Belediyecilik Terimleri - Yerel Siyaset

Aplikasyon Belgesi: Sayısal hale getirilen kadastral parsel üzerine, Belediyesitarafından verilen imar durumuna göre vaziyet planı’nın koordinatlandırılarak hazırlananbelgedir.Arasöz: Su Tankı.Arazi: Belirli bir ekonomik değer ihtiva eden, üç boyutlu yaşamsal kullanımadoğrudan ya da dolaylı yönden araç edilen yeryüzü parçası.Arka bahçe mesafesi: Bina arka cephesinin parsel arka cephesine en yakınuzaklığıdır.Arsa: Şekil ve büyüklük bakımından öngörülen imar amacı için bölünmüş, gerekliyol ağı yapılıp, su, elektrik, telefon kanalizasyon vb. gerekli teknik altyapı gereksinimigiderilmiş imar parseli. Bu özellikleri içeren bir imar adası, parsellenmese dahi arsasayılır (olgun imar toprağı).Arsa payı: Kat mülkiyetinde arsanın, kanunda belirtilen esasa göre bağımsızbölümlere ayrılan ortak mülkiyet payı.Asma kat: Binaların, iç yüksekliği en az 5.50 m. olan, zemin katında düzenlenen veait olduğu bağımsız bölümü tamamlayan ve bu bölümden bağlantı sağlayan kattır. Asmakatlar, iç yüksekliği 2.40 m. den az olmamak, yola bakan cephe veya cephelere 3.00 m.den fazla yaklaşmamak üzere yapılabilirler.Arşiv: Geçmiş ile yaşanan çağ arasında bağlantı kurulan, gerçek veya tüzel kişilerinfaaliyetleri sonucu oluşturdukları ya da sonradan kazandıkları hukuki, sosyal, idari değerifade eden her türlü belge ve bilgilerin toplandığı yer.Artçı Deprem: Bir büyük depremin ardından gelen daha küçük depremler.Arz Etmek: Sunmak, hürmet etmek, bildiri, deklârasyon.Asfalt: Katran, Bitüm.Asfalt Atığı: Yol, havaalanı pisti ve benzeri yapıların tamiratı, tadilatı, yenilenmesive yıkımı sırasında ortaya çıkan ve bünyesinde asfalt, zift, doğal polimer ve benzerimalzeme bulunan atıklar.Asgari Ücret: İşçilere normal çalışma günü karşılığında ödenen, işçinin en azdüzeyde yiyecek, yakacak, barınma, giyim, sağlık, aydınlatma, ulaşım, kültür ve eğlenceihtiyaçlarının cari fiyatlar üzerinden karşılamaya yeterli miktarda olan ücrettir.Asit Yağmuru: Esas olarak sanayi tesislerinden, konutların ısıtılmasından veotomobillerden kaynaklanan, sülfür ve azot oksitleri içeren su buharı emisyonlarının yolaçtığı asit çökelmesi.Askeri Yasak Bölge: Yurt savunması bakımından hayati önem taşıyan askeri tesisve bölgelerin çevresinde Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenen sınırlar içerisinde kalanbölgedir. Askeri yasak bölgeler 1 inci ve 2 inci askeri yasak bölgeler olmak üzere ikiyeayrılır. 1 inci derece askeri yasak bölgeler; içerisindeki taşınmaz mallar kamulaştırılır. 2inci derecedeki askeri yasak bölgelerde yabancı uyruklu kimseler taşınmaz edinemezler,edinmişlerse tasfiye edilir. Yabancılar izin almadan bu bölgede taşınmaz kiralayamazlar.5

Bu hükümlere aykırı hareket edenler cezalandırılır. Yetkili komutanlıkça izin verilmeyenher türlü inşaat durdurulur.Asma Kat: Binaların, iç yüksekliği en az 5.50 m. olan, zemin katında düzenlenenve ait olduğu bağımsız bölümü tamamlayan ve bu bölümden bağlantı sağlayan kattır.Asma katlar, iç yüksekliği 2.40 m. den az olmamak, yola bakan cephe veya cephelere3.00 m. den fazla yaklaşmamak üzere yapılabilirler.Astronomik: Azami, Geniş, Fazla, Çok.Astronomik Değerler: Astronomik enlem, astronomik boylam ve astronomikazimut değerleri.Atamaya yetkili amir: Gerekli koşulların varlığı durumunda bir personeli işe almayetkisine sahip, örgütün üst yöneticisi.Atık: Herhangi bir faaliyet sonunda çevreye atılan veya bırakılan zararlı maddeler.Atık Su: Konutların pis su ve lağım sularından, endüstriyel sıvı atıklardan ve selsularından kaynaklanan sıvı atık.Atık Su Yönetimi: İnsan sağlığını ve çevreyi korumak amacıyla, atık suyunizlenmesi, işlenmesi ve tasfiyesiyle ilgili sistemler geliştirilmesi ve uygulanması.Atık Yönetimi: Hafriyat toprağı ile inşaat / yıkıntı atıklarının kaynağında ayrılaraktoplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, tekrar kullanılması, geri kazanılması vedepolanması işlemleri.Atlas Yöntemi: Ülkelerin milli gelirleri dolara çevrilirken, cari yılın döviz kuru ileönceki yılın döviz kurlarının ortalamasının alınmasıdır.Avan Proje: Tatbikat projelerinin yapılmasına esas teşkil eden 1 /200, 1 /100 veyadaha büyük ölçeklerde, yürürlükte bulunan plan ve yönetmeliklere göre düzenlenenprojedirAvans: 1) Alacaktan bir kısmının vaktinden önce ödenmesi. 2) Bir iş veya hizmetinyerine getirilmesi için iş veya hizmetin yapılmasından önce verilen para, öndelik.Avrupa Kentsel Şartı: Avrupa'yı kapsayan; halk ve yerel yönetimlere yönelik olanbu konsept, yerleşimlerdeki yaşamın daha da iyileştirilmesini amaçlayan ve dört temelkonuya ağırlık veren bir metindir.Bu dört temel konu şunlardır:*Fiziki kentsel çevrenin iyileştirilmesi;*Mevcut konut stokunun iyileştirilmesi;*Yerleşmelerde sosyal ve kültürel olanakların yaratılması;*Toplumsal kalkınma ve halk katılımının özendirilmesi;Aykome: Alt Yapı Koordinasyon MerkeziAylık Katsayı : Memurlar ve diğer kamu görevlileri ile sözleşmeli personelin malîhakları ile sosyal yardımların belirlenmesinde esas alınan gösterge rakamlarının parasaltutarlara çevrilmesinde uygulanacak sayı.6

Aynî: mala ilişkin; eşyaya bağlı; malın mülkiyeti ile ilgili; herkese karşı ilerisürülebilenAyni haklar: Eşya üzerinde doğrudan doğruya mutlak egemenlik yetkisi veren veherkese karşı ileri sürülebilen haklar.Ayni Sermaye Taahhüdü : Bir taşınmaz malın mülkiyetinin veya ayni bir hakkın,yeni kurulmakta olan veya önceden kurulmuş bulunan bir şirkete ortak olmak amacıyladevredilmesi işlemi.Aynî Yardım : Mal veya eşya olarak yapılan her türlü yardım.Ayniyat : Kullanılmaya veya harcanmaya elverişli olup taşınabilen ve para edenşeyler.Ayniyat Tesellüm Makbuzu : Kurumca bastırılarak Alındı Kayıt Defterinekaydedilen, cilt, seri ve müteselsil sıra numaralı , malın teslim alındığını gösterenmakbuz.Ayrık nizam: Hiç bir yanından komşu binalara bitişik olmayan yapı nizamıdır.Azami bina alanı: Parsel içerisinde bina yapılması mümkün olan alandır.Azl : Bir şeyi yerinden almak, işinden ayırmak, makamından ayırmak, görevdenalmak.Bağımsız bölüm: Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre, ana gayrimenkulun ayrı ayrı vebaşlı başına kullanılmaya müsait bağımsız mülkiyete konu olabilen bölümleri.Bakıma Muhtaç : Kişinin, bedensel hareket edebilirliğinde otaya çıkanfonksiyonel kısıtlamalar ve engeller (felç; kişinin iç organlarında veya duyumorganlarında genel veya kısmî fonksiyonsuzluk; hafıza veya oryantasyon bozukluğu; akılhastalığı vb.) sonucunda gerek beden temizliğinde, gerek beslenmede, gerekse evidaresinde başkalarının değişik sıklık ve yoğunlukla ve/fakat düzenli bakımına ihtiyaçduyma hali.Bakıma Muhtaç İnsan : Günlük hayatta her zaman yapılması gereken bazı basitbedenî hareketlerin yerine getirilmesinde (giyinme, yeme içme, beden temizliği, tuvaletihtiyacını giderme, alış veriş vb.) başkalarının fizikî yardımına ve desteğine sürekli olarakihtiyaç duyan aciz insan.Bakıma Muhtaç Özürlü : Ağır bir yaralanma, sakatlanma, doğuştan gelen veyadaha sonra ortaya çıkan herhangi bir özürlülükten dolayı, başkalarının bakımına, kısmenveya bütünüyle sürekli olarak ihtiyaç duyan insan.Bakıma Muhtaç Yaşlı : İleri yaşlılık sebebiyle bakıma muhtaç hâle gelmiş insan.Bakıma Muhtaçlık Derecesi : Değişik derecelerde başkalarının fizikî desteğineihtiyaç duyma durumudur.Bakiye : Bir alacaktan geriye kalan miktar.Balanced Scorecard : Dengeli sonuç kartı – kurum karnesi. Yöneticilere uzundönemli stratejik hedeflerin kısa dönemli eylemlere dönüştürülmesinde aşamalı biryaklaşım ile yol gösteren ve sonuç olarak stratejik kararlar ile uygulamaları bütünleştirenyeni bir yönetim sistemi.7

Banliyö : Büyük bir kentin yakın çevresinde bulunan ve yaşayışına katılanyerleşme. Büyük bir kentin yakın çevresi, yöre, dolay.Bar : Müşterilerin tezgah önünde ayakta durarak veya yüksekçe bir tabure üzerindeoturarak içki içip, dans edebildikleri eğlence yeri.Baraka : Tahta, çinko, sac gibi hafif şeylerden yapılmış, temelsiz, eğreti yapı.Basit tamir ve tadil: Yapılarda derz, iç ve dış sıva, boya, badana, oluk dere,doğrama, döşeme ve tavan kaplamaları, elektrik ve sıhhi tesisat tamirleri ile çatı onarımıve kiremit aktarılması işlemleridir.Baskı Grubu : Ülke yöneticilerini, kamuoyunu veya başka toplumsal kuruluşlarıetkileyerek, üyelerinin ortak çıkarlarını gerçekleştirmeyi amaçlayan örgütlü toplumsalgruplar.Başkan vekili: Belediye başkanının, izin ve hastalık nedeniyle veya görevli olarakgörevden ayrılması hallerinde bu süre içinde kendisine vekâlet etmek üzere belediyemeclisi üyeleri arasından seçtiği kişidir.Başkanlık Divanı: Meclis üyeleri arasından, gizli oyla seçilen meclis birinci veikinci başkan vekili ile en az iki kâtip üyeden oluşan kuruldur.Bayındır : İmar, İşlenmiş, Mamur, Abat, Bakımlı, Ongun.Belde: Belediyesi bulunan yerleşim birimidir.Bekar Odası : Yalnız kimselerin, dışarıdan gelmiş işçilerin tek başlarına ya dabirkaç kişi ile birlikte kalabilmeleri için düzenlenmiş yerler.Belediye: Belediye kelimesi, köken itibarı ile Arapça olup, bir insan topluluğununyerleşme niyeti ile oturduğu yer anlamına gelen “Beled” kelimesinden türemiştir. Sözcükesas itibarı ile beldeye ilişkin kuruluş veya yönetim anlamına gelmektedir.5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre de Belediye: “Belde sakinlerinin mahallîmüşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenlertarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi”dir.Belediye başkanı: Belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinintemsilcisidir. Belediye başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre seçilir.Belediye Nikahı : Medeni kanuna göre kıyılan resmî nikâh.Belediye Meclisi: Belediye meclisi, belediyenin karar organıdır ve ilgili kanundagösterilen esas ve usullere göre seçilmiş üyelerden oluşur.Belediye Organı: Belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanı,belediye organını oluşturmaktadır.Belediye Sınırı: Belediye Kanunun ilgili maddeleri uyarınca hazırlanan, yetkilimercilerce onaylanarak kesinleşen ve belediyenin görev ve yetki alanını belirleyensınırlardır.Belediye zabıtası: Beldenin düzenini muhafaza eden, belde halkının esenlik, sağlıkve huzurunu koruyan, yetkili organların bu amaçla alacakları kararları uygulayan özelzabıta kuvvetini,8

Belediye zabıta personeli: Belediye zabıta birimindeki daire başkanı, müdür, şubemüdürü, amir, komiser ve memurlarını,Belli istekliler arasında ihale usulü: Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idaretarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği ihale usulüdür.Belge : Çeşitli ortamlarda bulunan her türlü bilgi kaynağı.Belgeli Turizm İşletmesi : İstirahat ve eğlence yerlerinden, turizm sektöründefaaliyet gösteren ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununa istinaden Turizm Bakanlığıncadüzenlenmiş belgesi bulunan yerler.Belli İstekliler Arasında İhale Usulü : Ön yeterlik değerlendirmesi sonucundaidare tarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği ihale usulü.Benchmarking : Kıyaslama. Bir organizasyonun kendini değerlendirerek,rakiplerini, iş ortaklarını, diğer sektörlerdeki başarılı örnekleri inceleyerek, iç ve dışpazarlardaki uygulamaları araştırarak ve en iyi uygulamaları örnek alarak zayıf olduğuyönleri geliştirmesi.Bertaraf Etme: Ünitelerden kaynaklanan tıbbı atıkların ayrı toplanması, geçicidepolanması, taşınması, çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde nihai olarakyakılması, düzenli depolanması ile ilgili tüm işlemler.Betonarme : Eğilme ve çekme kuvvetlerine dayanması için içine uygun şekildeçelik donatı yerleştirilmiş beton.Betonarme Demiri : Betonarmede donatı olarak kullanılan çubuk halindeki çelik,beton çeliği.Betonarme Hasırı : Betonarme döşeme veya perdelerde donatıyı meydana getirenbeton çeliğinden yapılmış hasır. Betonarme hasırı yapı yerinde hazırlanabileceği gibi,fabrikada belli ölçülerde kaynaklı olarak yapılıp yapı yerine gönderilebilir. Bu ikincisine,hazır betonarme hasırı veya çelik hasır denir.Betonarme Perde : Bir iskelet yapıda düşey ve yatay yükleri taşıyan betonarmeduvar, perde.Beyan: Bildirmek.Beyana Güven: Vatandaşın kamu kurumları ile olan işlerinde kendisinden istenenbilgilere güvenmek anlamına gelmektedir. Yani, bu bilgilerin ispatlanması değil, ifadeedilmesinin yeterli görülmesidir.Bila : “sız, siz” şeklindeki olumsuzluk ekidir. Bila faiz: faizsiz, Bila bedel: bedelsizgibi.Bilânço: Bir kuruluşun, belli bir tarihte, alacaklı ve borçlu bulunduğu değerlerigösteren özet muhasebe cetveli; işletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçlarınıgösteren tablo.Bileşim: Meclisin bir günlük toplantı süresidir.Bilginin Şeffaflığı : Bilginin kamuya açık olması. 1) Erişimi: Bilgi eşit şartlaraltında herkesin erişimine açık olmalıdır. 2) İlgililik : Bilgi, ihtiyaçla ilgili olmalıdır. 3)Anlaşılırlık – Nitelik – Güvenilirlik: Bilgi, nitelikli ve güvenilir olmalı; tam, doğru,9

tutarlı, açık ve basit bir şekilde ifade edilmelidir. 4) Zamanlılık : Bilgi periyodik olarak vezamanında yayınlanmalıdır.Billboard : Reklam Panosu.Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri veinsanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan,hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapılardır.Bina derinliği: Binanın ön cephe hattı ile arka cephe hattının en uzak noktasıarasındaki en fazla yaklaşabileceği sınırdır.Bina İnşaat Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, belediye sınırları ve mücaviralanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil), inşaat veya tadilatruhsatının alınması için ödenen bedeldir.Bina yaklaşma mesafesi: Planda yapılan ve yapının yola ve komşu parsellereyaklaşacağı mesafedir.Bina yüksekliği: Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olanmesafesidir. İmar planı ve yönetmelikte öngörülen yüksekliktir.Birahane / Meyhane : Şişe veya kadehle içki satışı ile soğuk ve sıcak yemekservisi yapılan kapalı ve(ya) açık yer.Birim Fiyat Listesi : Her takvim yılı başında rayiçler tespit edildikten sonrayapılarda bulunan imalatlara ve nakliyeye tabi malzemelerin yükleme-boşaltma veistifine ait analizler.Birim Fiyat No : “Poz no” olarak da bilinir. Rayiç veya birim fiyatlarıntanınmasına yarayan bir kod numarası.Birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler: Meskenlerden ve insanların ikametinemahsus diğer yerlerden mutlaka uzak bulundurulması gereken tesisler, işyerleri.Birleşik Tesis : Hamam, sauna, masaj ve güzellik salonu ile benzeri tesislerden ikiveya daha fazlasının bir arada bulunduğu yer.Bitişik nizam: Bir veya birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapınizamıdır.Bitkisel Toprak : Bitki gelişimi için organik ve inorganik madde ile hava ve susağlayan toprak.Blok nizam: İmar planı veya ilgili yönetmelikte cephe uzunluğu, derinliği veyüksekliği belirlenmiş tek yapı kitlesinin bir veya birden fazla parsel üzerine oturduğubahçeli yapı nizamıdır.Boğaziçi Alanı: Boğaziçi kıyı ve sahil şeridinden, öngörünüm bölgesinden, gerigörünüm bölgesinden ve etkilenme bölgelerinden oluşan ve sınırları ve koordinatlarıBoğaziçi Kanununa ekli krokide işaretli ve 22/07/1983 onay tarihli nazım plandagösterilen alandır.Boğaziçi sahil şeridi: Boğaziçi Kanununa göre, Boğaziçi kıyı kenar çizgisi ile22/07/1983 tarihli 1/5000 ölçekli nazım planında gösterilen hat arasında kalan bölgedir.10

Bom : İş makinelerinin kaldırma kollarına verilen ad.Bodrum kat: Zemin katın altındaki katlardır.Bordür : Kenar Süsü. Yollara döşenen süslü taşlar.Bölge: “Çevre”, “Alan” anlamına gelmekte olup, çok boyutlu, çok anlamlı vesınırları oldukça güç çizilen bir kavramdır. Bölge, bir devlet bağlamında alt birimleriifade ederken, uluslar arası hukuk çerçevesinde aynı çıkarlara sahip, coğrafi, siyasal veekonomik yakınlık içinde olan devletler topluluğunu anlatmaktadır. Örneğin, AvrupaBirliği de bu anlamda bir bölge yönetimi olarak değerlendirilebilir.Bölgesel Dengesizlik : Bir ülkede farklı yörelerde sürdürülen farklı ekonomikfaaliyetler sonucunda oluşan gelir ve sosyopolitik farklılıklar.Bölgesel Kalkınma: Kalkınma planlarının ve politikalarının bölge ölçeğindedüzenlenmesidir.Bölgesel Kalkınma Ajansları: Kamunun finansman sağladığı bölgesel ekonomikgelişmeyi özendirmek üzere tasarlanmış, çalışma alanı merkezi ve yerel idarelerin dışındaolan kurumlardır.Bölgeselleştirme: Daha çok yönetsel bir anlam taşır ve merkezi yönetim karşısındabölgesel birimlerin yetkilerinin ve akçal kaynaklarının artırılmasını, bir başka deyişleyönetsel açıdan güçlendirilmelerini ifade eder.Bölge planı: Kalkınma planları ve Ülke Mekansal Politika Planına uygun olarak,metropoliten bölgeler, planlama kriterleri açısından bütünlük gösteren veya birden fazla iliiçine alan; bölge düzeyinde sürdürülebilir kalkınmayı ve bölgeler arası gelişmişlikfarklarını azaltmayı hedefleyen; sosyoekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmeleringelişme potansiyelini, sektörel hedefleri ve uyumunu, yatırımların, faaliyetlerin ve altyapının mekansal dağılımını ve gerektiğinde yer seçimini belirleyen; uygulama araçları veprogramına sahip kapsamlı rapor ve eki Bölge Gelişim Şeması’ndan oluşan stratejikplandır.Bulvar:Yerleşim yeri içindeki geniş, trafikte gidiş geliş yönleri ayrılmış cadde.Bürokrasi: Bürokrasi kavramı, genelde örgüt, örgütün işleyişi gibi anlamlariçermekte olmasına ve bu özelliği ile özel sektör için de geçerli olmasına rağmen, genelolarak kamu yönetimi anlamında kullanılmaktadır.Bürokrasi, siyasi sistemin bir parçası olan yönetsel yapıyı ve onun eylemlerinianlatmaktadır. Böylece bürokrasi, merkezi yönetimlerdeki ve yerinden yönetimkuruluşlarındaki yönetimi ve kamu politikalarının uygulanmasını ifade eder. Başka biranlatımla bürokrasi, devletin, yürütmeye ilişkin kolunun yapı ve faaliyetlerindenmeydana gelir. Yapısal bir kavram olarak bürokrasi, devletin örgütsel görünümünüyansıtır. Her devlet, yasalarla belirlenen görevini yerine getirmek için ulusal, bölgesel veyerel düzeyde çeşitli örgütlenmelere gider. Bu devlet örgütlerine de kamu bürokrasisidenilir. İşlevsel bir kavram olarak bürokrasi ise, genel kuralları ve kamu politikasıkararlarını uygulama sürecidir.Bütçe: Devletin, bir kuruluşun, bir aile veya bir kimsenin gelecekteki belirli birsüre için tasarladığı gelir ve giderlerini tür ve ayrıntılarıyla gösteren çizelgedir.11

Cebri İcra : Yerine getirilmeyen veya ödenmeyen bir borcun icra müdürlüğüaracılığı ile tahsili.Cebri Satış : Üzerinde haciz veya ipotek kaydı bulunan borçluya ait taşınmazmalın borcu tahsil amacıyla icra müdürlüğü veya alacaklı kamu idaresi kanalıylasatılarak, ihale alıcısı adına tescili işlemidir.Cemaat Vakfı : 13/06/1934 tarihli ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince tüzelkişilik kazanmış, Türk vatandaşı gayrimüslim cemaatlere ait vakıflar.Cins Değişikliği : Bir taşınmaz malın cinsinin, yapısız iken yapılı veya yapılı ikenyapısız hale; bağ, bahçe, tarla vb. iken arsa veya arazi iken, bağ bahçe vb. durumadönüştürmek için paftasında ve tapu sicilinde yapılan işlem.Cins Tashihi : Tapu kütüğünde kayıtlı bir taşınmazın niteliğinin değiştirilerekkütüğe, başka bir nitelikte tescil edilmesi.Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS) : Her türlü coğrafi referanslı bilginin etkin olarak eldeedilmesi, depolanması, güncellenmesi, kullanılması, analizi ve görüntülenmesi içinbilgisayar donanımı, yazılımı, personel ve yöntemlerin organize olarak birarayatoplanmasıdır.Coğrafi Merkeziyetçilik : Merkezdeki yönetim kuruluşlarının taşradaki birimlereve mahalli idarelere karar alma ve bunları uygulama konusunda az çok yetki vermesidir.Cumba : Türk evlerindeki kafesli çıkma.Çalgılı Kahve : Kahvehane benzeri olup içinde çalgı çalınarak eğlence yapılan yer.Çalışma Çağındaki Nüfus : Fiilî çalışma çağı olarak kabul edilen 15 – 60 veya 18– 65 yaşları arasında olan insanlar.Çalışma Gücü Kaybı (İş Göremezlik) : Herhangi bir kaza, hastalık veya sakatlıksebebiyle, malullüğün ortaya çıkması ve benzer meslekî eğitim, bilgi ve yeteneklere sahipbaşka bir sağlıklı sigortalının kazancının çok altında bir gelir elde edebilme durumudur.Çalışma Hayatı (İş Yaşamı) : İnsanın, ilk defa bir iş sahibi olma (çalışma) isteğiile başlayıp, aktif çalışma sürecinden emekliliğe kadar devam eden süre.Çap : Zilyetliğinde arsa veya arazi bulunan vatandaşlarımızın, Belediyemize veyaözel sektöre müracaat ederek, arsa veya arazisinin sınır noktalarını Harita Mühendislerinegöstermek suretiyle, Harita Mühendislerince ölçülerek çizimi yapılan ve Belediye HaritaMüdürlüğünce onanan, üzerinde arsa ya da arazinin ölçülerinin, sınır noktakoordinatlarının, zilyedin adresinin ve diğer bilgilerin bulunduğu bir belgedir.Çapraz İletişim : Bir örgütün farklı birimleri ve bölümleri ile farklı hiyerarşikdüzeylerdeki kişiler arasında gerçekleşen iletişim.Çardak : Üstüne sarmaşıklı ağaç veya çiçek sarılarak yapılmış kafesli gölgelik.Çayır: Taban suyunun yüksek bulunduğu veya sulanabilen yerlerde biçilmeyeelverişli, yem üretilen ve genellikle kuru ot üretimi için kullanılan yer.Çatı : Yapıların üzerini, akıntılı bir tarzda örtecek malzemeyi taşımak üzere yapılaniskelet.13

Çatı Eğimi : Çatı ile binanın yan duvarı arasında meydana gelen açı.Çatı Katı : Binalarda çatı ile son normal kat arasında yapılan kat.Çay Bahçesi : Açık veya kapalı bir mekanda oturarak çay, kahve, nargile vebenzeri alkolsüz içkilerin içildiği yer.Çek : Bir bankaya hitaben yazılmış ve yasada belirlenen hükümlere göredüzenlenmiş bir ödeme aracı.Çekme Kat : Bir binanın son katı üzerine yapılan, cepheden geriye çekilmiş kat.Çerçeve Anayasa : Sadece genel ilkeleri ortaya koyup, bunların uygulanmabiçimlerini kanunlara bırakma amacı güden anayasa.Çevre : 1) Bir varlığın bağıntı kurduğu kendi dışındaki varlıkların tümü. 2) Hayatıngelişmesine etki yapan, doğal, toplumsal kültürel vb. dış faktörlerin bütünlüğü. 3) Sosyalpolitikalar açısından; hava, toprak, su, bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihselzenginliklerin tümü.Çevre Denetimi: Çevre Denetimi Yönetmeliği 5 inci maddesinde sayılan kuruluşve işletmelerin faaliyetlerinin Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe girenyönetmeliklere uygunluğunu sağlamak için, bu mevzuatın yetkili kılmış olduğu kurum vekuruluşlarla işbirliği ve koordinasyon sağlanarak, faaliyetlere ilişkin bilgilerin tarafsızbir şekilde toplanmasını, değerlendirilmesi, rapor haline getirilmesi ve ilgililerebildirilmesi.Çevre düzeni planı: Çevre Düzeni Planı, il bütününde ve yerel kalkınma eksenindehazırlanan; fiziki, sosyal ve ekonomik gelişmeye; ana ulaşım, altyapı, yatırımlar veyerleşmelere dair genel arazi kullanımı ve gerektiğinde yer seçimine; ve ayrıca, doğal,tarihi ve kültürel kaynakların korunması ve geliştirilmesine dair strateji ve kararların buKanun amacı doğrultusunda belirlenmesi, sürdürülebilir ve planlı bir biçimdegerçekleştirilmesine yönelik, idareler ve disiplinler arası uyumu da sağlayan, uygulamaaraç ve programlarına sahip kapsamlı rapor ve eklerinden oluşan plandır.Çevre düzenleme projesi: Ören yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacakşekilde, denetimli olarak ziyarete açmak, tanıtımını sağlamak, mevcut kullanım vedolaşımdan kaynaklanan sorunlarını çözmek, alanın ihtiyaçlarını çağdaş, teknolojikgelişmelerin gerektirdiği donatılarla gidermek amacıyla her ören yerinin kendi özelliklerigöz önüne alınarak hazırlanacak 1/500, 1/200 ve 1/100 ölçekli düzenleme projeleri.Çevre Kirliliği: İnsanların her türlü faaliyetleri sonucu, havada, suda ve topraktameydana gelen olumsuz gelişmelerle ekonomik dengenin bozulması ve aynı faaliyetlersonucu ortaya çıkan koku, gürültü ve atıkların çevrede meydana getirdiği arzu edilmeyensonuçlar.Çevre Korunması: Ekolojik dengenin korunması, havada, suda, toprakta kirlilik vebozulmaların önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan çalışmaların bütünü)Çevre sağlığı: İnsan sağlığının çevredeki fizikî, kimyevî, biyolojik, sosyal ve psikososyalfaktörlerle tespit edilen yaşam kalitesi.Çevre Temizlik Vergisi : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre Belediye sınırları vemücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin katı atık toplama ile kanalizasyon14

hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalardan buhizmetler karşılığı alınan vergidir.Çevresel Durum Değerlendirme Raporu : Çevresel Etki DeğerlendirmesiYönetmeliğinin ilgili hükümlerine uymadan işletmeye geçmiş mevcut faaliyetler içingerekli çevresel önlemlerin alınmasını sağlamak amacıyla hazırlanan teknik rapor.Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) : Gerçekleştirilmesi planlanan projelerinçevreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndekietkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi içinalınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerekdeğerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolündesürdürülecek çalışmalar.Çevresel Etki Değerlendirmesi Süreci : Gerçekleştirilmesi planlanan projeninçevresel etki değerlendirmesinin yapılması için 8 ve 16 ncı maddelerde belirtilen başvuruile başlayan ve işletme sonrası çalışmaların uygun hale geldiğinin belirlenmesi ile sonaeren süreç.Çığ : Genellikle dağların yamaçlarında biriken karların kendiliğinden veyatetikleyici bir etki sonucunda aniden ve büyük bir hızla harekete geçip akmasıdır.Çıkma : Bir binanın üst katlarından dışarıya doğru taşan bölüm.Çiftçi : Zirai işletmeleri işleten gerçek kişiler.Çocuk bahçeleri: 0-5 yaş grubunun ihtiyaçlarını karşılayacak alanlardır. Bitkiörtüsü ile çocukların oyun için gerekli araç gereçlerinden büfe, havuz, pergole ve genelheladan başka tesis yapılamaz.Çocuk Yuvaları : 0 – 12 yaş arası çocukların bedenî, eğitsel, psiko-sosyalgelişimlerini, sağlıklı bir kişilik ve iyi alışkanlıklar kazanmalarını sağlamakla mükellef(yükümlü) yatılı sosyal hizmet kuruluşları.Çöküntü Bölgesi: Bir kentin merkezinin toplumsal ve ekonomik etkenlerlegelişmesi engellenen, taşınmazları sürekli olarak değer yitiren, yoksulluk yuvası niteliğikazanmaya yüz tutmuş bölümü.Çöküntü Depremi : Yer altındaki boşlukların (mağara), kömür ocaklarındagalerilerin, tuzlu arazilerdeki boşluklarda tavan blokunun çökmesi ile oluşandepremlerdir. Hissedilme alanları yerel olup enerjileri azdır, fazla yıkıma neden olmazlar.Büyük heyelanlar ve gökten düşen meteorların da küçük sarsıntılara neden olduğubilinmektedir.Dağıtım Cetveli: Her imar adası için ayrı olarak düzenlenen ve bu düzenlemesonucu meydana gelen parsellerin, hangi kadastro veya imar parsellerinden, nasıloluştuğunu, kadastro ve imar parsellerinden alınan düzenleme ortaklık payını,gerektiğinde malikin muvafakati ile terk edilen alanları ve kamulaştırılan alanlarınmiktarlarını gösteren cetveldir.Damga Vergisi : 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablodabelirtilen tapu işlemlerinden tahsil edilen vergidir.15

