tespiti, tutarlılık açısından,tek bir vergi bölgesindeki tüm işletmeler için yapılır (başka bir ifadeyle; bu tespit, genellikle, bireyselolarak her bir işletme tarafından değil, muhasebe meslek mensuplarının mutabakatı ile yapılır).Belirsiz vergi pozisyonlarıVergi beyannamesinde raporlanan tutarların muhasebeleştirilmesinde belirsizliklerin söz konusuolduğu durumlarda (örneğin işletmenin belirli bir giderin vergiden indirilebilir nitelikte olup olmadığıkonusunda emin olmadığı bir durumda) değerlendirme yapılması gerekebilir. Yönetimin yapılacakmuhasebeleştirmeye ilişkin olarak kuşkularının bulunduğu durumlarda, işletmenin bunu önemsizolmadığı sürece cari ve ertelenmiş verginin ölçümüne dahil etmesi gerekir. Farklı sonuçların veilgili olasılıkların değerlendirilmesi bu tür bir belirsizliğin oldukça subjektif bir süreci oluşturduğudurumlarda gereklidir.Değerleme karşılığı29.21 paragrafı uyarınca, ertelenmiş vergi varlıklarına, bu varlıkların net tutarlarını mevcut veyagelecekteki vergiye tabi kâr esas alınarak gerçekleşmesi olası olan en yüksek tutarlarına eşitlemeküzere değerleme karşılığı ayrılır. Ertelenmiş vergi varlıklarına yönelik değerleme karşılığımuhasebeleştirilmesinin gerekmediğini desteklemek amacıyla gerekli olan analizlerin (örmeğintahminler ya da öngörüler) boyutu değerlendirme yapmayı gerektiren bir konudur. Ertelenmişvergi varlığının tamamıyla gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine ilişkin şüphe arttıkça, yapılacak olananalizlerin önemi de genellikle artar. Örneğin, işletmenin cari dönem ve önceki dönemlerde zararettiği ve ertelenmiş vergi varlığının geri kazanımı gelecekteki vergiye tabi karların vergiye tabi geçicifarkların iptalinden kaynaklanan karları aşan kısmına bağlı olduğu durumlarda daha fazla analizyapılması gerekir. Geçici farklara ilişkin vergi faydalarının, vergi avantajlarının ve kullanılmamış malizararların kullanımı için vergiye tabi kara ilişkin aşağıdaki kaynaklar söz konusu olabilir.(a)Aynı vergi otoritesi ve aynı vergiye tabi işletme ile ilgili gelecekteki vergiye tabi tutarlara(başka bir ifadeyle vergiye tabi kârda artış meydana gelmesine) neden olacak mevcut geçicifarkların gelecekteki iptalinin:IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)96

Modül 29 – Gelir Vergisi(i) vergi faydasının oluşmasına neden olan geçici farklardan beklenen indirimle aynı dönemdeolması ya da(ii)(a)(i) deki indirimden kaynaklanan mali zararın geriye ya da ileriye taşınabildiğidönemde olmasıAncak, vergi faydasının gerçekleşmesi için gerekli olan vergiye tabi kârın varlığınınbelirlenmesi sırasında, işletme paragraf 29.16(a) uyarınca ertelenmiş vergi borcununmuhasebeleştirilmeyeceği geçici farklara ilişkin indirimleri dikkate almaz.(b)Aynı vergi otoritesi ve aynı vergiye tabi işletme ile ilgili gelecekteki vergiye tabi karın (mevcutgeçici farklarda meydana gelecek gelecekteki indirimler dışında):(i)(ii)vergi faydasının oluşmasına neden olan geçici farklardan beklenen indirimle aynıdönemde olması ya da(a)(i) deki indirimden kaynaklanan mali zararın geriye ya da ileriye taşınabildiğidönemde olmasıİşletme, gelecek dönemlerde vergi faydasının gerçekleşmesi için yeterli tutarda vergiye tabi karasahip olup olmayacağını değerlendirirken, gelecek dönemlerde ortaya çıkması ve geçici farklaraneden olması beklenen vergiye tabi tutarları göz ardı eder.(c)Uygun dönemlerde vergiye tabi kar yaratacak vergi planlama stratejileriVergiye tabi mevcut geçici farkların gelecekte iptal edilmesi tarafsız bir şekilde doğrulanabilir.Gelecekteki vergiye tabi kar (mevcut geçici farklarda meydana gelecek gelecekteki indirimlerdışında) ile vergi planlanlama stratejileri gelecekteki olayları temsil eder ve bu yüzden dahasubjektiftir. Bu nedenle, (a) hükmü öncelikle dikkate alınmalıdır. Ayrıca kaynaklar uygun birzaman dilimi içinde uygun yapıda yeterli tutarda vergiye tabi gelir sağladığı sürece, gelecektekidiğer vergiye tabi gelirlerin gerçekleşeceğine ilişkin değerlendirmeye gerek kalmayacaktır.Vergi planlama stratejileri aşağıda sayılan özelliklere sahip faaliyletlerden (vergisel amaçlıseçimlerde dahil olmak üzere) oluşur:(i)(ii)(iii)Makul şekilde gerçekleştirebilir niteliktedirler.Mali zararların veya vergi avantajlarının ileriye taşınabilme sürelerinin sona ermesindenönceki belirli bir döneme ait vergiye tabi karın yaratılması ya da arttırılması amacıylagerçekleştirilirler veErtelenmiş vergi varlıklarının gerçekleşmesini sağlarlar.Örneğin, işletmelerin faaliyette bulunduğu bazı bölgelerde, vergiye tabi kar aşağıdaki şekillerdeyaratılabilir ya da arttırılabilir:• İleriye taşınma süreleri dolmak üzere olan tutarların kullanılması amacıyla vergiye tabitutarlar oluşturulması (örneğin alınan ya da alınabilir hale gelen tutarları üzerindenIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)97

Modül 29 – Gelir Vergisivergilendirilen faiz gelirleri oluşturulması; değerinde artış yaşanan ve vergiye esas değeri,gerçekleşen bu değer artışına göre düzeltilmeyen varlıkların satışı veya satış ve gerikilama işlemine konu edilmesi)• vergiye tabi karı azaltan bazı indirimlere ilişkin hakların ertelenmesi• vergiye tabi tutarların ya da indirilebilir tutarların karakteristik özelliklerinindeğiştirilmesi (örneğin, tutarın karın bir parçası olarak değil, sermaye kazanç ya da kaybıolarak vergilendirilmesi)• vergiden muaf yatırımlardan vergiye tabi yatırımlara geçilmesi (örneğin; vergiye tabi karoluşturan başka bir yatırımı almak amacıyla vergiye tabi olmayan kar elde edilen mevcutyatırımın satılması)Vergiye tabi karın kaynaklarına ilişkin mevcut kanıtlarYukarıda ifade edilen vergiye tabi karın olası her kaynağına ilişkin mevcut kanıtlar, faaliyettebulunulan bölgeye ya da dönemlere göre değişiklik gösterir. Vergiye tabi karın kaynağına vekaynaklarına ilişkin kanıtlar, geçici farkların, kullanılmamış mali zararların ve vergi avantajlarınınkullanımı için vergiye tabi kâr oluşacağı ihtimalinin yüksek olduğuna dair bir sonucu yeteri kadardestekliyorsa, diğer kaynakların göz önünde bulundurulmasına gerek yoktur. Bununla birlikte,muhasebeleştirilecek değerleme karşılığı tutarının belirlenmesi amacıyla her kaynağın göz önündebulundurulması gerekir.Elde edilen kanıtlar çerçevesinde, vergiye tabi kâr oluşacağı ihtimalinin yüksek olup olmadığınınbelirlenmesi amacıyla, olumlu veya olumsuz tüm kanıtlar göz önünde bulundurulur.Bir işletmenin cari yıldaki ve önceki yıllardaki finansal durumu ile faaliyet sonuçlarına ilişkin bilgileregenellikle kolayca erişilebilir. Bu tür tarihi bilgiler, gelecek yıllara ilişkin bütün mevcut güncelbilgilerle desteklenir. Ancak, bazen tarihi bilgilere erişilemeyebilir (örneğin başlangıç faaliyetlerineilişkin bilgilere) ya da söz konusu bilgiler ihtiyaca uygun olmayabilir (örneğin içinde bulunulankoşullarda yakın zamanda değişiklik olduğu durumlarda). Bu tür durumlarda geçici farkların,kullanılmamış mali zararların ve vergi avantajlarının kullanımı için vergiye tabi kâr oluşacağıihtimalinin yüksek olduğuna dair bir sonucu yeteri kadar destekleyen diğer kanıtlara ihtiyaç duyulur.Kullanılmamış mali zararların veya vergi avantajlarının varlığı gelecek dönemlerde vergiye tabi karınoluşmayabileceğine dair güçlü bir kanıttır. Aynı durum, son dönemlerde zarar edildiğinde ve ileriyetaşınma süresi dolmuş kullanılmamış mali zararların veya vergi avantajlarının varlığında da sözkonusudur. Bu tür olumsuz kanıtlara ilişkin olarak aşağıda yer alanlar da örnek olarak verilebilir:(a)(b)Mevcut durumda kâr eden bir işletmenin yakın gelecekteki dönemlerde zarar edeceği beklentisi.Olumsuz bir şekilde sonuçlandığında, işletmenin gelecekteki faaliyetlerini ve karını süreklilikarz edecek şekilde olumsuz yönde etkileyecek belirsiz durumlar. Örneğin, işletmeninmüşterilerine hatalı ürünler sattığının farkına vardığı ve bu olayın müşterilerce anlaşılmasıhalinde işletmenin gelecekteki satışlarını etkileyeceği endişesi bulunduğu bir durum.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)98

Modül 29 – Gelir Vergisi(c)önemli tutardaki bir geçici farkın tek bir yılda sıfıra indirilmesinin beklendiği veya işletmenindönemsel dalgalanmalar gösteren bir alanda faaliyet gösterdiği durumlarda vergi faydalarınıngerçekleştirilmesini sınırlayabilecek kadar kısa geri ya da ileri taşıma sürelerinin varlığı.Sonuç olarak, bir işletme, son dönemlerde zarar ettiğinde veya diğer olumsuz kanıtların varlığında,kullanılmamış mali zararlardan veya vergi avantajlarından kaynaklanan ertelenmiş vergi varlığınadeğerleme karşılığı ayırır. Değerleme karşılığı, net tutarı gelecekte vergiye tabi kara neden olacakkadar yeterli geçici farkın bulunduğu tutara veya yeterli tutarda vergiye tabi karın mevcut olacağınailişkin ikna edici diğer kanıtların bulunduğu tutara eşitleyecek şekilde ayrılır.Olumsuz kanıtlara rağmen değerleme karşılığı muhasebeleştirmeye gerek olmadığına dair bir sonucudestekleyebilecek nitelikteki diğer kanıtlara ilişkin olarak aşağıdaki örnekler verilmiştir:(a)(b)(c)mevcut satış fiyatları ve maliyet yapısı göz önünde bulundurulduğunda, ertelenmiş vergivarlığını gerçekleştirmek için yeterli olan tutardan daha fazla vergiye tabi gelir üretecek olanmevcut sözleşmeler ya da alınan işler. Örneğin, 5 yıllığına yapılmış karlı bir sözleşmeninvarlığı.Muhasebeleştirilmemiş varlıkların değerlerinin işletmenin net varlıklarının vergiye esas değeriniaşan kısmının ertelenmiş vergi varlığının gerçekleştirilmesi için yeterli olması.Ertelenmiş vergi varlığına neden olan her türlü zararlar hariç işletmenin geçmiş kazançverilerinin oldukça iyi olması ve aynı zamanda bu zararların yinelenmesi olası olmayantanımlanabilir nedenlerden kaynaklandığını gösteren kanıtların bulunması.Bir işletme, olumlu veya olumsuz kanıtların göreceli etkilerini göz önünde bulundururkendeğerlendirmelerde bulunur. Olumlu veya olumsuz kanıtların potansiyel etkilerine yönelik verilenağırlıklar söz konusu etkilerin tarafsız olarak doğrulanabilirliğinin derecesi ile orantılıdır. Olumsuzkanıt ne kadar fazla olursa o kadar fazla olumlu kanıta ihtiyaç duyulur ve değerleme karşılığınınertelenmiş vergi varlığının tam tutarından az olması gerektiğine ilişkin sonuca varmak daha dazorlaşır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)99

