Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

251ğımsız, kitap gerçekten, Yahudi soykırımı üzerinde yapılan tartışmaları ve sorunları“çözen” başarılı bir deneme sayılmalıdır. Kitapta, Elias, (kendisinin ısrarlaüzerinde durduğu ve onu diğer sosyal bilimcilerden ayıran noktadır bu),tarihsel olguları, uzun erimli bir tarihsel süreç içinde ele alır. Alman ulusal kimliğininoluşum sürecini ve temel karakterlerini, 150-200 yıllık bir perspektif içindedeğerlendirir. Amacı, “Almanya’daki uzun dönemli gelişmelerin ve Almanulusal karakteri denilen şeyin hangi unsurları, Nasyonal Sosyalistlerin işbaşınagelmesine katkıda bulunmuştur” (Elias, 1990a: 412) sorusunun cevabını verebilmektir.Yani, Hitler rejimini ve Yahudi Soykırımını, Almanya tarihi içerisindekiyerine oturtmaktır.Yahudi soykırımı üzerine yapılan çalışmaları, kapsadığı alanların genişliği nedeniyletasnif etmek, sınıflandırmak oldukça zordur. Eğer üç boyut eksenindebir tasnif denemesi yaparsak, konunun, felsefi-tarihsel; politik-ideolojik ve ahlâkîboyutlarından söz edebiliriz (Kerchaw, 1994). Her boyutta, farklı uçlardan sözetmek mümkündür. Felsefi-tarihsel boyutta, analizler, iki önemli uç arasında gidipgelirler. Bir uç, çizgiselliktir. Olayı, Cermen kavimlerinin özelliklerinden, Lutherreformasyonundan vb. getirerek açıklamak isteyenler vardır. Diğer uç ise sorunugenel Alman tarihi içerisinde “bir kaza” olarak görmek eğilimindedir. Ayrıca,soykırım kararının başından beri “uygulanmak” üzere “hazır” olduğu tezi (intensiyonistler)ile böyle bir somut düşüncenin olmadığı hatta belki böyle bir kararında alınmadığı ama olayların gelişmesinin bunu “doğurduğu” tezleri arasındagidip gelinir. Moral boyutta yapılan tartışmalarda ise, bu tür eylemlerin rasyonelolarak “anlaşılabilir” olup olamadıkları üzerinde durulur.Tüm bu araştırmaların ortak sorunu ve zorluğunun, Yahudi Soykırımı’nı Almantarihi içindeki yerine oturtmak olduğunu söyleyebiliriz. (1980’li yılların ortasındaki“tarihçiler tartışması”nın ana sorunlarından birisi de buydu: Yahudisoykırımının özgül vurgulanması ile onu tarihin bir döneminde olmuş bitmişbir olay olarak görme arasındaki gerilim...) Elias’ın kitabı, bu genel çerçeve içindeanlaşılmalıdır. Kitabın başarısı, Alman tarihinin ve ulusal kimliğinin bazı karakteristiklerininsürekliği ile Yahudi soykırımına yol açan, özgül koşullar arasındakiilişkiyi, yani “süreklilik” ve “kopuş” arasındaki ilişkiyi teorik olarak kurmayıbaşarmasıdır.Türk Ulusal Kimliği ve Ermeni Sorunu (Akçam, 1992) adlı çalışmayı, büyükölçüde Elias’ın Almanlar Üzerine Çalışmalar’ının etkisiyle kaleme aldım.* Elias’ıngetirdiği yaklaşım tarzıyla, Türkiye tarihini ve Ermeni soykırımına yol açanolayları “anlamaya” çalıştım. Sınırlı bazı alıntılarla bu etkiyi göstermek istiyorum.Elias’ın ilk kalkış noktalarından bir tanesi, belli bir dönemde yaşanan(*) Gerçi yayınlanmak amacıyla yazılmış bir kitap veya bir makale değildi bu. Daha çok, çalıştığımEnstitü’ye, Ermeni Soykırımı üzerine bir çalışma yapmanın ne kadar gerekli olduğunu göstermekamacıyla kaleme aldığım bir taslaktı.