Danıştay : İdari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciinebırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercii ve kanunla gösterilen belli davalarada ilk ve son derece mahkemesi olarak bakan bir yüksek yargı organı.Dans Salonu/Disko/Diskotek : Dans etmek amacı ile açılan, müzikli, içkili veyaiçkisiz eğlence yeri.Dava Hakkı : Bir kimsenin devletin bağımsız ve tarafsız yargı organlarına, yanimahkemelere başvurarak hakkının elde edilmesi.Davacı : Mahkemeye başvurarak dava açan taraf.Davalı : Davacı tarafından kendisine kar”ı dava açılan kişi.Def’i : Davalının borcunu, özel bir nedenden dolayı yerine getirmektenkaçınmasına olanak veren hak.Defterdar : Devletin gelir ve giderlerini tutan görevli.Deklarasyon : Kamuoyuna bir konunun duyurulması için yapılan açıklama, bildiri,demeç.Dekorasyon : Yapıların içinde veya dışında uygulanan bezeme işi.Demografi : İnsan topluluğunun belirli niteliklerini ölçen bilim dalı.Demokratik Devlet : Halkın devlet yönetimine katılması temeline dayanan devletdüzeni. Çoğulcu, katılımcı, parlamenter rejime dayalı kamusal yönetim biçimi.Deniz Haritaları : Uluslararası Hidrografi Teşkilatınca belirlenen esaslarkapsamında, gemi seyrinde kullanılmak üzere üretilen haritalar.Deprem : Genellikle bir fay kırılması sonucunda ortaya çıkan sismik enerjininyarattığı yer sarsıntısı.Deprem Tehlikesi : Can ve mal kaybına, yaralanmalara, sosyal ve ekonomikdengelerin bozulmasına veya çevresel zararlara sebep olan yerkabuğu hareketlerinin tabiisüreci veya bunu etkileyen doğal etmenler.Derece Yükselmesi : Sınıf içerisinde, görevin önem ve sorumluluğunun artışı ileayarlı yükselme adımı.Dernek : Kazanç paylaşmak dışında bir amaçla en az yedi gerçek kişi ile kurulankişi topluluğu niteliğinde özel hukuk tüzel kişileridir.Devre Mülk : Mesken olarak kullanılmaya elverişli bir yapı veya bağımsızbölümün ortak maliklerinden her biri lehine bu yapı veya bağımsız bölümden yılın bellidönemlerinde (devreler halinde) müşterek mülkiyet payına bağlı olarak yararlanılmaküzere kurulan bir irtifak hakkı.Deneme izni: Gayrisıhhî müesseselerde onaylı projelerine göre yapılanmüessesenin, planlanan şekilde çalışıp çalışmadığının ve doğal kaynakların kirlenmesiniönlemek için alınan tedbirlerin yeterli olup olmadığının tespiti için yetkili idarenin izni vedenetimi altında belirli bir süre deneme mahiyetindeki faaliyetlere verilen geçici izin.Denetim komisyonu: İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu 10.000'in üzerindekibelediyelerde, belediye meclisinin her ocak ayı toplantısında, belediyenin bir önceki yıl16

gelir ve giderleri ile hesap ve işlemlerinin denetimi için kendi üyeleri arasından gizli oylave üye sayısı üçten az beşten çok olmamak üzere oluşturduğu komisyondur. Komisyon,her siyasî parti grubunun ve bağımsız üyelerin meclisdeki üye sayısının meclis üye tamsayısına oranlanması suretiyle oluşur.Dış denetim: Kamu kurum ve kuruluşlarının hesap verme sorumluluğuçerçevesinde bütün faaliyet, karar ve işlemlerinin, kurumsal amaç, hedef ve plânlara vekanunlara uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesidir.Dış Gürültü Seviyesi: Yapıların dışında, dış duvarlardan bir metre uzaklıktaölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleridir.Diğer kamu görevlileri: Hâkimler ve savcılar ile bu meslekten sayılanlar vekadrolu veya sözleşmeli olarak istihdam edilen öğretim elemanları, subay ve astsubaylar,uzman erbaş ve uzman jandarmalar.Döner sermayeli kuruluş: İl özel idaresi veya belediyeye bağlı olarak kurulan vebu idarelerin bütçesinden desteklenmekle beraber, kendi işletme faaliyetlerinden de gelirelde eden ticari kuruluşlar.Disiplin Cezaları : Kamu hizmetlerinin gereği gibi görülebilmesi için görevlilerhakkında uygulanan cezalar.Disiplin Cezası : Personelin görevleriyle ilgili kusurlu hareketleri halinde verilmesigereken idarî ceza.Doğal İşsizlik Oranı : Cari gerçek ücret düzeyinde çalışma arzusunda olmayanlarıve gönüllü olarak işlerini değiştirenleri kapsayan bir oran.Doğrudan temin: İlgili Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafındandavet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiğiusul.Doküman : Kuruluşta yürütülen faaliyetlerin, takip edilen işlerin kaydedildiğiyazılı belgeler.Dolaylı Vergi : Tüketim malları aracılığıyla alınan vergiler, kanuni mükelleftarafından ödenmekle beraber daha sonra piyasa mekanizması kanalıyla başkalarınayansıtılan vergilerdir.Dolaysız Vergi : Doğrudan doğruya vergi yükümlüsünden alınan vergiler.Dolgu: Kara ve su alanlarını birlikte içine alan, çoğunlukla kalıcı olarak inşa edilenbir yapı türüdür.Düzenleme Ortaklık Payı Oranı: Bir düzenleme sahasında tespit edilendüzenleme ortaklık payı miktarının, bu saha içindeki kadastro veya imar parsellerinintoplam yüzölçümü miktarına oranıdır.Durum Analizi : 1) Kurumun, “Neredeyiz?” sorusuna cevap arama çalışmasıdır. 2)Kurumun iç ve dış çevre şartlarını ve ilgili tarafların görüşlerini gösterir, fotoğrafınayrıntılı ve net olarak çekilmesi ve değerlendirilmesidir.Duyarlı Yöreler : Çevresel etkilere karşı biyolojik, fiziksel, ekonomik, sosyal vekültürel nitelikli özellikleri ile duyarlı olan veya mevcut kirlilik yükü çevre ve halk17

sağlığını bozucu düzeylere ulaştığı belirlenen yörelerle, ülkemiz mevzuatı ve tarafolduğumuz uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli görülen alanlar.Düğün Salonu : Düğün ve eğlence amacı ile faaliyet gösteren, kapalı veya açıkolarak düzenlenmiş yer.Düz Çatı : Eğimi yatay ile 10 derece arasında olan çatı.Düzeltici Faaliyet : 1) Meydana gelen herhangi bir problem sonrası bu problemintekrarlanmaması yönünde yapılan iyileştirme faaliyeti. 2) Performansın istenilen düzeyeulaşması için örgütsel uygulamaların değiştirilmesi ya da düzenlenmesidir.Düzenleme Ortaklık Payı: Düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan yol,meydan, park, yeşil saha, genel otopark gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbiolmayan alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler için kullanılmak üzere,düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında düzenlemeye tâbitutulan arazi ve arsaların, düzenlemeden önceki yüzölçümlerinden düşülebilen miktarve/veya zorunlu hallerde malikin muvafakati ile tespit edilen karşılığı bedel.Düzenleme Sahası: Sınırı tespit edilerek, düzenlenmesine karar verilen sahadır.Düzenleme Sınırı: Düzenlenecek imar adalarının imar plânına göre yol, meydan,park, genel otopark, yeşil saha gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbi olmayanalanlar ile cami ve karakol yerlerini çevreleyen sınırdır.Düzenleyici Etki Analizi: Yeni düzenlemeler yapılması veya yeni bir birimoluşturulması ihtiyacı ile karşılaşıldığında, bunların kamu yönetiminde ve halkınhayatında meydana getireceği etkilerin araştırılmasıdır.İdarenin düzenleme faaliyetinden doğacak bu etkilerin sistematik olarakincelenmesini ve bu inceleme sonucunda ortaya çıkacak verilerin karar alıcılarailetilmesini ihtiva eden düzenleyici etki analizi, düzenlemenin içeriğine ve türüne görefayda-maliyet analizi, maliyet-etki analizi, maliyet değerlendirmesi ve faydadeğerlendirmesi gibi yöntemlerle gerçekleştirilebilir.Düzenli Depolama: Tıbbı atıkların su, toprak ve hava ortamına zarar vermeyecekşekilde jeolojik, hidrolojik, statik, hijyenik ve estetik açıdan ve çevreyi kirletmeyecek veinsan sağlığına zarar vermeyecek şekilde ilgili mevzuatlarca öngörülen her türlü önleminalındığı sahalarda depolanması.Düzenlilik denetimi: Mali denetim ve uygunluk denetiminidir.Elektronik Belediye (E-Belediye): Belediye yönetimi ile yerel yönetim hizmet vefaaliyetlerinde enformasyon teknolojilerinin kullanımı, vatandaş ve işletmelere internetüzerinden etkin bir biçimde hizmet sunumu, kurum içi birimlerin bilgisayar ağları ileentegrasyonu ve ilgili dış birimlerle ağ üzerinden iletişimin sağlanmasıdırEbadlı Kroki: Ada veya parsellerin paftası üzerinden alınan veya daha önce tespitedilmiş olan ölçülerinin yazılı olduğu kroki.Ecrimisil: bir malın kullanılmasından doğan yararların para ölçüleriyle takdiri.Eğlence Vergisi : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre belediye sınırları ve mücaviralanlar içinde yer alan eğlence işletmelerinin faaliyetlerinden alınan vergi.18

Ek Ödenek : Bütçe tertibi bulunduğu halde ihtiyaca yetmeyeceği anlaşılanödeneğe, bütçenin diğer tertiplerindeki ödeneklere dokunmadan yapılan ilave.Ekoloji : Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle ilişki ve etkileşimlerini inceleyenbilim dalı. Çevre bilimi. Bu bilim dalı ile uğraşanlara ise ekolojist denir.Ekolojik Denge: İnsan ve diğer canlıların varlık ve gelişmelerini sürdürebilmeleriiçin gerekli olan şartların bütününü.Ekonomik Analiz: Sosyal fayda analizinin gelir dağılımına etkisinindeğerlendirilmemesi durumunda, yapılan analize ekonomik analiz denilmektedir.Ekonomik Sınıflandırma : Kapsama dahil kamu idarelerinin gelir ve giderlerinintürleri itibarıyla sınıflandırılması.Ek ödenek: Tertibi bütçede bulunup yetersizliğinden dolayı ilave olarak alınanödenektir. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi : Belediye Gelirleri Kanunu’na görebelediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, Elektrik ve Havagazı Tüketiminden alınanvergi.Elektronik Belediye (E-Belediye) : Belediye yönetimi ile yerel yönetim hizmet vefaaliyetlerinde enformasyon teknolojilerinin kullanımı, vatandaş ve işletmelere internetüzerinden etkin bir biçimde hizmet sunumu, kurum içi birimlerin bilgisayar ağları ileentegrasyonu ve ilgili dış birimlerle ağ üzerinden iletişimin sağlanması.Elektronik Posta (@) : e-mail, e-posta. İki ya da daha fazla kullanıcının, farklıanlarda birbiri ile bilgisayar ağı üzerinden haberleşme aracı, ileti.Emek : İnsanın belli bir amaca ulaşmak üzere giriştiği hem doğal ve toplumsalçevresini, hem de kendi kendisini değiştiren bilinçli çalışma.Emekli (Tekaüt) : Yaşlılıktan – malullükten dolayı veya emekli olma şartlarınıyerine getirip emekliliğe ayrılmış kişi.Emekli İkramiyesi : Emekliliğe sevk dolayısıyla kendilerine emekli sandığındanilk defa emeklilik, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı bağlananlardan hizmetsüreleri belirli bir yılı doldurmuş olanlara ve hizmet süresi belirli bir yılı doldurmuşolanlardan ölenlerin dul ve yetimlerin vazife aylıklarının belirli bir katı tutarında ödenenikramiye.Emekli Sandığı : Memur ve hizmetli statüsüne sahip devlet personelinin (kamugörevlilerin) sakatlık (malullük), yaşlılık, ölüm ve hastalık sigortalarını karşılayan, bukonularla ilgili kanunlarda öngörülen tüm işlemleri yürüten, Maliye Bakanlığına bağlıtüzel kişiliğe sahip Sosyal Güvenlik Kurumu.Emeklilik Yaşı : Çalışanların emekliliğe ayrılabilmeleri için şart koşulan asgarî yaşhaddi.Emisyon : Gaz ya da gaz ve partikül karışımlarının atmosfere verilmesi.Emisyon Envanteri : Belirli bir coğrafi alanda havaya boşaltılan başlıca havakirleticilerinin listesi. Listeleme miktar (gün/ton) ve kirlilik kaynağı göz önüne alınarakyapılır.19

Emisyon Standardı : Belli koşullarda belli bir kaynaktan yasal olarakboşaltılabilen azami kirletici miktarı. Boşaltım standardı olarak da adlandırılır.Emlak : Ev, arsa, bahçe vb. taşınamayan mal ve mülklerin ortak adı, taşınmazlar,gayrimenkul.Emlak Beyan Değeri : Emlak Vergisi kanunu’na göre genel beyan dönemlerindetaşınmaz maliki veya hissedarları tarafından belediyelere verilen emlakbeyannamelerinde belirtilen değerdir.Emlak vergisi: Konusu bina ve arazi olup, bu bina veya arazi malikinin, intifahakkı sahibinin, her ikisi de yoksa malik gibi tasarruf eden kimsenin, bina ve arazinindeğeri esas alınarak kanunda belirtilen oranlara göre ödediği vergi.Empati : Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onunbakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması,hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi süreci.Emsal: Bkz: Kat Alanı Kat Sayısı (KAKS)Encümen: Belediyenin yürütme organı olup, Belediye encümeni, belediyebaşkanının başkanlığında;a) İl belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde, belediyemeclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için, gizli oyla seçeceği dört üye ile birimalî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleriarasından seçeceği dört üyeden,b) Diğer belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıliçin gizli oyla seçeceği üç üye ile biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediyebaşkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği üç üyeden oluşur.Endüstri Bölgesi: Uygun görülen alanlarda sanayi tesislerinin yapılmasınısağlamak, kentleşmeyi yönlendirmek, çevre sağlığı problemlerini önlemek, bilgi vebilişim teknolojilerinden yararlanmak, imalat sanayi türlerinin belirli plan dahilindeyerleştirilmeleri ve geliştirilmelerini sağlamak, tarımsal alanların sanayidekullanılmalarını disipline etmek, mali kaynak israfına sebep olmadan müşterek alt yapıtesisleri ile çevre kirliliğini önlemek amacıyla sınırları belirli arazi parçalarının gerekli altyapı hizmetleri ihtiyacına göre tayin edilecek sosyal tesisler ve teknoparklarla donatılıpplanlı bir şekilde ve belirli sistem dahilinde sanayi için tahsis edilmesi ile oluşturulan veilgili mevzuat hükümlerine göre işletilen, mal ve hizmet üretilen, Bakanlar Kurulu Kararıile ilan edilen bölge.Enfekte Atık: Hastalık etkenleri bulaşmış veya bulaşması muhtemel her türlüinsan dokusu organları, idrar kapları, kan veya plasenta bulaşmış atıkları, bakterikültürleri, intaniye ve acil servis atıkları, yemek atıkları, bakteri ve virüs tutucu havafiltreleri, dışkı ve bunlara bulaşmış eşyalar, araştırma amacı ile kullanılan deneyhayvanlarının leşleri ile karantinadaki hastaların atıkları.Engelli : Bazı özeliklerinden ya da toplumun sosyo-ekonomik koşullarındankaynaklanabilen nedenlerle, toplumsal yaşamda yer alıp, uyum gösterebilmelerinde birsınırlılık ya da olanaksızlık bulunan kişi.20

Ergonomi : Çalışanın fiziksel özellikleri ile işin fiziksel ortamı arasındakietkileşimin ve uyumun incelenmesi.Erken Uyarı : Afet riskini engellemek veya bu riskleri azaltma için ya da afetedaha etkili müdahaleye imkan verecek zamanlamayla gerekli bilgilerin, belirlenmişkurumlar tarafından topluma duyurulması.Esaslı Tadilat : Yapılarda taşıyıcı unsuru etkileyen ve(ya) inşaat alanını ve ruhsateki projelerini değiştiren işlemlerdir. Esaslı tadil, ruhsata tabidir.Esaslı Tamir ve Tadil : Taşıyıcı unsurları etkileyen veya brüt inşaat alanını vekullanım amacını değiştiren işlemler.Eskalasyon : Yüksek enflasyon nedeniyle girdi fiyatlarında görülen hızlı artışlarınsabit birim fiyatlarla ihalenin gerçekleştirilmesini engellediği için başvurulan bir yol.Eskalasyon, fiyat farkı anlamında da kullanılmakta.Etap alanı: Yenileme alanı içerisinde belirlenecek alt alanlar.Etap proje ve programı: Yenileme alanı içindeki etap alanlarında yapılacakprojelendirme ve uygulamaların öncelik sıralaması ve zamanlamasının belirlendiğiprogram.Esaslı Tadilat: Yapılarda taşıyıcı unsuru etkileyen ve/veya inşaat alanını ve ruhsateki projelerini değiştiren işlemlerdir. Esaslı tadil, ruhsata tabidir.Esnaf : İster gezici, ister bir dükkan veya bir sokağın belli bir yerinde sabit olsun,iktisadi faaliyeti nakdi sermayeden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancakgeçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleridir.Esnaf Kefalet Kooperatifleri : Türk esnafı ve sanatkârlarının, finansmanihtiyacını, dolaylı – dolaysız biçimde karşılamak üzere tesis edilen, Ticaret Bakanlığı vebir devlet bankası olan Türkiye Halk Bankasının denetimi altında faaliyet gösterenkooperatifler.Esnek Çalışma : İşin niteliği ve yapısına göre, gerek çalışma zamanları, gereksemekân kullanımı açısından, çalışan insana, iş hukuku düzenlemeleri veya işvereninmüsamahası çerçevesinde, çalışma hayatının düzenlenmesine yönelik verilen standart dışıuygulama biçimleri.Etkilenme bölgesi: 2960 sayılı Boğaziçi Kanununa göre, öngörünüm ve gerigörünüm bölgeleri dışında 22/07/1983 tarihli ve 1/5000 ölçekli nazım planında gösterilenve Boğaziçi sahil şeridi, öngörünüm ve geri görünüm bölgelerinden etkilenen bölgedir.Etkinlik: Bir işletmenin veya örgütün tanımlanmış amaçlarına ve stratejikhedeflerine ulaşmak amacıyla gerçekleştirdikleri faaliyetlerin sonucunda, bu hedef veamaçlara ulaşma derecesini belirleyen bir performans boyutudur. Kurumun amaçlarına vehedeflerine ulaşım derecesi olduğu için de aslında etkinlik, toplam performansgöstergesidir.Etnik Ayniyet : Bir etnik gruba sempati beslemek, manevî yakınlık hissetmek veyaonun üyesi olduğunu düşünmek.21

Etnik Farklılık : Bir grubun, diğerlerinden farklı kültürel, dinî ve/veya ırkîözellikleri.Etnik Grup : Farklı kültürel kimliği sebebiyle bazı toplumlarda sistematik olarakayrımcılıkla karşılaşan grup. Sosyal olarak müşterek milliyet ve bazen ortak ırk kökeniyönünden belirlenen ve toplum içinde hâkim ve sayıca fazla olan gruptan, özellikleriitibariyle ayrılan herhangi bir tabaka veya kategori grubu.Esaslı Tamir ve Tadil: Taşıyıcı unsurları etkileyen veya brüt inşaat alanını vekullanım amacını değiştiren işlemlerdir.Ev: Yanız bir ailenin oturabileceği biçim ve büyüklükteki konut.Ev Kadını : Bir karşılık ve menfaati olmaksızın, çoğu zaman benimseyerek, başlıcaev işlerini yapan, çalışma hayatında aktif olarak bulunmayan ve bu yönüyle doğrudanekonomik faaliyetlerde bulunmayan kadın.Evde Bakım : Bakıma muhtaç yaşlıların, fizikî-ruhî-zihnî özürlülerin veya akut vekronik hastaların, içinde yaşadıkları meskenlerde bakımlarına yönelik aile fertleritarafından (dahilî) veya sosyal bakım hizmetleri sunan kurum ve kuruluşların profesyonelbakıcı uzmanları veya sağlık ekibi tarafından (haricî) yürütülen hizmetlerin bütünü.Evde Yaşlı Bakımı : Yaşlı ve bakıma muhtaç insanlara, benimsedikleri vekendilerini rahat hissettikleri sosyal çevre ve kendilerine ait mekânlarda, aile fertlerive/fakat çoğu kez profesyonel bakım örgütlerinin desteği – yardımı ile gerçekleştirilenbakım hizmetleri.Evlendirme Memuru : Evlendirme işlemini yapmaya yetkili memur.Evrak : Eski dilde varak (kağıt)'ın çoğulu.Evsel Nitelikli Atıklar : Ünitelerden atılan, ancak, enfekte olmamış mutfak atığı,bahçe atığı, büro atığı, ambalaj malzemeleri, şişe ve benzeri malzemelerden oluşanatıklar.Faaliyet raporu. Belediye başkanının, Kamu Malî Yönetimi ve KontrolKanununun 41 inci maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen biçimde; stratejik plân veperformans hedeflerine göre yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans ölçütlerinegöre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini ve belediyeborçlarının durumunu açıkladığı rapordur. Faaliyet raporunda, bağlı kuruluş ve işletmelerile belediye ortaklıklarına ilişkin söz konusu bilgi ve değerlendirmelere de yer verilir.Faaliyet raporu mart ayı toplantısında belediye başkanı tarafından meclise sunulur.Raporun bir örneği İçişleri Bakanlığına gönderilir ve kamuoyuna da açıklanır.Fakirlik Belgesi : Türkiye Cumhuriyetinde muhtarlık tarafından menkul ve gayrimenkul malı olmayan, her hangi bir sosyal güvenlik kurumundan maaş almayan ve ancakbaşkalarının yardımı ile geçinebilen yardıma muhtaç kişilere verilen belge.Fay : Yer kabuğundaki gerilme veya sıkışmalar sonucunda tabakalarda, iki tarafınbirbirine göre hareket etmesi biçiminde meydana gelen kırılma hattı.Faydalanma İlkesi : Ödenen vergi ile yararlanılan kamu hizmetleri arasındakarşılıklı bir ilişki kuran bir ilkedir.22

Fazla Çalışma : Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşançalışmalar.Federal Sistem : Federe devletler ya da eyaletlerden oluşan devlet yönetim biçimi.Federasyon : Aynı iş kolunda ve o iş kolu ile ilgili işkollarında mevcutsendikalardan en az ikisinin bir araya gelmeleri suretiyle kurulan üst kuruluşlar.Fek : Terkin. Fek etmek: Terkin etmek.Fen adamları: Yapı, elektrik tesisatı, sıhhi tesisat ve ısıtma, makine, haritakadastrove benzeri alanlarda mesleki ve teknik öğrenim veren en az lise dengiokullardan mezun olmuş veya lise mezunu olup, bir öğretim yılı süreyle bakanlıklarınaçmış olduğu kursları başarıyla tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve MeslekEğitimi Kanununa göre ustalık belgesine sahip olan elemanlar.Fenni Mesul: Proje müellifleri kendileri olsun veya olmasın, yapının yürürlüktekikanun, imar planı, ilgili yönetmelik hükümleri, Türk standartları, bilimsel kurallar, teknikşartnameler, fen, sanat ve sağlık kurallarına ve tüm mevzuat hükümlerine uygun olarakdüzenlenen ruhsat eki projelerine göre gerçekleştirilmesini, aldıkları eğitime göredenetleyen ve ilgili idareler ile üyesi oldukları odalarına karşı sorumlu olan ilgili meslekmensupları.Feragat : Bir haktan bedelli veya bedelsiz vazgeçme, bir şey istememek. Tokgözlülük.Ferağ : Bir mülkü başkasına bırakma, başkasının üstüne geçirme.Ferağ Verme : Gayrimenkul malikinin mülkiyet hakkını devretmek veya üzerindebaşkası lehine bir hak kurmak amacıyla tapu sicil müdürlüğüne gelip, düzenlenen resmisenedi imzalayarak başkası lehine tescilini istemesi eylemi. Buna ferağ takriri dedenmektedir.Fesh : Bozmak. Hükümsüz bırakmak, geçersiz kılmak. Kaldırmak.Fihrist : İçindekiler ya da katalog.Filiz : Betonarmede, ileride yapılacak eklemeler için beton dökümü sırasında dıştabırakılan demir uçlarına verilen ad.Finansal Kiralama : Kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü kişidensatın aldığı veya başka suretle temin ettiği bir malın zilyetliğini, her türlü faydayısağlamak üzere ve belli bir süre feshedilmemek şartı ile kira bedeli karşılığında, kiracıyabırakmasıdır. Finansal kiralama tapu kütüğüne şerh edilir.Fiyat Analizi : İnşaata ilişkin birim maliyetlerinin hesaplanması işlemine verilenad. Bu işlemde işçilik, makine, taşıt, araç ve gereçlerin miktarı ve tutarı saptanır.Fizibilite : Yapabilirlik, uygulanabilirlik. Karmaşık, büyük projeleringerçekleştirilmesinden önce, uzun ve kapsamlı araştırma ve plânlama çalışmaları.Flora : Bir jeolojik dönem ya da yöre ile ilgili bitki yaşamı.Form : Üzerine veri girişi yapılması amacıyla çeşitli ortamlarda hazırlanmış belge.23

Fotogrametrik Harita : Uçak veya uydu ile çekilen fotoğraflarınkıymetlendirilmesi sonucu oluşan, arazinin eğimini de gösteren haritalar.Frekans : Birim zamanda meydana gelen olay veya hareket sayısı.Fuar/Panayır : Belirli yer ve zamanlarda geçici olarak kurulan, tanıtım veya satışiçin çeşitli mal veya hizmetlerin sergilendiği, içinde lunapark gibi oyun ve eğlence amaçlıtesislerin bulunduğu, sirk, tiyatro, müzik gibi gösterilerin yapıldığı yer.Fuzuli Şagil : Kusuru aranmaksızın kendisine ait olmayan ve sahibinin de rızasıveya muvafakati bulunmayan bir malın zilyedliğini eline geçiren, elinde tutan veya her neşekilde olursa olsun bu maldan tasarrufta bulunan kimseler.Gabari : Kimi eşyaya verilmesi gereken boyutları, yan görünüşü çizmeye,hazırlamaya ya da denetlemeye yarayan örnek anlamına gelmektedir.Galeri: Doğalgaz ve elektrik hatları harici diğer alt yapı tesislerinin aynıgüzergâhtan geçtiği ortak sistemi.Gayrimenkul: Bir yerden bir yere taşınması olanaksız (taşınmaz) mal.Gayri sıhhi müesseseler: Faaliyeti sırasında çevresinde bulunanlara biyolojik,kimyasal, fiziki, ruhi ve sosyal yönlerden az veya çok zarar veren veya vermesimuhtemel olan ve doğal kaynakların kirlenmesine neden olabilecek tesisler.Gazino : Sahne sanatçılarının çalışabildiği, kapalı veya açık mekanda faaliyetgösteren, yemekli, müzikli, içkili veya içkisiz eğlence yeri.Gecekondu: İmar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlereuyulmadan, kendisine ait olmayan arazi veya arsalar üzerinde, arsa sahibinin rızasıalınmadan yapılan ruhsatsız yapılara denir.Geçici Depolama: Atıkların bertaraf alanına taşınma ve bertarafından önce, üniteiçinde inşa ettirilen birim ve konteynerlerde depolanması.Geçici Kabul : Bir inşaatın –tamamen bitmemiş bile olsa– mal sahibi tarafındanöngörülen amaca uygun olarak kullanılmak istendiği düzeye ulaştığını, tasarımcı veyaproje yöneticisi veya her ikisinin belgelediği tarih.Geçici Olarak Görevden Çıkarılma : Personelin, kadrosu saklı kalmak suretiyle,bir aydan altı aya kadar aylıksız olarak geçici süre ile görevinden çıkarılmasıdır.Geçici personel: İhtiyaç duyulan geçici ve süreli hizmetlerde Devlet PersonelBaşkanlığı ve Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenen süre, ücret ve adet sınırları ilediğer esas ve usuller çerçevesinde sözleşme ile çalıştırılan işçi sayılmayan personeldir.Geçici Teminat : Yüklenicinin mal sahibi tarafından, ihale evrakında tanımlananişi, teklif fiyatı ile gerçekleştirmek hususunda sözleşme taahhüdünü yerine getirmemesihalinde, bir sigorta kuruluşunun mal sahibine teminat miktarını ödeyeceğini bildirenbeyanı.Geçici tescil: Halen varolup da uyuşmazlığa neden olan ayni hakların korunmasıamacıyla tapu kütüğüne yapılan tescil.Geçit hakkı: Bir taşınmaz üzerinden başka bir taşınmaz malikinin geçebilmesi içinkurulan bir ayni hak.24

Gelişme Alanı: Bkz: İnkişaf AlanıGelir : Hasılat. Genellikle varlık veya hizmet satışlarından, faiz, kira v.b’ den eldeedilen nakit veya diğer aktiflerin brüt tutarı.Gelir kesin hesap cetveli: Gelir tahminleri, o yıla ait gerçekleşen gelir, geçmişyıllardan gelen gelir artığı ve gelecek yıla devreden gelir artığının yer aldığı cetvel.Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alınan Pay : Belediyelere ve İl Özel İdarelerineGenel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanuna göre, genel bütçe vergigelirleri tahsilat toplamı üzerinden, belediye ve il özel idareleri için ayrılan pay.Genel İdare Hizmetleri Sınıfı : 657 sayılı Devlet Memurları Kanunununkapsamına giren kurumlarda yönetim, yürütme, büro ve benzeri hizmetleri gören ve diğersınıflara girmeyen memurları kapsayan hizmet sınıfı.Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri : Uluslararası sınıflandırmalaragöre belirlenmiş olan, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlikkurumları ve mahallî idareler.Genelge : Üst bir makamın, yönetimi ya da gözetim ve denetimi altındaki makamve kişilere yönelik, kuralların uygulanmasında yol gösteren görüş ve buyruğu.Gerçek Kişi : İnsan. Her hangi bir kurum değil, bir insan olarak kişinin kendisi.Geri Dönüşüm : Atıkların bir üretim prosedürüne tabi tutularak, orijinal amaçlı yada enerji geri kazanımı hariç olmak üzere, organik geri dönüşüm dahil diğer amaçlar içinyeniden işlenmesi.Geri görünüm bölgesi: 2960 sayılı Boğaziçi Kanununa göre, öngörünümbölgesine bitişik olan ve 22/07/1983 tarihli 1/5000 ölçekli nazım planında gösterilencoğrafi bölgedir.Geri Kazanım : Tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da kapsayan;atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veyabiyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesi.Getto : Bir kentin, herhangi bir azınlıkça yerleşilen, genelde kötü koşulların hakimolduğu, mahrumiyet bölgeleri.Gıda Katkı Maddeleri : Gıda maddelerine dayanıklılık, çekicilik, kıvam, tat yadahazırlama kolaylığı sağlamak için, hazırlanmaları ya da işlenmeleri sırasında özelliklekatılan maddeler.Gider : Gelir elde etmek amacı ile yapılan aktif tükenmeleridir. Aktifte(varlıklarda) bir azalmayı ifade eder.Gider kesin hesap cetvel: Bütçe ile verilen ödenek, yılı içinde eklenen ödenekler,yılı içerisinde gerçekleştirilen giderler, yılı içinde ödenen veya emanete alınan giderler,mali yıl sonunda kalan borç, kullanılmayıp iptal edilen ödenek artığının yer aldığıcetveldir.Göç : Fizikî veya coğrafî hareketlilik. Bir yerleşim biriminden, bir siyasî sınırı olantoprak parçasından başka bir yerleşim yerine doğru, fert, grup veya kitle hâlindegerçekleşen bir hareket.25