Modül 29 – Gelir VergisiTAM SET IFRS’LER İLE KARŞILAŞTIRMAGelir vergilerinin muhasebeleştirilmesi konusunda tam set IFRS’ler (bakınız: IAS 12 Gelir Vergileri)ile Bölüm 29’da yer alan hükümler arasında bir dizi farklılıklar bulunmaktadır. Bunun iki temel nedenivardır. Birincisi, IFRS for SMEs’te sade bir dil kullanılmış olması ve bu Standardın tam set IFRS’lereoranla daha az açıklayıcı hüküm içermesidir. İkincisi ise Bölüm 29’un büyük ölçüde, IAS 12’inyenilenmesi amacıyla IASB tarafından Mart 2009 tarihinde yayımlanan ED/2009/2 Gelir Vergisi nihaitaslağında ortaya konan yaklaşımı takip ediyor olmasıdır.IFRS for SMEs ile NT/2009/2 arasındaki temel farklılıklarÖlçüm konusunda IFRS for SMEs’in ED/2009/2’den temel farkı, dağıtılan ve dağıtılmayan gelireuygulanacak olan vergi oranlarında ortaya çıkmaktadır. IFRS for SMEs’te, cari ve ertelenmiş vergininilk ölçümünün dağıtılmayan karlara uygulanan oranın kullanılarak yapılması öngörülmektedir.Ayrıca, söz konusu kârlar dağıtılırsa, sonraki dönemlerde gerekli düzeltmelerin yapılması gereklikılınmaktadır. ED/2009/2’de ise söz konusu kârların dağıtımı sırasında uygulanması beklenen orankullanılarak ilk ölçümün yapılması hükme bağlanmıştır.ED/2009/2 ile Bölüm 29 arasındaki diğer üç fark ise aşağıdaki gibidir:• Bölüm 29’da sade bir dil kullanılmıştır ve Bölümde uygulamaya yönelik daha az hükme yerverilmiştir.• ED/2009/2’te ertelenmiş vergi varlıklarının ve borçlarının, ilgili varlığı ya da borcu yansıtmakamacıyla cari/cari olmayan olarak sınıflandırılması öngörülmektedir. IFRS for SMEs’teise tüm ertelenmiş vergi varlıklarının ve borçlarının cari olmayan olarak sınıflandırılmasıöngörülmektedir.• Vergiye esas değerleri, ilk muhasebeleştirmedeki defter değerlerinden farklı olan varlıklarınve borçların ilk ölçümünde farklılık vardır. ED/2009/2’de bu tür varlıkların ve borçların (i)işletmeye özgü vergisel etkileri kapsamayan varlık ve borç olarak veya (ii) işletmeye özgüvergi avantajı veya dezavantajı (bir tür bölünmüş muhasebe) olarak ayrılması önerilmektedir.Bölüm 29’te ise vergiye esas değeri ilk muhasebeleştirmedeki defter değerlerinden farklı olanvarlıkların ve borçların ilk ölçümüne ilişkin bir hükme yer verilmemiştir.IFRS for SMEs ile IAS 12 arasındaki temel farklılıklarTam set IFRS’ler (9 Temmuz 2009’da yayınlanan IAS 12) ile Bölüm 29 arasındaki temel farklılıklarşunlardır:• Bölüm 29’da sade bir dil kullanılmıştır ve Bölümde uygulamaya yönelik daha az hükme yerverilmiştir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)100

Modül 29 – Gelir Vergisi• Vergiye esas değer farklı şekillerde tanımlanmıştır.• Bölüm 29, varlığın defter değerinin satış yolu ile geri kazanılması söz konusu olduğundavarlığın vergiye esas değerinin mevcut vergi indirimlerince belirlenmesini gerektirir. IAS12, vergiye esas değerin, varlığın defter değerinin nasıl geri kazanılacağına ilişkin işletmeninbeklentisine bağlı olarak belirlenmesini gerektirir. Ancak, IFRS for SMEs varlığın, ertelenmişverginin muhasebeleştirilmesinde nasıl kullanılacağına ilişkin beklentileri de dikkate alır(bakınız: sonraki madde).• Bölüm 29 ertelenmiş vergi varlıklarının ve borçlarının belirlenmesinde bir ilk adım içerir –birvarlığın ya da borcun defter değerinin geri kazanılmasının ya da ödenmesinin vergiye tabikâr üzerinde bir etki yaratması beklenmediği durumlarda bu varlık ya da borca ilişkin olarakherhangi bir ertelenmiş vergi oluşmaz. Bu adım, varlığın (borcun) beklenen geri kazanım(ödenme) şeklini dikkate alır. Ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesine ilişkin bu ilk adımIAS 12 kapsamında yer almaz.• Bölüm 29 ilk muhasebeleştirmeye ilişkin olarak IAS 12 kapsamında yer alan istisnayı içermez.İlk muhasebeleştirmeye ilişkin istisna, bir varlığın ya da borcun vergiye esas değerinin ilkmuhasebeleştirmedeki defter değerinden farklı olması durumunda ortaya çıkan ertelenmiş vergivarlıklarının ve borçlarının muhasebeleştirilmesini, söz konusu hususun işletme birleşmesinden ya damuhasebe karını veya vergiye tabi karı etkileyen bir işlemden kaynaklanması dışında, yasaklar. Bölüm29 kapsamında bu hususla ilgili bir hüküm bulunmamaktadır.• Bölüm 29 ve IAS 12 bağlı ortaklıklardaki, şubelerdeki, iştiraklerdeki ve iş ortaklıklarındakiyatırımlardan kaynaklanan ertelenmiş vergi varlığı ve borcu ile ilgili geçici fark yaklaşımınayönelik farklı istisnalar içermektedir. IFRS for SMEs’te bu tür bir istisna uzun süreli yabancıbağlı ortaklık, iştirak, iş ortaklığı ve şube yatırımları için geçerlidir. IAS 12’de ise bu tür istisnayatırım yapanın geçici farkın iptaline ilişkin zamanlamayı kontrol edebildiği ve geçici farkınöngörülebilir bir gelecekte iptal edilmeyeceğinin olası olduğu durumlarda söz konusudur.• Bölüm 29 uyarınca ertelenmiş vergi varlıkları, tam tutarlarından, mevcut ise, bunların netdefter değerini, vergiye tabi kâra karşı gerçekleşmesi olası olan en yüksek tutarına eşitlemeküzere ayrılan değerleme karşılığı tutarları düşülerek muhasebeleştirilir. IAS 12 ise, ertelenmişvergi varlığının gerçekleşmesi olası kısmına yönelik tek adımlı bir muhasebeleştirme koşuluiçermektedir.• Bölüm 29 uyarınca cari ve ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları, vergi otoritelerinin işletmetarafından raporlanan tutarları incelediği ve ilgili tüm durumlar hakkında tam bilgi sahibiolduğu varsayımlarına dayalı olarak, olası tüm sonuçların olasılıklıklarına göre ağırlıklıortalama tutarları kullanılarak ölçülürler. IAS 12’te vergi tutarlarındaki bu tür belirsizliklerinnasıl dikkate alınacağını gösteren bir hüküm bulunmamaktadır.Bölüm 29, “yürürlüğe girmesi kesine yakın olan”ın, yürürlüğe girme sürecinin parçası olarakgerçekleşmesi gereken gelecekteki olayların, geçmiş tecrübelere dayanarak, sonuçları etkilemediği veetkilemeyeceği olasılığının olduğu durumlar anlamına geldiğini belirten ek bir açıklama içermektedir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)101

Modül 29 – Gelir VergisiBİLGİNİZİ TEST EDİNAşağıda yer alan soruları cevaplayarak, gelir vergilerinin muhasebeleştirilmesine ve raporlanmasınailişkin IFRS for SMEs’te yer alan hükümlere yönelik bilginizi test edebilirsiniz.Cevaplar testin ardından yer almaktadır. Testi tamamladıktan sonra cevaplarınızı kontrol edebilirsiniz.Testi cevaplarken tüm tutarların “önemli” olduğunu varsayın.Soru 1Gelir vergisi aşağıdakilerden hangisini kapsar?(a) vergiye tabi kar üzerinden alınan yerel vergiler(b) vergiye tabi kar üzerinden alınan yabancı vergiler(c) raporlayan işletmeye yapılan dağıtımlar üzerinden bağlı ortaklık, iştirak ya da iş ortaklığıtarafından ödenecek kesinti şeklindeki vergiler(d) hepsiSoru 2İşletme, 30 Nisan 20X8 tarihinde sona eren yıllık döneme ilişkin vergiye tabi karını 200.000 PB olarakbelirlemiştir. 20X8 yılındaki vergi oranı % 40’tır. Döneme ilişkin cari verginin muhasebeleştirilmesisırasında aşağıdaki yevmiye kayıtlarından hangisinin yapılması uygun olur?(a) Borçlu hesap: Dönem vergi varlığı 80.000 PB; Alacaklı hesap: Dönem vergi geliri 80.000PB.(b) Borçlu hesap: Dönem vergi varlığı 200.000 PB; Alacaklı hesap: Dönem vergi geliri200.000 PB.(c) Borçlu hesap: Dönem vergi gideri 80.000 PB; Alacaklı hesap: Dönem vergi borcu 80.000PB(d) Borçlu hesap: Dönem vergi gideri 200.000 PB; Alacaklı hesap: Dönem vergi borcu 200.000PBIASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)102

Modül 29 – Gelir VergisiSoru 3İşletmenin 30 Nisan 20X8 tarihinde sona eren yıllık döneme ilişkin mali zararı 30.000 PB’dir. 30Nisan 20X7 tarihinde sona eren yıllık döneme ilişkin vergiye tabi kârı ise 20.000 PB’dir. İşletmenintabi olduğu mevzuat, mali zararların sadece önceki yıla geri taşınmasına izin vermektedir. Hem20X7/20X8 hem de 20X6/20X7 vergi yıllarında vergi oranı % 40’tır. İşletmenin, mali zararın geritaşımasına ilişkin olarak 30 Nisan 20X8 tarihinde aşağıdaki yevmiye kayıtlarından hangisini yapmasıuygun olur?(a) Borçlu hesap: Dönem vergi varlığı 8.000 PB; Alacaklı hesap: Dönem vergi geliri 8.000 PB(b) Borçlu hesap: Dönem vergi varlığı 12.000 PB; Alacaklı hesap: Dönem vergi geliri 12.000PB.(c) Borçlu hesap: Dönem vergi gideri 8.000 PB; Alacaklı hesap: Dönem vergi borcu 8.000 PB(d) Borçlu hesap: Dönem vergi gideri 12.000 PB; Alacaklı hesap: Dönem vergi borcu 12.000PBSoru 4(i) Geçici farkların, kullanılmamış mali zararların ve kullanılmamış vergi avantajlarının hesaplanması.(ii) Söz konusu bütün varlıkların ve borçların ve vergiye esas değeri bulunan diğer kalemlerinraporlama tarihindeki vergiye esas değerinin belirlenmesi.(iii) Geçici farklardan, kullanılmamış mali zararlardan ve kullanılmamış vergi avantajlarındankaynaklanan ertelenmiş vergi varlıklarının ve borçlarının muhasebeleştirilmesi.(iv) Varlıklardan cari defter değerlerinin geri kazanılması ve borçlardan cari defter değerlerininödenmesi durumunda vergiye tabi kârı etkileyebilecek varlık ve borçların belirlenmesiYukarıda ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesine ilişkin ilk dört adım yer almaktadır.Aşağıdakilerden hangisinde bu dört adımın doğru sıralaması yapılmıştır?(a) (i), (ii), (iii), (iv).(b) (iv), (ii), (i), (iii).(c) (ii), (iv), (i), (iii).(d) (ii), (i), (iii), (iv).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)103

