2001 Senesi "Gönül Bahçesi" Yazıları - Mehmet Oruç

Sıkıntının sebebi; adam kıtlığı 17.8.2001Kim ne derse desin, devlet olarak, millet olarak bugünkü perişanhalimizin gerçek sebebi, uzun zamandır, “Dehâ” yetiştirememiş olmamızdır.Bırakın dehâyı ileri görüşlü, basiretli gerçek manada “Lider” devlet adımıbile çıkartamıyoruz. Eskilerin “Kahtı rical” dedikleri, adam kıtlığı çekiyoruz.Geçmişte birçok dehâ yetiştirmemize, Batılı araştırmacılarıntespitlerine göre, Osmanlı padişahlarının tamamına yakınının dehâ kabuledildiği bir milletin temsilcileri olarak bu hale nasıl düştük? Bunu hiçdüşündünüz mü?Birkaç aylık ömrü olan bitkiler, sebzeler bile belli bir iklim, uygun birortam arar. Bu olmazsa yetişemez; çürür zayi olur. Dâhiler de, liderler deböyledir. Uygun ortam, yeterli destek isterler; bu yoksa daha küçük yaştaiken zayi olup giderler.Hiçbir dâhi yoktur ki, arkasında büyük bir medeniyetin desteğiolmasın. Köksüz dehâ olmaz. Kültür ve medeniyetinden kopmuş kişiler dâhiolamazlar. Çünkü arkalarında kendi kültürleri, kendi medeniyetleriolmayınca, dâhi de olamazlar. İki cami arasında kalmış beynamaz gibiortada kaldık; Ne Türk- İslam Medeniyetinden kopabildik ne de Batımedeniyetine girebildik.Halbuki, dehâ kendi kültüründe, kendi medeniyetinde yetişir; sonrauluslararası bir değer haline gelir. Asırlara dayanan, yüzlerce sene binlercesene insanlığı hayran bırakabilecek büyük eserler ortaya koyar. Dehâasırlar içinde daha iyi anlaşılır. Mesela bir Mimar Sinan’ı bir İmam-ıGazali’yi inkâr mümkün değildir. Bunların büyüklüğü asırlar geçtikçe dahaiyi anlaşılır. Çünkü dehâ güçlüdür. Bütün dünya bir olsa dâhiyi yıkamaz.Küçük adamları istediğin kadar şişir bir müddet sonra unutulmaya, yokolmaya mahkumdur.Dehâ zamana, mekâna meydan okur. Geniş mekânlara, süreye çokdayanıklıdır. Dehânın ölçüsü budur. Sahte şöhretlerin zamana tahammülüyoktur. Dost övgüleriyle, düşman yergileriyle dâhi olunmaz. Kişi, büyüksebüyüktür, küçükse küçük. Hak etmeden alanların hepsinin dersini tarihverir.Fatih Sultan Mehmet Han, büyük insandı, Yavuz Selim Han, büyükinsandı Sultan Abdülhamid Han da büyük insandı. İstediğiniz kadar bunlarıküçültmeye çalışın, küçültemezsiniz. Ama küçük adamları da büyütmeyeçalışın, büyütemezsiniz.Bugün İslâm dünyası dehâyı bulmakta zorluk çekiyor. NedenMüslümanlar iki asırdır dehâ yetiştiremiyor? Dehâ başka ülkelere kaçtı daonun için. Dehânın bir sosyal yönü vardır. Mevsimi vardır. Mesela Selçukludehâsı daha çok XI. ve XII. asırda belli olmuştur. Osmanlı dehâsı 15. ve 16.asırda belli olmuştur. Fransız dehâsı 18. asırda belli olmuştur. Almandehâsı 19. asırda belli olmuştur. Rus dehâsı 19. yüzyılda belli olmuştur.Amerikan dehâsı 20. yüzyılda belli olmuştur.Gerçi dehâ fertte belirir ama toplum da onu destekler. Cemiyetle dehâparaleldir. Bir cemiyetle, kültürü ile bütünleşmeyen dehâ yoktur. Dehâsıolmayan cemiyet sesini duyuramaz. Dehâ cemiyetle hayat bulur, cemiyet