Göçebe (Göçer) : Belirli bir mekanda sabit bir meskende ikamet etmedikleri için,yurt içinde çadır, hayvan, binek ve diğer vasıtalarla mevsim ve iklimlere göre yerdeğiştiren insan topluluğu.Göçebelik : Sabit bir mekana yerleşmeyip, iklim ve coğrafi şartlara bağlı olarakdaha avantajlı yerleşim birimlerine periyodik aralıklarla göç etme esasına dayalı hayattarzı.Göçer : Belirli bir otlatma alanına sahip olmayan, yılın her mevsiminde ailebireyleri ve hayvanları ile birlikte başka yerlere geçici olarak konaklayarak hayvancılıkyapan insanlar.Göçmen (Muhacir) : Yaşadığı ülkeyi, sosyal, ekonomik ve/veya siyasî sebeplerdendolayı terk etmek mecburiyetinde kalıp, başka bir ülkeye yerleşen veya yerleşmek isteyenkimse.Gölet : Genellikle gölden küçük ve havuzdan büyük, doğal ya da yapay olarakyapılmış su oluşumu.Görev Gereklilikleri : Bir işin başarı ile yerine getirilebilmesi için o görevdeçalışacak kişilerden sahip olmaları beklenen minimum kalifikasyon düzeyinin ne olmasıgerektiğinin belirlenmesi. İş analizinden elde edilen verilere dayanarak, görevgereklilikleri işin en etkin şekilde yerine getirilebilmesi için gereken bilgi düzeyi,yetenek, eğitim, deneyim, beceri ve sahip olunması gerekli sertifikaları belirlemektedir.Görev Tanımı : İş sahibinin sorumluluğundaki işlerin neler olduğunu, bu işlerinasıl ve hangi koşullar altında gerçekleştirdiğini ve yapılış amacını ifade edendokümanlardır.Görevden uzaklaştırma: Kamu hizmetlerinin gerektirdiği durumlarda memurungörevi başında kalmasında sakınca görüldüğünde uygulanan ihtiyati önlem.Görevde yükselme: Memurun görev, yetki, sorumluluk ve ücretlerinde artışsağlayacak şekilde ve önceden belirlenmiş kurallara uygun olarak daha üst bir göreveatanmasıdır.Görevi kötüye kullanma: Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan hâller dışında,görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veyakamunun zararına neden olmaktır. TCK: m: 257Götürü Bedel : Ayrıntılı özellikleri ve miktarı idarece belirlenen mal alım işinintamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel.Götürü Ücret : Bu ücret belirli (sabit) bir miktar olup işin gerçekleştirilmesi içinödenen tüm dolaysız ve dolaylı giderler ile birlikte, genel harcama ve fiili kârı içerir.Gravite : İki nesne arasındaki çekim gücü, yerçekimi.Gravite Değerleri ve Gravimetrik Haritalar : Yerçekimi değerleri, gravimetrikçekül sapması, jeoidondülasyonu ve grevite anomalileri ile bu değerleri gösteren her çeşitürünler.Grev : İşçilerin toplu iş sözleşmesi sürecinde anlaşma sağlanamaması durumunda,toplu olarak üretimi ve yürüttükleri hizmetleri durdurma eylemidir. Grev, amaçlarına ve26

uygulanma biçimlerine göre; Çıkar (Uyuşmazlıkta), Hak (Yürürlükteki toplu sözleşmeninhüküm veya hükümlerinin uygulanmaması durumunda), Genel (Tüm işkollarında) veDayanışma grevi olarak adlandırılır.Grev Ertelemesi : Bakanlar Kurulu'nun "genel sağlık" ya da "milli güvenlik"gerekçe göstererek grevleri 60 gün erteleyebilmesidir.Grev Oylaması : Grev ilanının yapıldığı tarihte, ilgili işyerinde çaışan işçileringrevin yapılıp yapılmaması konusunda yaptıkları oylama.Grup : Birbirleriyle ilişkide bulunan en az iki veya daha fazla kişiden oluşan,belirli beklenti ve amaçları paylaşan insanlar.GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla. Genellikle bir yılda, bir ülkenin sahip olduğukaynaklarla üretilen tüm tamamlanmış malların piyasa değeri. Üretim, gelir ve harcamaolmak üzere üç yöntemle hesaplanır.GSYİH : Gayri Safi Yurtiçi Hasıla. Genellikle bir yılda, bir ülke sınırları içerisindeüretilen tüm tamamlanmış malların piyasa değeri. GSMH’a işçi dövizi, kar transferleri,borç faizleri gibi gelir ya da giderlerin eklenmesi ile elde edilir.Günübirlik Turizm Tesisleri: Kamping ve konaklama ünitelerini içermeyen duş,gölgelik, soyunma kabini, WC, kafe-bar, pastane, lokanta, çayhane, açık spor alanları,spor tesisleri, golf alanları, açık gösteri ve eğlence alanları, lunapark, fuar, su oyunlarıparkı ve 20 m² yi geçmeyen sergi ve satış ünitelerini içeren yapı ve tesislerdir.Gürültü Kontrolü: Herhangi bir ses kaynağından yayılan gürültü niteliğine sahipsesleri, kabul edilebilir seviyeye indirgemek, akustik özelliğini değiştirmek, etki süresiniazaltmak, hoşa giden veya daha az rahatsız eden bir başka ses ile maskelemek gibimetodlarla zararlı etkilerini tam olarak gidermek veya makul bir seviyeye indirmeişlemidir. Gürültü kontrolü; gürültü kaynağında, gürültünün yayıldığı çevrede vegürültüden etkilenen kullanıcıda olmak üzere üç elemanda yapılabilir.Gürültü Sertifikası: Hava aracının çıkardığı gürültü bakımından Uluslararası SivilHavacılık Teşkilatı'nca yayınlanan kriterlere uygun olduğunu belirten belgelerdir.Gürültüye Duyarlı Alan ve kullanımlar: Kamu ve özel mülkiyetli arazilerdekurulmuş ve içinde yer alan olaylar gereği, istenen seslerin en iyi biçimde duyulabildiğive dış gürültüden olan rahatsızlığın en fazla olduğu, kısaca iç akustiğin şart koştuğu aşırısesten korunması gerekli olan binalardır. Mesela: konut, hastahane, okul, motel,pansiyon, dinlenme tesisleri, tatil ve dinlenme parkları, mezarlık gibi yerler, kendiiçlerinde çok ve orta derecede hassas olarak ayrılabilirler.Götürü bedel: Ayrıntılı özellikleri ve miktarı idarece belirlenen mal alım işinintamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel.Haberleşme Vergisi : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre belediye sınırları vemücavir alanlar içinde Posta Telgraf Telefon işletmesi tarafından tahsil edilen telefon,teleks, faksimile ve data ücretlerinden (tesis, devir ve nakil ücretleri hariç) alınanvergidir.27

Haciz: Kesinleşmiş icra takibinin konusu olan bir alacağın ödenmesini sağlamakamacıyla borçluya ait ve haczi caiz bulunan mallara icra müdürlüğünün el koymasıişlemidir.Hafriyat : kazı; kazılar; toprak kazma; toprak çıkarma.Hafriyat Toprağı : İnşaat öncesinde arazinin hazırlanması aşamasında yapılan kazıve benzeri faaliyetler sonucunda oluşan toprak.Hak : Hukuken korunan yarar.Hakediş : Tamamlanmış iş kısımlarının inşaat proje yöneticisi tarafından periyodikbiçimde denetlenip onaylanması üzerine, bunlarla ilgili sözleşme tutarının periyodikolarak mal sahibi tarafından ödenmesi.Hakediş Programı : Tanım ve maliyetler ile birlikte işçilik ve malzemeyi içerenpozların toplamı sözleşme bedelini verir. Pozlar yardımı ile yüklenicilerin hakedişlerihesaplanır.Hal: Genellikle gıda türü ürünlerin satıldığı üzeri açık veya kapalı çarşı.Halk denetçisi: Ombudsman. Her ilde, mahallî idareler ve bunlara bağlı kuruluşlarile bu idareler tarafından kurulan birlik ve işletmelerin, kurum dışı gerçek ve tüzelkişilerle ilgili işlem ve eylemlerinden kaynaklanan anlaşmazlıkların çözümüne yardımcıolmak üzere seçilen kişidir.Halk denetçisi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin (A)fıkrasının l, 4, 5, 6 ve 7 nci bentlerinde belirtilen şartları taşıyan; en az dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun ve en az on yıl meslekî tecrübe sahibi, toplumda saygınlığıbulunan kişiler arasından beş yıl süre ile görev yapmak üzere il genel meclisinin üçte ikiçoğunluğunun kararı ile seçilir. İlk iki turda üçte iki çoğunluk sağlanamazsa, üçüncüturda salt çoğunluk aranır. Bu turda salt çoğunluk sağlanamadığı takdirde, üçüncü turdaen çok oy alan iki aday arasında dördüncü tur oylama yapılır ve dördüncü turda en çok oyalmış bulunan aday seçilir. Halk denetçiliğine kişiler kendileri aday olabileceği gibi, ilgenel meclisi üyelerinin beşte biri tarafından da aday gösterilebilir.Halkoyu : Referandum; bir sorun hakkında halkın desteğini alabilmek için ohususun halkın kararına bırakılması ve halk tarafından sorunun oylanması.Hamam : Yıkanmak için hizmete açılmış umuma açık yer.Han : Yol üzerlerinde, şehir veya kasabalarda yolcuların konaklamaları içinyapılmış otel benzeri yerler.Hane : Ev–mesken anlamına geldiği gibi, bir şeyin bölündüğü, yarıldığıkısımlardan her birisi.Hane Halkı : Çoğu zaman aile ile eşanlamlı olan hane halkı terimi, bir aradayaşayan fertlerden meydana gelen sosyo–ekonomik bir birim.Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisibulunan birim.Harcama Yetkilisi: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu’nun 31.maddesine göre, bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi28

harcama yetkilisidir. Belediyelerde harcama yetkilisi ilk önce belediye başkanıdır. Dahasonra yetki devri ile (Maliye Bakanlığınca çıkartılacak Yönetmelik) bu yetki Fen İşleri,İmar ve Planlama, Yazı İşleri ve Kararlar, Temizlik İşleri Daire Başkanlarına veyaMüdürlerine devir edilebilecektirHarcama kalemi: Personel giderleri, yolluklar, hizmet alımları, tüketim malları vemalzeme alımları, demirbaş alımları, makine teçhizat ve taşıt alımları, yapı tesis ve büyükonarım giderleri, diğer ödemeler ve transferlerden oluşur.Harcama Talimatı : İdare adına geçici veya kesin olarak bir giderin yapılabilmesiiçin giderin konusunu, gerekçesini, yapılacak iş veya hizmetin süresini, hukukidayanaklarını, tutarını, kullanılabilir ödeneğini, tertibini, gerçekleştirme usulü ilegerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgileri gösteren ve harcama yetkilisininimzasını taşıyan belge.Hazırlık soruşturması: Savcının yürüttüğü, isnat ve beraat delillerinintoplanmasını amaçlayan soruşturma. Yeterli derecede delil bulunmazsa ya da durumusoruşturmaya değer bulmazsa savcı soruşturmayı keser, yeterli delil elde edilirse savcıiddianame düzenleyerek kamu davası açar.Harcırah: 6245 sayılı Harcırah Kanunu’na göre ödenmesi gereken yol masrafı,gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masrafından birini, birkaçını veya tamamını ifadeeder.Harita: Yeryüzündeki bir bölgenin belirli bir ölçekte kağıt üzerine çıkarılmasıişidir.Harita Bilgileri : Jeodezik (nirengi, nivelman, astronomik, sıklaştırma, çekülsapması, jeoid yükseklikleri), jeofizik (gravite, manyetik), Hidrografik, Oşinografik Ölçüve Değerler, Koordinat Listeleri, Hava Fotoğrafları, Uzaktan Algılama Verileri(Uydulardan alınan görüntü ve sayısal veriler v.b.) ve her türlü sayısal – çizgisel haritalarile bunlardan üretilen sayısal bilgiler.Hastalık İzni : Hastalanan personele, hekim raporu üzerine verilen izin.Hata Sınırı: Ölçü değerleri ile plân değerleri arasındaki kabul edilebilir en büyükfarktır.Hava Fotoğrafı: Belli bölge ve alanların havadan çekilmiş fotoğrafı.Hava Kirliliği : Toz, gaz, sis, koku, duman ya da buhar gibi kirleticilerin insan,bitki ve hayvan yaşamına ya da maddi nesnelere zara verecek, yaşamdan, maddinesnelerden rahatça yaralanmasına engel olacak miktarda ve yoğunlukta atmosferdebulunması.Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’nagöre, Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerceverilen izne dayanılarak özel kişi ve kuruluşlarca tesis edilen mezbaha ve kenarlardakesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücaviralanlar dışında kesilmiş olup da belediye sınırı içinde satışa arz edilecek etlerin sağlıkbakımından muayene ve denetlenmesi karşılığı alınan bedel.29

Hazırlık Soruşturması : Savcının yürüttüğü, isnat ve beraat delillerinintoplanmasını amaçlayan soruşturma. Yeterli derecede delil bulunmazsa ya da durumusoruşturmaya değer bulmazsa savcı soruşturmayı keser, yeterli delil elde edilirse savcıiddianame düzenleyerek kamu davası açar.Hedeflerle Yönetim : Yönetici ile çalışanının karşılıklı görüşerek hedefbelirlemesini ve belirli hedeflerin elde edilmesine dayalı olarak çalışanındeğerlendirilmesini içeren bir yönetim ve performans değerlendirme yaklaşımı.Hemşeri: Bir beldede ikamet eden kişilerdir.Hesap Verilebilirlik: Kısaca bir kimsenin yaptıklarından dolayı başka bir otoriteyeaçıklamada bulunması olarak tanımlanabilir ve modern yönetimin teori ve uygulamasındaanahtar bir kavramdır. Bu kavram, yöneticilere belirli bir takım görevlerini yerinegetirmelerini ve bunlarla ilgili kural ve standartlara uymaları konusunda bir takımsorumluluklar yüklemek anlamına gelir.Hesap Verme Sorumluluğu: Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi vekullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli vehukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden,raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasındansorumlu olması ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermesidir.Heterarşi : Karşılıklı ilişki ve bağımlılık halindeki aktivitelerin eşgüdümünü vekendi kendine organize olma etkinliklerini ifade etmektedir. Bu yönüyle heterarşi, kendikendini organize eden kişilerarası ağları, örgütlerarası koordinasyonu, merkezsiz, çevrebağımlı sistemler arası döngüyü içermektedir.Heyelan : Jeolojik materyallerin yerçekimi kuvveti etkisiyle yamaç aşağı hareketegeçmesi.Hidrografi : Denizler, nehirler ve diğer sular ile bunları çevreleyen kıyı şeridindekiseyir emniyeti ve kolaylığı için bilinmesi gereken bütün temel unsurları ölçen veinceleyen ve bunları denizcilerin kullanmalarına elverişli bir şekilde yayınlayan bilimdalı.Hidrografik – Oşinografik Değerler : Deniz, nehir, göl ve diğer bütün sularda,bunların kıyı şeridinde; seyir güvenliği ve kolaylığı için ölçülmüş bütün değerler ile denizve denizle temasta bulunan toprakla havanın, harita bilgisi olarak kullanılan fiziksel,kimyasal, jeolojik ve biyolojik özelliklerini belirten değerler.Hiyerarşi : Altlık – üstlük ilişkisi.Hizmet-içi eğitim: Personelin çalıştığı kuruluşun amaçlarını benimsemekte vedesteklemekte daha istekli kılınması ve kuruluşun değişen koşullara uyumunu sağlayarakörgütsel etkililiğin gerçekleşmesi için başvurulan eğitim etkinlikleri.Hizmet Kusuru : İdarenin yürüttüğü bir hizmetin kurulmasında, düzenlenmesindeya da işleyişindeki bozukluk ve aksaklık.Hizmet Sözleşmesi : İşçinin, belirli veya belirsiz bir süre iş görmeyi ve işvereninde buna karşılık bir ücret ödemeyi üstlendiği sözleşme.30

Hizmet yerinden yönetim: Belli bir coğrafi alana bağlı olmaksızın hizmetlerinuzandığı bir çok mahalli kuruluşları içine alan belirli bazı kamu hizmetlerinin merkezindışında özerk örgütlere bırakılmasıdır.Bu sistemde, bazı kamusal fonksiyonlar özerk bir statüye kavuşturulmakta vebunları yürütecek örgütler oluşturulmaktadır. Böylece merkezi idarenin hizmet yükü,daha teknik ve uzmanlaşmış birimlere transfer edilmiş olmaktadır.Hizmet yerinden yönetim sistemi, uzmanlık isteyen işlerde etkinliğin, verimliliğinve uzmanlaşmanın sağlanabilmesi amacıyla uygulanmaktadır. Üniversiteler, ticaret odasıve benzeri kuruluşlar, ülkemizde hizmette yerinden yönetim kuruluşlarına örnektir.Hizmette vatandaşa yakınlık: (Subsidiarity): Bu ilke, bir hizmetin prensip itibarıile vatandaşa en yakın idari birim tarafından yerine getirilmesini, sadece ve sadece bubirim tarafından ya hiç ya da yeterince etkin bir biçimde yerine getirilemeyen hizmetlerinbir üst birim tarafından üstlenilmesini gerektirir.Hukuk Devleti : Başta yaşamak olmak üzere, bir devletin vatandaşlarının tümhaklarını hukuki güvence altına almış olması.Hukuk Devleti İlkesi : Sadece yönetilenlerce uyulacak kurallar koymayıp, aynızamanda koyduğu hukuk kurallarıyla kendini de bağlı gören Devlet.Hukuka uygunluk denetimi: Eylem ve işlemlerin ilgili kanun, tüzük, yönetmelikve diğer mevzuata uygunluğunun denetimidir.ILO : Uluslararası Çalışma Örgütü.ISO : Uluslararası Standartlar Organizasyonu (International Organization forStandardizationISO 9000 : Organizasyonların müşteri memnuniyetinin artırılmasına yönelik olarakkalite yönetim sisteminin kurulması ve geliştirilmesi konusunda rehberlik eden ve ISOtarafından yayınlanmış olan bir standartlar bütünü.ISO 9001 : Kalite Yönetim Sistemlerinin kurulması esnasında uygulanması gerekenşartların tanımlandığı ve belgelendirme denetimine tabi olan standarttır. Verilen belgeninadı.ISO 14000 : Zararlı atıkların bertaraf edilmesi, çevreyi kirletmeyen üretim süreçleriile ilgili standartlar.Islah Planı: Düzensiz ve sağlık bir biçimde oluşmuş yapı topluluklarının veyayerleşme alanlarının, sınırları belli edilmek suretiyle mevcut durumu da dikkate alınarakdengeli, düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi amacıyla, hâlihazır haritalar üzerinde yapılanve yapılanma şartlarını da belirleyen imar planıdır.İbra : Temize çıkarmak. Sağlamlaştırmak. Tenzih.İbraz : Göstermek. Meydana Koymak.İcap : Lazım. Gerekli. Lüzumlu.İcmal : Özet. Özetlemek. Kısaltmak, Bir Araya Toplamak. Sonuç.İç Balkon : Binaların içinde yer alan giriş holüne, salona veya sofaya bakan balkon.31

İç Gürültü Seviyesi : Yapıların içinde çeşitli faaliyetlerin yer aldığı faaliyethacimlerinde ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleri.İç Mimar : İçmimarlık kolunda çalışan sanatçı, dekoratör.İç Mimarlık : Bir binanın iç bitirme ve donatım işlerini yapma sanatı.İçkili Lokanta : Yemekle birlikte kadehle içki servisi yapılan açık veya kapalı yer.İçkili Yer : Kadehle ve açık olarak içki satılan, içilen ve içki servisi yapılan yer.İçkili yer bölgesi: Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediye meclisi, busınırlar dışında il genel meclisi tarafından valilik veya kaymakamlığın görüşü alınaraktespit edilen ve içerisinde şarap ve bira dâhil her türlü alkollü içeceğin verilebileceğiişyerlerinin açılabileceği bölge.İçkili Yer Bölgesi : İçkili Yer Bölgesi Tespit Komisyonu tarafından tespit edilen veiçerisinde içkili yerler açılabilecek bölge.İçkili Yer Bölgesi Tespit Komisyonu : Şehir ve kasabalarda, içkili yerlerinaçılabileceği bölgeyi tespit ile yetkili ve görevli komisyonu.İç denetim: Hataların önlenmesi, risk ve zayıflıkların belirlenmesi, iyi uygulamaörneklerinin yaygınlaştırılması, yönetim sistemlerinin ve süreçlerinin geliştirilmesiamacıyla yapılan denetimdir.İç Gürültü Seviyesi: Yapıların içinde çeşitli faaliyetlerin yer aldığı faaliyethacimlerinde ölçülmüş veya hesaplanmış gürültü seviyeleridir.İçtihadı Birleştirme Kararı : Bir yüksek mahkemenin dairelerinden birisininyerleşmiş kararından dönmek istemesi, çeşitli dairelerin birbirine aykırı karar vermesi,aynı dairenin benzer konuda çelişik kararlarının bulunması ve yasada belirtilen diğernedenlerin varlığı halinde, farklı kararlardan birisinin tercih edilerek veya tamamenyepyeni bir sonuca varılarak çelişkinin ortadan kaldırılması ve hukuki istikrar ve hukukbirliğinin sağlanması.İdarenin Bütünlüğü İlkesi : idarenin kuruluş ve örgütleriyle bir bütünlük arzetmesi.İdari Denetim : Hiyerarşi veya idari vesayet yoluyla, devletten başka kamu idareve kurumları üzerinde yapılan denetim.İdari İşlem : Bir kamu kuruluşunun, idare alanına ilişkin ve idare hukukuna uyrukolan, tek taraflı irade belirtmesi.İdarî İzin : Personele zorunlu nedenlerin varlığı halinde yıllık izin dışında ve kısasürelerle verilen izin.İdari Özerklik: İdari özerklik, yerel yönetimlerin yatırım ve hizmet kararlarınıkendilerinin alabilmesi, uygulaması yetkisinin yanı sıra, kendi idari yapılarını dakendilerinin belirlemesi demektir. Yerel yönetimlerin aldıkları kararların kesin olmasıgerekmektedir. Buradaki kesinlikten kasıt, aldıkları kararların başka bir kurumun onayınatabi olmamasıdır.Geçek bir özerklikten söz edebilmek için yerel yönetimlere bu karar serbestliğinintanınmış olması gereklidir. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının 6. maddesinde bu32

hususta şu ifadeler yer almaktadır: “Genel yasal hükümlerle çatışmamak koşulu ile yerelyönetimler, yerel ihtiyaçlara uyum sağlayabilmek ve etkin bir yerel yönetimgerçekleştirebilmek için kendi iç yönetim yapılarını serbestçe belirleyebilmelidirler.”İdari Rejim : İdarenin ve onun faaliyetlerinin, genel hukuk kuralları dışında özelolarak düzenlenen İdare Hukuku içinde ele alınması ve idari yargıya tabi olması.İdari sınırlar: Özel kanunlarında gösterilen usule uygun olarak tespit edilmiş olanil, ilçe, bucak, belediye ve köy sınırlarıdır.İdari Sözleşme : İdarenin idare Hukuku kural ve ilkelerine tabi olan sözleşmeleri.İdari yerinden yönetim: İdari yerinden yönetim, yerel nitelikli kamu hizmetleri ilebazı teknik, ticari ve kültürel nitelikli hizmetlerin, merkezi yönetimin hiyerarşik yapısıdışında teşkilatlanan kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlarca yürütülmesidir.Bu sistem bütün ülkelerde yaygın olarak değişik şekil ve derecelerdeuygulanmaktadır. İdari yerinden yönetimde amaç, yatırım ve hizmetlerin bir kısmınınyerel kuruluşlara devredilmesi, yatırım ve hizmet kararlarının yatırım ve hizmetinyapılacağı yere en yakın idari birimlere devredilerek bürokrasinin ve maliyetlerinazaltılması, halkın katılım imkânlarını artırarak katılımcı demokrasiyi geliştirmektir. İdariyerinden yönetim sistemi de, ‘hizmet yerinden yönetimi’ ve ‘mahalli yerinden yönetim’olarak kendi içinde iki ayrı kategoriye ayrılmaktadır.İdari vesayet: Merkezin, yerinden yönetim kuruluşlarının kararlarını ve yönetseleylem ve işlemlerini, yasaların çizdiği sınırlar içinde, denetlemek ve bozabilmek yetkisi.İdari yargı: Danıştay, bölge idare mahkemesi, idare mahkemeleri ve vergimahkemelerinden oluşan, idare yargılama usulünün uygulandığı yargı sistemi.İfraz: Ayırma, tapu kütüğünde tek parsel olarak kayıtlı bulunan bir taşınmaz malındüzenlenen haritalara göre birden çok parçaya ayrılarak tapu kütüğüne tescil edilmesiişlemidir. İmar Kanununun 15 ve 16 ncı maddeleri uyarınca ayırma işleminin,parselasyon niteliğinde olan ve olmayan olarak 2 çeşidi vardır:1.Parselasyon niteliğinde olan ayırma (ifraz); imar parsellerini oluşturmakamacıyla ve parseller içerisinde yol, meydan, yeşil alan, park, otopark vb. kamuhizmetlerine ayrılan yerlerden herhangi birini kapsayacak şekilde yapılan ayırmaişlemidir.2.Parselasyon niteliğinde olmayan ayırma (ifraz); kamu hizmetlerine terk edilecekalanları kapsamında bulundurmayan ve yalnızca bir parselin birden fazla parçalaraayrılması işlemidir.İfraz ve Tevhit Harcı : Belediyece verilen ifraz ve tevhit kararları karşılığı alınanharç.İhale : İlgili Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapımişlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihaleyetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemler.İhale dokümanı : İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde;isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin projesini dekapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgiler.33

İhale Yetkilisi: İdarenin, ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluğuna sahipkişi veya kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış görevlileridir.Belediyelerde, Belediye Başkanları veya bunlar tarafından usulüne uygun olarak yetkidevri yapılmış görevliler ihale yetkilisidir.34

İhbar : Haber verme, bildirme.İhdas : Yeniden bir şey yapmak. Ortaya koymak. Meydana koymak.İhmal : Hukuka aykırı sonucu istememekle beraber, bu sonucun doğmaması içingerekli dikkat ve özeni ve ilgiyi göstermemek.İhtar : Dikkati çekmek. Uyarma. Hatırlatmak.İhtisas komisyonları: Belediye meclisinin her dönem başı toplantısında, üyeleriarasından seçilen ve en az üç, en fazla beş kişiden oluşan çalışma gruplarıdır.İhtiyati haciz: İcra ve İflas Kanununun 257. maddesine göre, ihtiyati haciz rehinletemin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir borcun tahsili amacıyla uygulanır. Vadesigelmemiş bir borçtan dolayı ihtiyati haczin uygulanabilmesi borçlunun belliikametgâhının olmaması veya borçlarından kurtulmak maksadıyla mallarını gizlemeye,kaçırmaya çalışması veya kendisinin kaçmaya hazırlanması yahut kaçması hallerinde sözkonusu olur (İİK. 257/5).İhtiyati hacze mahkeme tarafından karar verilir (İİK. 258). Bu mahkeme kararınaistinaden icra müdürlüğünce tapuya ihtiyati haciz müzekkeresi yazılır. İhtiyati haczinhüküm ve sonuçları icrai hacizlerde olduğu gibidir. Taşınmazın tedavülüne (eldeğiştirmesine) ve üzerinde hak kurulmasına engel değildir.ikametgah: bir kimsenin yerleşme kast ve niyetiyle oturduğu yerİkili blok (ikiz bina): İki binadan oluşmuş bir blokta bir yanı komşu parseldekibinaya kısmen veya tamamen bitişik olan binalardır.İkinci sınıf gayri sıhhi müesseseler: Meskenlerden ve insanların ikametinemahsus diğer yerlerden kurulca önerilip Valilikçe uygun görülecek bir uzaklıktayapılması gereken tesisler.35

İkmal : Bitirmek. Tamamlamak.İkramiye : Ödül, bahşiş. Bazı kurum ve kuruluşlarda yıl içinde belirlenmiş sayıda,genelde maaşa eşit miktardaki para.İkraz : Borç verme; ödünç verme.İl İnceleme Kurulu : Birinci sınıf gayri sıhhi müesseselerin yer seçimi ve tesiskurma ile açılma iznine esas inceleme ve değerlendirme yapan ve ilgili kurumlarıntemsilcilerinden teşekkül eden kurulu.İl Özel İdaresi : İl özel idaresi, taşınır ve taşınmaz mallara ve bağımsız gelirleresahip, genel karar organları halk tarafından seçilen, bölge halkının ortak ve belirliihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hizmet veren tüzel kişiliğe sahip bir mahalli idarekuruluşudur. İl özel idaresinin yetki alanı, ilin tüm alanlarını kapsamaktadır. Bir yerde ilözel idaresinin kurulabilmesi için, söz konusu yerin il statüsüne kavuşturulması yeterlidir.İl özel idarelerinin, ‘vali’, ‘il genel meclisi’ ve ‘il daimi encümeni’ olmak üzere üç organıvardır.İlan ve Reklam Vergisi : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre belediye sınırları vemücavir alanlar içerisinde yapılan ilan ve reklamlardan alınan vergi.İlave İmar Planı : Mevcut imar planlarının gelişme alanları açısından ihtiyacacevap vermediği hallerde mevcut imar planının genel arazi kullanış kararları ile tutarlı veyine mevcut imar planı ile ulaşım açısından bütünlük ve uyum sağlayacak biçimdehazırlanmış planlar.İlçe Belediyesi : İlçelerde kurulu olan belediye.İlerlemenin Kısa Süreli Durdurulması Cezası: Personelin bulunduğu derecedekiücret ilerlemesinin 6 ay için durdurulması.İlerlemenin Uzun Süreli Durdurulması : Personelin bulunduğu derecedeki ücretilerlemesinin bir yıl, bir buçuk yıl veya iki yıl için durdurulması.İletişim : Düşünce ve duyguların bireyler, toplumsal gruplar, toplumlar arasındasöz, yazı, görüntü vb. aracılığı ile aktarılmasını sağlayan toplumsal etkileşim süreci.Haberleşme.İlk Kademe Belediyesi : Büyükşehir belediye sınırları içinde ilçe kurulmaksızınoluşturulan ve Büyükşehir ilçe belediyeleriyle aynı yetki, imtiyaz ve sorumluluklarasahip belediye.İlke : Kural, Kaide. Kuruluşun temel değerlerinin bir ifadesidir. Kurumsaldeğerleri, yönetim biçimini ve kurumsal davranış kurallarını ifade eder.İmâr: Bayındırlık; bayındır duruma getirme; geliştirmeİmar Adası : İmar planındaki esaslara göre meydana gelen adadır.İmar Affı : Ülkemizdeki yoğun nüfus artışının getirdiği konut ihtiyacına yönelik,arsa üretiminin karşılanamaması nedeniyle ortaya çıkan, kaçak ve çarpık yapılaşmayı birplana bağlayarak, kişilerin kullanımındaki alanların mülkiyetinin belirli sınırlamalarlakullananlara dağıtımı.36

