Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

3Bu sayıda...Toplum ve Bilim’in bu sayısında, modernleşmeye, modernlik tecrübelerine“uygarlık süreci” kavramıyla bakmanın imkanlarını araştırdık. “Uygarlık” kavramınıbir modernleşme vetiresi olarak düşünmek ve bu minvalde onun güçlüahlaki/yargılayıcı çağrışımlarını da tartışmak, sosyal teoriyi zenginleştirici olduğugibi, politik yönden de önem taşıyor. Bu dosyada, “uygarlık süreci” kavramının‘mucidi’ Norbert Elias’ın kuramsal yaklaşımını tanıtan ve eleştirel değerlendirmesiniyapan makalelere de yer verdik. Elias’ın bu kavramsal çerçeveyi geliştirdiğibaşyapıtını Türkçeye kazandıran (birinci cilt İletişim Yayınları tarafındangeçtiğimiz ay basıldı) Ender Ateşman’a, bu makaleleri ‘yazdırtarak’ sağladığıeditoryal katkı için teşekkür ediyoruz. “Türk modermleşmesi”yle ilgili sorularıuygarlık süreci kavramıyla tartışan yazılarda, istediğimiz kapsama ve niceliğeulaşamadığımızı itiraf etmeliyiz. Dileriz elinizdeki sayı, bu yöndeki çalışmalarateşvik olsun.İlkin, Norbert Elias’ın “uygarlık süreci” kavramını irdeleyen üç makaledenbahsedelim. Heike Hammer, Elias’ın uygarlık kuramının, karşılaştığı eleştiriler(Avrupa-merkezcilik, ‘erkek-merkezcilik’, belirlenimcilik-evrimcilik,1960’lar/70’lerin yeni modernleşme dalgasının gevşetici etkileri vd.) ve bu eleştirilerinde katkısıyla kazandığı yeni açılımlarla nasıl geliştiğini özetlerken, gelişmeyeaçıklığını da vurgulamış oluyor. Elias’ın gerek Uygarlık Süreci’nde gereksonraki çalışmalarında merkezî önem taşıyan bir mesele olan şiddet, Peter Imbusch’unmakalesinde, Freud, Max Weber, Alfred Weber ve Adorno/Horkheimer’inkuramsal yaklaşımlarıyla mukayeseli olarak tartışılıyor - uygarlık-şiddetilişkisine ve “barbarlığa” dair sağlam bir değerlendirme. Erk Yontar ise Elias’ın“insan bilimleri kavramını” ve bilgi sosyolojisini tanıtıyor. Bunu yaparken, disiplinlerarasılıktartışmalarında eksik olan bir ‘sentetik teori’ açığına dikkat çe-