Modül 29 – Gelir VergisiSoru 5Vergiye esas değer bir varlığın, borcun ya da özkaynağa dayalı finansal aracın yürürlüğe girmesikesine yakın olan mevcut vergi kanunu uyarınca ölçülmesidir. Varlığın satış yolu ile geri kazanımınınvergiye tabi kârı artırdığı durumlarda, varlığın vergiye tabi değeri aşağıdakilerden hangisine eşit olur?(a) Varlığın defter değeri raporlama dönemi sonunda kullanım yolu ile geri kazanılmış olsaydı,vergiye tabi kara ulaşırken yapılabilecek olan indirim tutarı.(b) Varlığın defter değeri raporlama dönemi sonunda satış yolu ile geri kazanılmış olsaydı,vergiye tabi kara ulaşırken yapılabilecek olan indirim tutarı.(d) Varlığın defter değeri raporlama dönemi sonunda beklenen geri kazanım yolu (başka birifadeyle satışı veya kullanımı yolu ile veya hem satışı hem de kullanımı yoluyla) ile gerikazanılmış olsaydı, vergiye tabi kara ulaşırken yapılabilecek olan indirim tutarı.(e) HiçbiriSoru 631 Aralık 20X1 tarihinde, işletmenin 4.000 PB tutarında tahakkuk etmiş faiz geliri bulunmaktadır.Bu tutar, 20X2 yılında nakit olarak alındığında vergilendirilecektir. Elde edilen vergiye tabi karın ilk500.000 PB’lik kısmı %20 üzerinden, kalan kısmı (500.000 PB tutarını aşan kısmı) ise %30 üzerindenvergilendirilmektedir. 20X1 yılında işletme 450.000 PB tutarında vergiye tabi kar elde etmiştir. 20X2yılında ise 550.000 PB tutarında vergiye tabi kar elde etmeyi beklemektedir. İşletmenin faiz geliri ileilgili olarak muhasebeleştirmesi gereken ertelenmiş vergi borcu tutarı nedir?(a) 1.200 PB(b) 1.000 PB(c) 940 PB(d) 836 PB(e) 800 PBSoru 7Aşağıdaki kalemlerden hangileri işletme tarafından muhasebeleştirilmez?(a) Uzun süreli yatırım söz konusu olduğunda ve öngörülebilir gelecekte geçici farkların iptalolacağı açıkça belli olmadığı sürece; yabancı bağlı ortaklıklardan, şubelerden, iştiraklerdenve iş ortaklıklarından aktarılmayan kazançlarla ilgili geçici farklara ilişkin ertelenmiş vergivarlığı ya da borcu.(b) Şerefiyenin ilk muhasebeleştirilmesinde ortaya çıkan geçici farklara ilişkin ertelenmiş vergiborcu.(c) (a) ve (b)IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)104

Modül 29 – Gelir VergisiSoru 820X1 yılında işletmenin vergi otoritesine bildirdiği vergiye tabi kar tutarı 50.000 PB’dir. İşletmeninfaaliyette bulunduğu bölgede kurumlar vergisi oranı %30’dur. Sermaye kazançları üzerinden isevergi alınmamaktadır. İşletme yönetimi, bir varlık satışından elde edilen kâr tutarı haricinde vergibeyannamesinde raporlanan diğer tutarlara ilişkin belirsizliklerin etkilerinin önemli olmadığınıdüşünmektedir. Söz konusu varlıkla ilgili olarak yönetim, % 80 olasılıkla 5.000 PB tutarındakikazancın sermaye kazancı niteliğinde olduğunu ve bu nedenle vergilendirilmeyeceğini, % 20 olasılıklaise 5.000 PB tutarındaki bu kazancın sermaye kazancı niteliğinde olmayacağını ve bu nedenle%30’luk vergi oranından vergilendirileceğini belirlemiştir.İşletmenin muhasebeleştireceği dönem vergi borcu tutarı ne kadardır?(a) 16.500 PB(b) 16.200 PB(c) 15.300 PB(d) 15.000 PBSoru 9Gelir vergisi varlıklarının ve borçlarının iskonto edilmesine ilişkin doğru yöntem nedir?(a) Dönem vergi varlıkları ve borçları iskonto edilir. Ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarıiskonto edilmez.(b) Dönem vergi varlıkları ve borçları iskonto edilmez. Ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarıiskonto edilir.(c) Hem dönem vergi varlık ve borçları hem de ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları iskontoedilir.(d) Hem dönem vergi varlık ve borçları hem de ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları iskontoedilmez.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)105

Modül 29 – Gelir VergisiSoru 10İşletme, dağıtılmayan kârlara uygulanan vergi oranının daha düşük olduğu (%20) ve bu karların dahasonra dağıtılması durumunda ek vergi ödendiği (%10 oranından) bir bölgede faaliyet göstermektedir(dolayısıyla bu bölgede dağıtılan kârlara uygulanan vergi oranı ise %30’dur). 31 Aralık 20X1 tarihindeişletme, 20X1 yılında sona eren döneme ilişkin olarak yaklaşık 20.000 PB tutarında temettü ödemesiyapmayı planlamaktadır. Finansal tablolar Nisan 20X2 tarihinde yayımlanması için onaylanacaktır.İşletmenin 20X1 yılına ilişkin vergiye tabi kar tutarı 100.000 PB’dir. İşletmenin 20X1 yılına ilişkinolarak gelecekteki vergiye tabi kar tutarını arttırmasını beklediği geçici fark tutarı 30.000 PB’dir.İşletme 1 Ocak 20X1 tarihinde kurulmuştur. Aşağıdakilerden hangisi, işletmenin 31 Aralık 20X1tarihinde muhasebeleştireceği tutarları doğru bir şekilde göstermektedir?(a) 20.000 PB tutarında dönem vergi borcu (ve gideri) ve 6.000 PB tutarında ertelenmiş vergiborcu (ve gideri)(b) 20.000 PB tutarında dönem vergi borcu (ve gideri) ve 9.000 PB tutarında ertelenmiş vergiborcu (ve gideri)(c) 22.000 PB tutarında dönem vergi borcu (ve gideri) ve 6.000 PB tutarında ertelenmiş vergiborcu (ve gideri)(d) 25.000 PB tutarında dönem vergi borcu (ve gideri) ve 7.500 PB tutarında ertelenmiş vergiborcu (ve gideri)(e) 30.000 PB tutarında dönem vergi borcu (ve gideri) ve 9.000 PB tutarında ertelenmiş vergiborcu (ve gideri)IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)106

Modül 29 – Gelir VergisiCevaplarS1 (d) bakınız paragraf 29.1S2 (c) bakınız paragraf 29.4 - 200.000 PB × % 40S3 (a) bakınız paragraf 29.5—20.000 PB × % 40S4 (b) bakınız paragraf 29.10–29.15S5 (b) bakınız paragraf 29.12S6 (d) bakınız paragraf 29.19= ((500.000 PB × %20) + (50.000 PB × %30)) ÷ 550.000 PB= 115.000 PB ÷ 550.000 PB =yüzde 20.914.000 PB × % 20.91= 836 PBS7 (c) bakınız paragraf 29.16S8 (c) bakınız paragraf 23.20 - (50.000 PB × %30) + (0 × %80) + (5.000 PB × % 30 × %20)S9 (d) bakınız paragraf 29.23S10 (a) bakınız paragraf 29.25 - (100.000 PB × %20) + (30.000 PB × %20)IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)107

Modül 29 – Gelir VergisiBİLGİNİZİ UYGULAYINAşağıda yer alan örnek olayları çözerek IFRS for SMEs uyarınca gelir vergisininmuhasebeleştirilmesine ve raporlanmasına yönelik hükümlere ilişkin bilginizi uygulayın.Örnek olayları tamamlayınca, bu testin sonrasında yer alan listeyle cevaplarınızı karşılaştırın.Vaka çalışması 1KOBİ A’nın raporlama dönemi 31 Mart tarihinde sona ermektedir. KOBİ A’nın faaliyette bulunduğuçevredeki vergi dönemi 1 Nisan ile 31 Mart tarihleri arasını kapsamaktadır. Vergi kanunu işletmelerinzararları iki yıl geriye taşımasına ve de söz konusu zararları önceki yıllara ilişkin vergiye tabi kârtutarlarından indirmesine izin vermektedir. Vergi kanunu ayrıca, geri taşınamayacak mali zararların daon yıl ileri taşınmasına izin vermektedir. 31 Mart tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin ödenecekgelir vergisi borcu aynı yıl 15 Aralık tarihi itibariyle ödenecektir.31 Mart 20X0 tarihi ile biten yılda, KOBİ A beklenmedik sel felaketi ile büyük bir tedarikçinin yinebeklenilmedik şekilde kapanması nedeniyle 80.000 PB tutarında mali zarar etmiştir. Bu iki olay, birkez olan ve bir daha tekrarlanmayan olaylar kapsamında dikkate alınır. KOBİ A’nın aynı zamandayeniden kâr etmesi ve de öngörülebilir bir gelecekte de kârlılığını sürdürmesi beklenmektedir. Sözkonusu mali zararın 9.000 PB tutarındaki kısmı 31 Mart 20W8 ve 20W9 tarihleri ile biten yıllara geritaşınamayacağından 1 Nisan 20X0 tarihinde kullanılmayan tutar olarak kalmıştır.KOBİ A’nın faaliyette bulunduğu vergi düzenlemesinde, standart gelir vergisi oranı birçok yıldıryüzde 30 olarak uygulanmaktadır. 1 Kasım 20X0 tarihinde vergi otoritesi vergi oranının yüzde 30’danyüzde 32’ye yükseldiğine ilişkin değişikliği ilan etmiştir. Söz konusu değişiklik, 1 Nisan 20X1tarihinde yürürlüğe girecektir. 1 Kasım 20X0 tarihindeki duyuru yürürlüğe girmesi kesine yakınyasalaşma olarak dikkate alınır.31 Mart 20X1 tarihi ile biten yılda, KOBİ A 170.000 PB tutarında toplam kapsamlı gelirimuhasebeleştirmiştir. İşletme kârının yakın gelecekte artması beklenmektedir.Aşağıda ayrı olarak tanımlanan beş işlem/kalem ile ilişkili olanlar dışında, 31 Mart 20X0 ve 20X1tarihleri ile biten yıllarda, vergiye tabi kârın belirlenmesine ilişkin kurallar, kârların IFRS for SMEsuyarınca finansal raporlama amacıyla belirlenmesine ilişkin kurallar ile aynıdır. Ayrıca, aşağıdaki beşkalem dışında, ertelenmiş verginin muhasebeleştirilmesini ve de ölçümünü etkileyecek varlıkların,borçların ve diğer kalemlerin olmadığı da varsayılmıştır.Makine31 Mart 20X1 tarihinde, KOBİ A 1 Nisan 20W9 tarihinde satın alınan ve maliyet bedeli 500.000IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)108