İmar Durumu : Bir arsanın imar planına ve imar yönetmeliğine göre nasılkullanılabileceğini bildiren ve belediyece düzenlenerek isteği üzerine arsa sahibineverilen belge.İmar ile İlgili Harçlar : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, belediyelerce alınanharçlar.İmar Parseli : İmar adaları içerisindeki kadastro parsellerinin İmar Kanunu, İmarPlanı ve yönetmelik esaslarına göre düzenlenmiş şekli.İmar Planı : Bir şehirde gelecekte yer alacak nüfusun çalışma, barınma, taşıma,eğlenme ihtiyaçlarına cevap verecek tesislerin yapılacağı arazinin kullanış biçimiyle,bölgelerini gösteren objektif, açık, genel ve uyulması mecburi hukuksal belgedir. Birbaşka tarife göre ise; imar planı, bir mahalli idarede fiziksel gelişmelere belediye sınırlarıiçerisinde yön veren, düzenleme sorunlarına belediye sınırları içerisinde çözüm getiren vemahalli idareye arazi kullanma konusunda belediye sınırları içerisinde denetim imkanlarıveren bir düzenleme çalışması.İmar Programı : 3194 Sayılı İmar Yasasına göre belediyelerin, imar planlarınınyürürlüğe girmesinden sonra en geç üç ay içinde bu planı uygulamak üzere hazırlamaklayükümlü oldukları beş yıllık program.İmar Sınırı : En az belediye sınırı olmak üzere varsa mücavir alanları da içine alanbölge sınırı.İmar Uygulaması : Yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların plan, fen,sağlık ve çevre şartlarına uygun oluşumunu sağlamak amacıyla bulunduğu yere göre;belediye veya valiliklerce yapılan ve bu yerlerde inşaa edilecek resmi ve özel bütünyapıları düzenleyen imar planı hazırlama işlemi.İmara Aykırı Yapı : Ruhsatsız yapılar, ruhsat ve eklerine, fen ve sağlıkkurallarına, kat nizamına, taban alanına, komşu mesafelerine, imar yoluna, ön cephehattına, bina derinliğine, imar planı bölgeleme esaslarına aykırı olan komşu parsele veyaimar planlarında yol, yeşil alan, otopark gibi kamu hizmet ve tesisleri için ayrılmışalanlara tecavüz eden, başkasının mülküne veya kesin inşaat yasağı olan yerlere inşaedilen yapılar.İl özel idaresi: İl özel idaresi, taşınır ve taşınmaz mallara ve bağımsız gelirleresahip, genel karar organları halk tarafından seçilen, bölge halkının ortak ve belirliihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hizmet veren tüzel kişiliğe sahip bir mahalli idarekuruluşudur. İl özel idaresinin yetki alanı, ilin tüm alanlarını kapsamaktadır. Bir yerde ilözel idaresinin kurulabilmesi için, söz konusu yerin il statüsüne kavuşturulması yeterlidir.İl özel idarelerinin, ‘vali’, ‘il genel meclisi’ ve ‘il daimi encümeni’ olmak üzere üç organıbulunmaktadır.İlave İmar Planı: Mevcut imar planlarının gelişme alanları açısından ihtiyacacevap vermediği hallerde mevcut imar planının genel arazi kullanış kararları ile tutarlı veyine mevcut imar planı ile ulaşım açısından bütünlük ve uyum sağlayacak biçimdehazırlanmış planlardır.İlçe Belediyesi: İlçelerde kurulu olan belediyedir.37

İşçi Hakları : İşçi statüsünde çalışan kesimin iş münasebetleri çerçevesinde eldeettiği haklar.İşçilik Maliyeti (İşgücü Maliyeti) : İşçinin, işgücünün işletmeye olan yükü. Ürünbirimi başına düşen işçilik masrafı ile ölçülen bir kıstas.İşgal Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, belediye sınırları içinde bulunan vekanunda belirtilen yerlerden herhangi birinin satış yapmak veya sair maksatlarla veyetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak, geçici olarak işgal edilmesi karşılığıalınan bedel.İşsizlik : Çalışma gücü arzu ve yeteneğine sahip olunduğu halde, emek piyasasındaiş ve ücret şartlarına uygun, carî ücret karşılığında kanun veya örf ve âdetlerle belirlenmişsaatler içinde bir iş arandığı halde, kişinin iş bulamaması hâli.İşsizlik Oranı : Bir ülkedeki işsiz miktarının o ülkedeki işgücü miktarına oranı.İşsizlik Ödeneği : Bağımlı statülerde çalışanların, kendi iradeleri ya da kusurlarıdışında işsiz kalmaları durumunda, niteliklerine ve yitirdikleri işlerin koşullarına uygunyeni bir iş bulununcaya dek, kapsamı içinde yer aldıkları sosyal sigorta kurumutarafından, yürürlükte olan hukuki düzenlemeler çerçevesinde yapılan parasal nitelikteaylık yardım.İşveren : İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurumve kuruluşlara denir.İşyeri : İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan veolmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birim.İşyeri Açma İzin Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, belediye sınırları veyamücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması karşılığı alınan harç.İta : verme; ödemeİta amiri: Kamu hizmetlerine ilişkin giderin geçici veya kesin surette ödenmesihakkında saymanlara yazılı emir ve izin verenler.İta Emri : Devlet harcamalarında harcamanın yapılması için verilen yazılı buyruk.İtfa : söndürme; ödeme; bir borcu, ödeme, takas, af gibi bir sebeple kapatma; sonaerdirmeİtlaf : Öldürme, Yok Etme.İvaz : karşılık; bedel; eder; karşı bedel; mukabil eda; fiyatİzale-i şüyuu: Herhangi bir malın kendisinin veya satılarak bedelininpaylaştırılması suretiyle, bu mal üzerindeki ortaklığın (paydaşlığın) giderilmesi.Jeofizik : Yer kabuğundaki hareketlerin ve oluşumların mekanik olarak incelendiğibilim dalı.Jeofizik Etüd Raporu : İmar planı yapımı için zorunlu olan ve imar planına veriolan, yapılaşma kararlarını etkileyen, arazi yapısına göre sismik ve rezistiviteçalışmalarını içeren ve ilgili idare tarafından yaptırılan, jeofizik mühendislerincehazırlanan rapor.41

Jeotermal : Yer altındaki sıcak su kaynakları.Jeodezi : Yerölçüm. 1) Yeryüzünün veya yeryüzü parçalarının şekil, büyüklük vekonum bakımından tayinidir. 2) Yeryüzünün ölçülmesi, hesabı ve çiziminde kullanılanaraç ve metotların incelenmesidir.Kabahat: 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’na göre, söz konusu kanun hükümlerinin,karşılığında idari yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık anlaşılır.Kabul Komisyonu : Satınalma Müdürlüğü tarafından ihale veya pazarlık usulü ilealınan malzeme ve hizmetlerin Teknik Şartname ve sözleşmeye uygun şekilde kabulünüyapmak üzere, üyelerinden oluşan grup.Kaçak İnşaat: Kendi arsası veya başkasının arsasına (arsa sahibinden inşaatyapmak için muvafakat alarak) belediyeden usulüne uygun inşaat ruhsatı almadan yapılanyapılardır.Kadastro: Bir ülkedeki her çeşit her çeşit arazi ve mülklerin yeryüzü üzerindekikonumlarının alanlarını, değerlerini üzerlerindeki hal ve yükümlülükleri tespit ederekplana bağlama işi.Kadastro Adası: Kadastro yapıldığı zaman var olan adadır.Kadastro Parseli: Kadastro yapıldığı zaman kadastro adaları içinde bulunanmülkiyeti tescilli parseldir.Kadastro Planı: Bir beldede bulunan sınırları ve alanları belirli bir şekilde tapucatescil edilmiş arazi parçalarını gösteren haritalara denir.Kademe: Derece içerisinde, görevin önemi veya sorumluluğu artmadan, devletmemurunun olumlu sicilKademe İlerlemesi : Devlet memurunun bulunduğu derece içerisinde birkademeden bir üst kademeye geçmesi (yatay ilerlemesi) ve bu şekilde maaşının artması.Kadro: Kamu hizmetlerinin yürütülmesini sağlamak üzere memurun atandığı,belirli ödev, hak, yetki ve sorumlulukla donatılmış görev mevkiidir.Kadük Olma : Bir yasama dönemi içinde verilen bir kanun tasarı veya teklifinin, oyasama dönemi içinde yasalaşmaması durumunda, artık görüşülme olanağınınkalmaması.Kafeşantan / Cafe : Sahne sanatçılarının çalışabildiği, asıl olarak müşterilerineçay, kahve, gazoz, meyve suyu gibi meşrubat verilmekle beraber şarap, bira gibi içkilerinde satışı yapılabilen müzikli-içkili veya içkisiz eğlence yeri.kagir: Taş veya tuğladan imal edilmiş yapı; kargir.Kahvehane : Kahve, çay, nargile ve benzeri alkolsüz içkilerin içildiği, kumar kastıolmaksızın tavla, okey, domino ve benzerleri ile her türlü kağıt oyunlarının oynandığıyer.Kaizen : Esas olarak sonuçlar iyileştirilmek isteniyorsa, o sonucu sağlayan süreciniyileştirilmesi gerektiğini savunan bir felsefe.Kaks: Bkz: Katlar Alanı Kat Sayısı.42

Kaldırım Mühendisi : İşsiz, güçsüz, sokaklarda dolaşan kimse.Kalibrasyon : Ölçümleme.Kalite (Kontrol) Çemberleri : Aynı birimde ve sahada çalışan, benzer işleri yapan,düzenli aralıklarla toplanan, işleri ile ilgili problemleri araştıran, belirleyen, çözümarayan, çözen, dağılmadan yeni bir konu seçen, çalışmalarını raporlayan, sunan, kalitekontrol faaliyetlerini gerçekleştiren, gönüllülük esasına dayalı en az 5 en fazla 10 kişidenoluşan gruplar.Kalite : Kalite, insan sağlık ve emniyetinin, hayvan ve bitki varlığının ve çevreninkorunması veya tüketicinin doğru bilgilendirilmesi gibi kriterler göz önüne alınarak, birürün veya hizmetin varolan veya olabilecek ihtiyaçları karşılama yeteneğine dayananözelliklerinin toplamı.Kalite Güvencesi : Ürün ve hizmetin kalite açısından yeterli güveni sağlayabilmesiiçin gerekli olan planlı ve sistematik faaliyetler bütünü.Kalite Kontrol : Kalite isteklerini sağlamak için kullanılan uygulama teknikleri vefaaliyetleri.Kalite Politikası : Bir kuruluşta, üst yönetim tarafından, kaliteye ulaşmak içinresmi olarak belirlenen amaç ve yön.Kalite Sistemi : Kalite yönetiminin uygulanabilmesi için gerekli olan kuruluşyapısı, sorumluluklar, prosedürler, prosesler ve kaynaklar.Kalite Ödülü : Bazı örgütler tarafından saptanmış olan ödül kriterlerini karşılayankuruluşlara verilen ödül.Kalkınmakta Öncelikli Yöreler (KÖY) : Geri kalmış yörelerin kalkınmasınısağlamak ve iç göçün önüne geçmek için hazırlanan proje.Kamp / Dinlenme Evi : Dernek, vakıf, sendika, kamu kurumu niteliğindeki meslekkuruluşları ve benzerlerine ait dinlenme, konaklama ve eğlence amacıyla açılan ve sadecekendi personeli, kayıtlı üyeleri ve bunların yakınlarının faydalanabileceği yerler.Kamping : Karayolları güzergahı ve yakın çevrelerinde, kent girişlerinde, deniz,göl, dağ gibi doğal güzelliği olan yerlerde kurulan ve genellikle turistlerin kendiimkanları ile geceleme, yeme-içme, dinlenme, eğlence ve spor ihtiyaçlarını karşıladıklarıtesisler.Kamu Davası : Kamu adına savcının açtığı dava, amme davası.Kamu Düzeni : Bir ülkedeki kurum ve kuralların, devletin güvenliğini, kamuhizmetlerinin iyi işlemesini ve bireyler arasındaki ilişkilerde huzuru, hukuk ve ahlakkurallarına uygunluğu sağlamasıyla oluşan düzen.Kamu geliri: Kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi,pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilenher türlü gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma araçlarının primlisatışı suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, alınan bağış veyardımlar ile diğer gelirler.43

Kamu gideri: Kanunlarına dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri,sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanmaaraçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, malî ve sosyal transferler,verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderler.Kamu görevlisi: Kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla yada herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişidir.Kamu Gücü : Kural koyma, buyurma, kolluk ve silah, parasal erk gibi devletin vediğer kamu tüzelkişilerinin sahip oldukları erklerin tümü.Kamu haczi: Devletin, Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergi, resim, harç vebunlara bağlı ceza, faiz ve zamlar ile kamu hizmetleri uygulamasından doğan veödenmeyen alacakları nedeniyle, borçlu durumundaki kişilerin mal ve haklarına elkoyması.Kamu hakları: şahıslar ile devlet arasındaki ilişkiyi düzenleyen hukukkurallarından, yani kamu hukukundan doğan haklardır.Kamu Hukuku : Devletin örgütlenmesi, faaliyetleri, yetki ve görevleri ile devletlekişiler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalı.Kamu Kurumu Alanları : Resmi veya idari tesis alanlarını, büyük alankullanımını gerektiren kamu kuruluş ve servis alanlarını ve askeri alanları veya yapıölçeğinde resmi, idari, dini ve umumi binaları içeren alanlardır.Kamu Hizmeti: Devlet ya da diğer kamu tüzel kişileri tarafından ya da bunlarıngözetim ve denetimleri altında, genel ve ortak gereksinmeleri karşılamak, kamu yararı yada çıkarını sağlamak için yapılan ve topluma sunulmuş bulunan sürekli ve düzenlietkinlikler dizisi.Kamu malî yönetimi: Kamu kaynaklarının tanımlanmış standartlara uygun olaraketkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlayacak yasal ve yönetsel sistem vesüreçler.Kamu kaynakları: Kamuya ait veya kamu gücü kullanılarak elde edilen gelirler,taşınır ve taşınmaz mallar, para, alacak ve haklar, bağış ve yardımlar, borçlanma suretiyleelde edilenler dahil her türlü değerler.Kamu Yönetimi: Toplumun ortak ihtiyaçlarının karşılanması, ortak kurallarınınkorunması amacıyla oluşturulan organizasyon olan devletin işlevsel ve yapısalözelliklerinin bütününe, kamu yönetimi denmektedir. Devlet ve toplum düzenininkesintisiz olarak işlemesi ve kamunun ortak ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik mal vehizmetlerinin üretilip halka sunulmasına ilişkin bir sistemdir.Kamulaştırma: Devlet veya kamu tüzel kişilerince, kamu yararının gerektirdiğihallerde, karşılığını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz mallarıntamamına veya bir kısmına el konulması veya üzerinde irtifak hakkı tesis edilmesiişlemidir. Kamulaştırmanın tapuya tescili malikin rızasıyla (rızaen) veya mahkeme kararıile (hükmen) yapılmaktadır. Kamulaştırılacak taşınmaz malın maliki kamulaştırmaya razıolursa, Tapu Kanununun 26. Maddesine göre tapu sicil müdürlüğünce resmi senetdüzenlenir. Bu resmi senedi taşınmaz maliki ile kamulaştırmayı yapan idarenin temsilcisiimzalar.44

Esas itibariyle bu işlemin satıştan bir farkı yoktur. Malik bu resmi senede "tezyidibedel (bedeli artırmak için dava açma) hakkının saklı olduğu" yolunda kayıt düşülmesinitalep edebilir. Malik bu şekilde kamulaştırmayı kabul etmekle beraber bedeli azbuluyorsa bu kayıt resmi senede yazılarak tescil işlemi yapılabilir.Taşınmaz malın tümü değil de bir kısmı da kamulaştırılabilir. Hisseli taşınmazlardabir veya birkaç hissedarın yerinin kamulaştırılması mümkündür. Taşınmaz üzerindeipotek, haciz, ihtiyati haciz, ihtiyati tedbir, vakıf şerhi ve benzeri takyitler bulunmasıkamulaştırmaya engel değildir.Taşınmazın mülkiyetinin davalı olması da kamulaştırmayı engellemez. Trampa yoluile kamulaştırma yapılması mümkündür.Kamu malları: Özel mülkiyete konu olamayan ve doğrudan doğruya kamunun(halkın) yararlanmasına ayrılan mallar.Kamuoyu : Bir konuyla ilgili halkın genel düşüncesi, halkoyu, amme efkârı,efkârıumumiye.Kamu Personeli: Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, ilözel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayelikuruluşlarda, kanunla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında ve benzeri resmikurumlarda hizmet ve faaliyet gören tüm personel.Kamu Sağlığı : Bir toplumda büyük halk kitlelerinin sağlık koşulları açısındaniçinde bulunduğu durum.Kamu tüzel kişileri: Tamamen kamu yararının gerçekleşmesi için çalışan ve kamugücü kullanan, kanunla veya kanunun verdiği açık yetkiyle kurulan kamu idare vekurumları.Kamu Yararı: Kamunun, ulusal birliğin ve devletin gereksinimleriyle ilgili vebunlara uygun olan durum.Kanal : Suyun belirli bir doğrultuda akmasını sağlayan doğal ya da yapay oluşum.Kanalizasyon Ana Boruları : Atık suyu kanallardan toplayan ve ana kanallaraileten, çapı geniş lağım kanalları.Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı : Belediye Gelirleri Kanununa göre,belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce, kanunda belirtilen şekildekanalizasyon tesisi yapılması halinde, gayrimenkullerin sahiplerinden alınan bedel.Kanalizasyon Sistemi : Atık suyun toplanmasında, işlenmesinde ve tasfiyesindekullanılan donanım.Kanun : Anayasanın yetkili kıldığı organ (T.B.M.M.) tarafından yazılı bir şekildekabul edilmiş bulunan genel, sürekli, soyut ve yaptırım gücü olan hukuk kuralları.Kanun Hükmünde Kararname : Türkiye Büyük Millet Meclisinin bir kanunla(Yetki Kanunu) yetki vermesi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından yetki kanunuçerçevesinde belli konuları düzenlemek amacıyla çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır.Bunlar tıpkı kanunlar gibi resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girerler. (Örnek;45

Bakanlar Kurulunun TBMM’den aldıkları yetki kanunu çerçevesinde memur maaşlarındadüzenleme yapmayı içeren Kanun Hükmünde Kararnameler).Kanun Tasarısı : hükümetin hazırlayıp Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunduğukanun taslağı.Kanun Teklifi : meclis üyelerinin (münferit veya müşterek olarak) hazırlayıpTürkiye Büyük Millet Meclisi’ne sundukları kanun taslağı.Kanuni İdare İlkesi : idarenin yasalara ve her türlü hukuk kuralına uyması ilkesi.Kanunsuz Emir: Kamu görevlerinde herhangi bir sıfat ve biçimde çalışmakta olankimsenin, üstünden aldığı emri, yönetmelik, tüzük, yasa ve Anayasa hükümlerine aykırıgördüğünde yerine getirmeyerek, bu aykırılığı emri verene bildirmesi üzerine, üstüemrinde direnirse ve emrini yazı ile yinelerse, emir yerine getirmesi.Kâr : Gelir ile gider arasındaki olumlu fark.Karar : Bir konu üzerinde bir kişinin, kendi düşüncelerinden yola çıkarak ulaştığısonucu ya da bir grubun, bir konu üzerinde görüşüp tartışarak vardığı kesin sonucuyansıtan yazılar.Kardeş Şehir : Belediyenin, bir başka belediye ile işbirliği anlaşması yapmasıdurumunda iki belediyenin birbirlerine göre elde ettikleri pozisyon.Karine : İpucu, belirti; bilinmeyenden bilinene doğru götüren bulgular.Kariyer : Bir insanın yaşamı boyunca süren işle ilgili deneyimlerinin tümü.Kariyer Basamakları : Bir çalışanın iş yaşamı boyunca geçirdiği ve araştırma,yerleşme, orta kariyer, geç kariyer ve iniş şeklinde isimlendirilen beş kariyer aşaması.Kariyer Geliştirme : İnsanların iş yaşamları boyunca kariyer amaçlarınaulaşabilmeleri için yürüttükleri uyum sağlama, yetkinlik, yeterlilik ve kişilik geliştirmegibi tüm eylemler ve faaliyetler.Kariyer Planlama : Kişinin bilgi, beceri, ilgi, değer yargıları ve güçlü ve güçsüzyönlerini değerlendirmesi, organizasyon içi ve dışı kariyer olanaklarını tanımlaması,kendisi için kısa, orta, uzun dönemli hedefler saptaması, eylem planlarını hazırlaması vebunları uygulaması süreci.Kariyer Yönetimi : İnsan kaynakları planları ile sistemin bütünleştirilmesi,kariyer yollarının belirlenmesi, kariyer bilgisinin artırılması için açık işlerinduyurulması, çalışanların performanslarının değerlendirilmesi, astlara kariyerdanışmanlığı yapılması, iş deneyimlerinin artırılması ve eğitim programlarınındüzenlenmesi faaliyetlerinin tümü.Karkas : Bir yapının taşıyıcı öğelerinin tümüne verilen ad; iskelet.Kast : Suçun, kanunî tanımındaki unsurların bilerek ve istenerekgerçekleştirilmesidir.Kat Alanı Kat Sayısı (KAKS): Emsal. Yapının bütün katlardaki alanlarıtoplamının parsel alanına oranından elde edilen sayıdır. Katlar alanı bodrum kat, asmakat, çekme ve çatı katı ve kapalı çıkmalar dahil kullanılabilen bütün katların ışıklıklarçıktıktan sonraki alanları toplamıdır.46

Açık çıkmalar, iç yüksekliği 1.80 m.yi aşmayan ve yalnızca tesisatın geçirildiğitesisat galerileri ve katları, ticari amacı olmayan ve yapının kendi ihtiyacı için otoparkolarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi,kömürlük, sığınak, su deposu ve hidrofor bu alana katılmazlar. Kullanılabilen katlardeyiminden konut, işyeri, eğlenme ve dinlenme yerleri gibi oturmaya, çalışmaya,eğlenmeye ve dinlenmeye ayrılmak üzere yapılan bölümler ile bunlara hizmet veren depove benzeri alanlar anlaşılır.Kat Mülkiyeti: Tamamlanmış bir yapının kat, daire, iş bürosu, dükkân, mağaza,mahzen, depo gibi bölümlerinden ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olanlarıüzerinde, o gayrimenkulun maliki veya ortak malikleri tarafından, Kat Mülkiyeti Kanunuhükümlerine göre, bağımsız mülkiyet hakları kurulabilir.Kat mülkiyeti, arsa payı ve ana gayrimenkuldaki ortak yerlerle bağlantılı özel birmülkiyet türüdür. Kat mülkiyeti, bu mülkiyete konu olan ana yapının bağımsızbölümlerinden her birine kat irtifakının kurulduğu tarihteki, doğrudan doğruya katmülkiyetine geçilme halinde ise, bu tarihteki değeri ile oranlı olarak tahsis edilen arsapayının ortak mülkiyet esaslarına göre açıkça gösterilmesi suretiyle kurulur.Arsa paylarının bağımsız bölümlerin değerleri ile oranlı olarak tahsis edilmediğihallerde, her kat maliki veya kat irtifakı sahibi, arsa paylarının yeniden düzenlenmesi içinmahkemeye başvurabilir. Bağımsız bölümlerden her birine tahsis edilen arsa payı, obölümlerin değerinde sonradan meydana gelen çoğalma veya azalma sebebiyledeğiştirilemez. Kat Mülkiyeti Kanununun 44 üncü maddesi hükmü saklıdır.Kat irtifakı arsa payına bağlı bir irtifak çeşidi olup, yapı tamamlandıktan sonraarsanın malikinin veya kat irtifakına sahip ortak maliklerin veya bunlardan birinin tapuidaresine yapacağı yazılı bir istem üzerine, bu kanunda gösterilen şartlar uyarınca, katmülkiyetine çevrilir (KMK. 3).Kat mülkiyeti ve kat irtifakı resmi senetle ve tapu siciline tescil ile doğar. İpotek,doğmuş veya ileride doğması muhtemel bir borç için bir taşınmaz malın teminatgösterilmesidir.Kat irtifakı: Yapılmakta veya ileride yapılacak olan bir binanın yapımı borcunu vebina tamamlandığında da kat mülkiyeti kurulması yükümünü doğuran bir irtifak hakkı.Kat maliki: Bağımsız bölümler üzerinde kurulan kat mülkiyeti hakkına sahip olankişi.Kat malikleri kurulu: Kat mülkiyetine konu taşınmazdaki bütün kat maliklerininoluşturduğu kurul.Kat yüksekliği: Binanın herhangi bir katının döşeme üstünden bir üstteki katınındöşeme üstüne kadar olan mesafesidir.Katılım: kamu hizmetleri ile ilgili kararların hazırlanması, olgunlaştırılması,alınması ve bu kararların uygulanması aşamalarından birine, birkaçına veya bütününe, okarardan doğrudan ya da dolaylı olarak etkileneceklerin katkıda bulunmalarıdır.Katılımcı Demokrasi : Halkın dil, din, renk, ırk ve cinsiyet ayrımı gözetmeksizinseçme ve seçilme hakkını özgürce kullandığı, halkın sivil toplum örgütlenmeleri ile47

(dernek, odalar vs.) siyasi iktidar üzerinde denetleme ve yönlendirme görevi yaptığıdemokrasi anlayışı.Kayıt ve Suret Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, belediyeler vebelediyelere bağlı müesseselerden istenecek her türlü kayıt suretleriyle, gayrimenkullerleilgili harita plan ve krokilerin suretleri için alınan bedel.Kaymakam: İlçede devleti temsil eden en yetkili yönetim görevlisi.Kaynak Suları Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, özel kaplara doldurulupsatılacak olan kaynak sularının belediyelerce denetlenerek hangi kaynaklara aitolduklarını gösterecek şekilde bu kaplara özel işaret konulması, karşılığı alınan bedel.Kaynak Yönetimi : Bir kurumun sahip olduğu sermaye, insan gücü, tesis veteçhizat gibi kaynaklarını en etkin biçimde kullanılmasınıKaynaklar : Varlıkların sağlandığı yerler. Bunlar sermaye ve borçlar.Kazanılmış Statü : Bireyin kendi isteği ve çabalarıyla, gönüllü olarak elde ettiğistatü.Kent : Şehir. Kent, sınırları içinde yaşayan nüfusun geçim kaynaklarını tarım vehayvancılık dışı uğraşıların oluşturduğu, toplumsal ilişkiler, kültürel alanlar, nüfusyoğunluğu gibi bir çok yönden kırsal alanlardan farklı olan yerleşim birimi.Kent Bilgi Sistemleri: Bir şehrin bilgilerinin birbirleri ile ilişkili olarak veistenildiği anda ulaşılabilecek şekilde düzenlenmesi, altlık haritaların oluşturulması,gerekli donanım ve personel altyapısının oluşturulması ve bu sistemin ayakta kalabilmesiiçin gerekli koordinasyonun oluşturulması olarak genel anlamda ifade edilebilir.Kent Hukuku: Kent yaşamını, kent yapılanmasını, kentle insan arasında,kentlilerin kendi arasında ilişkileri düzenleyen kurallar bütünü.Kent Konseyleri: Seçilmiş yerel yönetim organlarının çalışmalarına halkkatılımını ve denetimini sağlamak için, en alt düzeydeki yerel yönetimbiriminden(mahalle/köy) yukarıya doğru örgütlenerek demokratik kitle örgütleritemsilcileri ve uzmanların da katılımıyla oluşturulan meclislerdir.5393 sayılı Belediye Kanunu bu konuda şu düzenlemeyi içermektedir: Kentkonseyi, kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentinhak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyalyardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerindenyönetim ilkelerini hayata geçirmeye çalışır. Belediyeler, kamu kurumu niteliğindekimeslek kuruluşlarının, sendikaların, noterlerin, varsa üniversitelerin, ilgili sivil toplumörgütlerinin, siyasi partilerin, kamu kurum ve kuruluşlarının ve mahalle muhtarlarınıntemsilcileri ile diğer ilgililerin katılımıyla oluşan kent konseyinin faaliyetlerinin etkili veverimli yürütülmesi konusunda yardım ve destek sağlar. Kent konseyinde oluşturulangörüşler belediye meclisinin ilk toplantısında gündeme alınarak değerlendirilir.(Madde76)Kent Meclisi: Bkz: Kent KonseyleriKent Dokusu: Bir kentin ana yollar ve ikincil yollarla bölünmüş, oturma, çalışma,alım-satım, işleyim, dinlenme yerlerini kapsayan toprak kullanım biçimi.48

Kente Karşı Suç : 1) Bir kentin doğal, tarihsel ve güzel duyusal değerlerine,bireyler ve türlü örgütler ve hatta yöneticiler tarafından, değerlerini azaltıcı veya tümdenyitirici zararlar verilmesi sonucunda, kamu vicdanında yarattığı rahatsızlıklar buetkinliklere (yasalarda bu etkinlikler suç olarak tanımlanmamış olsa bile) verile ad. 2) Butürlü eylemlerin yasalarda suç olarak tanımlanmış ve bunları işleyenlerin karşılaşacaklarıyaptırımların da yine yasalarda gösterilmiş olması.Kentleşme: Kentleşme konusunda yapılan başlıca tanımlar şunlardır:Çeşitli nedenlerle kırsal kesimlere yönelen göç sonucunda, bir taraftan mevcutkentlerin nüfus ve alan itibarıyla büyümesi, diğer taraftan da köy, kasaba, vb. yerleşimbirimlerinin giderek büyümesi sonunda kente dönüşüp, mevcut kent sayısının atmasıdır.Milli gelir ve istihdam yapısında, ağırlığın tarımdan hizmetlere ve sanayiye kayması ileilgili evrensel ve sayısallaştırılabilir bir süreçtir.Bazı yoğunluk ve büyüklük değerlerinden başlayarak nüfusun alansal yığılması;kent kültürü olarak tanımlanan bir dizi değer yargısı, davranış ve eğilimin yayılması.Kentleşme dar anlamda kent sayısının ve kentlerde yaşayan nüfusun artmasını ifadeetmektedir.Kentlileşme: Kente göç ile birlikte başlayan nüfus dinamiğinin kentin belli birkesiminde kararlılık kazanmasına kadar süre gelen bu aşama “kentlileşme” olarakadlandırılır. Bu kente göç eden nüfusun yeni koşullara uygun ilişkiler biçimi geliştirerekkentin bir öğesi olma, toplumsal değişme, uyum ve bütünleşme sürecidir. Kentlileşme,kente göç edenlerin ve kentte yasayanların, kent toplumunun değer-norm sistemini, kentliinsanın düşünme, davranış biçimlerini ve giderek yaşama biçimini benimsemesidir.Kentlilik Bilinci: Kentlilik bilinci, kentte yaşayanların kentle bütünleşmesi, kendinikente ait hissetmesi ve dolayısıyla kente karşı sorumluluk duygusu taşımasıdır. Bir başkaifade ile kentlilik bilinci, kentte yaşayanların var olan değişik kimliklerinin (Müslüman,esnaf, sanatkar, Rizeli, Adanalı gibi) yanı sıra bir de içinde yaşadıkları şehirleözdeşleşebilen bir kimliğe sahip olmalarıdır. Daha açık bir ifade ile, kentte yaşayanlarınaslen ait oldukları memleket kimliklerinin yanında kendilerini yaşadıkları kentli olarak datanımlayabilmeleridir.Kentsel Mekân : Sokaklarda, alanlarda, parklarda, bahçelerde, özetle insanyapıtlarının arasında kalan ve bunlarla sınırlanan mekân.Kentsel yaşam kalitesi: Toplumsal, ekonomik ve uzamsal (mekansal) öğeleraçısından kent tanımına giren yerlerde, kentsel alt yapı, iletişim, ulaşım, konut ve benzeriolanakların sunulma düzeyidir.Kesin Hesap Cetveli: Belediyelerin gerçekleşen yıllık harcama ve gelirleriningösterildiği tablodur. Her yıl bütçesinin kesin hesabı, belediye başkanı tarafından hesapdöneminin bitiminden sonra mart ayı içinde encümene sunulur. Kesin hesap, belediyemeclisinin mayıs ayı toplantısında görüşülerek karara bağlanır.Kesin proje: Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi vezemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı,inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projedir.Kıdem : Hizmette eskilik ve öncelik, meslekte geçirilen süre.49

