2001 Senesi "Gönül Bahçesi" Yazıları - Mehmet Oruç

de dâhi ile.Dehâ genellikle sosyal şartların çok karıştığı, sosyal temasın çokarttığı dönemde doğar. Sosyal hercümercin arttığı dönemlerde dâhilerindoğma ihtimali çoğalır. Mesela Selçuklular Anadolu’ya geldiler. 1071’deBizans kültürünün, Arap kültürünün, Fars kültürünün olduğu karmakarışıkbir dönem yaşanıyor. İşte Kaşgarlı Mahmud, eserini o dönemde yazdı.Yusuf Has Hacib, eserini o dönemde meydana getirdi. Melikşah’lardünyanın en güzel medresesini o dönemde kurabildiler.Ondan sonra yıkılma döneminde Mevlânâ’ların, Yunus’ların çıkışı.Ondan sonra Osmanlılar’da kurulu dönemleri olan, 15. ve 16. Asırlardadeha çıkmış. Çünkü, Osmanlı Asya’yı görmüş, Avrupa’yı görmüş, Afrika’yıgörmüş, dünyanın her tarafını görmüş, tecrübe edinmiş, sentez yapabilirhale gelmiş.Bugün Türk-İslâm medeniyeti, kültür işgali altındadır. İşgal atındaki,kültürden, medeniyetten dehâ çıkar mı? Bunun için önce kültürümüzemedeniyetimize sahip çıkmalıyız. Bu da ancak, okumakla, eğitime kültüredeğer vermekle; bunlara yatırım, harcama yapmakla olur. Bütçemizdeayırdığımız paya bakacak olursak bunlara ne kadar değer verdiğimiz dahaiyi anlaşılır.Hal böyle olunca, tabii ki dehâ da çıkmaz, devlet adamı da. Bunlarçıkmayınca da, sosyal adalet, refah hayal olur; güçlü devletler ensemizdeboza pişirmeğe devam ederler.Yedi kişiye bir kitap 18.8.2001Dün, dehâların, topluma yön verecek liderlerin çıkabilmesi için, köklübir medeniyetin olması ve bu medeniyetin maddi yönden destek görmesi,ciddi yatırım yapılması gerekir, demiştik. Bugün de, güçlü devletlerlemevcut durumumuzu mukayese yapmak istiyorum.Teknolojide zirvede olan Amerika Birleşik Devletlerinde, öğrencibaşına, yılda 1272 dolar harcarken, Türkiye'de yalnızca 72 dolarharcanıyor, böyle bir yatırımdan, deha, lider çıkar mı?ABD'de bin kişiye düşen gazete sayısı 200, Almanya'da 400,Japonya'da 500 iken bizde 81'dir. Fransa'da kişi başına yılda yedi kitapdüşerken, Türkiye'de yedi kişiye bir kitap düşüyor. Düne kadar küçük birvilayetimiz olan, Bulgaristan, biz kütüphanelerimizde 11 milyon kitaba sahipiken 41 milyon kitaba sahip; bizde 1.310 kütüphane varken onlarda 4.237kütüphane var. Bizde nüfus 70 milyon, onlarda bizden neredeyse 9 misli azve 8 milyon! Onların kütüphanelerinde nüfus başına 5 kitap düşerken buortalama bizde sadece 0.16!2000 yılında İstanbul Üniversitesi'nin kütüphane bütçesi 500 bin dolar,ABD'deki Harvard Üniversitesi'nin ise 60 milyon dolar ! En eski, en köklüüniversitemize böyle gülünç bütçe ayıran bir toplumdan ne bekliyoruz.Kitap, gazete, o ülkenin eğitim durumunu, kültür seviyesini gösterir.Biz okuyup yazan değil bol bol konuşan bir milletiz. İşte bu yüzden kültürelboyutumuz eksik kalıyor, noksan kalıyor. Mutlaka, ama mutlaka okumaya