Modül 29 – Gelir VergisiPB olan bir makineye sahiptir. Söz konusu makine itfa edilmiş maliyet bedeli üzerinden ölçülür.Makinenin maliyeti makine kullanıldıkça (vergisel amortisman yolu ile) ya da alternatif olarak satışyolu ile vergiye tabi gelirden indirilir. Vergisel amortisman, beş yıl boyunca doğrusal yönteme göreuygulanır. Finansal raporlama amacıyla, makine kalıntı değeri sıfır olmak üzere on yıl boyuncadoğrusal yönteme göre amortismana tabi tutulur. Makinenin kullanımından sağlanan gelir vergiyetabidir ve makinenin elden çıkarılmasına ilişkin her türlü kazanç ya da kayıp vergiye tabi olmaktaveya vergisel amaçlı olarak dengeleme düzeltmesi (örneğin hak edilen sermaye karşılıklarının iptali)ile indirilmektedir. 31 Mart 20X1 tarihinde 200.000 PB tutarındaki vergisel amortisman, 31 Mart20X0 ve 31 Mart 20X1 tarihleri ile biten raporlama dönemlerinden indirilir ve kalan maliyet isegelecek dönemlerde amortisman ya da elden çıkarma sonucunda indirim olarak düşülecektir.Araştırma maliyetleri4.000 PB tutarındaki araştırma maliyetleri 20X1 yılına ilişkin muhasebe kârı belirlenirken gider olarakmuhasebeleştirilir ancak sonraki iki yılda (20X2 yılında 2.000 PB ve 20X3 yılında 2.000 PB) vergiyetabi kâr belirlenirken indirim olarak muhasebeleştirilmesine izin verilir. Önceki yıllarda gider olarakmuhasebeleştirilen araştırma maliyetleri yoktur.Çalışanlara sağlanan faydalar31 Mart 20X1 tarihinde, KOBİ A’nın işletmeye vermiş oldukları hizmetlerden dolayı çalışanlarınaödemesi gereken borç tutarı 50.000 PB’dir. Söz konusu borcun Nisan 20X1 tarihine kadar ödenmesigerekmektedir. Söz konusu gider, ödendiğinde vergiden indirilebilir. 31 Mart 20X0 tarihinde,işletmenin 60.000 PB tutarında benzer bir borcu bulunuyorken söz konusu borç Nisan 20X0 tarihindeödenmiştir (şöyle ki söz konusu 60.000 PB 31 Mart 20X1 tarihi ile biten yılda vergiden indirilebilir(ancak, 20X0 yılında finansal raporlama amacıyla gider yazılır). Bu tutarın 50.000 PB’lik kısmı 31Mart 20X2 tarihi ile biten yılda vergiden indirilebilir (ancak bu tutar, finansal raporlama amacıylagider yazılır) – böylece 31 Mart 20X1 tarihi ile biten yılda 10.000 PB olan muhasebe kârı üzerindenvergiye tabi kâra ilişkin ek bir indirim söz konusu olur).Ticari alacaklar31 Mart 20X1 tarihinde, KOBİ A’nın ticari alacaklarının brüt tutarı 300.000 PB olup buna karşılıkolarak ayrılan şüpheli alacak karşılığının tutarı 20.000 PB’dir. Şüpheli alacak karşılığı söz konusuborcun ödenme süresi altı ayı geçtiğinde ve de resmi olarak gider yazıldığında vergiden indirilebilir.31 Mart 20X0 tarihinde işletmenin ticari alacaklarının brüt tutarı 250.000 PB olup buna karşılıkolarak ayrılan şüpheli alacak karşılığı 15.000 PB’dir. Söz konusu yılda gider yazılan şüpheli alacakbulunmamaktadır.Ceza15 Ocak 20X1 tarihinde KOBİ A, yakında bulunan gölün kazara kirletilmesinden dolayı 30.000IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)109

Modül 29 – Gelir VergisiPB tutarında ceza ödemiştir. Bu tutar, 20X1 yılına ilişkin muhasebe kârı hesaplanırken gider olarakmuhasebeleştirilir. İşletme, saygın bir vergi avukatından aldığı tavsiyeye göre vergi hukukuna görecezanın vergiden indirilebilir olup olmadığı hususunun belirsiz olduğuna inanmaktadır. Ancak, işletmeMart 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin vergi iadesinde 30.000 PB’yi indirmiş ve vergiotoritelerinin indirilebilirliğe (düşülebilirliğe) ilişkin bu hususu uygun bir şekilde değerlendirebilmesiiçin indirime ilişkin gerekli açıklamaları da yapmıştır. İşletme, vergi otoritesinin indirime izin vermeolasılığını yüzde 25 olarak tahmin etmektedir (işletme, indirimin kabul edilmeyeceğine ilişkinolasılığın yüzde 75 olduğunu tahmin etmektedir).Bölüm A31 Mart 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin dönem vergi gideri ile ertelenmiş vergigiderini kayıt etmek için gerekli yevmiye kayıtlarını hazırlayınız.Bölüm BFinansal tabloların 30 Haziran 20X1 tarihinde yayımlanmasına izin verildiği ve de söz konusu cezatutarının 30 Ağustos 20X1 tarihindeki vergiye tabi kârdan düşülmesine vergi otoriteleri tarafından izinverilmediği varsayılmaktadır. İşletme, 15 Aralık 20X1 tarihinde kalan tutarı öder.Dönem vergi ödemesini kayıt etmek için yevmiye kayıtlarını hazırlayınız.Bölüm C31 Mart 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin finansal tablolardan gelir vergisininnasıl sunulduğuna ve açıklandığına ilişkin alıntılar (örneğin gelir ve dağıtılmamış kârlartablosundan, finansal durum tablosundan, muhasebe politikasına ilişkin dipnottan ve Bölüm29’un açıklamaya ilişkin hükümlerine ilişkin notlardan alıntılar) hazırlayınız.Nakit akış tablosunu dikkate almayınız.Bazı karşılaştırmalı tutarlar belirlenemeyecektir. Böyle bir durum söz konusu olursa rakam yerine “X”işareti koyunuz.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)110

Modül 29 – Gelir VergisiVaka çalışması 1’in cevabıBölüm A31 Mart 20X1 tarihi ile biten yılDönem vergisiGelir vergisi – dönem vergisi (kâr veya zarar)9.750 PB (a)Dönem vergi borcu39.750 PBBaşka hiçbir giderin kâr veya zarar dışındaki (diğer kapsamlı gelir ya da özkaynak) kalemlerle ilgiliolmadığı varsayımı ile 31 Mart 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin dönem vergi giderininkâr veya zararda muhasebeleştirilmesi.Ertelenmiş vergiGelir vergisi – ertelenmiş vergi (kâr veya zarar)18.520 PB (b)Ertelenmiş vergi varlığıErtelenmiş vergi borcu1.520 PB (b)17.000 PB (b)1 Nisan 20X0 ile 31 Mart 20X1 tarihleri arasında ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarında meydanagelen değişimlerin kâr veya zararda muhasebeleştirilmesi (31 Mart 20X1 tarihi ile biten raporlamadönemine ilişkin ertelenmiş vergi gideri).Bölüm B31 Mart 20X2 tarihi ile biten yıl30 Ağustos 20X1 tarihinde belirlenen dönem vergisiGelir vergisi – dönem vergisi (kâr veya zarar)2.250 PB (a)Dönem vergi borcu2.250 PB31 Mart 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ait dönem vergi giderine ilişkin düzeltmenin 31 Mart20X2 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin kâr veya zararda muhasebeleştirilmesi.Notlar:Vergi otoritelerinin ödenecek tutarı onayladığı tarihten (30 Ağustos 20X1) önce finansal tabloların31 Mart 20X1 tarihinde yayımlanmasına izin verilmiştir. Bu nedenle, bu olay 31 Mart 20X1 tarihi ilebiten yıl için finansal tablolarda düzeltmeyi gerektiren bir olay değildir. Bu durumda, 31 Mart 20X2IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)111

Modül 29 – Gelir Vergisitarihli finansal tablolarda verginin muhasebeleştirilmesine ilişkin olarak bir önceki dönem hatasısöz konusu olmamakla birlikte bu olay muhasebe tahmininde değişiklik olarak tanımlanır (bakınız:Bölüm 10 Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Hatalar). Sonuç olarak, 31 Mart 20X2 tarihi ile bitenraporlama dönemine ilişkin kapsamlı gelir tablosunda düzeltme yapılır.Paragraf 29.31(b) uyarınca 31 Mart 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin dipnotaçıklamalarında 2.250 PB açıklanır.Not: Eğer düzeltme, önceki dönem hatasına (vergi kaçakçılığı nedeniyle önceki dönem finansaltablolarında yapılan kasti yanlış ifade) ilişkin olarak yapılmış olsa idi söz konusu düzeltme, öncekidöneme ilişkin finansal bilginin geriye dönük olarak yeniden ifade edilerek muhasebeleştirildiğiönceki döneme ilişkin hatanın düzeltilmesi olacaktı.15 Aralık 20x1 tarihinde ödenen dönem vergisiDönem vergi borcu42.000 PB (a)Nakit42.000 PBBölüm CKOBİ A[Alıntı] 31 Mart 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin konsolide gelir ve dağıtılmamışkârlar tablosu31 Mart 20X1 31 Mart 20X0tarihi ile biten yıl tarihi ile biten yılDipnotPBPBHasılat X XSatışların maliyeti X XBrüt kâr X XDiğer gelir X XDağıtım maliyetleri X XGenel yönetim giderleri X XDiğer giderler X XFinansman maliyetleri X XVergi öncesi kâr X XGelir vergisi gideri 10 58,270 XVergi sonrası kâr X XDönem başı dağıtılmamış kârlar X XTemettüler X XDönem sonu dağıtılmamış kârlar X X(b)IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)112

Modül 29 – Gelir VergisiKOBİ A[alıntı] 31 Mart 20X1 tarihli konsolide finansal durum tablosu31 Mart 20X1 31 Mart 20X0PBPBVARLIKLARDönen varlıklarNakit X XDönem vergi varlığı – 21.300 (d)Ticari ve diğer alacaklar X XStoklar X XDuran varlıklarMaddi duran varlıklar X XMaddi olmayan duran varlıklar X XErtelenmiş vergi varlığı – 10.200 (c)XXToplam varlıklar X XBORÇLAR VE ÖZKAYNAKLARKısa vadeli borçlarBanka mevduat hesabı X XTicari borçlar X XÖdenecek faizler X XDönem vergi borcu 39.750 (a) –Uzun vadeli borçlarBanka kredisi X XErtelenmiş vergi borcu 8.320 (e) –Toplam borçlar X XÖzkaynaklarSermaye X XDağıtılmamış kârlar X XToplam borçlar ve özkaynaklar X XKOBİ A[Alıntı] DipnotlarDipnot 2 Muhasebe politikalarıGelir vergisiGelir vergisi gideri, ödenecek dönem vergisi ile ertelenmiş verginin toplamını temsil eder.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)113