Kıdem Aylığı : Aylıklarını Devlet Memurları Yasası’na göre almakta olanpersonele, hizmet yılları itibarıyla belirlenen göstergelerin aylık katsayı ile çarpılmasısonucu bulunan miktar kadar ödenen para. Esas aylığın yanında verilen bir aylık türüdür.Kıdem Tazminatı : Bir işte bir yıldan fazla süreyle çalışan işçilere, iş akdininyasada belirtilen koşullarda son bulması durumunda, kıdemiyle orantılı olarak ödenentoplu para.Kınama Cezası : İlgiliye, görevinde ve davranışında kusurlu sayıldığının yazılıolarak bildirilmesi.Kıraathane : Müşterilerin okuması için gazete, kitap ve dergilerin debulundurulduğu kahvehane benzeri yer.Kırsal Yerleşme Planı : En az bir kırsal yerleşme ve civarını kapsayan; kırsalalanda yaşam kalitesini geliştirmeye yönelik olarak ekonomik, sosyal, kültürel ve doğaldeğerlerin sürdürülebilir biçimde korunması, geliştirilmesi ve sağlıklı, güvenli ve afetleriazaltıcı bir çevre ve yapılaşmanın sağlanması için hazırlanan, sosyal ve teknik alt yapıihtiyaçları kırsal yaşam biçimine göre tasarlanan rapor ve eklerinden oluşan plan.Kışlak: Hayvanların kış mevsiminde barındırılması ve otundan yararlanılması içintahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yer.Kırsal Yerleşme Planı: En az bir kırsal yerleşme ve civarını kapsayan; kırsal alandayaşam kalitesini geliştirmeye yönelik olarak ekonomik, sosyal, kültürel ve doğal değerlerinsürdürülebilir biçimde korunması geliştirilmesi ve sağlıklı, güvenli ve afetleri azaltıcı birçevre ve yapılaşmanın sağlanması için hazırlanan, sosyal ve teknik alt yapı ihtiyaçları kırsalyaşam biçimine göre tasarlanan ve raporu ve eklerinden oluşan plandır.Kıyı: Kıyı çizgisi ile kıyı kenar çizgisi arasındaki alandır.Kıyı çizgisi: Deniz, tabiî ve sunî göl ve akarsularda, taşkın durumları dışında, suyunkara parçasına değdiği noktaların birleşmesinden oluşan meteorolojik olaylara göredeğişen doğal çizgidir.Kıyı Kenar Çizgisi: Deniz, tabiî ve sunî göl ve akarsuların alçak-basık kıyı özelliğigösteren kesimlerinde kıyı çizgisinden sonraki kara yönünde su hareketlerininoluşturduğu, kumsal ve kıyı kumullarından oluşan kumluk, çakıllık, kayalık, taşlık,sazlık, bataklık ve benzeri alanların doğal sınırı; dar-yüksek kıyı özelliği gösterenkesimlerinde ise, şev ya da falezin üst sınırıdır.Kira Sözleşmesi : Bir bedel karşılığında bir şeyin kullanılmasının veya ondanyararlanılmasının belli bir süreyle başka bir kimseye bırakılmasıdır.Kiriş : Boyu doğrultusundaki eksenine dik kuvvetlerin etkisi altındaki çubuk.Kirleten : Fiilleri sonucu doğrudan ve dolaylı olarak çevre kirliliğine sebep olangerçek ve tüzel kişiler.Kişi : Haklara ve borçlara sahip olabilen varlıklar.Kişi Başı Milli Gelir : Ülke bireylerinin refah düzeylerinin saptanması vekarşılaştırılması için kullanılan araçtır. (GSMH’ nın ABD Dolarına dönüştürülüp, nüfusa50

ölünmesiyle elde edilir. Dolara çevrilmesinde kullanılan döviz kurları DünyaBankasının Atlas Yöntemi ile belirlenir.)KOBİ: Küçük ve Orta Boy İşletme.Kompost : Organik esaslı katı atıkların oksijenli veya oksijensiz ortamdaayrıştırılması suretiyle üretilen toprak iyileştirici madde.Komuta Birliği : Hiyerarşik bir yapılanma içersinde her astın yalnızca bir üstebağlı olması ve ondan emir alması.Kontrol : Denetim, bakım. Geri besleme ‘feedback’.Kontur : Çevre çizgisi. Figürleri ya da motifleri çevreleyen çizgi anlamınagelmektedir.Kontur - Gabari : Kot kesit belgesindeki bilgilere ilaveten parsel içinde mevcutyapıların yatay ve dikey ölçüleriyle subasman kotuna bağlayan ölçülü belgedir.Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanı: İçerisinde motel ve lokanta bulunabilenakaryakıt ve bakım istasyonları, resmi ve sosyal tesisler, dumansız, kokusuz, katı atık veartık bırakmayan ve çevre sağlığı yönünden tehlike yaratmayan imalathaneler ilepatlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depoların yapılabileceği alanlar.Konut Kooperatifleri : İşçilerin, küçük tasarrufçuların ve gelir seviyesi düşükdiğer grupların mesken ihtiyacını en ekonomik şartlarda ve düşük maliyetlerlekarşılamak, arsa alımında ve büyük ölçeklerde sağlıklı konutlar inşa etmede toplucahareket etmek maksadıyla oluşturulan kooperatifler.Konut Kredisi : Konut inşaatı için, belirli şartları yerine getiren kişi ve ailelere,çoğu zaman uygun şartlarda verilen kredi.Konut Politikası : Sosyal devletin, özellikle gelir seviyesi düşük çocuklu ailelerin,ucuz ve sosyal konut ihtiyacını karşılamak ve genel olarak konut sorununa çârebulabilmek için, mesken oluşturma bakımından sistemli bir şekilde uygulamaya koyduğuprogramların bütünü.Konteynır : Krom – Nikel, paslanmaz çelik veya benzeri metalden yapılmış, en az6 metreküp hacminde, kapakları kilitlenir, geçici depolama birimidir.Koordine Etme : Örgütün ortak amaçlarının elde edilmesi yönünde kişiler, birimlerya da bölümler arasında ilişki kurulması süreci.Korkuluk : Köprü, merdiven, balkon gibi düşme tehlikesi olan yerlerin kenarlarınadikilen alçak duvar veya parmaklık.Koruma Amaçlı İmar Plânı : 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını KorumaKanununa göre, söz konusu kanun uyarınca belirlenen sit alanlarında, alanın etkileşim –geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlikilkesi doğrultusunda korunması amacıyla arkeolojik, tarihi, doğal, mimarî, demografik,kültürel, sosyo – ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan araştırmasınadayalı olarak; hali hazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde yaşayan hane halkları vefaaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren, istihdam vekatma değer yaratan stratejileri, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma51

sınırlamalarını, sağlıklaştırma, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap veprogramlarını, açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, alt yapı tesislerinintasarım esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanınfinansmanı ilkeleri uyarınca katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekildehazırlanan, hedefler, araçlar, stratejiler ile plânlama kararları, tutumları, plân notları veaçıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama imar plânlarının gerektirdiğiölçekteki plânlarKot : Semboller dizgesiyle gösterilen bilgi.Kot - Kesit Belgesi : İmar parselinde yapılacak binanın verilen vaziyet planına görecephe aldığı yol ile yükseklik konumunu belirleyen belge.Kök Ücret : Yasalara veya hizmet sözleşmelerine göre çalışanın işverene yapmakzorunda olduğu hizmet karşılığı aldığı ücret.Köy: 442 sayılı Köy Kanunu köyü, üç değişik açıdan tanımlamıştır.*Nüfusu 2.000’den aşağı olan yerleşim yerlerine köy denir.*Cami, mektep, yayla, baltalık gibi orta malları bulunan toplu veya dağınık evlerdeoturan insanlar, bağ, bahçe ve tarlaları ile birlikte bir köy teşkil ederler.*Köy, bir yerden bir yere götürülebilen veya götürülemeyen mallara sahip olan veiş bu kanun ile kendisine verilen işleri yapan başlı başına bir varlıktır. Köy tüzelkişiliğinin organları, köy derneği, ihtiyar meclisi ve muhtardır. Muhtar yürütme organı,ihtiyar meclisi ve köy derneği ise karar ve istişare organlarıdır.Kriz : İşletmenin iç ve dış çevresindeki ani değişmelere kendini hazırlayamamasısonucunda ortaya çıkan bir durum.Kriz Aşamaları : Krizin oluşma aşaması, hareketsizlik ve krizi yalanlama aşaması,hatalı karar ve faaliyetler, krize girme aşaması ve dağılma aşaması.Kriz Nedenleri : Dış ve iç faktörler.Kriz Yönetimi : En az emek ve giderle krizi atlatmak için yapılan çalışmalar.Kroki : Yaklaşık ölçekte ve üzerinde ölçü değerlerinin yazılı olduğu ada veyaparsellerin çizimi.Kur : Bir ülke parasının başka bir ülke parası cinsinden değeri.Kuram : Bilgi edinme sürecinin herhangi bir aşamasında ortaya atılan, bilimselyöntemle saptanmış bilgiler.Kurum : Toplumun yapısı ve temel değerlerini koruması açısından zorunlu sayılannispeten sürekli kurallar topluluğu.Kurum Kültürü : Bir vizyon ve misyon etrafında toplanan insanlarınsahiplendikleri belirli bir inanç ve değerler sistemi.Kurye : Resmi kurum ve kuruluşlarına evrak dağılımını yapan ve belediyeye aitevrakları alan kişi.Küçük Sanayi Bölgesi: Marangoz, demirci, nalbant, oto tamircisi ve benzerigürültü, toz, duman, pis koku gibi çevre havasının kirlenmesine sebebiyet ve sağlığa52

zarar veren veya küçük sanat sahiplerinin kendi aralarında gruplar halinde ve toplu olaraksanatlarını icra etmeleri için ayrılan sahalar.Kültür : Hars. Bir toplumun, maddî-mânevî hayat imkanlarının toplamıdır. Sosyalhayat süreci içinde ortaya çıkan ve bir millete niteliklerini veren ve başka millet veyatoplumlarda farklılık gösteren maddî ve mânevî değerlerin bütünü.Kültür varlıkları: Tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzelsanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaşama konuolmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan yer üstünde, yer altında veya sualtındaki bütün taşınır ve taşınmaz varlıklardır.Kültür Varlıkları : Tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzelsanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaşama konuolmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan yer üstünde, yer altında veya sualtındaki bütün taşınır ve taşınmaz varlıklar.Kültürel Birleşme : Kültürün bütün parçalarının herhangi bir biçimde bağlanması.Küme evler: Bir sokağa bağlanması mümkün olmayan, dağınık birden fazlabinanın oluşturduğu yerleşim alanı.Küresel Konum Belirleme Sistemi (GPS) : Yeryüzündeki noktalarınkoordinatlarını uydular vasıtasıyla belirleyen sistem.Küşat : Açma, açılış.Leasing (Finansal Kiralama) : Firmaların ticari ve sınai faaliyetlerinigerçekleştirebilmek için gereksinim duydukları duran varlıkları satın almak yerine, belirlikira ödentisi karşılığında kullanım olanağı tanıyan ve banka kredilerine alternatif olarakdoğan, orta dönemli finansman yöntemi.Lebiderya : Kesintisiz deniz manzaralı daire.Lider : Organizasyonlarda insanların gayretlerini, belirlenen amaçlarıgerçekleştirmek üzere birleştiren, harekete geçiren, bütün yeteneklerini ortayakoymalarını sağlayan ve onları etkili biçimde yöneten, başkalarından ayrılan yönleriylefark edilen kişi.Liderlik : Belirli amaçlara ulaşmak amacıyla diğer insanları etkileme süreci.Liyakat : İnsanların görevlerini başarı ile yapabilme yeterliliği.Liyakat Sistemi : Kamu hizmetlerine girişin, hizmet içinde ilerlemenin veyükselmenin ve her türlü görevlendirme ve ödüllendirmenin yalnızca yeterlik ve başarıölçütüne dayandırıldığı sistem.Lojman : Personelin oturması için kimi kuruluşların yaptırdıkları düşük kiralı veyakira karşılığı olmayan konut.Lokavt : İşverenin işyerinde faaliyetin tamamen durmasına neden olacak şekilde,işçileri topluca işten uzaklaştırması.Lunapark : Açık havada ve geniş bir alanda geçici veya sürekli olarak kurulan,içinde dönme dolap, atlı karınca, nişan tahtası gibi oyun ve eğlence birimlerininbulunduğu yer.53

Maddi Varlık : Mal ve hizmet üretiminde kullanma, kiraya verme veya yönetimihtiyaçlarında kullanma amacıyla edinilen ve genel olarak birden fazla raporlamadöneminde kullanılan maddi duran varlıkları, ekonomik değer taşıyan ve herhangi birüretim sürecinden geçmeden kendiliğinden var olan varlıklar ile stokları, öncelikli olaraküretim ve tüketim dışında stok değer olarak elde tutulan değerler.Mahalle: Belediye sınırları içerisinde yer alan, ortak ihtiyaç ve öncelikleri benzerözellikler gösteren ve sakinleri arasında komşuluk ilişkisi bulunan insanların yaşadığıidarî birim.Mahallî İdare Birliği: Birden fazla mahallî idarenin, yürütmekle görevli olduklarıhizmetlerden bazılarını birlikte görmek üzere kendi aralarında kurdukları kamu tüzelkişisi.Mahalli Yerinden Yönetim (Yerel yönetimler): Yerel yönetimler kavramı,yerinden yönetim ilkesine göre kurulan ve işleyen yönetsel kuruluşları ve yönetimbirimlerini anlatmak için kullanılmaktadır.Yerel yönetimler, yöre halkının ihtiyaçlarını etkin bir şekilde karşılamak üzere,yerel topluluğa kamu hizmeti sağlayan ve yerel halkın kendi seçtiği organlarca yönetilen,yönetsel, siyasal ve toplumsal bir kurumdur. Bir başka ifade ile Adem-i Merkeziyetolarak da bilinen yerel yönetimler, “Devlet sınırları içinde yerleşmiş irili ufaklı insantopluluklarının (köy, kasaba, kent, vb) ortak ve yerel nitelikli ihtiyaçlarını karşılamakmaksadıyla belli bir hukuk düzeni içinde oluşturulmuş anayasal kurumlardır.Mahalli Yönetim: Bkz: Yerel YönetimMahalli idareler kontrolörleri: Asıl görevi yerel yönetimleri denetlemek olan,bunun yanında bakanın vereceği diğer denetim görevlerini de yapmakla yükümlü bulunanİçişleri Bakanlığı denetim elemanları.Mahfuz : Korunan, saklı tutulan.Mal Müdürü : Maliye Bakanlığının, ilçelerdeki mal işlerini yürütmekle görevlimemuru.Malî denetim: Gelir, gider ve mallara ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun,malî tabloların tasdikinin ve mali sistemlerin denetimidir.Mali Kontrol Yetkilisi: Harcama talimatlarının kullanılabilir ödenek tutarına,tertibine ve ayrıntılı harcama programına uygunluğunu ve harcamaların bütçe ve giderkanunları ile diğer ilgili mevzuata uygunluğunu değerlendiren görevliler.Mali özerklik: Yerel yönetimlerin yeterli mali kaynaklara sahip olmaları anlamınagelmektedir.Avrupa Yerel yönetimler Özerklik Şartının 9. maddesinde bu hususta şu ifadeler yeralmaktadır: “Yerel yönetimlere, ulusal ekonomi siyaseti içinde, kendi yetkileriçerçevesinde serbestçe harcayabilecekleri, kendilerine has, yeterli mali kaynak sağlanır.Yerel yönetimlerin mali kaynakları Anayasa ve yasalarla kendilerine verilensorumluluklara orantılı olur. Yerel yönetimlerin mali kaynaklarının hiç değilse bir54

ölümü, yasal sınırlar içinde oranını belirleme yetkisine sahip oldukları yerel vergi veharçlardan sağlanmalıdır.”Mali Tevzin : Merkezi yönetimle yerel yönetimler arasında hizmetlerin vegelirlerin bölüştürülmesi.Mali Varlık : Kasada ve bankada bulunan nakit, çek ve döviz gibi hazır değerler,tahvil, senet ve bono gibi menkul kıymet ve varlıklar ile bütçe alacakları, kurumalacakları ve diğer alacaklar ile verilen iş ve personel avansları gibi karşı taraftan talepedilebilir nakit veya başka varlıklar.Mali Yükümlülük : Finansman için doğrudan veya mali araçlar kullanılarakyapılan iç ve dış borçlanmalar, bütçeden doğan borçlar, emanet yabancı kaynaklar, alınanavanslar, ödenecek vergi ve yükümlülükler gibi karşı tarafa devredilecek nakit vevarlıklar.Maliye Politikası : Bir ekonomide temel makroekonomik amaçlara ulaşmak içinkamu harcamaları ve gelirlerinin büyüklük ve bileşiminde gereken değişikliklerigerçekleştirmek.Maliyet- Fayda Analizi: Her yatırım projesi çok çeşitli faydalar ve maliyetlerortaya çıkarır. Ortak bir birim cinsinden ifade edilen faydalar, maliyetleri aştığı sürecekabul edilebilir projeler söz konusu olmaktadır. Bir projenin getireceği faydanın,projenin gerçekleştirilmesi için gerekli maliyetine oranına, genel olarak faydamaliyetanalizi (FMA) denilmektedir.Mali denetim: Kamu idarelerinin hesap ve işlemleri ile mali faaliyet, mali yönetimve kontrol sistemlerinin değerlendirme sonuçları esas alınarak mali rapor ve tablolarınıngüvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin denetimi.Malullük (Maluliyet) : Çalışma gücünün, kısmen ya da tamamen yitirilmesi.Malullük Aylığı : Sosyal Sigortalar tarafından veya emekli sandığından malulenemekliye ayrılmak mecburiyetine kalanlara ödenen aylık maaş.Mantar Kent : Nüfusu hızla artan yerleşim bölgesi.Manyetik Değerler ve Manyetik Haritalar : Yerin manyetik alanına ait her çeşitölçüler ile bu ölçüleri ve bunlardan elde edilen bilgileri gösteren ürünler.Matrah : Vergilendirmede, verginin hesaplanması için saptanan değer ya damiktar.Matriks Organizasyon : işlevlere göre bölümlendirilmiş organizasyon üzerine,ürünlere göre bölümlendirilmiş organizasyonun yerleştirilmesiyle elde edilen yapı.Mazbut Vakıf : Vakıflar Kurumu tarafından yönetilen ve temsil olunan vakıflar.Meclis : Kurul, kabine, senato, divan, parlamento.Meclis Üyesi : Bkz. Belediye Meclis Üyesi.Megapol : Megapolis. Metropolü çevreleyen yoğun nüfuslu alan. (Örneğin; NewYork City ve onu çevreleyen New York, New Jersey ve Connecticut alanlarından oluşanbir bütün.)55

Memur: Mevcut kuruluş biçimine bakılmaksızın, devletin, kamu iktisaditeşebbüslerinin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekleyükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri kamu erkinikullanarak yerine getirenler veya bu kuruluşlarda strateji ve genel politika tespiti,araştırma, planlama, programlama, yönetim ve denetim işlerinde görevli ve yetkiliolanlar, bu Kanunun uygulanmasında memur sayılırlar.Memuriyet mahalli: 6245 sayılı Harcırah Kanunu’na göre, memur ve hizmetlininasıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırlarıiçinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleribakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetleriningötürüldüğü veya kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerleri ifadeeder.Menşe-İ Şahadetnamesi : Sağlık RaporuMera: Hayvanların otlatılması ve otundan yararlanılması için tahsis edilen veyakadimden beri bu amaçla kullanılan yer.Merkez Üssü : Odak noktası yerin içinde, depremin enerjisinin ortaya çıktığınoktadır. Bu noktaya odak noktası veya iç merkez de denir. Gerçekte, enerjinin ortayaçıktığı bir nokta olmayıp bir alandır, fakat pratik uygulamalarda nokta olarak kabuledilmektedir.Merkezi iş alanı: İmar planlarında yönetim, sosyo-kültürel ve ticari amaçlı yapılariçin ayrılmış bölgedir. Bu bölgede büro, işhanı, gazino, lokanta, çarşı, çok katlı mağaza,banka, otel, sinema, tiyatro gibi sosyal kültürel tesisler, yönetimle ilgili tesisler, özeleğitim ve özel sağlık tesisleri ve benzeri yapılar yapılabilir.Merkezi yönetim: Merkezi yönetim, yönetsel hizmetlerin merkezde toplanması vebu hizmetlerin merkez ve merkezin hiyerarşisi içindeki kuruluşlar tarafındanyürütülmesidir. Ülkenin yönetiminin merkezden yönetin tarafından tek eldenyürütülmesini anlatan bu sistemde yönetim teşkilatı tektir. Bir başka değişle, hizmetlerinsunulması için gerekli yetkiler devlet merkezindeki yönetim tarafından kullanılmakta,tüm kararlar devlet tüzel kişiliği adına alınmaktadır. Hizmetleri yürüten memurlar vediğer kamu görevlileri merkezden yönetime mensup oldukları gibi, hizmetin gerektirdiğigelir ve giderler de devlet bütçesinde toplanmaktadır.Merkezi yönetim, uygulanması itibarı ile coğrafi merkeziyetçilik ve örgütselmerkeziyetçilik olmak üzere iki ayrı yapıdan oluşabilmektedir.*Coğrafi merkeziyetçilik, merkezdeki yönetim kuruluşlarının taşradaki birimlere vemahalli idarelere karar alma ve bunları uygulama konusunda az çok yetki vermesidir.*Örgütsel merkeziyetçilik ise, bir konuda karar alma ve uygulama yetkisininörgütün en üst otorite ve organlarında toplanması, orta ve alt kademe yöneticilereinisiyatif verilmemesidir.Meskûn Alan: Bkz: Yerleşik Alan.Meskûn Bina: Ticari amaç gözetmeksizin bir ya da birkaç insanın iş zamanıdışında barınma, dinlenme, uyuma amacıyla ikamet ettiği, imar planında bu amacaayrılmış olan mesken.56

Meskûn Mahal: Varsa üst ölçek planlarına uygun olarak imar planı ile belirlenmişve iskân edilmiş alan.Meslek Hastalığı : Sigortalının, çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan birsebeple ya da işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici ya da sürekli hastalık,sakatlık ya da ruhi arıza halleri.Mesleki Eğitim : Fertlere, emek piyasasında geçerliliği olan bir işi yapabilmeleriiçin, gerekli meslekî bilgi ve davranışları kazandırarak, çok yönlü geliştirilen bir eğitimmodeli, süreci.Metropol : Metropolis. Belli bir büyüklüğe ulaşmış, örneğin, nüfusu bir milyonuaşmış ve bir bölgenin en önemli kenti olarak nitelenebilen yerleşme. Bir metropolünçevresinde banliyö uzaklığında yerleşmeler bulunur.Metropoliten Alan : Metropoliten bölge. Bir metropol ile çevresinde bulunan, hızlıbir gelişme süreci içindeki yerleşmelerin oluşturdukları bütün.Metropoliten Şehir : Belli bir büyüklüğü, örneğin, nüfusu bir milyonu aşan şehir.Metruk : Terkedilmiş, kullanılmayan, ıssız, tamtakır, ücra, sahipsiz.Mevcut teşekkül: Bir yapı adasında inşa, edildiği tarihte yürürlükte olan hükümlereuygun olarak yapılmış olup da, halen o yerde uygulanması gereken plân ve mevzuathükümlerine göre aynen veya ek veya değişiklik yapılmak suretiyle korunması mümkünolan yapılardır.Mevzii İmar Planı: Mevcut imar planı sınırları dışında olup, bu planlabütünleşmeyen bir konumda bulunan alanlar üzerinde hazırlanan ve sosyal ve teknikaltyapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlamış olan planlardır.Mevzuat : Mevcut kanun ve kurallar.Mezat : Artırma ile yapılan satış.Mezkur : Zikredilmiş bulunan.Mezra: İdari olarak bir köye bağlı kırsal alanda olan ve birkaç evden oluşanİçişleri Bakanlığınca tescil edilmiş yerleşim alanı.Mevki: Halk arasında yerleşim yerleri dışında kalan alanların tanımlamasındakullanılan ifade.Meydan: Yerleşim yerlerinde caddelerin veya büyük yolların, bulvarların birleştiğigeniş alanlar.Mıntıka : Bölge, yer, yetki alanı.Mimar : Yapıların tasarımını yapıp bunların uygulamasını yöneten sanat ve fenadamı. Mimar, bir yapının gerçekleştirilmesinde bu ekibin iş birliğinin yöneticisi durumu.Mimarî Proje Yarışması : Yaptırılması tasarlanan bir yapı konusunda en iyidüşünceleri derlemek ve projelerini hazırlayacak mimarı yada mimarlar grubunu seçmeküzere düzenlenen yarışma.57

Mimarlık : İnsanların yaşamasını kolaylaştırmak ve barınma, eğlenme, dinlenme,çalışma gibi eylemlerini sürdürebilmelerini sağlamak için mekanlar düzenleme sanatı;yapı sanatı.Misyon : İşletmenin veya bir kurumun ne yapmak ve hangi amaçla yapmak üzerekurulduğunun, kendisini nasıl görmek istediğinin ve varlık nedeninin yazılı ifadesi.Mizan : Ölçü.Mobbing : İşyerindeki psikolojik şiddet.Motel : Yerleşim merkezleri dışında, karayolları güzergahı, mola noktaları veyayakın çevrelerinde inşa edilen, müşterilerin konaklama, yeme-içme ve araçların parkihtiyacını karşılayan tesisler.Motivasyon : Belirli bir eylemi yerine getirmek için bir insanın bazı içsel ve dışsalfaktörlerden aldığı güçle coşku, canlanma, davranışlarda kararlılık göstermesi vedavranışlarını yönetmesi.Muamele : İşlem.Muayene – Ruhsat ve Rapor Harcı : Belediye Gelirleri Kanununa göre, mevzuatgereğince alınması zorunlu veya isteğe bağlı görülen ve belediyeler veya onlara bağlıkuruluşlar tarafından düzenlenerek ilgilisine verilecek; muayene ve sağlıkla veya fennikonularla ilgili tahlillere ilişkin olup bu kanunda ayrıca harca tabi tutulmamış olanruhsatlar, rapor ve belgeler için alınan harç.Muayyen : Belli olan.Muhammen : Tahmin edilen, oluşan ortalama değer.Muhasebe : İşletmenin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme yaratan ve paraile ifade edilen mali nitelikteki işlemlere ait bilgileri; kaydetmek, sınıflandırmak,özetlemek, analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlarhalinde sunan bir bilgi sistemi.Muhasebe Birimi : Kapsama dahil kamu idarelerine ait, gelir ve alacakların tahsili,gider ve borçların hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ileemanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm maliişlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanmasına ilişkin muhasebe hizmetlerininyapıldığı birim.Muhasebe Politikaları : Muhasebe işlemlerinin kaydedilmesi, mali raporlarınhazırlanması ve sunulmasında kabul edilen ilke, kural, standart ve uygulamalar.Muhasebe Sistemi : Mali işlemlerin yürütülmesinde, kaydedilmesinde veraporlamasında kullanılan defterler, hesap planları, iç kontrol mekanizmaları vemuhasebeleştirme süreçlerinin tamamı.Muhasebe Yetkilisi : Usulüne göre atanmış, muhasebe biriminin yönetiminden veyetkili mercilere hesap vermekten sorumlu yöneticisi.Muhtar: Köy veya mahallenin yasalarla belirtilmiş işlerini yürütmek için o köyveya mahallede oturanların seçtikleri kimselerdir.Mutabakat : Anlaşmaya varma, hemfikir olma.58

Mücâvir : Komşu olan; yanında bulunanMücbir: Zorlayıcı; zorlayanMücbir Sebep : Önceden göz önüne alınmasına ve bunun sonucu olarak ortadankaldırılmasına olanak bulunmayan ve dış bir etkiden ileri gelen olay.Mücavir Alan: Mücavir, kelime olarak komşu ve bitişlik anlamlarına gelmektedir.İmar mevzuatı bakımından belediyenin kontrol ve sorumluluğu altına verilmiş olanalanlardır. Belediye sınırına mücavir bulunan ve beldenin gelecekteki gelişimi veyaturizmi ve tabii güzelliği bakımından korunması yahut planlı olarak gelişmesi gerekligörülen alanlardır.Müdahalenin Men'i : Taşınır veya taşınmaz bir mala karşı yapılan maddi el atmaveya sataşmanın, ayni hakka dayanılarak önlenmesi.Müdür : İdare eden, yöneten.Müdür Muavini : Müdür Yardımcısı.Müdür Yardımcısı : Müdürün işlerine yardım eden, yokluğunda yetkileri üzerinealıp işleri yöneten kimse, müdür muavini.Mühür Fekki : Yetkili resmi idarece mühürlenerek kapatılan bir yerin izinsizçalıştırılmaya devam edilmesi.Müktesep : Elde edilmiş, kazanılmış.Müktesep Hak : Kazanılmış hak. Hukuk kurallarına göre, bütün sonuçlarıyla fiilenelde edilen, kamu düzenine aykırı olmamak üzere her yerde etkisini gösterebilen hak.Mülakat : Genellikle 20 ile 40 dakika arasında süren, yüz yüze görüşme şeklindegerçekleşen ve çoğunlukla bir karara varmak amacıyla gerçekleştirilen bir iletişimortamıdır.Mülga : Terk edilmiş.Mülhak Vakıf : 743 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun yürürlük tarihinden öncekurulmuş ve yönetimi vakfedenlerin soyundan gelenlere şart edilmiş vakıflar.Mülki İdare : Yerel Yönetim.Mülki İdare Amiri : Yerel yönetimlerde en yüksek devlet memuru. İllerde Vali,İlçelerde Kaymakam.Mülkiyet Hakkı : Kişinin bir şey üzerinde sahipliğinden kaynaklanan haktır.Medeni Kanunun M. 683-703. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bir şeye malik olankimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanmave tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir. Malik, malını haksız olarak elinde bulundurankimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız el atmanın önlenmesini dedava edebilir.Münfesih : Dağılan, hükümsüz olan.Müruru zaman : Zaman aşımı; bir davanın açılması veya hükmün yerinegetirilmesi için kanunen belirli zamanın geçmesi.59

Müsadere : Kanun gücü ile zorla alınan.Müstahsil : Üretici, yetiştiren.Müştemilat : Müştemilat. Bir şeyin içine aldığı şeyler. İçerisindeki şeyler.Eklentiler.Müşterek Mülkiyet : Birden çok kişinin, kanun veya hukuki işlem nedeniyle, birmala, fiilen bölüşmedikleri belirli paylar oranında malik olmaları.Müşteri Odaklı Olmak : Yeniden yapılanma müşteri tatmininin temel faktörolduğu rekabet koşullarında müşteriyi temel alan bir yaklaşıma sahip olunmasıdır.Mütekabiliyet : Karşılıklılık. Mukabele-i Bilmisil Kanuna göre mütekabiliyetilkesi: Yabancı ülkelerde Türk vatandaşlarına olumlu veya olumsuz nasıl bir uygulamayapılıyor ise o ülkenin Türkiye’deki vatandaşlarına aynı uygulamanın yapılması ilkesidir.Mütemmim : Tamamlayan.Mütemmim Cüz : Bütünleyici parça. Yerel adetlere göre asıl şeyin temel unsuruolan ve o şey yok edilmedikçe, zarara uğratılmadıkça veya yapısı değiştirilmedikçe ondanayrılmasına olanak bulunmayan parça.Müteselsil : Takip eden, zincirleme. Zincirleme olarak ardarda sorumluluk.Alacaklının alacağını borçlulardan dilediğine başvurarak isteyebilme hakkı.Müzikhol / Taverna : Oturarak veya ayakta, kadehle içki ve yiyecek verilen, canlıveya cansız müzik yayını yapılan kapalı veya açık yer.Nakil : Personelin görev, sorumluluk ve ücret derecesi bakımından birbirine benzerbir kadrodan aynı ya da başka bir yerdeki bir diğer kadroya atanması.Naklen atama: Bir kamu idare ya da kurumundan veya biriminden bir diğerinegeçerek çalışılması için gerekli işlem.Narh : Yiyecek maddelerine belediyenin koymuş olduğu fiyat.Nazım İmar Planı: Varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarakhâlihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve araziparçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecektekinüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişmeyön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibihususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzeredüzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır.Nirengi : Ülke Jeodezik ağına dayalı olarak arazide tesis edilen ve harita yapımındakullanılan, önceden bulundukları yerler hesaplanmış olan ana yer kontrol noktalarıdır.Nirengi Değerleri : Her dereceden nirengilerin klasik veya uydu teknikleri ile eldeedilmiş; referans yüzeyleri üzerindeki (coğrafi veya üç boyutlu) koordinatları ileprojeksiyon (düz) koordinatlarıdır.Nitelik : Bir şeyi o şey yapan onu başka şeylerden ayıran özellik.60

