Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

247mak için şiddete başvurmaktan kaçınılmaz.Ana problem, bireylerin olduğu gibi kolektif toplulukların da kötü olayları,yaşanmış travmaları, hayat hikâyelerine (öz-imajlarına) entegre etmekte güçlükçekiyor olmalarından kaynaklanır. Türkiye’de böylesi bir sorunla karşı karşıyayız.Tarihimiz, esas olarak özellikle yüzyılın başları itibarıyla yaşanmış şoklar tarihidir.Bu şoklar, sadece ve büyük ölçüde, “kırım”, “katliam”, “sürgün” gibi kavramlarlaifade edilen şiddet gösterileri ile sınırlı değildir. Bu tarih, aynı zamandatarafımızdan, büyük ölçüde, yenilgiler, toprak kayıpları, “ulus olarak” var olmakorkusu içinde yaşadığımız, onurumuzla oynanma ve aşağılanma tarihi olarakda kabul edilmektedir. Bunlar, üzerinde düşünülmek istenmeyen travmalardır.Bu tür büyük şok ve travmaların bir ürünü olan, “Yaralı Ulusal Onur”un ennegatif özelliklerinden bir tanesi, sivil davranış normlarının kabulünde zorlanılmasıve şiddete başvurma yatkınlığıdır. Bunun nedeni basittir. Sivil davranışnormlarının egemen hale gelmesi, “uygarlaşma”, insanlardaki doğal içgüdülerin,dürtülerin frenlenmesi, kontrol altına alınması ile mümkündür. Fakat eğerdürtülerin baskı altında alınmasını, insanın kendi kendisini kontrol etmesi vedenetlemesini medeniyetin “ödenmesi gereken fiyatı” olarak kabul edecekolursak, bunun belli bir ödüllendirilme ile karşılanması gerekir. Yani sivil davranışnormlarının benimsenmesi, insanın kendi kendini “cezalandırması” gibidir,çünkü belli içgüdülerin gereklerinin yerine getirilmesinden vazgeçilmektedir.Bu “vazgeçme” veya “cezalandırma” ancak karşılığında bir “ödül” alınırsa işleyebilir.İşte “Ulusal Onur”un fonksiyonu buradadır. Aşağıda da ele alacağım gibi,“kendini sevmek” anlamına da gelen Ulusal Kimlik, eğer dengeli ve oturmuşise, grup üyelerince bu bir “ödül” olarak algılanır. Ama “yaralı” ise, yani bir uçtanötekine savrulan bir dengesizlik içindeyse, “sivil davranış normlarını benimsemenin”bu yolla ödüllendirilmesi mümkün olmaz. Şiddete başvurma dahakolay olur.“Yaralı Ulusal Onur”un olası negatif sonuçlarının “tedavi edilebilmesinin” yegâneyolu, yaşanmış geçmişi hayat hikâyesine entegre etmeyi, üzerine konuşulurhale getirmeyi başarmaktır. Elias’ın Almanlar Üzerine Çalışmalar’ı, Almantarihindeki “büyük şok”un, Alman ulusal hayat hikâyesine entegre edilmesi çabasıdır.Burada, Elias’ın söz konusu kitabındaki yaklaşımının, Türk milliyetçiliğinianlamak ve Türkiye tarihinin “şok dönemini”, yani Ermeni soykırımını “hayathikâyemize” entegre etmek için sunduğu imkanları göstermek istiyorum.Soykırım türü eylemleri “anlama”nın zorlukları1990 yılıydı. Ermeni soykırımı konusunda bir çalışma yapmayı düşünüyordum.Hedefim, “yapanı-faili” anlamaktı. Soykırım, hangi ruh halinin, mentalitenin,hangi saiklerin ürünüydü ve konu bugün niçin bir tabu haline sokulmuştu? Buradaciddi teorik zorluklar söz konusuydu. Önce bu sorunlardan bazıları hak-