Modül 29 – Gelir VergisiDönem vergisiÖdenecek dönem vergisi, döneme ilişkin vergiye tabi kâra dayanır. Vergiye tabi kâr, farklı yıllardavergiye tabi ya da indirilebilir olan gelir ve gider kalemleri ile hiçbir şekilde vergiye tabi olmayacakya da indirilmeyecek kalemler nedeniyle konsolide kapsamlı gelir tablosunda raporlanan kârdanfarklıdır. Dönem vergi borcu raporlama sonunda yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakınolan vergi oranları kullanılarak hesaplanır. Devletin vergi oranlarındaki ya da vergi kanunlarındakideğişikliklere ilişkin resmi bildirimi işletmenin faaliyette bulunduğu çevrede yürürlüğe girmesi kesineyakın yasalaşma olarak dikkate alınır.Vergi kanunu işletmelerin mali zararları bir yıl geriye taşımasına ve de söz konusu zararları önceki yılailişkin kârdan düşmesine izin verir. Vergi kanunu ayrıca geriye taşınamayan mali zararların on yıl ileritaşınmasına da izin vermektedir.Ertelenmiş vergiErtelenmiş vergi geçici fark yaklaşımı kullanılarak muhasebeleştirilir. Ertelenmiş vergi borcu, vergiyetabi kârı gelecekte arttırması beklenen bütün geçici farklar için muhasebeleştirilir. Ertelenmiş vergivarlıkları vergiye tabi kârı gelecekte azaltması beklenen bütün geçici farklar, kullanılmamış malizararlar ile kullanılmamış vergi avantajlarının ileri taşınmış tutarları için muhasebeleştirilir. Geçicifarklar, bir varlığın, borcun ya da finansal tablolardaki diğer bir kalemin defter değeri ile söz konusuvarlığın ya da borcun defter değerinin geri kazanılması ya da ödenmesi durumunda (ya da vergiye tabikârı gelecekte etkileyecek varlık ve borçlar dışında diğer kalemler söz konusu olduğunda) vergiye tabikârı etkilemesi beklenen vergiye esas değeri arasındaki farktır.Değerleme karşılığı, net tutarın dönem kârı ya da gelecekteki vergiye tabi kâr esas alınarakgerçekleştirilmesi olası en yüksek tutara eşitlenmesi amacıyla ertelenmiş vergi varlıkları karşısındamuhasebeleştirilir. Ertelenmiş vergi varlıklarının net defter değeri her raporlama tarihinde gözdengeçirilir ve de gelecekteki vergiye tabi kârların döneme ilişkin değerlendirmesini yansıtacak şekildedüzeltilir.Ertelenmiş vergi, raporlama dönemi sonunda yürürlükte olan veya yürürlüğe girmesi kesine yakınolan vergi oranları esas alınarak gerçekleşmesi beklenen vergi varlığına ya da ödenmesi beklenenertelenmiş vergi borcuna ilişkin dönemlerde vergiye tabi kâra (mali zarara) uygulanması beklenenvergi oranları ile hesaplanır.Bir işletme, vergi giderini gelir vergisine neden olan işleme ya da diğer olaya bağlı olarak kâr veyazararda, diğer kapsamlı gelirde ya da özkaynaklarda muhasebeleştirir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)114

Modül 29 – Gelir VergisiKOBİ A[Alıntı] Dipnot 10 Gelir vergisi gideri31 Mart 20X1 tarihiile biten yılPB31 Mart 20X0 tarihiile biten yılPBVergi gideri aşağıdaki kalemleri kapsar:Dönem vergi gideri 39.750 -Önceki dönemlere ilişkin düzeltmelerin dönemvergisine yansıtılması - -Geçici farkların ortaya çıkmasına ve iptaline ilişkinertelenmiş vergi gideri tutarı 18,000(f) XVergi oranlarında meydana gelen değişimlerle ilgili ertelenmişvergi gider (gelir) tutarı 520(f) -Toplam vergi gideri 58.270 XAşağıdaki ertelenmiş vergi borçları (varlıkları) Grup(c) & (e) tarafından muhasebeleştirilmiştir:MakineAraştırmave geliştirmemaliyetleriÇalışanlarasağlananfaydalarTicarialacaklarKullanılmamışmalizararlarToplam1 Nisan20W9PB–PB–PBXPBX –PBXDönemkâr veyazararınayansıtılangider 15,000 – X X X31 Mart20X015,000 – (18,000) (4,500) (2,700)(10,200)Dönemkâr veyazararınayansıtılangider 17,000 (1,280) 2,000 (1,900) 18,52031 Mart20X1 32,000 (1,280) (16,000) (6,400) – 8,320IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)115

Modül 29 – Gelir VergisiAraştırma ve geliştirme maliyetleri, çalışanlara sağlanan faydalar ile ticari alacaklara ilişkin ertelenmişvergi varlıklarının hiçbiri kendilerinden indirim konusu olacak değerleme karşılığına sahip değildir.Çünkü tümünün gelecekteki vergiye tabi kârlar çerçevesinde tamamen gerçekleşmesi beklenmektedir.20X1 yılında 28.270 PB olan döneme ilişkin gelir vergisi gideri yüzde 30 (20X1 ve 20X0 yıllarındauygulanan oran) olan vergi oranının toplam kapsamlı gelire uygulanması ile ortaya çıkan tutardanfarklıdır. Bunun nedeni, [KOBİ A’nın faaliyette bulunduğu çevrenin adı] vergi kanunları uyarıncamuhasebe kârını ölçerken indirilen bazı giderlerin farklı raporlama dönemlerinde vergiden indirilebilirolmasıdır.Dönem vergisi, döneme ilişkin olarak tahmin edilen kârın 20X1 yılında yüzde 30’u (20X0: yüzde 30) ilehesaplanır. Gelir vergisi oranının yüzde 30’dan yüzde 32’ye yükselmesine ilişkin değişikliğin 1 Nisan20X0 tarihinde yürürlüğe girmesi kesine yakındır; 1 Nisan 20X1 tarihinden itibaren yürürlüktedir. 1Nisan 20X1 tarihinden sonra iptal edilmesi beklenen geçici farklar üzerindeki ertelenmiş vergi varlıklarıve borçları % 32’lik oran üzerinden (20X0: %30) ölçülür.Aşağıdaki hesaplamalar ve açıklayıcı notlar bu vaka çalışmasındaki cevapların bir parçasınıoluşturmaz:(a)Söz konusu ceza indirilebilir değil ise işletmenin 42.000 PB’yi (140.000 PB × %30) ödemesi gerekir.! Vergiye tabi kâr üzerinden ödenecek dönem vergisi a!a"ıdaki !ekilde belirlenebilir: !!!31 Mart 20X1 tarihi ile biten yıla ili!kin toplam kapsamlı gelir! 170,000!PB!Eksi indirilebilir ilave amortisman (100.000 PB eksi 50.000 PB)! (50,000)!Artı 20X2 ve 20X3’e kadar vergiden indirilmeyen ara!tırma giderleri ! 4,000!Artı indirilebilir olmayan !üpheli alacak kar!ılı"ındaki de"i!im (20.000 PB eksi 15.000 PB)! 5,000!Eksi 20X1 yılında vergiden indirilebilir olan çalı!anlara sa"lanan ek faydalar (60.000 PB eksi50.000 PB) !(10,000)!Kullanılmamı! mali zararların dikkate alınmasından önceki vergiye tabi kâr tutarı! 119,000!#leri ta!ınan mali zarar tutarı! (9,000)!Vergi otoritelerine bildirilen vergiye tabi kâr ! 110,000!Belirsiz vergi pozisyonuna ili!kin düzeltme (30.000 PB ceza gideri $ vergi otoriteleritarafından indirime izin verilmeme olasılı"ı % 75) !!22,500!Düzeltilmi! vergiye tabi gelir! 132,500!Dönem vergi gideri (% 30 $ 132.500 PB düzeltilmi! vergiye tabi gelir)! 39,750!!IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)116

Modül 29 – Gelir Vergisi31 Mart 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ait dönem vergi giderine ilişkin olarak 31 Mart 20X2tarihi ile biten yılın kâr veya zararına yansıtılan düzeltme tutarı 2.250 PB’dir (42.000 PB eksi 39.750PB).Vergiye tabi kâr ile muhasebe kârı arasındaki mutabakat bu vaka çalışmasında vergiye tabi kârınbelirlenmesi amacıyla kullanılmıştır. Ancak, bu mutabakat IFRS for SMEs kapsamında gerekli değildir.Vergiye tabi kârın ve dönem vergi giderinin belirlenmesine ilişkin diğer yöntemler, vergiye tabi kârınmuhasebe kârından ayrı olarak belirlenmesi gibi yöntemlere eşit derecede uygundur. Mutabakat,vergi kurallarının IFRS for SMEs’deki muhasebeleştirme ile benzer olan en basit yöntemdir (yalnızcabirkaç durumda farklılık söz konusudur).(b)Döneme ilişkin ertelenmiş vergi varlığında meydana gelen hareket, 18.520 PB tutarlı bir giderdir(10.200 PB(c) + 8.320 PB(e)). Bu husus, ertelenmiş vergi borcunda meydana gelen 17.000 PB(32.000 PB(e) eksi 15.000 PB(c)) tutarındaki artışla ertelenmiş vergi varlığında meydana gelen 1.520PB (25.200 PB(c) eksi 23.680 PB(e)) tutarındaki azalışı kapsar. Böylece, 31 Mart 20X1 tarihi ile bitenraporlama dönemine ilişkin toplam gelir vergisi gideri 58.270 PB’dir (18.520 PB ertelenmiş vergi +39.750 PB(a) dönem vergisi).(c)31 Mart 20X0 tarihi itibariyle ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları aşağıdaki gibidir:Kalem- vergiye tabi kârı etkilemesi Defter Vergiye Geçici Ertelenmişbeklenen defter değerinin geri değeri esas fark vergikazanımı ya da ödenmesi değer (oran % 30)Makine - Evet 450.000 PB 400.000 PB 50.000 PB 15.000 PBtutarında EV borcuÇalışanlara sağlanan faydalar - Evet (60.000 PB) – 60.000 PB 18.000 PBtutarında EV VarlığıTicari alacaklar - Evet 235.000 PB 250.000 PB 15.000 PB 4.500 PBtutarında EV Varlığı20X0 yılına ait kullanılmamış mali zararlara ilişkin 2.700 PB (9.000 PB(d) × %30) tutarındakiertelenmiş vergi varlığı da dahil olmak üzere KOBİ A’nın 25.200 PB (2.700 PB + 18.000 PB + 4.500PB) tutarında ertelenmiş vergi varlığı ile 15.000 PB tutarında ertelenmiş vergi borcu bulunmaktadır.İşletme gelecekte vergiye tabi tutara neden olacak mevcut geçici farklara yeterli tutarda sahipolduğundan ve de ertelenmiş vergi varlığını gerçekleştirmek amacıyla gelecekte yeterli tutarda vergiyetabi kâr beklediğinden 25.000 PB tutarındaki ertelenmiş vergi varlığı karşısında değerleme karşılığıayrılmasına gerek yoktur.Ertelenmiş vergi varlığı ve de borcu, ertelenmiş vergi varlığına neden olan geçici farklar, ertelenmişvergi borcuna neden olan geçici farklardan önce iptal edildiği takdirde mahsup edilebilir. 10.200 PBtutarında net ertelenmiş vergi varlığının muhasebeleştirilmesi gerekir (25.200 PB eksi 15.000 PB).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)117