Nivelman (Yükseklik – Kot) Değerleri : Her dereceden nirengiler ile muhtelifnoktaların, klasik yöntemler veya uydu teknikleri ile elde edilmiş çeşitli yüksekliksistemlerindeki yükseklik değerleridir.Norm : Kural olarak benimsenmiş, yerleşmiş ilke veya kanuna uygun durum.Norm Kadro: Norm kadro, belirli kurallara göre işgücü gerekleri belirlendiktensonra bu gereklere uygun personelin seçimi, yerleştirilmesi, teşvik edilmesi,değerlendirilmesi, ücretlendirilmesi ve eğitimi suretiyle standart sayıda pozisyonunteşkili ve personelin tayinidir.Normal İş Süresi : Çalışma yaşamının tarafları için en uygun olan günlük vehaftalık iş süresi uzunluğu.Normal kat: Zemin ve bodrum katların dışında kalan kat veya katlardır.Not : Hemen ulaştırılması gerekli kısa haberleri iletmek amacıyla yazılan, kısayazılar.Numune : Örnek, Suret.Nüfus : Bir şehir, bölge, ülke veya benzeri bir başka yerleşim biriminde yaşayaninsan sayısı.Nüfus Dağılımı : Topluma yönelik hizmet ve etkinliklerin yer seçimini ve toprakkullanım biçimlerini etkileyen, nüfusun mekansal dağlımı.Nüfus Dinamiği : Doğum, ölüm ve göç olayları sonucunda nüfus içindegerçekleşen sayısal ve yapısal değişim süreci.Nüfus İndeksi : Dolaylı araçlarla gerçekleştirilen, bir nüfusun büyüklüğü ya dadiğer özellikleriyle ilgili tahmin.Nüfus Özellikleri : Yaş dağlımı, mekân dağılımı, gelir modelleri, hane halkıoluşumu ve büyüklüğü konusunda bilgi gibi, planlama açısından gerekli bir topluluğunnüfus yapısıyla ilgili olgular.Nüfus Patlaması : Ülke nüfusunda, genelde beklenmedik bir şekilde ve(ya) plândışı gelişmelerin etkisiyle( göç gibi) ortaya çıkan ani ve hızlı artış.Nüfus Plânlaması : Nüfusu azaltmaya, çoğaltmaya veya aynı seviyede tutmayayönelik plânlı programların bütünü.Nüfus Projeksiyonu : Geçmiş eğimlerin süreceği varsayımına dayanan,gelecekteki nüfusla ilgili öngörü.Nüfus Sayımı : Bir ülkedeki insanların resmi olarak belirli aralıklarla sayımı.Nüfus Yoğunluğu : Hektar başına düşen nüfus, nüfus kesafeti, yerleşmeyoğunluğu.Odak : Mihrak, fokus.Odak Alanları : Kurumun belirlediği ilkeler çerçevesinde misyonunu yerinegetirebilmesi, vizyonuna ulaşabilmesi için fırsat-tehditler altında, güçlü ve zayıf yönlerinideğerlendirerek çalışmalarında yoğunlaşması gereken kritik alanlardır.61

Olağanüstü ödenek: Bütçenin düzenlenmesi, görüşülmesi ve onaylanmasısırasında bütçede tertibi bulunduğu halde düşünülmeyen ve tertibi açılmayan, ancakyapılmasında zorunluluk bulunan yeni bir hizmet için alınan ödenek.Onay Belgesi : İhale suretiyle yapılacak alımlarda, kamu ihale mevzuatındastandart form olarak belirlenen ihale onay belgelerini; diğer alımlarda ise alım konusuişin nev’i, niteliği, varsa proje numarası, miktarı, yaklaşık maliyeti, kullanılabilir ödeneğive tertibi, alımda uygulanacak usulü, avans verilecekse şartlarını gösteren ve harcamayetkilisinin imzasını taşıyan belge.Organik Geri Dönüşüm : Ambalaj atıklarının biyolojik olarak parçalanabilenkısımlarının kontrollü koşullar altında mikroorganizmalar aracılığıyla aerobik(kompostlama) veya anaerobik ortamda ayrıştırılarak (biyolojik metanlaştırma) stabilizeorganik atıklar veya metan gazının elde edilmesi. (Düzenli depolama organik geridönüşüm kapsamına girmez.)Organize Sanayi Bölgesi: Sanayi Bakanlığınca kredi verilmek suretiyle ve topluhalde iş yeri olarak kullanılacak küçük sanat erbabı için imar planlarında ayrılan sahadır.Orman Haritası : 6831 sayılı Orman Kanunu ve mevzuatına göre düzenlenenorman kadastro haritalarını içerir.Orman Kadastrosu : Devlet ormanlarının, kamu tüzel kişiliklerine ait ormanların,özel ormanların ve bu ormanların içinde ve bitişiğinde bulunan her çeşit taşınmazmalların ormanlarla müşterek sınırlarının tayin ve tespit edilerek haritaya bağlanmasıişlemi.Orman Sınırı : Orman ile orman olmayan araziler arasındaki sınır.Ortak Alanlar : Binaların giriş holleri, ışıklıklar, hava bacaları, saçaklar, tesisatgalerileri, açık ve kapalı merdivenler, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi,kapıcı dairesi, kömürlük, sığınak ve otopark gibi ortak kullanıma açık alanlar.Orto Foto Haritaları : Arazinin yükseklik farklarından ve resim alımındakieğikliklerden dolayı oluşan hataların, diferansiyel olarak düzeltilmesi ile istenen haritaölçeğine getirilen fotoğrafik görüntünün üzerine grid çizgileri, kenar bilgileri veyükseklik eğrileri gibi diğer bilgilerin eklenmesi ile elde edilen fotoğraf görünümündekiharitalar.Oryantasyon : Yeni çalışanlara organizasyonu ve kendi iş birimlerini tanıtmak veişe alıştırmak için gerçekleştirilen aktiviteler.Oşinografi : Denizlerin fiziksel, kimyasal, jeolojik ve biyolojik özellikleriyle,bunlarla temasta olan toprak ve hayvanın jeolojik, fiziksel ve meteorolojik özellik vebirbirlerine olan etki kurallarını inceleyen bilim dalı.Otel / Hotel : Asıl fonksiyonları, müşterilerin geceleme ihtiyaçlarını sağlamak olan,bu hizmetin yanında yeme – içme, eğlence ihtiyaçları için yardımcı ve tamamlayıcıbirimleri de bünyelerinde bulundurabilen tesisler.Otlak : Mera ile aynı niteliklere sahip yer.62

Otlatma Hakkı : Bir veya birden fazla köy veya belediyeye tahsis edilmiş olanmera, yaylak ve kışlaklarda, çiftçilerin her birinin müşterek otlatabileceği büyükbaşhayvan birimi.Otlatma Kapasitesi : Belli bir alanda ve eşit zaman aralıkları ile uzun yıllar bitkiörtüsüne, toprak, su ve diğer tabii kaynaklara zarar vermeden otlatılabilecek büyükbaşhayvan birimi miktarı.Otlatma Planı : Mera, yaylak, kışlak ile umuma ait çayır ve otlakların düzenli birşekilde otlatılması ile ilgili olarak, otlatma mevsimini, otlatma kapasitesini, otlatmasistemini, otlatılacak hayvan cins ve miktarını, otlatmaya başlama ve son verme tarihlerigibi ayrıntıları belirleyen uygulama planı.Oturum : Meclisin bir günlük toplantı süresi içerisinde çeşitli aralar verilerekyapılan toplantıların her biri.Oyun Yeri : Kumar ve kazanç kastı bulunmamak şartı ile bilgi ve maharet artırıcı,beden veya zeka geliştirici nitelikteki oyunların oynandığı veya oynatıldığı, bu amaçlaimal edilmiş otomatik, yarı otomatik, mekanik, elektronik oyun alet ve makineleri iletelevizyon, video oyunları ve bunların benzerlerinin bulundurulup çalıştırıldığı yer.Ödeme Belgesi : Mahalli idarelerce, bütçeden yapılacak kesin ödemeler içindüzenlenen Belediye, Bağlı İdare ve Birliklerin Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ile İlÖzel İdareleri, Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ekleri Ödeme Emrini; ön ödeme suretiyleyapılacak ödemelerde ise anılan yönetmeliklerin ekleri Muhasebe İşlem Fişi.Ölçek: Arazideki bir büyüklüğün kağıt üzerine çizilebilmesi için kullanılanküçültme oranıdır.Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, Ölçü vetartı alet ve vasıtaları ile ölçeklerin ilgili kanun ve tüzük hükümlerine göre belediyelercedamgalanması karşılığı alınan bedeldir.Ölüm Aylığı : Ölüm sigortasında aranan koşulları sağlayan sigortalının haksahiplerine SSK tarafından bağlanan aylık.Ön Ödeme : Avans, kredi anlamına gelmektedir. Avans ve kredi ismi değiştirilerekÖn Ödeme halini almıştır. Not: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve KontrolKanunu’nun 35. Maddesine göre; Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılığıödeneğin saklı tutulması kaydıyla; ilgili kanunlarda öngörülen haller ile gerçekleştirmeişlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi giderler ve her yıl merkezî yönetimbütçe kanununda belirlenecek tutarların altında kalan giderler için avans vermek veyakredi açmak suretiyle, ön ödeme yapılabileceği açıklanmıştır.Ön Proje : Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zeminaraştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etkideğerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlananplân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren proje.Öncü Deprem : Ana depremden önce meydana gelen küçük şoklar.63

Öngörülmeyen (Düşünülmeyen) Giderler Ödeneği : Bütçenin hazırlanmasısırasında öngörülmeyen ve tahmin edilmeyen ve bütçede tertipleri bulunmayan hizmetlerkarşılığı konulan ödenek.Öngörünüm Bölgesi : Boğaziçi Kanununa göre, Boğaziçi sahil şeridine bitişik olanve 22/07/1983 tarihli 1/1000 ölçekli imar uygulama planında gösterilen bölgedir.Önleyici Denetim : Hataları azaltmak ve böylece denetim gereksinimi azaltmayayönelik çalışmalar.Önleyici Faaliyet : Öngörülen potansiyel bir probleme yönelik yapılan veproblemin tekrar etmesini engelleyecek iyileştirme faaliyeti.Ören Yeri : Tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli uygarlıkların ürünüolup, topografik olarak tanımlanabilecek derecede yeterince belirgin ve mütecanisözelliklere sahip, aynı zamanda tarihsel, arkeolojik, sanatsal, bilimsel, sosyal veya teknikbakımlardan dikkate değer, kısmen inşa edilmiş, insan emeği kültür varlıkları ile tabiatvarlıklarının birleştiği alanlar.Örf : Bir toplulukta benimsenmiş, yerleşmiş davranış ve yaşama biçimlerinin,kuralların, görenek ve geleneklerin, ortaklaşa alışkanlıkların, tutulan yolların bütünü.Yasalarla belirlenmemiş olan ve halkın kendiliğinden uyduğu gelenek, âdet. Töre.Örgütlenme : Beşeri, fiziksel ve teknik olanak ve araçları, işletmenin amaçlarınıgerçekleştirecek şekilde düzenlemek ve hizmete koymak.Örgüt Şemaları : Örgüt yapısının bir iskeletini ortaya koyan grafiksel çizimler.Örgütsel Merkeziyetçilik : Bir konuda karar alma ve uygulama yetkisinin örgütünen üst otorite ve organlarında toplanması, orta ve alt kademe yöneticilere inisiyatifverilmemesidir.Özel Şartlara Bağlı Bölge Sınır : İskan sınırları içerisinde olup da inşa ve ifrazbakımından imar planı ya da raporu ile bir dizi özel şartlara bağlı bölgelerin sınırları.Özel Yapı : Resmi yapı dışında kalan gerçek ve tüzel kişilere ait yapılar.Özet Cetveli : Düzenleme sahasına giren kadastro, varsa imar parsellerinin tapusenedi miktarı, düzenleme sahasına giren ve girmeyen kısımları ile düzenleme ortaklıkpayları, varsa kamulaştırma ve bağış miktarları ile oluşan imar parselleri ve imaradalarının yüzölçümünü gösteren cetvel.Özgeçmiş : Kişilerin kendilerini, eğitim durumlarını, iş deneyimlerini anlattıklarıyazılar.Özürlü : Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle, bedensel, zihinsel, ruhsal,duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normalyaşamın gereklerine uyamama durumunda olup; bağımsız hareket edebilmesi içinyapılarda ve açık alanlarda özel fiziki düzenlemelere gereksinim duyan kişi.Öngörünüm bölgesi: Boğaziçi Kanununa gore, Boğaziçi sahil şeridine bitişik olanve 22/07/1983 tarihli 1/1000 ölçekli imar uygulama planında gösterilen bölgedir.64

Öngörülmeyen (Düşünülmeyen) giderler ödeneği: Bütçenin hazırlanmasısırasında öngörülmeyen ve tahmin edilmeyen ve bütçede tertipleri bulunmayan hizmetlerkarşılığı konulan ödenek.P ve S Dalgaları: Kayaçlarda ve toprakta, 6 km/sn. suda ise 2 km/sn hızla hareketeden "P" dalgaları yani "Primer Dalgalar", yeryüzüne ilk ulaşan ve yıkıcı etkisi olmayandalgalar. Bu dalgaları katıların içinde yaklaşık saniyede 3 km. hızla hareket eden "S"dalgaları izler. Hızlarının düşük olması, salınım frekanslarının düşük ve hareketgenliklerinin daha büyük olmasıyla ilişkilidir. Bu durum; S dalgalarını P dalgalarınaoranla daha tehlikeli ve yıkıcı yapar.Pansiyon : Konaklama tesisi olarak planlanıp inşa edilmiş olan, yönetimi basit,müşteriye yeme-içme hizmeti veren veya müşterilerin kendi yemeklerini bizzathazırlayabilme imkanı olan konaklama tesisleri.Parklar: Kentte yaşayanların yeşil bitki örtüsü ile dinlenme ihtiyaçlarına cevapveren alanlardır. Îmar planındaki park alanlarının içerisinde park için gerekli başkatesisler gösterilmemişse, ancak büfeler, havuzlar, pergoleler, açık çayhane ve genelheladan başka tesis yapılamaz. Lüzumu halinde açık spor tesisleri yapılır.Parsel : İmar parselleri oluşturmak amacıyla, parseller içerisinde yol, meydan, yeşilalan, park, otopark vb. kamu hizmetlerine ayrılan yerlerden herhangi birini veya birkaçınıkapsayacak şekilde yapılan taşınmaz malları ayırma işlemi.Parsel cephesi: Parselin üzerinde bulunduğu yoldaki cephesidir. Köşe başınarastlayan parsellerde geniş yol üzerindeki kenar, parsel cephesidir. Îki yolungenişliklerinin eşit olması halinde dar kenar, parsel cephesidir.Parsel derinliği: Parsel ön cephe hattına arka cephe hattı köşe noktalarındanindirilen dik hatların uzunluklarının ortalamasıdır.Parsel Numarası: Bir ada içindeki parsellere, her ada için (1) den başlayarakverilen numaradır.Parselasyon Plânı: İmar plânının araziye uygulanmasından sonra yapılacak röveleölçülerine göre boyut değiştirmeyen paftalar üzerinde çizilen, kesin parselasyondurumunu gösteren ve tapuya tescil işlemlerine esas alınan plândır.Part-Time (Kısmi) Çalışma : İşgören ile işveren arasında karşılıklı anlaşma ileoluşan ve normal iş süresinden daha kısa süreli, düzenli ve sürekli çalışması.Patojen Atık : Hastalık yapıcı etken taşıyan atıklar.Patolojik Atık : Patojen olan veya olma riski taşıyan organlar, vücut parçalar,hayvan cesetleri, kan ve vücut sıvıları.Pavyon : Genellikle geceleri faaliyet gösteren, gazino özelliği taşımakla birliktekadınların konsomasyon yapabildiği müzikli-içkili eğlence yeri.Paydaş: Bir bütünün belli bir kısmından (paydan) yararlanan; hissedar.Pazarlık usulü: İlgili Kanunda belirtilen hallerde kullanılabilen, ihale sürecinin ikiaşamalı olarak gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ilegerçekleştirme yöntemlerini ve belli hallerde fiyatı isteklilerle görüştüğü usul.65

Performans : Amaçlara/hedeflere ulaşım çabalarının etkinlik ve verimlilikseviyesidir. Bu tanıma paralel olarak, belediyeler açısından performans; belediyelerinbelirlediği stratejik amaçları gerçekleştirmek üzere giriştikleri faaliyetlerin ve personeliniş ve işlemlerinin sonucunun etkinlik ve verimlilik açısından belirlenmesi, böylecebelediyenin genel olarak başarısının tespit edilmesi olarak tanımlanabilir.Performans Denetimi : Yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyetve programların plânlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarında ekonomikliğin,verimliliğin ve etkililiğin denetlenmesi.Performans Ölçümü : Performans ölçümü, kurumun bir bütün olarak genelçerçevede ve ayrıca çalışanlar, süreçler ve birimler yönünden çalışmalarınıdeğerlendirmek için oluşturduğu ölçüm modelidir.Performans Planlama : Performans seviyesinin artırılması için gerekençalışmaların yapılması.Pergole : Ahşap dikmeler ve sık kirişleme (mertekleme) ile yapılan, üzerine yeşilliksardırılan gölgeliktir.Personel : Bir hizmet veya kuruluşun görevlileri, bir iş yerinde çalışanların tümü.Peyzaj Mimarisi : Bahçe mimarlığının günümüzdeki tanımı; bir toprak parçasınıbitki, su, taş gibi doğa öğeleri ile düzenleme sanatı.Piknik ve eğlence (rekreasyon) alanları: Kentin açık ve yeşil alan ihtiyacı baştaolmak üzere, kent içinde ve çevresinde günü birlik kullanıma yönelik ve imar planı kararıile belirlenmiş; eğlence, dinlenme, piknik ihtiyaçlarının karşılanabileceği lokanta, gazino,kahvehane, çay bahçesi, büfe, otopark gibi kullanımlar ile, tenis, yüzme, mini golf,otokros gibi her tür sportif faaliyetlerin yer alabileceği alanlardır.Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı : Doğrudan temin usulüyle yapılacakalımlarda; alımı yapmakla görevlendirilen kişi veya kişilerce yapılan piyasa fiyataraştırması sonucunda alınan teklifleri, uygun görülen fiyat ile yükleniciyi gösteren vesöz konusu kişi veya kişilerce imzalanan tutanak.Plankote: Parsel bazında ya da belirli bir alan üzerinde sabit bir noktaya bağlanarakya da itibari olarak belirli aralıklarla arazi kotlarını alıp, üzerindeki mevcut ağaç vb.tesislerin tersim edilerek belirli ölçekte çizilip hazırlanmasıdır.Plaj / Havuz : Deniz, göl veya nehir kıyısında veya yüzme havuzu şeklinde,dinlenme veya eğlence amaçlı olarak içinde soyunma, giyinme ve duş alma imkanıbulunan yerler.Plan : Belli bir yerin bir ölçekte kuşbakışı çizimi.Plan ve Proje Tasdik Harcı : Proje tasdik işlemleri karşılığı belediyece alınanharç.Poligon : Nirengi ağına dayalı olarak arazide tesis edilen ve harita yapımındakullanılan, önceden bulundukları yerler hesaplanmış olan ikinci derecede yer kontrolnoktaları.66

Popüler Kültür : Yaşadığımız günlük hayattaki spor, müzik ve sinema gibi bizietkileyen faaliyetler bütünü.Pozisyon : Hizmet akdi ile sözleşmeli olarak istihdam edilen personelin hizmetiniifa etmesini sağlamak amacıyla ödev, hak, yetki ve sorumlulukları belirlenmiş görevmevkii.Prefabrike Yapı : Birleştiklerinde bir taşıyıcı sistemi meydana getiren veatölyelerde önceden imal edilmiş olan betonarme veya öngerilmeli betonarmekısımlardır.Prim : İşçinin bireysel olarak veya bir grup içinde üstün çaba göstererek başarılı birşekilde yapmış olduğu işi ödüllendirmek için ödenen ek bir ücrettir.Proje : Bir yapının gerçekleştirilebilmesi için gerekli plan, kesit, görünüş gibiçizimlerin tümü.Proje Müellifi : Projeyi tasarlamış olan ve bu nedenle telif haklarına sahip bulunan(mimar).Projesine Aykırı İnşaat : Kendi arsası üzerine belediyeden usulüne uygun inşaatruhsatı alarak başlanılan, ancak tasdikli projesine uymadan değiştirilerek yapılaninşaatlar.Puantaj : Bir şeyin denetlendiğini veya görüldüğünü belirtmek için işaretleme,işaret koyma.Rapor : Bir konu ya da bir sorun nedeniyle yapılan inceleme ve değerlendirmesonucunda, ilgili yerlere bilgi vermek amacıyla yazılan yazılar.Raportör : Üstleri tarafından havale edilen konularda araştırmalar yapan, raporlarhazırlayan kişi.Rayiç :sürüm değeri; geçerli olanRayiç Değer : Varlık ve yükümlülüklerin değerleme günündeki normal alım satımdeğeri.Raylı Sistem : Ray üzerinde hareket eden banliyö treni, otoray, hafif ve hızlıtramvay, tünel, metro, füniküler, teleferik gibi toplu taşıma ve ulaşım sistemleri.Re’sen : Doğrudan, kendiliğinden; herhangi bir talebe gerek olmaksızın.Rehabilitasyon : Esenlendirme olarak da ifade edilebilecek kavram; onarma,yeniden kazandırma, alıştırma yönünde; tıbbi, mesleki ve sosyal bir içerikle irdelenebilir.Sakatlanan yetenekleri onarmak, yeniden kazandırmak ve kişiyi sakatlığı ile birlikteyaşamaya alıştırmak.Rekreaktif Alanlar: Halkın eğlence ve dinlenme gereksinim-lerini karşılamayadönük, açık olarak düzenlenen oturma ve yemek yerleri, yemek pişirme yerleri, çeşmeler,oyun ve açık spor alanları, açık gösteri alanları ve yeşil bitki örtüsü bulunan alanlardır.Re-Organizasyon : Bkz. Yeniden Yapılanma.67

Resmi Belge : Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve tüzelkişilerle iletişimlerini sağlamak amacıyla oluşturdukları, gönderdikleri veya sakladıklarıbelirli bir standart ve içeriği olan belgeler.Resmi Bilgi : Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve tüzelkişilerle iletişimleri sırasında metin, ses ve görüntü şeklinde oluşturdukları, gönderdikleriveya sakladıkları bilgiler.Resmi Bina : Genel, katma ve özel bütçeli idarelerle, il özel idaresi ve belediye'yeveya bu kurumlarca sermayesinin yarısından fazlası karşılanan kurumlara, kanunla veyakanunun verdiği yetki ile kurulmuş kamu tüzel kişilerine ait bina ve tesisler.Resmi Gazete : Başbakanlık tarafından çıkarılan ve kanunların, kanun hükmündekararnamelerin, tüzüklerin ve bazı yönetmeliklerin yayımlandığı gazete.Resmi Kurum Alanları : Kamu hizmetlerinin görülmesi, toplumun sosyal donatıve teknik altyapı ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla ayrılmış ve kamu kurum vekuruluşlarına tahsis edilmiş alanlar.Resmi Yapı : Genel, katma, özel bütçeli idarelerce sermayesinin yarısından fazlasıbu kurum veya idarelerce karşılanan kurumlara ait olan ve kamu hizmetine tahsis edilenyapılar.Resmi Yazı : Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve tüzelkişilerle iletişimlerini sağlamak amacıyla yazılan yazı, resmî belge, resmî bilgi veelektronik belge.Restitüsyon Projesi : Kültür varlıklarının ve yakın çevresinin analizi, benzeryapılarla karşılaştırılması, özgün veya belli bir döneme ilişkin belgeleri ve çizimleri olanöneri projesi.Restorasyon Projesi : Kültür varlıklarının onarımı, özgün işlevi ve yeni kullanımıiçin getirilen müdahale biçimlerinin rapor ve projesi.Revizyon İmar Planı: Gerek nazım ve gerekse uygulama imar planlarının ihtiyacacevap vermediği ve uygulamasının problem olduğu durumlarda, planın tümünün veyabüyük bir kısmının plan yapım teknikleri uygulanarak yenilenmesi sonucu elde edilenplanlardır.Richter Ölçeği : Depremin büyüklüğünü tanımlayan matematiksel bir formül.Röleve : Bir yapının bütün boyutlarını ölçerek o yapının plan, kesit ve görünüşünüyeniden çıkarmaya denir.Röleve Projesi: Kültür varlıkları ve yakın çevresinin mevcut durumlarının rapor veölçekli projesi.Röperli Kroki : Ada veya parsellerin yeri değişmeyen sabit tesislere bağlı olarakzeminden alınan ölçülerinin yazılı olduğu kroki.Ruhsat : İzin, müsaade, yetkinlik.Ruhsat Projesi : Yapıya başlama izni alabilmek üzere belediyeye verilen kesinproje veya uygulama projesi.Rücu : Geri dönme.68

Rüçhan : Öncelik; üstünlük; imtiyaz.Rüsum : Resimler; devlet dairelerinde ve diğer kamu kuruluşlarında görülenhizmet ve harcamaların karşılığı olarak alınan vergiler.Sabit tanıtım numarası: Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak ve küme evlerekarşılık gelecek şekilde, standart sayısal eşdeğer olarak verilen numaralar.Saçak seviyesi: Binaların son kat tavan döşemesi üst kotudur.Sağlık Belgesi Harcı : Belediye Gelirleri Kanununa göre, yaptıkları işler vegördükleri hizmetler dolayısıyla özel mevzuatı gereğince, belediyelerden sağlık belgesialmak mecburiyetinde olan kişilere verilecek bu tür belgeler ile bunların belli aralıklarlayenilenmeleri karşılığı alınan harç.Sağlık koruma bandı: Müessesenin çevreye olan zararlı etkisi dikkate alınaraktesis etrafında ve/veya ilgili mevzuata göre gerekli ise ünite, tank, depo vb. etrafındabırakılması gereken iskân dışı alanı.Sahil Şeridi : Deniz, tabiî ve sunî göllerin kıyı kenar çizgisinden itibaren karayönünde yatay olarak en az 100 metre genişliğindeki alan.Sakat : Fiziksel ya da düşünsel yeteneklerde bir eksiklik, bozukluk ya da yoksunlukbulunan kişi.Sanayi Alanı : İmar Planlarında her türlü sanayi tesisleri için ayrılmış bölgeler.Sanayi Bölgesi : İmar planlarında her türlü sanayi tesisleri için ayrılmış alanlardır.Bu bölge içerisinde amaca göre hizmet görecek diğer yapı ve tesisler de yapılabilir.Sanayi Sitesi : Belirli üretim alanlarında çalışan küçük ve orta büyüklüklerdekisanayi kuruluşlarının toplu olarak bulundukları, öncelikle kendi çalışma türünde kurulantesisleri kapsayan site.Sathi Kaplamalar : Asfaltın (bitüm) bağlayıcı malzeme olarak yüzeye yerleştirilip,hemen sonra bunun üzerine agreganın serilip sıkıştırılmasıyla yapılır. Karıştırma sözkonusu değildir.Saydamlık : Bkz: Şeffaflık.Sayısal Harita : Değişik yöntem ve cihazlarla doğrudan sayısal olarak veya mevcutçizgisel haritalardan sayısallaştırıcılar kullanılarak elde edilen, çeşitli standart veyaformatlarda vektör veya raster yapıdaki sayısal değerler ile bunların işlenmesi,zenginleştirilmesi veya genelleştirilmesi ile elde edilen, çeşitli katmanlara ayrılabilensayısal bilgilerdir.Sayıştay : Devletçe harcanan paranın hesaplarını denetleyen yüksek kurul.Sayıştay Denetimi : Sayıştay tarafından yapılan düzenlilik ve performans denetimi.Sayman (Muhasip) : Gelirleri toplama, nakit ve malları saklama, giderleri haksahiplerine ödeme ve teslim ve bu işlere ilişkin her türlü göndermeler ile bunlara bağlıbütün nakit ve mal işlemleri yapan ve Sayıştay’a yönetim dönemi hesabı verenler.69

Sayman Mutemedi : Veznedar, tahsil memuru, tahsildar, ambar memuru, tevzimemuru, şehbender, kançılar gibi adlarla sayman adına ve hesabına geçici olarak almayave harcamaya yetkili memurlar.Seçici Yıkım : Konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların yıkımıöncesinde ve sırasında içindeki yabancı ve geri kazanımı mümkün olmayan maddelerdenayıklanması ve yıkımın belirli ölçülerde ve kontrollü olarak yapılması.Sel : Normalde kuru olan yerlerin yağışlara bağlı olarak yükselen yüzey suları, gel–git olayları veya nehir yükselmesi nedeniyle geçici bir süre sular altında kalması.Sembol : İnsanların iletişimde kullandıkları, anlam ifade eden her şey.Sendika : İşçi ve işverenlerin kendi hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmeküzere oluşturdukları, örgütlendikleri sınıfsal ve toplumsal örgütler.Serbest Bölge : İhracatı, yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermaye ve teknolojigirişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli şekilde temin etmek,dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak üzere mal ve hizmetlerinüretilip satıldığı, arazi kullanımı ve işletilmesi özel mevzuat hükümlerine tabii bölge.Serbest Meslek Erbabı : Serbest meslek faaliyetini (avukatlık, doktorluk,muhasebecilik gibi) bağımsız, bir işverene tabi olmadan ve sürekli olarak yapanlar.Servis İstasyonu : Karayolunda seyreden araçların bakım – onarım, yağlama veyıkama gibi işlerin yapıldığı tesislerdir. Bu istasyonların akaryakıt sağlayacak şekildedüzenlenmiş olanları akaryakıt istasyonu sayılır ve akaryakıt istasyonu ile ilgili hükümleruygulanır.Sıhhi İşyerleri : Halkın yiyip içmesine, taranıp temizlenmesine, yatıp kalkmasına,eğlenmesine mahsus yerler.Sicil : Defter ve kütük anlamına gelir.Sicil Amiri : Memurlar hakkında sicil raporu vermeye yetkili amir. Sicil amirleri,kurumlarca, Devlet Personel Başkanlığının olumlu görüşü alınmak suretiyle, genelyönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak yönetmeliklerle belirlenir. Kurumların taşrateşkilatlarında bulunan memurların sicil amirleri vali ve kaymakamlardır.Sicil Raporu: Sicil amirlerinin,mesleki ehliyetin belirlenmesini sağlayan sorularınot usulüyle, şahsiyetle ilgili konuları mütalaa şeklinde değerlendirerek memurlarınmesleki ehliyetleriyle şahsi meziyet ve kusurlarını belirledikleri form.Sismik Boşluk : Bir fay hattının daha önce deprem meydana getirmiş ancak belirlibir süredir hareketsiz olan kısmıdır. Uzun süreli hareketsizlikler ileride güçlü bir depremolacağı ihtimalini arttırır.Sismoloji : Depremin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının ne şekildeyayıldıklarını, ölçü aletleri ve yöntemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve deprem ileilgili diğer konuları inceleyen bilim dalı.Sistem : Belirli bir amacı bulunan, çeşitli parçalardan oluşan, parçaları arasındadüzenli ilişkiler bulunan, ayrı ayrı parçaların ve sistemin tümünün dış çevre ile ilişkisibulunan bir bütün.70

