Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

38ARUS YUMULlumları da gayrı medeni olarak sınıflandırmıyor. Toplumsal ilişkileri sürekli vesonsuz bir akış halinde kavramsallaştıran Elias, bu sürecin bir başlangıç veyabir bitiş noktasının bulunmadığını belirtiyor, ve savunduğu süreçsel sosyolojiyeuygun olarak, medeniyetten ziyade medenileşme süreçlerinden bahsediyor.Elias’ın Avrupa medenileşme süreçleri çözümlemesi aynı zamanda ‘medenibedenler’ kuramını da içermektedir (Shilling, 1993). Batı toplumlarında ‘medeni’ve ‘biçimsiz’ (grotesque) bedenler arasında bir ayrım yapılmakta, ‘medenibeden’ kavramı (Shilling, 1993), davranış ve görünüşü açısından toplumdakihakim normlara uyan beden olarak kurgulanırken, ‘biçimsiz beden’ denetlenmesizor, toplumsal ve ahlaki normlara, ‘doğru’ davranış kurallarına uymayanve bu nedenle de ‘hayvani’ olarak algılanan beden olarak sunulmaktadır (Bakhtin,1984).Medeni beden toplumsallaşma, rasyonelleşme ve bireyselleşme süreçlerindengeçen bedendir (Shilling, 1993; 1997). Doğal işlevlerin gizli olarak yerine getirilmesive bedenin artık davranış kodlarını yansıtan bir merkez haline gelmesibedenin toplumsallaşmasını tanımlarken, bedenin rasyonelleşmesi dürtü veduyguların bilinçli olarak kontrol altında tutulmasını içermektedir. Medenileşmesüreci bedenleri rasyonalize ettiği ölçüde kişiler bedenleri üzerinde dahafazla kontrol kapasitesine sahip olmakta, aynı zamanda bedenlerini kontrol etmeleriiçin daha fazla toplumsal baskı ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bedeninrasyonelleşmesi hayatı daha güvenli hale getirirken aynı zamanda yeknesaklaştırmakta,daha az heyecan verici bir hale getirmektedir. Bu yönüyle Weber’inrasyonelleşme sürecini andırmaktadır (Shilling, 1993). Bu sürecin insanları demirkafese hapsetmesi gibi, kendini kontrol yetisinin kazanılması ve bedeninmedenileşmesi hiç bir zaman ‘acıdan tamamen arınmış bir süreç değildir, herzaman iz bırakır’ (Elias, 1982: 202). Bedenlerin bireyselleşmesi ile kişiler kendilerinidiğerlerinden ayrı ve farklı varlıklar olarak algılamaya başlarlar. Bedenlerarasında mesafe yaratılmaya başlanıp, insan teni artık utanç kaynağı haline dönüşür.Beden ile benlik birbirlerinden farklı olarak algılanıp, beden benliği ihtivaeden bir kap işlevini görmeye başlar. Bu beden; sadece kendisini çevreleyendünyayı değil, aynı zamanda duygu ve eğilimlerini, korku ve dürtülerini de nesneleştirir.Bu yolla onu rasyonel davranmaya iten kendine belirli bir mesafe almave benliğine sahip olma yetilerini kazanır (Taylor, 1989: 21). Bireyselleşmişbedenin sosyal ve doğal ortamlarını ayıran sınırlar kalındır. Koku, çıplaklık, yakıntemas gibi durumlara duyarlılık artar. Cinsellik toplumsal yaşamda görünürlüğünükaybeder. Ortaçağda yabancıların, çocukların ve erişkinlerin aynıyatağı paylaşması doğal olarak algılanırken, yabancılarla uyumak kabul edilirdavranış kodlarının dışına itilir, Elias’ın sözleriyle; ‘yatak’ ve ‘beden’ ‘psikolojiktehlike bölgeleri’ ne dönüşür (Elias, 1978: 168). Bedensel işlevler doğanın ritminebağlı olmaktan çıkar, etraflarında tabular oluşturulur, toplumsal olarak düzenlenipözel alana hapsedilir.