Modül 29 – Gelir Vergisi(d)31 Mart 20X0 tarihi ile biten yılda, KOBİ A’nın mali zararı 80.000 PB tutarındadır. Söz konusumali zararın önceki yıllara taşınması mümkün olmayan 9.000 PB tutarındaki kısmı 1 Nisan 20X0tarihi itibariyle kullanılmamıştır. Bu durum, 71.000 PB’nin (80.000 PB eksi 9.000 PB) 31 Mart 20W8ve 20W9 ile biten yıllara geri taşınabilmesi anlamına gelmektedir. KOBİ A’nın 21.300 PB (71.000PB× %30) tutarındaki vergi iadesini 31 Mart 20X0 tarihinde dönen varlık olarak muhasebeleştirmesigerekmektedir.(e)31 Mart 20X1 tarihindeki ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları aşağıdaki gibidir:Kalemin defter değerinin geri Defter Vergiye Geçici Ertelenmişkazanılmasının ya da değeri esas fark vergiödenmesinin gelecekte vergiye değer (oran % 32)tabi kârı etkilemesibekleniyor mu?Makine - Evet 400.000 PB 300.000 PB 100.000 PB 32.000 PB tutarındaEV borcuAraştırma maliyetleri - Evet – 4.000 PB 4.000 PB 1.280 PB tutarındaEV varlığıÇalışanlara sağlananfaydalar - Evet (50.000 PB) – 50.000 PB 16.000 PB tutarındaEV varlığıTicari alacaklar - Evet 280.000 PB 300.000 PB 20.000 PB 6.400 PB tutarındaEV varlığıKOBİ A’nın ertelenmiş vergi varlığı tutarı 23.680 PB (1.280 PB + 16.000 PB + 6.400 PB), ertelenmişvergi borcu tutarı ise 32.000 PB’dir.Ertelenmiş vergi varlığını gerçekleştirmek amacıyla gelecekte vergiye tabi tutara neden olacak mevcutgeçici farklar yeterli tutarda olduğundan işletmenin 23.680 PB tutarındaki ertelenmiş vergi varlığıkarşısında değerleme karşılığı ayırmasına gerek yoktur.Ertelenmiş vergi varlığı ve de borcu, ertelenmiş vergi varlığına neden olan geçici farklar ertelenmişvergi borcuna neden olan geçici farklardan önce iptal edildiği takdirde mahsup edilebilir. 8.320 PBtutarında net ertelenmiş vergi varlığının muhasebeleştirilmesi gerekir.(f)Eğer vergi oranı yüzde 30’da kalmış olsaydı, ertelenmiş vergi borcunun net tutarı 7.800 PB olacaktı(8.320(e)× 30 ÷ 32). Buna göre, ertelenmiş vergi giderinde meydana gelen 520 PB tutarındaki değişim (8.320PB eksi 7.800 PB) vergi oranının yüzde 30’dan yüzde 32’ye yükseltilmesinden kaynaklanmaktadır.Kalan 18.000 PB (18.520 PB eksi 520 PB) tutarındaki ertelenmiş vergi giderinin nedeni ise geçicifarkların oluşması ya da iptalidir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)118

Modül 29 – Gelir VergisiVaka çalışması 21 Ocak 20X5 tarihinde A işletmesi B işletmesinin hisselerinin tamamını 600.000 PB maliyet bedeli ileedinmiştir. Edinme tarihinde A işletmesinin B işletmesindeki yatırımının vergiye esas değeri 600.000PB’dir. Şerefiyenin defter değerinde meydana gelen indirimler vergisel amaçlı olarak indirilemez.Şerefiyenin maliyeti de B işletmesi elden çıkarıldığı takdirde indirilemez. A işletmesinin faaliyettebulunduğu mali çevredeki vergi oranı yüzde 30’dur. B işletmesinin faaliyette bulunduğu maliçevredeki vergi oranı ise yüzde 40’tır.Aşağıdaki tablo, A işletmesi tarafından elde edilen tanımlanabilir varlıkların ve varsayılan borçların(ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları dışında) gerçeğe uygun değerini, söz konusu varlık ve borçlarınB işletmesinin faaliyette bulunduğu mali çevredeki vergiye esas değerleri ve ortaya çıkan geçicifarklar ile birlikte düzenler:Elde etme tarihinde B işletmesinin faaliyette Geçici farklarkonsolide finansal tablolarda bulunduğu çevredekimuhasebeleştirilen tutarlar vergiye esas değeriPB PB PBMaddi duran varlıklar 270,000 155,000 115,000Ticari alacaklar 210,000 210,000–Stoklar 174,000 124,000 50,000Emeklilik fayda yükümlülükleri (30,000) – (30,000)Ticari borçlar (120,000) (120,000) –Ertelenmiş vergi hariç edinilentanımlanabilir varlıklar vevarsayılan borçların gerçeğe uygun değeri 504,000 369,000 135,000Bölüm AElde edilen ertelenmiş vergi borcu ile B işletmesinin edinilmesinden kaynaklanan şerefiyeyihesaplayınız.Bölüm B20X5 yılında B işletmesinin özkaynağı (işletme birleşmesi sonucunda yapılan gerçeğe uygun değereilişkin düzeltmeler dahil edildikten sonra) aşağıdaki şekilde değişmiştir:IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)119

Modül 29 – Gelir Vergisi1 Ocak 20X5 tarihinde 450.000 PB20X5 yılına ilişkin dağıtılmamış kâr tutarı (dönem kârı 70.000 PB)70.000 PB31 Aralık 20X5 tarihinde 520.000 PBA işletmesinin B işletmesindeki yatırımına ilişkin geçici farkla ilişkilendirilebilir 31 Aralık 20X5tarihli ertelenmiş vergi borcunun tutarını hesaplayınız (bazen “outside basis” geçici fark olarakda anılır).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)120

Modül 29 – Gelir VergisiVaka çalışması 2’nin cevabıBölüm AEmeklilik fayda yükümlülüklerinden kaynaklanan ertelenmiş vergi varlığı maddi duran varlıklardanve stoklardan kaynaklanan ertelenmiş vergi borçlarından mahsup edilir (netleştirmeye ilişkinhükümler için bakınız: Paragraf 29.29). Buna göre, 54.000 PB tutarındaki net ertelenmiş vergi borcu– hesaplama % 40 × 135.000 PB (maddi duran varlıklara dayanan 115.000 PB + stoklara dayanan50.000 PB eksi emeklilik fayda yükümlülüklerine dayanan 30.000 PB) B işletmesinin bireyselvarlıkları ve borçları üzerinden muhasebeleştirilecektir.B işletmenin faaliyette bulunduğu mali çevrede şerefiyenin maliyeti indirime konu olmaz. Sonuçolarak, B işletmesinin faaliyette bulunduğu çevrede şerefiyenin vergiye esas değeri sıfırdır.Ancak, Paragraf 29.16(b) şerefiyenin ilk muhasebeleştirilmesinde ertelenmiş vergi borcununmuhasebeleştirilmesini yasaklar.Böylece, elde etme işlemi ile ilgili olarak B işletmesinin defter değeri A işletmesinin konsolidefinansal tablolarında aşağıdaki şekilde hesaplanarak yer alır:PBErtelenmiş vergi hariç, elde edilen tanımlanabilir varlıklar ve varsayılanborçların gerçeğe uygun değeri504,000Ertelenmiş vergi borcu (54,000)Elde edilen tanımlanabilir varlıklar ve varsayılan borçların gerçeğe uygundeğeri450,000Şerefiye 150,000Defter tutarı 600,000Elde etme tarihinde A işletmesinin B işletmesindeki yatırımının A işletmesinin faaliyette bulunduğumali çevredeki vergiye esas değeri 600.000 PB olduğundan A işletmesinin faaliyette bulunduğu maliçevrede söz konusu yatırıma ilişkin geçici bir fark yoktur.Bölüm B31 Aralık 20X5 tarihinde A işletmesinin B işletmesindeki ilgili yatırımının defter değeri aşağıdakigibidir:IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)121

Modül 29 – Gelir VergisiB işletmesinin net varlıklarıŞerefiye (a)Defter değeri520.000 PB150.000 PB670.000 PB(a)Bu örnekte, şerefiyenin itfası göz ardı edilmiştir. Paragraf 19.23 uyarınca şerefiye itfa edilmelidir.A işletmesinin ilgili yatırımı ile ilgili geçici fark tutarı 70.000 PB’dir (670.000 PB defter değeri eksi600.000 PB vergiye esas değer). Bu tutar, edinim tarihinden itibaren biriken dağıtılmamış kârlarıntutarına eşittir.B işletmesi yabancı bir bağlı ortaklık olmadığı takdirde ve de A işletmesindeki yatırım esasen uzunsüreli olmadığı sürece A işletmesi 70.000 PB tutarındaki geçici farkı ertelenmiş vergi borcu olarakmuhasebeleştirir. Sonuç olarak birçok durumda, A işletmesi yatırımın konsolide finansal tablolarayansıtılan defter değeri ile söz konusu yatırımın vergiye esas değeri arasındaki fark nedeniyleoluşan geçici farka ilişkin 21.000 PB (70.000 PB × %30) tutarındaki ertelenmiş vergi borcunumuhasebeleştirir.Not: 21.000 PB tutarındaki ertelenmiş vergi borcu bağlı ortaklığa ilişkin bireysel varlıklar ve borçlarüzerinden muhasebeleştirilen ertelenmiş vergiye ek olarak muhasebeleştirilir (B işletmesinin stoklarıve maddi duran varlıkları üzerinden muhasebeleştirilen 54.000 PB tutarındaki ertelenmiş vergiborcunda meydana gelen değişiklikler ile B işletmesinin emeklilik fayda yükümlülükleri üzerindenertelenmiş vergi varlığında muhasebeleştirilen değişiklikler).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)122

Modül 29 – Gelir VergisiVaka çalışması 31 Şubat 20X1 tarihinden önce, Grup A, ana ortaklık ile birkaç yıl önce ana ortaklık tarafından kurulanve ana ortaklığında bütünü ile sahibi olduğu bir bağlı ortaklıktan (A Bağlı Ortaklığı) oluşmaktaydı. 1Şubat 20X1 tarihinden geçerli olmak üzere, Grup A bünyesine, B Bağlı Ortaklığı da dahil olmuştur(bakınız: aşağıdaki İşletme birleşmesine ilişkin bilgi). Bütün işletmelerin faaliyet gösterdiklerimali çevre aynıdır. Bütün işletmelerin raporlama dönemi 31 Aralık’ta sona ermektedir. İşletmelerinfaaliyette bulunduğu çevredeki raporlama dönemi de 31 Aralık tarihinde sona ermektedir. Grubunfaaliyette bulunduğu çevrede izin verildiğinden Grup A konsolide vergi iadesi doldurmakta vekonsolide vergiye tabi kârlar üzerinden vergilendirilmektedir.Mali zararlarVergi kanunu mali zararların iki yıl geri taşınmasına ve söz konusu zararların önceki yıllara ilişkinvergiye tabi kârlardan mahsup edilmesine izin verir. Ayrıca vergi kanunu, geri taşınması mümkünolmayan mali zararların dört yıl süre ileri taşınmasına da izin vermektedir. Sermaye kayıpları yalnızcasermaye kazançları ile mahsup edilebilir. Sermaye kazancı/kaybı bir sermaye kaleminin (örneğinmaddi duran varlıklar ve yatırımlar) satışından kaynaklanan kazançtır/kayıptır.31 Aralık 20X0 tarihinde, Grup A’nın son üç yılda zarar etmesinden dolayı (söz konusu zararların40.000 PB tutarındaki kısmı sermaye kayıplarıdır) Grubun geriye taşınması mümkün olmayankullanılmamış mali zararları tutarı 110.000 PB’dir. 31 Aralık 20X0 tarihinde Grup A mali zararlardankaynaklanan ertelenmiş vergi varlığı karşısında bir değerleme karşılığı muhasebeleştirmiştir.Değerleme karşılığı, ertelenmiş vergi varlığının 8.000 PB tutarındaki sermaye kazancı ile ilişkilideğildir. Değerleme karşılığı, öngörülebilir gelecekte ana ortaklığın ve onun bağlı ortaklığının kârelde etmesi beklenmediğinden oluşturulmuştur. Ancak, 8.000 PB tutarındaki sermaye kaybının,bağlı ortaklığın elinde bulunan gayrimenkullerden birini satması durumunda mahsup edilmesibeklenmektedir. Vergi otoriteleri bir grup işletmesinin zararlarının bir diğer grup işletmesinin kârlarıile mahsup edilmesine izin vermektedir.Vergi oranlarıGrup A’nın faaliyette bulunduğu çevrede, gelir vergisi oranları uzun yıllar değişmemiştir. Standartgelir vergisi oranı yüzde 40’tır. Ancak, yüzde 20’lik bir vergi oranı her türlü sermaye kazancına(sermaye kazançları vergisi) uygulanmaktadır.İşletme birleşmesi1 Şubat 20X1 tarihinde, ana ortaklık kendisi ile aynı mali çevrede faaliyet gösteren bir başkaişletmenin (B Bağlı Ortaklığı) hisselerinin tamamını 400.000 PB maliyet bedeli ile elde etmiştir.Edinme tarihinde ana ortaklığın B Bağlı Ortaklığındaki yatırımının vergiye esas değeri 400.000PB’dir. Şerefiyenin defter değerinde meydana gelen indirimler, vergisel amaçlı olarak indirilebilirdeğildir. Şerefiyenin maliyeti, ana ortaklığın ilgili işletmeyi elden çıkarması durumunda indirilebilirolmayacaktır.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)123