Sit : Tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup,yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent vekent kalıntıları, kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu sosyal yaşama konu olmuşveya önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ilekorunması gerekli alanlar.Sivil : Askeri yani üniformalı olmayan anlamında kullanılır. Batı dillerindenTürkçe'ye geçen bu kelime, etimolojik olarak her ne kadar medenî ve medeniyetkavramlarını karşılıyor ise de, modern hayatta silahlı güçlere (asker – ordu – polis –militan örgütler) karşıt olarak millî bir topluluğun üyesi olarak ele alınan vatandaş ve(ya)onun konumunu karşılayan bir kavram olarak kullanılmaktadır.Sivil Savunma : Tabii afetlerden doğabilecek tehlikelere karşı sivillerin hayatını –mülkiyetini ve üretim araçlarını korumaya yönelik organizeli hazırlık. Ülkenin karadan,havadan, denizden ve özellikle de nükleer silahlarla saldırıya uğraması halinde sivil halkıkorumaya yönelik tedbirler. Harp veya tabiî âfet (zelzele, fırtına, sel felaketi vb.) gibiolağanüstü durumlarda halkın, can ve mal kaybının önlenmesi için alınan önlemlerinbütünü.Sivil Toplum : Çok yaygın ve değişik hükümet dışı örgüt ve kuruluşlardateşkilatlanan veya bunlara katılan insanlar.Sivil Toplum Örgütleri (STK) : (Civil Society Organization) Sivil toplum üyeleri,yani vatandaş – yurttaş tarafından meydana getirilen gönüllü kuruluşlar. Belirli hedeflerekavuşabilmek için, hür bir ortamda teşkilatlanabilmiş insanlar ve(ya) sosyal gruplar.Siyasi Yerinden Yönetim : Eskiden ‘siyasi adem-i merkeziyet’ denilen bu sistem,daha çok, federal devletlerde, anayasalarca, ulusal kimliğe sahip olmayan yerel birimleretanınmış olan özerk ya da yarı özerk statüye dayanan bir yönetim biçimidir. Not: ABD,Almanya, İsviçre gibi ülkeler bu sistemle idare edilmektedir. Bu sistemde yerindenyönetim kapsamında oluşturulan eyalet, kanton ve benzeri adlarla anılan yönetimbirimlerinin kısmi de olsa yerel mahiyette yasama, yargı alanında yetkileribulunmaktadır.Son Kat : Çatı altında bulunan normal katların en üstte olan katı.Sosyal : Toplumla ilgili, toplumsal, içtimaî.Sosyal Altyapı : Kent insanlarının ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla; imarplanlarında ayrılan eğitim, sağlık, dini tesis alanı, yeşil alan, otopark alanları.Sosyal Analiz : Sosyal Fayda – Maliyet analizinde gelir dağılımına etkinin gözönüne alınması.Sosyal Belediyecilik : Mahalli idareye sosyal alanlarda planlama ve düzenlemeişlevi yükleyen bir modeldir. Bu çerçevede; kamu harcamalarını konut, sağlık, eğitim veçevrenin korunması alanlarını kapsayacak şekilde, sosyal amaca kanalize eden; işsiz vekimsesizlere yardım yapılması, sosyal dayanışma ve entegrasyonun tesis edilmesi ilesosyo – kültürel faaliyet ve çalışmaların gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan altyapıyatırımlarının yapılmasını öngören; bireyler ve toplumsal kesimler arasında zayıflayansosyal güvenlik ve adalet mevhumunu güçlendirmeye yönelik olarak mahalli idareleresosyalleştirme ve sosyal kontrol işlevleri yükleyen bir modeldir.71

Sosyal Bütünleşme : İktisadî büyüme ve gelir dağılımında adâleti sağlamakhedeflerinden sonra sosyal gelişmenin üçüncü hedefidir. Kişilerin, birden fazla grubunveya sosyal alt grupların, belirli hedeflerin gerçekleştirilebilmesi maksadıyla, öncekihususiyetlerini ve davranış biçimlerini terk ederek, yeni ve ortak bir kimliktebuluşmaları.Sosyal Çevre : Aile, akraba, komşular ve bireyin içinde bulunduğu toplum.Sosyal Devlet : Sosyal siyaseti, kendi başına veya katılımcı demokrasiçerçevesinde sivil toplum örgütleri ile birlikte uygulayan devlet. Sosyal siyasetinunsurlarından olan sosyal güvenlik yöntemlerinin her hangi birisini, bir kaçını veyahepsini, toplumun bütün kesimlerine, değişik sosyal gruplara ve özellikle muhtaçlarayönelik uygulayan bir devlettir.Sosyal Fayda : Planlanan ve hayata geçirilen bir sosyal faaliyetin – etkinliğin –hareketin – programın olumlu neticelerinden, hedef grup veya kitlenin, maddî veyamanevî yönleriyle istifade etmesi – menfaat (yarar) sağlamasıdır.Sosyal Fayda Maliyet Analizi : Projelerin sosyal faydası ile maliyetlerininkarşılaştırılması. Literatürde, iki tür SFMA yöntemi vardır. İlkinde gelir dağılımınaetkileri dikkate alınmazken, diğerinde bu etkiler içerilmektedir.Sosyal Güvenlik Sistemi : Bir toplumda yaşayan bireylerin sosyal güvenliklerinisağlamak üzere devletçe düzenlenen kurumlar topluluğu.Sosyal Rehabilitasyon : Kişinin; duygu, düşünce ve davranışların onarılarakiyileştirilmesi, toplumsal ilişkilerinin güçlendirilmesi ve bu yolla toplumsal yaşamahazırlanması.Sözleşmeli Personel : Devletin, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzelkişilerinin yürütmekle yükümlü oldukları ve memurlarca yerine getirilmesi gerekmeyenkamu hizmetlerinin ifası amacıyla, bu Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde sözleşmeile tam zamanlı veya kısmi zamanlı olarak çalıştırılan ve işçi sayılmayan personel.Spor Ve Oyun Alanları : Spor ve oyun ihtiyaçlarını karşılayan alanlardır. Bualanlarda kent ölçekleri hiyerarşisine göre gerekli spor ve oyun alanları bulunur. Bunlarfutbol, basketbol, voleybol, tenis, yüzme, atletizm, buz pateni v.b. gibi spor faaliyetleriniihtiva eden açık ve kapalı tesis alanları.Stabilize : Düz, engebesiz, pürüzsüz duruma getirmek. Sağlamlaştırmak.Standardizasyon : Uluslararası Standardizasyon Örgütü'nün (ISO) tanımına göre;belirli bir faaliyetten ekonomik fayda sağlamak üzere, bütün ilgili tarafların katkı veişbirliği ile belirli kurallar koyma ve kuralları uygulama işlemi.Statü : Bireyin toplum içindeki pozisyonu.Strateji : 1) Bir amaca ulaşmak için eylem birliği sağlama ve düzenleme sanatıdır.2) Yeniliği, ilerlemeyi ve işletmenin çevreye uyumunu sağlayan hareket tarzı.Stratejik Planlama : 1) Stratejik Planlama, amaç ve hedeflere ulaşabilmekamacıyla gerekli olan strateji ve politikaların belirlenme sürecidir. Stratejik planlama,örgütün ne olduğu, ne yaptığı ve neyi yaptığına şekil veren ve yol gösteren kararları veeylemleri üretmek için disipline edilmiş çabalar bütünüdür. 2) Bir örgütün misyonunun72

ve geleceğe yönelimli, uzun ve kısa dönemli performans hedeflerinin ve stratejilerinin birtaslağının oluşturulmasıdır.Stratejik Yönetim : Uzun vadede organizasyonel performansı istenen ölçüdegeliştirebilmek için misyon, amaç ve hedef belirleme, bu çerçevede alternatif stratejileroluşturma, en uygun stratejiyi seçme, uygulama ve doğrulama ile bu kapsamdakiayarlamaları gerektiği zamanda yapma çalışmalarını kapsayan bir yönetim yaklaşımıdır.Stres : 1) Gerginlik. 2) Bir kişinin kendi istekleri ile çatışan, onu zorlayan ve aynızamanda fırsatlar da sunan, bir dinamik durumla karşı karşıya kalması ve sonucunkendisi için hem belirsiz hem de önemli olması. 3) Birey üzerinde, karşı koymayeteneklerini ve kaynaklarının aşan istekler olduğunda ortaya çıkan, bireysel özelliklerinya da psikolojik süreçlerin de dolaylı olarak etkilediği, fizyolojik ya da psikolojiktepkiler bütünü.Su Kaynakları Yönetimi : Su kaynaklarının sağlanması, kullanılması, korunmasıve dağıtım gibi etkinlikleri içeren yönetim.Su Kirliliği : Suyun yararlı kullanımını etkileyecek miktarlarda kimyasal, fizikselya da biyolojik maddelerin katılmasıyla kalitesinin bozulması. Su kirlenmesinin enyaygın kaynakları; yetersiz evsel atık su arıtma tesisleri, endüstriyel atıklarınboşaltılması, yüzeysel akış, madencilik faaliyetleri ve sulamadır.Su Koruma : Konutların, sanayinin ve tarımın tükettiği su miktarının azaltılmasınayönelik programlar ve yöntemler. Uygulama örnekleri genellikle yüzeysel akışın yenidenkullanılması, rezervuarlardaki buharlaşmanın azaltılması ve yeniden işlenmiş suyunendüstriyel amaçlarla kullanılması gibi alanlarda görülür. Çifte boru tesisatı sisteminin,gelecek yıllarda suyun yeniden işlenme yüzdesinin artması sonucunu doğurmasıbeklenmektedir.Su Sağlama Sistemi : İçme suyunun kaynaktan tüketiciye kadar toplanması,işlenmesi, depolanması ve dağıtımı.Su Sertliği : Suda kalsiyum karbonat ve diğer kimyasal maddelerin bulunmasındankaynaklanan sertlik.Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı : Belediye Gelirleri Kanununa göre,belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce beldede aşağıdaki şekillerde sutesisleri yapılması halinde, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkullerinsahiplerinden alınan bedel.Su Toplama : Hidroelektrik enerji üretimi, içme suyu sağlanması ya da sulama gibiamaçlarla su toplanması ve depolanması.Su Toplama Havzası : Yağış sularının belirli bir çıkışa doğru sürekli olarakaksanını sağlayan arazi parçası.Su Tutma Havzası : Yağış sularını alıp toplayan drenaj havzası.Su Ürünleri : Denizler, iç sular ve suni olarak yapılmış havuz, baraj, gölet, dalyanve çiftlik gibi tesislerden tabii veya suni olarak istihsal edilen, yetiştirilen su bitkileri,balıklar, süngerler, yumuşakçalar, kabuklular, memeliler, sürüngenler gibi canlılarlabunlardan imal edilen ürünler.73

Su Ürünleri Hali : Belediyeler ya da gerçek veya tüzel kişiler tarafından buYönetmelikte yer alan hususlara ve projesine uygun olarak kurulan, su ürünlerinin açıkartırma ile toptan satışının, muhafazasının, kalite, hijyen ve sağlık kontrolünün vedağıtımının yapıldığı, kapasitesi 10 ton/gün ve üzeri olan yerler.Su Ürünleri Müstahsilleri : Ticari amaçla deniz ve iç sularda su ürünleri istihsaleden kaptan, balıkçı reisi, balıkçı ve tayfa gibi gerçek kişiler ile tüzel kişileri, bunlarınortak ve çalışanları ile su ürünleri yetiştiricileri.Su Ürünleri Toptan Satış Merkezi : Su ürünleri hali bulunmayan beldelerde, suürünlerinin, bu amaçla ayrılan alanlarda, ilgili Yönetmelikte yer alan şartlara uygunolarak, kontrollü toptan satışının yapıldığı, kapasitesi 10 ton/gün'e kadar olan yerler.Subsidiarity : Bkz: Hizmette Vatandaşa Yakınlık.Sundurma : Yağmur veya güneşten korunmak için bir kapı üstüne ya da duvarönüne yapılan saçak.Sübvansiyon : Devletin, fiyat politikası sonucu olarak meydana gelen kamukuruluşun zararları karşılaması, toplumsal fayda gözetilerek üretim ya da hizmetingelişimi için dolaylı, dolaysız ödeme yapması.Sükna Hakkı : Bir evde oturmak, yahut onun bir kısmını işgal etmek hakkıdır. Buhak başkalarına devredilemez ve mirasçıya geçmez. (Medeni Kanunun 748-750.maddelerinde düzenlenmiştir.)Sürdürülebilir Kalkınma : Hayatın sürdürülebilirliğini temin etmek, insanlığahayat alanı sunan çevresel gelişme ile hayatın kalitesini artırmayı hedefleyen iktisadîkalkınma arasında bir uyumun, sağlıklı bir köprünün tesisi.Süreç : Aralarında birlik olan veya belli bir düzen içinde tekrarlanan, ilerleyen,gelişen olay veya hareketler dizisi, oluşum.Sürveyan : 1) Bir eğitim alanında veya bir çalışma ortamında gözetmen olarakçalışan kişi. 2) Görevlendirildiği şantiyede yapı denetimini üstlenen kuruluş veyakişilerin, direktifleri ile yapının fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olarakyapılabilmesi için, yapı ile ilgili inşaat, tesisat, imalat, tadilat, tamirat ve her türlü inşaatişlerinden sorumlu olan ve aldıkları eğitime göre teknik öğretmen, yüksek tekniker,tekniker, teknisyen unvanını taşıyanlar ile 3308 sayılı Kanuna göre ustalık belgesi alanfen adamı.Sterilizatör : Malzemelerin sterile olmasını sağlayan alet.Şadırvan : Ortasında yüksekçe bir yerden şarıltı ile bol su akan havuz veya çevresimusluklu duvarla çevrilmiş su haznesi. Not: Şadırvanların, abdest almak için camilerin içavlularına yapılan, üstü açık veya kapalı şekilleri vardır.Şantiye : Yapı yeri.Şantiye Binası : İşlerin yürütülebilmesi için şantiyede kurulan geçici bina.Şantiye Şefi : Yapının uygulanması için gerekli olan inşaat ve iş organizasyonunusağlayan, işveren vekili olarak hareket eden ve İş Kanunu ile İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği74

Tüzüğü'ne göre zorunlu tedbirleri almak ve uygulatmak ile sorumlu olan mimar veyainşaat mühendisi.Şef : Yetki ve sorumluluğu olan, yöneten kimse.Şeffaflık : Şeffaflık, açıklık, gün ışığında yönetim. Şeffaflığın temeli ilgili olanherkesin gereksinim duyduğu bilgiye erişebilmesinin sağlanmasıdır. Bkz. BilgininŞeffaflığı.Şehir : Bkz: Kent.Şehir Hatları : Şehir içi yollar, şehir içi ulaşım.Şehir Kulübü : Kentteki ileri gelenlerin yemek yemek, çeşitli oyunlar oynayarakeğlenmek amacıyla bir araya geldiği yer.Şehirleşme : Özellikle sanayinin gelişmesi sonucu nüfusun şehirlerde toplanmasıve şehir alanlarının genişlemesi süreci. Kentleşme.Şerefiye : Kamu hizmetleri, dolayısıyla gayrimenkullerdeki değer artışı nedeniylemal sahiplerinin yapılan hizmete katkı payı.Şufa : Önalım; öncelikli alım.Şufa Hakkı : Önalım hakkı; mükellefin, hakkın konusu olan şeyi bir üçüncü kişiyesatması durumunda, hak sahibine tek taraflı bir irade beyanı ile satılan şeyin mülkiyetininkararlaştırılan bedel karşılığında öncelikle kendisine devrini isteme yetkisini veren haktır,yenilik doğuran haklardandır.Taahhütname : Kişinin kendi ad ve hesabına, bir gerçek kişi veya tüzel kişiyekarşı, sözleşmeli ya da sözleşmesiz olarak, bir işin yapılmasını veya bir şeyin tesliminiüstlendiğini gösterir belge.Taban Alanı : Yapının parsele oturacak bölümünün yatay izdüşümündekaplayacağı alan. Bahçede yapılan eklenti ve müştemilat taban alanı içinde sayılır.Taban Alanı Kat Sayısı : Taban alanının imar parseli alanına oranı.Tabiat Varlıkları : Jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup enderbulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli, yer üstünde,yer altında veya su altında bulunan değerler.Tabii Afet : Deprem, sel ve bunun gibi büyük yıkımlara yol açan tabiat hadiseleri.Tabii Zemin : Arazinin hafredilmemiş ve doldurulmamış hali.Tadil : Değiştirme; değişiklik.Tadilat Projesi : Yapıdaki herhangi bir değişikliği göstermek üzere hazırlanan veasıl projenin eki olan proje, değişiklik projesi.Tahakkuk : 1) Kelime anlamı gerçekleşmek olan bu kavram, belediyeningerçekleşen alacağı anlamına gelmektedir. 2) Tahsilatın ve ödemelerin yapılıpyapılmamasına bakılmaksızın, hasılatın (gelirin) kazanılması ve gidere katlanılmasıdurumunun hesaplara aktarılması75

Tahakkuk Esası : 1) Bir ekonomik değerin yaratıldığında, başka bir şekledönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğundamuhasebeleştirilmesi. 2) Filli üretim ve ödeme tarihlerine bakılmaksızın gelir vegiderlerin, bir ay veya yıl gibi meydana geldikleri belli bir döneme ait oldukları kabuledilip, elde edilen varlıklarla birlikte meydana geldikleri tarihte kayıtlara alınmasıyöntemi.Tahkim : Yabancı sermaye yatırımlarından doğan hukuksal uyuşmazlıkların, ülkeyargı organlarında değil, iki tarafça belirlenen bir hakem kurulunda çözümlenmesi.Tahliye : Boşaltmak.Tahsilat : Kamu alacaklarının toplanması.Tahsis Cetveli : Kadastro veya varsa imar parsellerinin hangi imar adalarınagittiğini gösteren cetvel.Takas : Vadesi gelmiş, aynı cinsten ve karşılıklı iki alacağın birbirine sayışılması.Takım : Ortak benimsenmiş ve açık bir amaç etrafında, belirlenmiş bir dizi görevve sorumlulukları yerine getirmek üzere benimsenmiş bir takım üyesinin liderliğinikabul eden uygun büyüklükteki çalışanlar topluluğu.TAKS : Taban Alan Kat Sayısı. Taban alanının parsel alanına oranlanması ilebulunur. Bu sayı arsa kullanım katsayısıdır.Taksi Durakları : Taksi otomobillerinin yolcu almak için bekleyebileceklerişekilde düzenlenmiş yerler.Taksir : Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçunkanunî tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesi.Tam İstihdam : Bir ekonomide çalışma arzusu ve yeteneği olan herkesin, cari ücretve çalışma koşullarında üretim süreci içinde yer alması.Tapu : Arazinin belirli bir parçasının veya üzerine inşa edilmiş bağımsız bölümünmalikini gösteren, tapu sicil müdürlüğünce verilmiş, aksi kanıtlanıncaya kadar geçerliresmi bir belgedir. Buna tapu senedi de denmektedir.Tapu Haritası : Parsellerin geometrik şekillerini gösterir, belirli ölçekte çizilmişharitaya tapu haritası denir. Kadastro paftası da denmektedir. İmar, kamulaştırmaharitaları da tapuya tescil edilmekle tapu haritası vasfını kazanır.Tapu Kütüğü : Tapu sicilini oluşturan ve taşınmaz malların üzerindeki ayni veşahsi hakları gösteren, köy veya mahalle esasına göre tutulan defterlerden her birine tapukütüğü denir.Tapu Sicil Müdürlüğü : Taşınmaz mallara ilişkin akit ve tescil işlemlerini yapmakve tapu sicilini mevzuatına göre tutmakla görevli her il ve ilçede kurulmuş bulunanmüdürlükler.Tapu Sicili : Taşınmaz mal ile üzerindeki hakların durumlarını göstermek üzereDevletin sorumluluğu altında tescil ve açıklık ilkelerine göre tutulan sicil.Tapu Tahsis Belgesi : İmar Ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı YapılaraUygulanacak Bazı İşlemler Ve 6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin76

Değiştirilmemesi Hk.Kanunun 10. maddesinde göre; hazine, belediye, il özel idaresineait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya araziler üzerinde, gecekondusahiplerince yapılmış yapılara, yine aynı kanunun 12 nci madde hükümlerine göre tespitettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşlarınca bu yer hak sahibine tahsis edilen vebu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilerek ilgiline verilen, haksahibi olduğunu gösterir belge.Tasma : Sahipli hayvanları kayıt altına alarak, kontrollerinin düzenli yapılmasınısağlamak amacıyla hayvanlara verilen kimlik, takılan üzengi.Taşeron (Alt İşveren) : Bir (asıl) işverenden, belirli bir işin bölümünde veyaeklentilerinde iş alan ve işçilerini münhasıran o işyerinde ve(ya) eklentilerinde çalıştıranaracı kişi veya şirket.Tatil Günleri Çalışma Ruhsat Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, haftatatili ve ulusal bayram günlerinde çalışmaları belediyelerce izne bağlı işyerlerine ruhsatverilmesi karşılığı alınan bedel.Tebellüğ : Bir tebliği alma; tebliğ edilen bir yazıyı imza ile teslim alma.Tebliğ / Tebligat : Bildiri, genelge, açıklama.Tecil : Ertelemek, tehir.Tediye : Ödeme; bir borcun ödenmesi.Tehlikeli İnşaat ve Yıkıntı Atıkları : İnşaat ve yıkıntı atıkları içerisinde bulunanasbest, boya, florasan ve benzeri zararlı ve tehlikeli atıklar.Tehlikeli Madde Depoları : Dolum istasyonları dışında patlayıcı, yakıcı, zehirli,radyoaktif, kendi kendine tutuşan maddelerle, yanıcı sıvılar ve kolay ateş alabilen katımaddeler, fiziksel veya kimyasal niteliği bakımından yukarıdakilere benzeyenmaddelerin depo edildiği, yükleme ve boşaltmaların yapıldığı tesisler.Teklif : İlgili Kanuna göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyatteklifi ile değerlendirmeye esas belge ve(ya) bilgiler.Teklif Karar : Belediye meclisinin gündemine alınmış bir konunun komisyonlarahavale edilmeden mecliste görüşülerek karara bağlanması işlemi.Teknik Altyapı : Kent insanlarının ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kentteyapılan yol, atık su kanalı, içme suyu kanalı, gaz şebekesi, telefon şebekesi gibidonanımlardır.Teknik Yönetmelik : 1/2500 ve daha büyük ölçekli harita ve planların yapılmasınaait yönetmelik.Teknoloji : İnsanın doğa ile savaşımından geliştirdiği yöntem ve araçlar.Tektonik Deprem: Levhaların hareketi sonucu meydana gelen depremler"tektonik" depremler olarak nitelendirilir ve bu depremler çoğunlukla levha sınırlarındaoluşurlar. Yeryüzünde olan depremlerin %90'ı bu gruba girer. Türkiye'de olan depremlerde büyük çoğunlukla tektonik depremlerdir.Tekzip : Yalanlamak. Yalan olduğunu söylemek. İnkar, veto.77

Tellallık Harcı : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, Belediye sınırları ve mücaviralanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlıolarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde, gerçek veya tüzelkişilertarafından her ne surette olursa olsun, her çeşit menkul ve gayrimenkul mal vemahsullerin satışından alınan pay.Tembih : Uyarma; uyarı, ikaz, Öğüt.Teminat Mektubu : Bankaların müşterisinin taahhüdünü yerine getireceğikonusunda üçüncü kişi ve kuruluşlara verdikleri yazılı güvence. Teminat mektuplarınakdi olmayan bir kredi türüdür.Temlik : Devir. Mülk olarak verme.Temsil Giderleri : Belediyelerin görevleri ile ilgili olmak şartıyla: a) Belde'debaşarılı çalışmaları görülenler için toplantılar düzenlenmek. b) Kupa ve benzeri teşvikuygulamalarında bulunmak. c) Gerçek ve tüzel kişilere plaket, ödül ve hediye vermek,çiçek göndermek. d) Belde'de göreve başlayan veya ayrılan protokole dahil kişiler içintoplantılar düzenlemek ve hediye vermek için yapılan harcamalar.Temyiz : İlk derece mahkemesinin yasaya aykırı karar vermesi, yetkili olmaması,yargılama yöntemine aykırı karar vermesi gibi durumlarda, kararın bozulması için yüksekdereceli mahkemeye başvurulması.Terkin : Silme; çizme; resmi kütük veya defterde yazılı bulunan bir konunun(şerhin) çizilmesi.Tesellüm : Teslim. Verilen bir şeyi alıp kaydetmek, teslim almak.Tesellüm : Verilen bir şeyin kayıt altına alınması.Tevdi Etmek : Vermek; bırakmak; sunmak.Tevhid : Birleştirme. Tapu sicilinde ayrı ayrı kayıtlı birbirine bitişik birden fazlataşınmaz malın tek bir tapuya bağlanarak, tek bir parsel halini almasıdır (TST. 75).Tıbbı Atık : Ünitelerden kaynaklanan patolojik ve patolojik olmayan, enfekte,kimyasal ve farmasotik atıklar ile kesici-delici malzemeler ve sıkıştırılmış kaplar.Ticaret Alanı : İmar Planlarında ticari amaçlı yapılar için ayrılmış bölgeler.Toplam Kalite Yönetimi : Bir kuruluşta üretilen mal ve hizmetlerin, işletmesüreçlerinin ve personelin sürekli iyileştirilmesi ve geliştirilmesi yolu ile en optimummaliyet düzeyinde önceden belirlenmiş olan müşteri gereksinimlerinin ve beklentilerinin,tüm çalışanların katılımı ve kendilerinden beklenen yükümlülükleri yerine getirmeleriyolu ile karşılanarak, işletme performansının iyileştirilmesi stratejisini geliştirmek vebunun için hazırlanacak planların uygulamaya konulmasını sağlamaktır.Toplantı Dönemi : Meclisin olağan toplanma dönemleri.Toplu İş Sözleşmesi : Hizmet akdinin yapılması, muhtevası ve sona ermesi ile ilgilihususları düzenlemek üzere, işçi sendikası ile işverenler veya işveren sendikaları arasındayapılan sözleşme.78

Toplu İş Uyuşmazlığı (İş Uyuşmazlığı) : Toplu sözleşme sürecinde veya toplu işsözleşmesinin imzalanmış olmasından sonra, uygulamada ortaya çıkacak anlaşmazlıklarve sorunlar.Toplu Pazarlık : İki veya daha fazla kişi ya da gruptan oluşan tarafların, kendiaralarındaki münasebeti, bir düzene kavuşturarak, sosyal taraflarca (çalışma hayatındabunlar işçi ve işveren temsilcileridir) kabul edilerek, alanları ile ilgili olan yeni kaideleriortaya koymak ve hayata geçirmek maksadıyla yürütülen karşılıklı görüşmeler süreci.Toplu Taşıma veya Toplu Taşımacılık : Genel olarak belli bir ücret tarifesinegöre kişilerin seyahat ihtiyacını temin etmek üzere kullanılan araçlar ile bu maksatlakurulan kara, deniz ulaşım sistemleri.Toplum : Sürekli bir arada yaşayan ve varlıklarını sürdürebilmek için birbirlerinemuhtaç olan, temel ihtiyaçlarının giderilmesinde ve sosyal sorunlarınınçözümlenmesinde iktisadî ve sosyo – kültürel alanda değişik vasıtalar, yöntemler,örgütlenme ve düşünme biçimleri ortaya koyan insan topluluğu.Toplum Kalkınması : Ekonomik ve kültürel gelişmeyi sağlamak üzere bir bölgeyikapsayan çalışmaların tümüdür. Toplum Kalkınması, yerel toplulukların, ekonomik,toplumsal ve kültürel sorunlarını çözmek üzere giriştikleri gönüllü çabaların devletinolanaklarıyla desteklenmesi ilkesine dayanan bir yöntem olup, halkın gönüllüteşkilatlanması ve idare ile işbirliği yapması, belli alanlardaki bir takım faaliyetleregönüllü katılması ilkelerine dayanmaktadır.Toplumsal Dayanışma : Bir toplumsal grubun ya da toplumun üretim yapısı,kurumları ve değerlerinin birbiriyle tutarlı olması durumu.Toplumsal Değişme : Bir grubun, organizasyonun, topluluğun ya da toplumun birbiçimden diğer bir biçime geçiş süreci.Toplumsal Hareketlilik : Mobilite. İnsanların farklı toplumsal düzeylerdeki veyamevkilerdeki hareketi.Toplumsal İlerleme : İnsanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin artması,bilimin, kültürel öğelerin toplumda yaygın olarak dağılması, bireysel özgürlüğüngenişlemesi süreci.Toplumsal Tabaka : Katman, kat. Bir toplumsal sistem içinde makam, şöhret,meslek, statü vb. bakımdan ayrılan topluluklardan her biri.Toplumsallaşma : Toplumun yeni üyelerine o toplumda var olan yerleşmiş,görenek, değer, tutum ve davranışların ne olduğu ve bunlara uyum sağlama veöğrenmenin yolları.Topografya : Yer yüzeyinin fiziksel biçimi.Toprak Çökmesi : Yer yüzeyinin çeşitli nedenlerle, özellikle kömür, tuz, altın suya da petrol gibi maddelerin çıkarılması işlemleri sonucunda aşağı doğru göçmesi.Toprak Erozyonu : Toprak parçacıklarının havanın etkisi ile değişip ufalanması vesonra da rüzgar ve su tarafından taşınması doğal süreci.79

Toprak Islahı : Barajlar, kanallar ve pompalama sistemleri inşa ederek toprağıntarım ve geliştirme amacıyla kullanılabilecek biçimde değiştirilmesi.Toprak Kayması : Yerçekimi etkisiyle, kaya ve toprak parçalarının yavaş yavaşyada yüksek bir hızla aşağı doğru hareketi.Toprak Korunması : Erozyonda ötürü toprağın bozulmasını, toprağın dengekaybını yada bitkilerin aldığı besin maddelerinin kaybını asgariye indirmek amacıylauygulanan toprak kullanımı yönetimi.Toprak Kullanım Araştırması : Belli bir alanda toprağın kullanım biçimlerininenvanterinin çıkarılması. Bu çalışma, genellikle açıklamalı harita olarak ve istatistikverilerle özetlenir.Toprak Kullanım Haritası : Bir coğrafi bölgedeki toprak kullanım durumunu,siyasi sınırları, ulaşım ağını ve yöredeki su oluşumlarını da içerecek biçimde gösterenharita.Toprak Kullanım Planı : Toprağın, kamusal ve özel imar çalışmalarında dahilolmak üzere nasıl kullanılacağı konusundaki resmi öneri.Toprak Kullanımı : Toprağın sanayi, konut, dinlenme ya da diğer amaçlara tahsisediliş biçimleri.Toprak Örtüsü : Rüzgar ve suyun yol açtığı toprak erozyonunu azaltmak amacıylayetiştirilen bitkiler.Toprak Yönetimi : Mevcut nüfusun ve gelecek kuşakların ihtiyaçları ve doğalçevrenin korunması bakımından azami uzun vadeli yararı sağlamak amacıyla toprağıngeliştirilmesini ve korunmasını amaçlayan yönetim.Tören Giderleri : Maddelerde belirtilen giderlerdir. a) Resmi ve dini bayramlar ileanma günleri. b) Beldenin kurtuluş günleri. c) Festival ve fuarlar. d) Beldenin sosyal,ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak temel atma ve açılış günleri. e)Milli mücadeleye ait önemli günler. Maddelerde belirtilen giderler dışında kalan veyapılması Belde için gerekli olan veya mahalli örf, adet ve sosyal yaşantı için de gereklisayılan etkinlik ve törenler için (nişan, nikah, ölüm gibi) harcama yapılabilir.Trafolar : Yüksek elektrik gerilimini hizmet edeceği amaca uygun olarakdüzenleyen tesislerdir.Trampa : Bir malın başka bir malla veya bir hakkın başka bir hakla değiştirilmesinikonu alan sözleşme.Tranşe : Alt yapı tesislerinin içine yerleştirildiği ve üstünün usulüne görekapatılarak eski haline getirilmesi gereken her türlü hendek ve çukur kazısı.Tranşe Ruhsatı: İlgili kurumca verilen tranşe izni.Tretuvar : Kenarlık.TSE Belgesi (Türk Standartlarına Uygunluk Belgesi) : Türk StandartlarıEnstitüsü (TSE) ve marka almak isteyen firma arasında akdedilen sözleşme ile TSEmarkası kullanma hakkı verilen firma adına düzenlenen ve üzerinde TSE markasıkullanılacak malların; ticari markası, cinsi, sınıfı, tipi ve türünü belirten belge.80