Modül 29 – Gelir VergisiAşağıdaki tablo, ana ortaklık tarafından 1 Şubat 20X1 tarihinde elde edilen B işletmesinintanımlanabilir varlıklarının ve borçlarının (ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları hariç) gerçeğe uygundeğerini, söz konusu varlık ve borçların vergiye esas değerleri ve ortaya çıkan geçici farklar ile birliktedüzenler:Elde etme tarihinde Vergiye esas değer Geçici farklarkonsolide finansal tablolarayansıtılan tutarlarPB PB PBMaddi duran varlıklar 170.000 55.000 115.000Ticari alacaklar 100.000 100.000 –Stoklar 74.000 44.000 30.000Ticari borçlar (110.000) (110.000) –Ertelenmiş vergi hariç,tanımlanabilir varlık ve borçlarıngerçeğe uygun değeri 234.000 89.000 145.0001 Şubat 20X1 ile 31 Aralık 20X1 tarihleri arasında B Bağlı Ortaklığının konsolide finansal tablolarınayansıtılan (konsolidasyona yönelik gerekli düzeltmeler; örneğin B Bağlı Ortaklığının temettü ödemesigibi grup içi işlemlerin eliminasyonu yapıldıktan sonra) kâr tutarı 100.000 PB’dir (100.000 PB, BBağlı Ortaklığının ertelenmiş vergi borcunda meydana gelen değişimlerin etkisi ile şerefiyenin itfaedilmesi hususunu kapsar). 15 Aralık 20X1 tarihinde, B Bağlı Ortaklığı ana ortaklığına Ocak 20X2tarihinde 16.400 PB tutarında temettü ödeyeceğini ilan etmiştir. Stopaj, temettü tutarı üzerinden anaortaklığa yüzde 20 oranında yansıtılır. Ana ortaklık temettüyü aldığında ayrıca vergilendirmeye tabiolmaz.Yıl sonunda, B Bağlı Ortaklığına ait varlıklar ve borçlar (ertelenmiş vergi borcu ve şerefiye hariç)aşağıdaki gibidir (işletmeler arası bakiyelerin kaldırılması gibi konsolidasyon için düzeltilmiş olarak):Konsolide finansal tablolara Vergiye esas değer Geçici farklar31 Aralık 20X1 tarihindeyansıtılan tutarlarPB PB PBMaddi duran varlıklar 150,000 55,000 95,000Ticari alacaklar 120.000 120.000 –Stoklar 85.000 85.000 –Nakit 80.000 80.000 –Ticari borçlar ve diğer borçlar (115.000) (115.000) –Ertelenmiş vergi ve şerefiye hariçvarlıklar ve borçlar 320.000 225.000 95.000IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)124

Modül 29 – Gelir VergisiB Bağlı Ortaklığının raporlama dönemi 31 Aralık tarihinde sona ermektedir. 1 Ocak ve 31 Aralık20X1 tarihlerinde B Bağlı Ortaklığına ait bütün maddi duran varlıkların faydalı ömürlerinin sonunakadar kullanıldığını ve B Bağlı Ortaklığına ait bütün stok kalemlerinin işletme faaliyetleri kapsamındagünlük olarak satıldığını varsayınız. Şerefiye, 31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemisonunda tam yıl olarak itfa edilmek üzere 10 yıl boyunca itfa edilir.Müştereken kontrol edilen işletmeAna ortaklığın, beş yıl önce satın alınan bir yabancı müştereken kontrol edilen işletmede (MKEİ)yatırımı bulunmaktadır. Müştereken kontrol edilen işletmenin faaliyette bulunduğu mali çevre anaortaklığınkinden farklıdır. 31 Aralık 20X1 tarihinde, MKEİ’nin konsolide finansal tablolara yansıtılandefter değeri 60.000 PB’dir (özkaynak yöntemi kullanılarak ölçülmüştür). Yatırımın vergiye esasdeğeri ise 40.000 PB’dir. Müştereken kontrol edilen işletmedeki yatırım, esasen uzun sürelidir vegeçici farkların öngörülebilir gelecekte iptal edileceğine ilişkin herhangi bir kanıt yoktur.Kullanılmamış mali zararlar1 Ocak 20X1 tarihinde mevcut olan 110.000 PB tutarındaki kullanılmamış mali zararların sermayedışı kayıplara ilişkin 70.000 PB tutarındaki kısmı, edinme tarihi ile 31 Aralık 20X1 arasında BBağlı Ortaklığının kârlarından düşülebilir. Grup işletmelerinin hiçbiri bu dönemde sermaye kazancısağlamadığından sermaye kayıpları kullanılamaz.A Bağlı Ortaklığı sermaye kayıplarının 10.000 PB tutarındaki kısmının kullanılmasına izin verecekbir gayrimenkulü 20X2 yılında satmayı beklemektedir (20X0 yılı sonunda 8.000 PB’nin kullanılmasıbeklenmektedir). Kalan 30.000 PB’nin kullanılmamış olarak zaman aşımına uğraması muhtemeldir.Diğer varsayımlarSatış ve kullanım üzerinden vergi indirimlerinin her zaman eşit olduğunu varsayınız. Ayrıca;kullanılmamış mali zararlar, müştereken kontrol edilen işletme, ana ortaklığın B Bağlı Ortaklığındakiyatırımı ile B Bağlı Ortaklığına ait şerefiye, maddi duran varlıklar ve stoklar dışında, ertelenmişverginin muhasebeleştirilmesini ve ölçümünü etkileyecek başka varlıklar, borçlar ve diğer kalemlerinolmadığını varsayınız.Bölüm AElde edilen ertelenmiş vergi borcu ile B Bağlı Ortaklığının elde edilmesi ile oluşan şerefiyeyihesaplayınız.Bölüm BB Bağlı Ortaklığının kendi varlıkları ve borçları ile ilgili olarak Bölüm A’da belirlenenertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarında 1 Şubat 20X1 ile 31 Aralık 20X1 tarihleri arasındameydana gelen değişiklikleri göstermek amacıyla yevmiye kayıtlarını hazırlayınız.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)125

Modül 29 – Gelir VergisiBölüm CB Bağlı Ortaklığının edinilmesi ile oluşan ve Bölüm A’da belirlenen şerefiye ile ilgili olarak1 Şubat 20X1 ile 31 Aralık 20X1 tarihleri arasında meydana gelen değişiklikleri göstermekamacıyla yevmiye kayıtlarını hazırlayınız.Bölüm DB Bağlı Ortaklığından ana ortaklığa ödenen temettüyü kayıt etmek için gereken yevmiyekayıtlarını hazırlayınız. B Bağlı Ortaklığının bireysel finansal tabloları ile Grup A’nın konsolidefinansal tablolarına ilişkin kayıtları dikkate alınız.Bölüm EErtelenmiş vergi varlığı ile değerleme karşılığının 1 Ocak 20X1 ve 31 Aralık 20X1 tarihlerineilişkin tutarları ile dönem içi hareketini göstermek amacıyla yevmiye kayıtlarını hazırlayınız.Bölüm FB Bağlı Ortaklığının aktarılmamış kazancına ilişkin geçici farkların ertelenmiş vergiye olanetkisini muhasebeleştirmek amacıyla yevmiye kayıtlarını hazırlayınız.Bölüm GYabancı müştereken kontrol edilen işletmenin aktarılmamış kazancına ilişkin geçici farklarınertelenmiş vergiye olan etkisini muhasebeleştirmek amacıyla yevmiye kayıtlarını hazırlayınız.Bölüm H31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin ertelenmiş vergi gideri/avantajı ile 31Aralık 20X1 tarihindeki ertelenmiş vergi varlığını/borcunu hesaplayınız.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)126

Modül 29 – Gelir VergisiVaka çalışması 3’ün cevabıBölüm AB Bağlı Ortaklığının varlıklarının ve borçlarının bir parçası olarak elde edilen ertelenmiş vergi borcututarı 58.000 PB(a)’dir.İşletmenin faaliyette bulunduğu mali çevrede şerefiyenin maliyeti indirim konusu olamaz.Sonuç olarak, şerefiyenin vergiye esas değeri sıfırdır. Ancak, Paragraf 29.16(b) şerefiyenin ilkmuhasebeleştirilmesinde ertelenmiş vergi borcunun muhasebeleştirilmesini yasaklamaktadır.Böylece, edinme tarihinde, Grup A’nın konsolide finansal tablolarına yansıtılan B Bağlı Ortaklığınındefter değeri aşağıdaki gibi hesaplanır:Ertelenmiş vergi hariç, elde edilen tanımlanabilir varlıkların ve varsayılanborçların gerçeğe uygun değeriPB234.000Ertelenmiş vergi borcu (58.000)Elde edilen tanımlanabilir varlıkların ve varsayılan borçların gerçeğe uygundeğeriŞerefiye (400.000 PB ödenen tutar eksi 176.000 PB elde edilmiş tanımlanabilirnet varlıklar)176.000224.000Gruba ilişkin defter değeri 400.000Yatırımın, 1 Şubat 20X1 tarihinde, 400.000 PB tutarındaki defter değeri üzerinden satılmışolması durumunda vergiye tabi gelirden eşit tutarda vergiye tabi gelir ve tutarlar indirim konusuolduğundan (bunun etkisi sıfırdır) ertelenmiş vergi ana ortaklığın B Bağlı Ortaklığındaki yatırımındankaynaklanmaz. Bunun içindir ki ana ortaklığın B Bağlı Ortaklığındaki yatırımının bu tarihteki vergiyeesas değeri (satış üzerinden mevcut indirimler) 400.000 PB’dir.Bölüm BB Bağlı Ortaklığının varlıkları ve borçları üzerinden 31 Aralık 20X1 tarihinde muhasebeleştirilenertelenmiş vergi borcu 38.000 PB(b)’dir. 1 Şubat 20X1 ile 31 Aralık 20X1 tarihleri arasında ertelenmişvergi borcunda meydana gelen hareket aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilir.Ertelenmiş vergi borcu20.000 PBKâr veya zarar – gelir vergisi (ertelenmiş vergi)20.000 PB31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin ertelenmiş vergi borcunda meydana gelenazalmanın muhasebeleştirilmesi.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)127