TSEK Markası (Kalite Uygunluk Markası) : TSEK markası, üzerine veyaambalajına konulduğu malların henüz Türk Standardı olmadığından ilgili uluslararasıveya diğer ülkelerin standartlarına veya TSE tarafından kabul edilen teknik özelliklereuygun olarak imal edilip, piyasaya arz edildiklerini ifade eder.TUS Belgesi : Mühendis – Mimar Odaları Birliği-Harita ve Kadastro MühendisleriOdası tarafından her bir ruhsat için verilen tescil belgesi.TUS (Teknik Uygulama Sorumlusu) : Ruhsat eki projelerin uygulanmasındaHarita ve Kadastro Mühendislik Hizmetlerini üreten ve sorumluluğunu alan SerbestHarita ve Kadastro Mühendislik Müşavirlik Bürosu.Tusunami : Odağı deniz dibinde olan, derin depremlerden sonra, oluşan devdalgalara verilen addır.Tutanak : Herhangi bir olayın ortaya çıkışını, sonucunu olay anında ya da olaydanhemen sonrasında olanları anlatmak için yazılan yazılar.Tutumluluk : Uygun kalite göz önünde bulundurulmak kaydıyla, bir faaliyetgerçekleştirilmesinde kullanılan kaynakların maliyetinin asgariye indirilmesi.Tutumluluk, tasarrufu, israfın önenmesini gerektiren bir kavram olmakla beraber,verimlilikten ayrı düşünülemez. Çünkü, verimlilik, aynı kaynaktan elde edilen çıktınındaha fazla olması veya aynı çıktıyı daha az kaynak kullanmak suretiyle elde etmekolduğuna göre, kaynakların maliyetinin asgariye indirilmesini gerektirmektedir.Tutumluluk, mutlak anlamda kaynak kullanımının asgariye indirilmesi değildir.Tanımdan da anlaşılacağı üzere uygun kalite düzeyini gerçekleştirmek şartıyla kaynakkullanımının en aza indirilmesi anlamında bir kavramdır.Tüketim: Mal ve hizmetlerin istek ve ihtiyaçları gidermek üzere kullanılması.Tüketim Toplumu: Bir işe yarasın yaramasın, bir ihtiyacı karşılasın karşılamasın,üretimin asıl olarak satmak ve kâr etmek için yapıldığı, üretimde niteliğin verasyonelliğin göz ardı edilerek, reklâmcılık yoluyla bireylerin moda, heves vealışkanlıkların baskısı altına alınarak “tüketmeyi istemeye” yöneltildiği toplum.Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi: Kanun ve tüzüklerin emrettiği diğer ilanlar vemahkemeler, resmi daireler ve kamu tüzel kişileri tarafından ticaret işleriyle ilgili olarakverilen ilanlar ve iflas memuru tarafından hazırlanan iflas ve konkordatoya ait kazaikararları yayınlayan gazete.Tüzel Kişi: Gerçek kişi olan insanlar gibi maddi bir varlığı olmamasına rağmenhukukun kişi saydığı kurum, kuruluş ve müesseselere tüzel kişi (hükmi şahıs) denir.Tüzel kişiler; Kamu Tüzel Kişileri ve Özel Hukuk Tüzel Kişileri olmak üzere ikiye ayrılır.Örneğin; Kamu Tüzel Kişisi : Devlet, Belediyeler, Köy, D.S.İ gibi kuruluşlar. ÖzelHukuk Tüzel Kişisi: Şirketler, kooperatifler, vakıflar, dernekler, sendikalar, siyasi partilergibi kuruluşlar.Tüzük: Bir kanunun uygulamasını göstermek veya kanunun emrettiği işleribelirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak şartıyla ve Danıştay’ın incelemesindengeçirtilerek Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılan yazılı hukuk kuralları.UKOME: Ulaşım Koordinasyon Merkezi. Raylı raysız her türlü kara ve deniztaşımacılığı hizmetlerini etkili bir koordinasyon içinde ve süratle verimli sonuca81

ulaştırmak amacıyla; Metropoliten alan nazım plan çerçevesinde, arazi kullanım veulaşım planlama çalışmalarıyla, Büyükşehir Belediyesi'nce hazırlanan veya hazırlatılanetüd ve planları da inceleyerek, Büyükşehir ulaşım planını yapar, yaptırır, uygular veuygulatır.Umran: Bayındır.Umuma Açık Yer: Açılmasına ve faaliyette bulunmasına kolluğun soruşturmasıüzerine mahallin en büyük mülki amiri tarafından izin verilen ve belli şartlara uymakkaydı ile herkesin girebileceği istirahat ve eğlence yeri.Umuma Mahsus Yer: Hiç bir kayıt ve şarta bağlı olmaksızın herkesinfaydalanmasına açık parklar, meydanlar, piknik alanları ve yollar gibi yerler.Umumi Bina: Kamu hizmeti için kullanılan resmi binalarla ibadet yerleri, özeleğitim, özel sağlık tesisleri, sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonugibi kültürel binalar ile gazino, düğün salonu gibi eğlence yapıları, otel, özel yurt, işhanı,büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar, spor tesisleri, genel otopark ve buna benzer umumaait binalar.Umumi Hizmet Alanları : Meydan, park, yeşil alan, çocuk bahçesi, yol, otopark,pazaryeri, açık oyun ve spor alanları gibi kullanımlar için ayrılan kamunun ve toplumunortak kullanımına yönelik tescile tabi olmayan alanlar.Umumi Hizmetlere Ayrılan Miktar : Bir düzenleme sahasında yol, meydan, park,genel otopark, yeşil saha gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbi olmayan alanlar ilecami, karakol yerleri ve ilgili tesisler için ayrılan alanların tümü.Uyarma Cezası : Görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğininmemura yazılı olarak bildirilmesi.Uydu Kent : Ana kente bağlantılı olarak kurulan ve onun yükünü azaltmakamacıyla çevresinde oluşturulan yerleşim yeri.Uygulama İmar Planı : Tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumuişlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapıadalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulamaprogramlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösterenplan.Uygulama Krokisi : Ada veya parsellerin zeminde belirtilmesi amacıyla, paftasıüzerinden alınan ölçüleri yazılarak düzenlenen kroki.Uygulama Sınırı : Parselasyon haritasında düzenlenecek imar adalarını çevreleyenyol, meydan, otopark, yeşil alan vb. kamu hizmetlerine ayrılan alanların eksenlerindengeçen kapalı sınıra; uygulama sınırı, bu sınırın çevrelediği alana da uygulama alanı denir.Uygunluk Denetimi : Kamu idarelerinin gelir, gider, mal ile diğer hesap veişlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunun incelenmesiniiçeren denetimi.Ücret : Görülen bir hizmet karşılığı verilen bedel.82

Ücret Dışı Ödemeler (Yan – Ek Ödemeler) : Ücret haddinin üzerinde yapılan veücret gelirini artıran ek ödemeler.Ücrete Tabi İşler : Belediye Gelirleri Kanununa göre; belediyelerin söz konusuKanunda, harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarakifa edecekleri her türlü hizmet için, belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere görealdıkları ücret.Üçüncü Sınıf Gayri Sıhhi Müesseseler : Meskenlerin ve insanların ikametinemahsus diğer yerlerin yakınında kurulabilmekle beraber, sıhhi denetim altında tutulmasıgereken tesisleri.Ülke Mekansal Politika Planı : Kalkınma planlarıyla uyumlu olarak, gerekli genelve kısa, orta ve uzun vadeli ulusal politikaları ve bölgesel gelişme politikalarını,hedefleri, ilkeleri, stratejileri ve uygulama araçlarını belirleyen; uygulama programlarınasahip, kapsamlı rapor ve eklerinden oluşan plandır.Üniter Devlet : Siyasal yönden merkeziyetçiliği benimseyen, tek yasama ve tekyargı sistemi olan, yürütmeye ilişkin yetkilerini de yerel yönetimlerle paylaşan devlet.Üst Hakkı : Medeni Kanunun 653. maddesinde İrtifak Hakkı, 751. maddesinde deÜst Hakkı olarak düzenlenmiştir. Buna göre malik, üçüncü kişiye gayrimenkulün altındaveya üstünde yapı yapmak veya mevcut bir yapıyı muhafaza etmek yetkisini veren haktır.Üst Yapı : Siyasal ideolojiler, dinsel inançlar, çeşitli değer yargıları ile birliktesiyasal, toplumsal, kültürel ve hukuksal kurumların bulunduğu yapı.Üst Yönetici : 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu’nun 11.Maddesine Göre Üst Yöneticiler; İl Özel İdarelerinde Vali, Belediyelerde BelediyeBaşkanı, Bağlı Kuruluşlarda (İETT, ASKİ, EGO gibi) Genel Müdür, Birliklerde ise BirlikBaşkanları.Ücret : Görülen bir hizmet karşılığı verilen bedel.Ücret Dışı Ödemeler (Yan – Ek Ödemeler) : Ücret haddinin üzerinde yapılan veücret gelirini artıran ek ödemeler.Ücrete Tabi İşler : Belediye Gelirleri Kanununa göre; belediyelerin söz konusuKanunda, harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarakifa edecekleri her türlü hizmet için, belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere görealdıkları ücret.Üçüncü Sınıf Gayri Sıhhi Müesseseler : Meskenlerin ve insanların ikametinemahsus diğer yerlerin yakınında kurulabilmekle beraber, sıhhi denetim altında tutulmasıgereken tesisleri.Ülke Mekansal Politika Planı : Kalkınma planlarıyla uyumlu olarak, gerekli genelve kısa, orta ve uzun vadeli ulusal politikaları ve bölgesel gelişme politikalarını,hedefleri, ilkeleri, stratejileri ve uygulama araçlarını belirleyen; uygulama programlarınasahip, kapsamlı rapor ve eklerinden oluşan plandır.Üniter Devlet : Siyasal yönden merkeziyetçiliği benimseyen, tek yasama ve tekyargı sistemi olan, yürütmeye ilişkin yetkilerini de yerel yönetimlerle paylaşan devlet.83

Üst Hakkı : Medeni Kanunun 653. maddesinde İrtifak Hakkı, 751. maddesinde deÜst Hakkı olarak düzenlenmiştir. Buna göre malik, üçüncü kişiye gayrimenkulün altındaveya üstünde yapı yapmak veya mevcut bir yapıyı muhafaza etmek yetkisini veren haktır.Üst Yapı : Siyasal ideolojiler, dinsel inançlar, çeşitli değer yargıları ile birliktesiyasal, toplumsal, kültürel ve hukuksal kurumların bulunduğu yapı.Üst Yönetici : 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu’nun 11.Maddesine Göre Üst Yöneticiler; İl Özel İdarelerinde Vali, Belediyelerde BelediyeBaşkanı, Bağlı Kuruluşlarda (İETT, ASKİ, EGO gibi) Genel Müdür, Birliklerde ise BirlikBaşkanları.Vakfiye : Mazbut ve Mülhak Vakıflar ile Cemaat ve Esnaf Vakıflarınınmalvarlığını, vakıf şartlarını ve vakfedenin isteklerini içeren belgeler.Vakıf Senedi : Türk Kanunu Medenisi ile Türk Medeni Kanununa göre kurulanvakıfların, malvarlığını ve vakıf şartlarını içeren belge.Vakıflar Meclisi : Vakıflar Kurumunun en üst karar organı.Vali : Bir ilde devleti temsil eden en yetkili yönetim görevlisidir. Atama ile işbaşına getirilir. İl Özel İdaresi Kanunu ve diğer kanunlarla İl Özel İdaresine verilengörevleri, İl Genel Meclisinin kararı gereğince ve Özel İdare Müdürlüğü teşkilatı ileyürütür. Merkezi idareye ait il kuruluşlarını da özel idare hizmetlerinde kullanabilir.Varaka : Belge; yazılı kağıt.Vatandaşlık : Gerçek kişileri devlete bağlayan siyasal ve hukuksal bağ.Vatandaş Odaklılık : Belediye hizmetlerinin planlanması, uygulanması vesunumunda halkın beklenti ve taleplerinin dikkate alınması demektir.Vazıyed Etme : Bir şeye veya bir işe el koyma.Vaziyet Planı : Yapılacak yapının parsel içindeki durumunu gösteren bir plandır.Yapının parsel sınırlarına olan mesafeleri ile arazi üzerindeki dış ebatlarını ve yapınınyüksekliğini rakamlarla belirleyen, binanın kot aldığı röperli ve bu röpere göre binaköşelerine ait katları, yine rakamlarla gösteren imar planında yerinin tespitine yarayacakolan imar ve kadastro, pafta, ada ve parsel numaraları ihtiva eden, ölçekleri 1/200, 1/500,1/1.000 olabilen planlar.Vergi : Kaynağı milli gelir olup, devletin, kamu harcamalarını karşılamak üzerekişilerden hükümranlık gücüne dayanarak ve ödeme güçlerine göre tek taraflı, nihaî vemecburî olarak aldığı para.Verimlilik : Genel olarak verimlilik, elde edilen çıktının (mal, hizmet) üretimegiren girdi veya girdilere (emek, sermaye, materyal, enerji, teknoloji gibi üretken güçlere)matematiksel oranıdır. Bir başka ifade ile Verimlilik, esas itibarıyla, yapılan faaliyetingirdi ve çıktılarının sayısal olarak ölçülebildiği bir kavramdır. Bir faaliyetin verimlisayılabilmesi için; 1) Aynı girdi ile daha fazla çıktı sağlanması. 2) Aynı çıktının daha azgirdi ile elde edilmesi. 3) Çıktının, girdi artışından daha yüksek düzeyde artırılmasınıgerektirir.84

Vesayet : Osmanlıca bir kelime olup, küçüklerin ve haciz altındakilerin korunmasıve himayesidir.Vesayet Denetimi : Yerel yönetimlerin kendileri dışında yer alan başka idarikuruluşlar tarafından denetlenmesi.Vilayet Hususi İdareleri : İl Özel İdareleri.Vizite : Gelir, Kazanç, İrat, Kazanım.Vizyon : Var olan gerçekler ile gelecekte beklenen koşulları birleştirerek, işletmeiçin arzu edilen geleceğin yazılı ifadesi.Volkanik Deprem : Volkanların faaliyete geçmesi sonucu oluşan depremlerdir.Yerin derinliklerinde ergimiş maddenin yeryüzüne çıkışı sırasındaki fiziksel ve kimyasalolaylar sonucunda oluşan gazların yapmış oldukları patlamalarla meydana gelir. Bu türdepremler, yanardağlarla ilgili olduklarından yereldir ve çok büyük kayıplara nedenolmaz. Japonya ve İtalya'da oluşan depremlerin bir kısmı bu gruba girmektedir.Türkiye'de aktif yanardağ olmadığı için bu tip depremler olmamaktadır.Web Sayfası : Web sitesi içinde yer alan ekranların her birine verilen addır.Web Sitesi : Herhangi bir organizasyon ya da birey tarafından yaratılan internetüzerindeki sayfaların hepsine verilen addır.www : Bir ağ ortamında bilgilerin depolanması, biçimlendirilmesi, gösterilmesi vegeri çağırılması için evrensel olarak kabul edilmiş standartlardan oluşmuş bir sistem.Yaklaşık Maliyet : Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadanönce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzereyaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilmesi.Yangın Sigorta Vergisi : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre Belediye sınırları vemücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortalarıdolayısıyla alınan primlerden alınan vergi.Yap – İşlet – Devret : Yatırım modelidir. Yatırım özel şirketin bulduğukaynaklarla yapılır, özel şirket masraflarını çıkarmak için tesisi bir süre işletir ve süreninsonunda kamuya devreder.Yapı : Karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstüinşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesisler.Yapı Denetim Defteri : İlgili belediyesi ve ilgili meslek odaları tarafındanonaylanan ve denetlenebilen, fenni mesuller tarafından yapı denetimlerindeki tespitlerinyazıldığı, şantiyede bulundurulması zorunlu defter.Yapı Denetim Kuruluşu : Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapıdenetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzelkişiliğe sahip kuruluşlar.Yapı İnşaat Alanı : Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat, çatı arasında yer alanmekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanı.Yapı Kullanma İzni Harcı : Yapı kullanma izni karşılığı alınan harç.85

Yapı Malikinin Sorumluluğu : Bir binanın veya diğer yapı eseri malikinin,bunların çürük yapılmasından veya korunmasındaki kusurundan dolayı sorumlututulması.Yapı Yaklaşma Sınırı : Planda ve yönetmelikte belirtilmiş olan yapının komşuparsellere en fazla yaklaşabileceği sınır.Yargıtay : Adliye mahkemelerinden verilen karar ve hükümlerin son incelememakamı olup, kanun ile belirlenen bazı davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarakbakan bir yüksek yargı organı.Yasa : Kanunname, Mevzuat.Yaşlı Hizmetleri : Sosyal hizmetler kapsamında, yaşlı insanların saadeti ve huzuruiçin, gerek kurumsal, gerek eve yönelik olarak yapılan sistemli ve örgütlü çalışmalarınbütünü.Yatay İletişim : Farklı bölümlerde ancak aynı örgütsel düzeylerdeki kişiler vebirimler arasında, işle ya da kişisel konularla ilgili olarak kurulan iletişim.Yaylak : Çiftçilerin hayvanları ile birlikte yaz mevsimini geçirmeleri, hayvanlarınıotlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçlakullanılan yer.Yedek Ödenek : Bütçe kanunlarında (kararnamelerinde) belirtilecek hizmet veamaçlar için genel ve katma bütçelere gerektiğinde aktarma yapılmak üzere MaliyeBakanlığı bütçesinin ilgili tertiplerinde bulunan ödenek.Yeni Arazi Teşekkülü : Kimsenin mülkiyetinde olmayan yerlerde birikme, dolma,kayma ya da kamunun malı olan akarsuların yatak veya seviyelerinin değişmesi gibiolaylarla oluşan toprak parçası.Yeniden Değerleme : 1) Vergi matrahının hesaplanmasıyla ilgili ekonomikkıymetlerin takdir ve tespiti; paranın değer kaybı göz önüne alınarak, bilançolardakistoklar, sabit varlıklar gibi kalemlerde düzeltmeler yapılması. 2) Paranın satın almagücünün düşmesi nedeniyle maddi duran varlıkların cari para birimi veya buna yakın birdeğerle değerlenerek bugünkü değerine yakın bir değerle gösterilmesi.Yeniden Yapılanma : Re-Organizasyon. Kurumun, yönetim anlayışının, mevcutörgüt düzeninin, çalışma usullerinin, iletişim ağının, kurum amaçları doğrultusundayeniden düzenlenmesidir.Yenilenebilir Doğal Kaynak : Kendini doğal biçimde yenileyen ya da insanmüdahalesiyle yenilenebilen, ağaç, hava, su gibi doğal kaynaklar.Yenilenebilir Enerji Kaynakları : Enerjisi, rüzgar enerjisi, jeotermal enerji, suenerjisi, biokitle enerjisi, gelgit enerjisi ve üretici nükleer enerji reaktörleri gibikendiliğinden yenilenebilir, kullanmakla eksilmeyen enerji kaynakları.Yer Altı Su Düzeyi : Taban yatağında biriken yer altı suyunun düzeyi.Yer Altı Suyu : Yerüstü (yüzey) su kaynaklarından sızıntı ya da yağmur yoluylayenilenen, yer yüzeyinin altındaki su oluşumları.86

Yer Altı Suyu Kirliliği : Yer altı suyu kirliliğinin başlıca kaynakları lağım suyutesisatı, lağım çukurları vb. ile kıyı bölgelerinde tuzlu su sızıntılarıdır.Yer Altı Suyu Zenginleşmesi : Yağış suyu veya yüzey sularının sızma yoluyla yeraltı sularını çoğaltması.Yer Seçimi ve Tesis Kurma İzni : Tesis yeri ile projeleri ve diğer belgelerin uygungörülmesi durumunda tesis yerinin ve kurulmasının uygun olduğuna dair yetkili makamınyazılı izni.Yerel Gündem 21 : 1992 yılında Rio de Janerio’da yapılan ve “Dünya Zirvesi”olarak adlandırılan ve Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansının bir ürünüolan “Gündem 21”; yönetişim anlayışının yerele taşınmasında önemli bir gelişme olarakortaya çıkmıştır. Yönetişim modelinin temel taşlarını uluslar arası düzlemde yerleştirenGündem 21, esas olarak “Sürdürülebilir Kalkınma” kavramının yaşama geçirilmesineyönelik bir eylem planı olarak tasarlanmıştır. Esas olarak Gündem 21, sürdürülebilirkalkınma hedefini gösterirken, bu hedefe ulaşmanın tek yolu olarak “Küresel Ortaklık”kavramını gündeme getirmektedir. Bu kavram ile birlikte tüm dünyada, merkezi vehiyerarşik yönetim anlayışının yerini yönetişim almaktadır. Bu yeni yaklaşımkapsamında, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve diğer yerel aktörler, uluslararası topluluk ve merkezi yönetimler tarafından “ortaklar” olarak görülmeye başlanmıştır.Birleşmiş Milletler tarafından, Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde uygulama programıolarak ortaya konan Gündem 21 konseptinin kapsamında, “Yerel Gündem 21” programıgeliştirilmiştir.Yerel Kalkınma : Yerel toplulukların ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal alandagelişim için kendi güçlerini birleştirmeleri ve merkezi ve yerel kamu idarelerinin de buharekete destek olmasıdır. Yerel Kalkınma, Fiziksel Kalkınma, Sosyal Kalkınma,Kültürel Kalkınma, Ekonomik Kalkınma, ve Siyasal Kalkınma olmak üzere beş temelalanda söz konusudur.Yerel Özerklik : Yerel yönetim ve topluluğuna devletin müdahalesi olmadan, yereltopluluğun, kendi özgür iradeleri ile seçtikleri bağımsız organlarca, yasalarca belirlenmişbazı yerel görev ve yetkiler bakımından kendi kendilerini idare etmeleridir. Avrupa YerelYönetimler Özerklik Şartının 3. maddesi, özerk yerel yönetim kavramını ‘yerel otoriteyekanunlarla belirlenen sınırlar çerçevesinde, kamu işlerinin önemli bir bölümünü kendisorumlulukları altında ve mahalli nüfusun çıkarları doğrultusunda düzenleme ve yönetmehakkı ve imkanı tanınması’ biçiminde tanımlamaktadır.Yerel Yönetim : Mahalli Yönetim olarak da adlandırılan yerel yönetimler kavramı,yerinden yönetim ilkesine göre kurulan ve işleyen yönetsel kuruluşları ve yönetimbirimlerini anlatmak için kullanılmaktadır. Yerel yönetimler, yöre halkının ihtiyaçlarınıetkin bir şekilde karşılamak üzere, yerel topluluğa kamu hizmeti sağlayan ve yerel halkınkendi seçtiği organlarca yönetilen, yönetsel, siyasal ve toplumsal bir kurumdur. Bir başkaifade ile Adem-i Merkeziyet olarak da bilinen yerel yönetimler, “Devlet sınırları içindeyerleşmiş irili ufaklı insan topluluklarının (köy, kasaba, kent, vb) ortak ve yerel nitelikliihtiyaçlarını karşılamak maksadıyla belli bir hukuk düzeni içinde oluşturulmuş anayasalkurumlardır.”87

Yerindelik Denetimi : Yerindelik denetimi, kamu hizmetinin, kamu yararıgözetilerek etkili ve verimli sunulması hakkında denetim.Yerinden Yönetim: Sözcük anlamı; bir hizmetin yürütüldüğü ya da işin yapıldığıyerde yönetilmesini ifade eden yerinden yönetim terimi, aynı zamanda merkeziyönetimin sakıncalarını gideren ve onu tamamlayıcı bir yönetim biçimini ifade eder.Yerinden yönetim, kamu hizmetlerinin yönetiminin, merkezden yönetimden ayrı özerkkamu hukuku tüzel kişilerine verilmesidir. Yerinden yönetim, siyasi ve idari olmak üzereiki ayrı türde uygulanmaktadır.Yerindenlik: Bkz: Hizmette Vatandaşa Yakınlık.Yerleşik Alan: Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki imar plânı bulunmayanmevcut yerleşmelerin (mahalle, köy ve mezralar) müstakbel gelişme alanlarını içine alanve sınırları Belediye Meclislerince karara bağlanan alanlar.Yerleşme Alanı: İmar Plan sınırları içindeki yerleşik ve gelişme alanlarınıntümüdür. Diğer bir değimle, imar planlarının kapladığı alandır.Yerleşme Alanı Dışı Alan: Her ölçekteki imar planı sınırı, yerleşik alan sınırı,belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların, yerleşik alanı vecivarlarının dışında kalan alanlardır.Yerüstü Suyu: Okyanuslarda dahil, yeryüzündeki bütün suları tanımlamaktakullanılan geniş kapsamlı terim. Dar anlamıyla ise akarsu yataklarında bulunan suyuifade eder.Yeşil Alanlar: Toplumun yararlanması için ayrılan oyun bahçesi, çocuk bahçesi,dinlenme, gezinti, piknik, eğlence ve kıyı alanları toplamıdır. Metropol ölçekteki fuar,botanik ve hayvan bahçeleri ile bölgesel parklar bu alanlar kapsamındadır.Yeşil Kart: Hiçbir sosyal güvenlik kurumunun güvencesi altında olmayan,Türkiye'de ikamet eden ve fakir durumunda olan Türk vatandaşlarına, talep üzerinevalilik veya kaymakamlık tarafından verilen bir sağlık karnesi.Yetki: 1) Başkalarını amaçlara doğru yönlendirmek ve onlara iş yaptırabilmek içinyöneticinin sahip olduğu hak. 2) Tanımlanmış bir alan içinde karar verme, hareketegeçirme ve zorunlu tutma hakkı.Yetki Devri: 1) Bir makam veya organın sahip olduğu yetkileri başka bir makamveya organa devretmesi. 2) Örgütteki kişilerin kendilerine verilen özel görevleribaşarmaları için yetkiyle desteklenmeleri süreci.Yetki Genişliği: Tevsi-i mezuniyet. Tamamen genel idare ile sınırlı olan, yerelyönetim alanına hiçbir şekilde girmeyen ve ilde yalnızca valilere tanınmış yetki. Yanivali kimi durumlarda merkeze sormadan yetki kullanabilir, karar alabilir.Yıkıntı Atıkları: Konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların tamiratı,tadilatı, yenilenmesi, yıkımı veya doğal bir afet sonucunda ortaya çıkan atıklar.Yıkma Ruhsatı: Bir yapıyı yıkmak için ilgili belediyeden özel olarak alınan izin;yıkma izni.88

Yıllık izin: Bir yıllık çalışma döneminde personelin, hak kazandığı, ücretlidinlenme süresi.Yoksulluk Sınırı: En düşük düzeyde ancak biyolojik ihtiyaçları karşılayabilecekgelir sınırı.Yol Harcamalarına Katılma Payı: Belediye Gelirleri Kanununa göre, belediyelerceveya belediyelere bağlı müesseselerce, kanunda belirtilen şekilde inşa, tamir vegenişletilmeye tabi tutulan yolların iki tarafında bulunan veya alınan bedel.Yol İstikamet Planı: Sadece bir veya birkaç ana yolu ve bu yolların iki tarafı içinmevzi olarak hazırlanmış imar planı.Yolcu İndirme – Bindirme Yerleri (Durak): Kamu hizmeti yapan yolcutaşıtlarının yolcu veya hizmetlilerini indirip bindirmeleri için durakladıkları yerler.Yoldan İhdas: İmar planı uygulaması sırasında yolun kapanması nedeni ile oluşantaşınmaz malın, düzenlenecek haritaya göre yoldan ayrılarak bir parsel numarası altındailgisine göre belediye, köy, Karayolları Genel Müdürlüğü veya Hazine adına tapuyatescili işlemi.Yolluk (Harcırah): Devlet memurlarının yurtiçinde ya da yurtdışında bir göreveatanmaları, yer değiştirmeleri, geçici bir göreve gönderilmeleri durumunda, yeni ya dageçici görev yerlerine gidebilmeleri ve geçici görevi yürütebilmeleri için ödenen para.Yosun Patlaması: Su kaynaklarının çeşitli atıklar ve akıntılar yoluyla besleyiciler,özellikle nitratlar ve fosfatlar yönünden zenginleşmesi sonucu içlerindeki su yosunlarınınhızla serpilip gelişmesi.Yönetişim: İyi yönetişim, good governance. Açık ve öngörülebilir bir karar almasürecinin; profesyonel bir bürokratik yönetimin; eylem ve işlemlerinden sorumlu birhükümetin; ve kamusal sürece aktif bir şekilde katılımda bulunan sivil toplum vehukukun üstünlüğünün geçerli olduğu bir düzen.Yönetmelik: Devlet örgütü içinde bulunan çeşitli kurum ve kuruluşların daha çokkendi iç bünyelerini, kendi alanlarını ilgilendiren ve kendi çalışma yöntemlerinidüzenleyen kurallar bütünü.Yöntem: Nasıl sorusuna cevap veren ve bir amaca göre hazırlanmış araştırma planı.Yüce Divan: Anayasa Mahkemesi.Yüksek Hakem Kurulu: Grevin yasak olduğu işyeri ve işletmelerdeki toplusözleşme görüşmelerinden belirli bir zaman içinde anlaşma sağlanmaması üzerine, toplusözleşmenin imzalanmasına mutlak anlamda yetkili kuruldur.Yüksek Katlı Bina: 10 kat veya daha yüksek katlı bina.Zabıt: Tutanak.Zabıt Defteri: Eski hukukta, tapu sicili gibi kullanılan defter.Zabıta: Kolluk. Kolluk terimi; kollamak kelimesinden türetilmiştir. Zabıta, zaptiye,inzibat hep aynı kökten türetilmiş birer isimdir. Kolluk, kollama görevini yapan kuruluşa,bazen de o kuruluş adına hareket eden kişiye ad olmaktadır. Genel olarak, kamu düzeninikoruma, kollama, suç ve suçluları tespit etme, yakalama ve bu amaçla ilgili kurum ve89

kuruluşlara yardımcı olma görevlerine kolluk (zabıta) görevleri denilmektedir. Bu geneltanım esas alındığında Kolluk (zabıta) kavramı, yukarıda sayılan görevleri yapan teşkilatveya bu teşkilatta çalışan bu amaçla görevlendirilmiş görevliler için kullanılmaktadır.Kolluk, bir yandan kamu düzenini sağlayan, koruyan yada bozulduğunda eski durumunagetiren yönetsel etkinlikler, diğer yandan da bu tür etkinlikleri yürüten görevlileranlamında kullanılır. Kolluğa zabıta veya polis denir. Genel kolluk gücü olarak polis vejandarma, özel kolluk gücü olarak da zabıta kavramı kullanılır.Zabıtname: Tutanak.Zamanaşımı: Kanunda öngörülen ve belirli koşullar altında geçmekle, bir hakkınkazanılmasını, kaybedilmesini veya bir yükümlülükten kurtulmayı sağlayan süre.Zarar: Gelir ile gider arasındaki olumsuz fark.Zemin Etüd Raporu: Her parsel için ayrı ayrı hazırlanan yerel zemin yapısı , yapıözellikleri, depremsellik ve yapıma ilişkin tüm sorunları göz önüne alarak inceleyen,projelendirmeye esas teşkil eden verileri içeren rapor.Zemin Kat: İmar planı ve yönetmelikte öngörülen kat adedine göre alttaki kattır.Zeyilname: Daha önce yayınlanmış sözleşme belgeleri üzerinde ekleme, düzeltmeve açıklama yapmak amacıyla, fiyat teklifi almadan önce çıkarılan ihale belgesi eki.Zilyetlik: Bir şey üzerinde fiili hakimiyet veya bir eşyayı fiili hakimiyet ve kudretalanı içinde bulundurma.Zimmet Suçu: Kamu görevlisinin görevi nedeniyle zilyedliği kendisinedevredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veyabaşkasının zimmetine geçirmesidir. (TCK, m:24)Zorunlu Sebeplerle Fazla Çalışma: Gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanınmümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılmasıgerekli acele işlerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, işyerinin normalçalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak kaydıyla işçilerin hepsi veya bir kısmınayaptırılan çalışma.90