Modül 29 – Gelir VergisiBölüm CŞerefiyenin vergiye esas değeri sıfırdır. Şerefiyenin defter değeri, bir yıllık itfa payı nedeniyle201.600 PB(c)’ye düşürülmüştür. Sonuç olarak, geçici farkın şu andaki değeri 201.600 PB’dir.Ancak, ertelenmiş vergi borcunun şerefiyenin ilk muhasebeleştirilmesinden kaynaklanmasınedeniyle ertelenmiş vergi borcuna yansıtılmayan sonraki indirimlerinde şerefiyenin ilkmuhasebeleştirilmesinden kaynaklandığı dikkate alındığından söz konusu indirimler ertelenmiş vergiborcuna yansıtılmazlar. Sonuç olarak, şerefiye için ertelenmiş vergi borcu muhasebeleştirilmez. İtfapayları aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilir:İtfa payı22.400 PB (c)Şerefiye – birikmiş itfa payları22.400 PB31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin şerefiyenin itfa payının muhasebeleştirilmesi.Bölüm DB Bağlı Ortaklığı, 15 Aralık 20X1 tarihinde ilan edilen temettü tutarını 31 Aralık 20X1 tarihi ile bitenraporlama dönemine ilişkin olarak kendi finansal tablolarına yansıtmak amacıyla aşağıdaki yevmiyekayıtlarını yapacaktır:Dağıtılmamış kârlar – ödenen temettü16.400 PBBorç (ana ortaklığa ödenen tutar)Borç (vergi otoritesine ödenen tutar)13.120 PB (d)3.280 PB (d)Temettü dağıtımının muhasebeleştirilmesi.B Bağlı Ortaklığı, vergi otoritelerine ödenmesi gereken kesinti tutarı ile ana ortaklığa ödenecek nettemettü tutarını borç olarak muhasebeleştirir. Vergi otoritelerine yapılacak olan ödeme, konsolide gruptarafından ödenecek olan gelir vergisidir. B Bağlı Ortaklığının finansal tablolarında, 16.400 PB’liktutarın tümü ana ortaklığa ödenen temettü tutarı olarak dikkate alınır.Konsolidasyonda yukarıdaki yevmiye kayıtları iptal edilir ve söz konusu kayıtların yerini, ödenecekstopajın aslında konsolide grup tarafından ödenecek gelir vergisi olduğunu gösteren aşağıdaki kayıtlaralır. Vergi, B Bağlı Ortaklığı tarafından vergi otoritesinin menfaati açısından etkin bir şekilde toplanır.Gelir vergisi – dönem vergisi3.280 PBÖdenecek dönem vergisi (vergi otoritesine ödenecek tutar)3.280 PBGelir vergisi borcunun muhasebeleştirilmesi.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)128

Modül 29 – Gelir VergisiBölüm E31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin yevmiye kaydı aşağıdadır:Değerleme karşılığı28.400 PB (e)Ertelenmiş vergi varlığıGelir vergisi gideri – ertelenmiş vergi avantajı28.000 PB (e)400 PB (e)31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin değerleme karşılığının muhasebeleştirilmesi.31 Aralık 20X0 tarihinde Grup A, 110.000 PB tutarındaki kullanılmamış zararları için 36.000 PB(e)tutarında (ertelenmiş vergi varlığın karşısında muhasebeleştirilen değerleme karşılığı tutarı olan34.400 PB(e) ile) ertelenmiş vergi varlığını muhasebeleştirmiştir. Bu durumda, ertelenmiş vergivarlığının net tutarı 1.600 PB’dir. 31 Aralık 20X0 tarihinde, B Bağlı Ortaklığının kârlarının zararlariçin kullanılması olasılığı dikkate alınamayabilir çünkü B Bağlı Ortaklığı henüz elde edilmemiştir.Buna yalnızca 1 Şubat 20X1 tarihinde izin verilebilir böylece bu durum 1 Şubat 20X1 tarihindensonraki ilk raporlama tarihinde değerleme karşılığında meydana gelen indirim olarak yansıtılacaktır.31 Aralık 20X1 tarihinde, Grup A’nın kullanılmamış zararlarının tutarı 40.000 PB’dir. Ertelenmişvergi varlığının tutarı ise, söz konusu tutardan düşülen 6.000 PB(e) tutarındaki değerleme karşılığı ilebirlikte 8.000 PB(e) ’dir. Bu durumda, ertelenmiş vergi varlığının net tutarı 2.000 PB’dir.Bölüm F31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin olarak konsolide finansal tablolarayansıtılan kayıtlar aşağıdaki gibidir:Gelir vergisi – ertelenmiş vergi16.720 PB (f)Ertelenmiş vergi borcu16.720 PB (f)31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin olarak ertelenmiş vergi borcunda meydanagelen artışın muhasebeleştirilmesi.Bağlı ortaklığın defter değerinin satış yolu ile ya da temettü gelirinin alınması ile geri kazanılmasıvergiye tabi kârı etkilemez. Sonuç olarak, ertelenmiş vergi muhasebeleştirilir. Ana ortaklığın B BağlıOrtaklığındaki ilgili yatırımı ile ilgili geçici fark tutarı 83.600 PB(f)’dir. Bu tutar, elde etme tarihindenitibaren birikimli dağıtılmamış kâra eşittir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)129

Modül 29 – Gelir VergisiNot: 16.720 PB tutarındaki ertelenmiş vergi borcu, B Bağlı Ortaklığının bireysel varlıkları veborçları üzerinden muhasebeleştirilen 38.000 PB tutarındaki ertelenmiş vergi borcuna ek olarakmuhasebeleştirilir.Bölüm GMKEİ’nin defter değerinin satış yolu ile ya da temettü gelirinin kazanılması ile geri kazanımı vergiyetabi kârı etkiler. Grup A, Paragraf 29.16(a) uyarınca 20.000 PB(g) tutarındaki geçici fark içinertelenmiş vergi borcu muhasebeleştirmemelidir. Bunun nedeni ise, yabancı MKEİ’deki söz konusuyatırımın esasen uzun süreli olmasıdır ve geçici farkın öngörülebilir bir gelecekte iptal edilmesikonusunda belirsizlik devam etmektedir.Muafiyetin 1 Ocak 20X1 tarihinde de karşılandığı varsayıldığında, döneme ilişkin ertelenmişvergi kaydının muhasebeleştirilmesi söz konusu değildir. Eğer bu muafiyet 1 Ocak 20X1 tarihindekarşılanmamış olsa idi, söz konusu tarihte MKEİ’nin aktartılmamış kazançları ile ilgili her türlüertelenmiş vergi varlığının/borcunun 20X1 tarihinde finansal durum tablosu dışı bırakılması gerekirdi.Bölüm H (özet)Ertelenmiş vergi varlıkları ve borçlarındaki hareket aşağıdaki şekilde özetlenebilir:Ertelenmiş vergi borcu (B Bağlı Ortaklığına ait MDV ve Stoklar)Değerleme karşılığı (kullanılmamış zararlar)20.000 PB28.400 PBErtelenmiş vergi borcu (bağlı ortaklık yatırımı)Ertelenmiş vergi varlığı (kullanılmamış zararlar)Gelir vergisi gideri – ertelenmiş vergi avantajı16.720 PB28.000 PB3.680 PB (h)31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin ertelenmiş vergi borcunda meydana gelenhareketin muhasebeleştirilmesi.Ertelenmiş vergi ile ilgili olarak 31 Aralık 20X1 tarihi ile biten raporlama dönemine ilişkin gelirvergisi gideri 3.680 PB tutarındaki bir vergi avantajıdır.Grup A 2.000 PB tutarındaki ertelenmiş vergi varlığını muhasebeleştirmelidir. Ertelenmiş vergivarlığı 31 Aralık 20X1 tarihinde var olan ertelenmiş vergi borçlarından düşülemez. Bunun nedeniise söz konusu ertelenmiş vergi varlığının sermaye kayıpları ile ilgili olmasıdır. Grup tarafındanmuhasebeleştirilen toplam ertelenmiş vergi varlığı borcu 54.720 PB (i) ’dir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)130

Modül 29 – Gelir VergisiAşağıdaki hesaplamalar ve açıklayıcı notlar bu vaka çalışmasına ilişkin cevabın bir parçasınıoluşturmaz.(a)(b)(c)(d)(e)Ertelenmiş vergi borcu = 58.000 PB ((115.000 PB × %40) + (30.000 PB × %40)). Aynı indirimler,satışta olduğu gibi kullanımda da geçerlidir. Sonuç olarak, Paragraf 29.20 uyarınca, maddiduran varlıklar üzerinden oluşan geçici fark için kullanım oranının, stoklar üzerinden oluşangeçici fark için ise satış oranının kullanılması uygundur. Stoğun satışı üzerinden elde edilenkazanç sermaye kazancı olmadığından her ikisi içinde oran yüzde 40’tır.Ertelenmiş vergi borcu = 38.000 PB (95.000 PB × %40) Aynı indirimler, satışta olduğugibi kullanımda da geçerlidir. Sonuç olarak, Paragraf 29.20 uyarınca, maddi duran varlıklarüzerinden oluşan geçici fark için vergi oranının yüzde 40 olarak kullanılması uygundur.Bir yıllık itfadan sonra 31 Aralık 20X1 tarihinde şerefiyenin defter değeri 201.600 PB’dir(224.000 PB × 9 ÷ 10). Bir yıllık itfa tutarı 22.400 PB’dir (224.000 PB × 1 ÷ 10).B Bağlı Ortaklığı, vergi otoritelerine 3.280 PB (16.400 PB × %20) olarak ödenmek üzere kesilentutar ile ana ortaklığa 13.120 PB (16.400 PB eksi 3.280 PB) olarak ödenecek net temettütutarını finansal borç olarak muhasebeleştirir.31 Aralık 20X0 tarihinde Grup A’nın ertelenmiş vergi varlığı, söz konusu tutar karşısındamuhasebeleştirilen 34.400 PB ( (70.000 PB × %40) + (32.000 PB × %20)) tutarındakideğerleme karşılığı ile birlikte 36.000 PB tutarındadır ((70.000 PB × %40) + (40.000 PB × %20)). Bu durumda, ertelenmiş vergi varlığının net tutarı 1.600 PB’dir (36.000 PB eksi 34.400 PB).31 Aralık 20X1 tarihinde Grup A’nın ertelenmiş vergi varlığı, söz konusu tutar karşısındamuhasebeleştirilen 6.000 PB (30.000 PB × %20) tutarındaki değerleme karşılığı ile birlikte 8.000PB tutarındadır (40.000 PB × %20). Bu durumda, ertelenmiş vergi varlığının net tutarı 2.000PB’dir (8.000 PB eksi 6.000 PB).Dönem içinde ertelenmiş vergi varlığında meydana gelen azalış = 28.000 PB (36.000 PB eksi8.000 PB)Değerleme karşılığında meydana gelen azalış = 28.400 PB (34.400 PB eksi 6.000 PB)Ertelenmiş vergi avantajı = 400 PB (28.400 PB eksi 28.000 PB).(f)B Bağlı Ortaklığının 31 Aralık 20X1 tarihindeki defter değeri 483.600 PB’dir (400.000 PB maliyetbedeli + 100.000 PB kâr eksi 16.400 PB temettü). Geçici fark tutarı 83.600 PB’dir (483.600 PBeksi 400.000 PB). Grup, yatırımın konsolide finansal tablolardaki defter değeri ile vergiye esasdeğeri arasındaki fark nedeniyle oluşan geçici fark için 16.720 PB tutarında (83.600 PB × %20)ertelenmiş vergi borcunu muhasebeleştirecektir.IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)131

Modül 29 – Gelir VergisiPBŞerefiye201.600 (c)Maddi duran varlıklar 150.000Ticari alacaklar 120.000Stoklar 85.000Nakit 80.000Ticari borçlar (115.000)Ertelenmiş vergi borcu(38.000) (b)31 Aralık 20X1 tarihindeki defter değeri 483.00031 Aralık 20X0 tarihindeki defter değeri 400.000Birikimli dağıtılmamış kârlar 83.000(g)(h)(i)MKEİ’deki yatırıma ilişkin geçici fark 20.000 PB tutarındadır (yatırımın 40.000 PB olan vergiyeesas değeri ile 60.000 PB olan defter değeri arasındaki fark).Ertelenmiş vergi avantajı = 3.680 PB (20.000 PB Bölüm B + 400 PB Bölüm E eksi 16.720 PBBölüm F).Ertelenmiş vergi borcu = 54.720 PB (38.000 PB Bölüm B + 16.720 PB Bölüm F).IASC Foundation: Training Material for the IFRS ® for SMEs (version 2010-10)132