Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

24SELÇUK ESENBELteydi. Hatta bir ara reformcu yönetim, yeni saç modalarını yasaklamak zorundabile kaldı.Japon kadınının erkeklere oranla daha “yumuşak inişli” bir reform sembolüolduğu aşikârdı. Aslında saç biçimi, balo dansları tartışmalarına rağmen, Meiciyönetimi, kıyafet kanunu ile öngördüğü reformu daha ziyade erkeklerin temsilettiği anlayışını sergiliyordu. Meici dönemine genel olarak bakıldığında, devletve toplum için çağdaş Japon kadını, erkeğe oranla toplumun tanıdık, gelenekselyüzünü temsil etmektedir. Devlet, ortalama Japon kadınının eğitilmiş bir iyi anneve eş olmasının yanısıra, geleneklerin güzel unsurlarını güzel bir kimono kıyafetinebürünerek yeni nesillere aktarmasını istemektedir. Ancak zarif hanımkimonosu bile Batılılaşmaya tabi olacaktır. Meici kadınının kimonosu “reform”geçirmişti. Tokugava soylu kadınlarının malikânelerde salınarak gezindiği renklive brokarlı kimono, çağdaş Meici toplumunun orta sınıf idealleri ve kamusal faaliyetleriiçin uygun değildi. Batılılar’ın bu konulardaki görüşleri de Japonlarıetkiliyordu. O dönemin püriten Batılı gözlemcileri için Tokugava kimonosu, güzelbir boynun dekoltesini gösterdiği ve daha da vahimi, uzun eteklerinin öndenhafifçe açılmasıyla hareket halindeki bir hanımın ayak bileklerini ortayakoyduğu için fazla erotik havalıydı. Böylece Batılılar’ın “medeni” davranış fikirlerineduyarlı olan Japon reformcuları, daha iddiasız, koyu renkleri ihtiva eden,vücuda sıkı sıkıya sarılmış, yürümeyi kolaylaştırmak için de etekleri nispeten kısaltılmış,böylece erotizmi törpülenmiş bir “çağdaş kimono”nun icat edilmesindeön ayak oldular (Chamberlain: 122-6, Seidensticker: 97, Furuki: 76).Meici seçkin zümrelerinin yarattığı bu kültürel kıyafet ve dış görünüm tecrübesi,çağdaş Japon bireyinin Batılı kültür formları ile Doğulu, yani Japon formlarınınayrı ayrı, bazen aynı işlev için, bazen ayrı işlevler için kullanmasındanoluşan bir “ikili” karakterli, kültürel eklektisizm modelinin oluşmasını yansıtmaktadır.Bu modelde, toplum genelinde Japon erkeklerinin, “rasyonel”in hâkimolduğu kamu alanında Avrupai kıyafetlerle bir “Batılı” olması, “duygusal”ınhâkim olduğu “özel” alanda, evde ise erkek kimonosu (hakama) ile bir Asyalıveya Japon olma esnekliğine sahip olmaları bir çağdaşlaşma ideali haline gelmiştir.Japon kadını ise kimono ile sadece çağdaş bir anne ve ev kadını olarak“özel” alanı, “duygusal”ı ve geleneği temsil edecekti.Öte yandan bu model, devlet erkânı ve asiller için bu kadar basit değildi. Onlarınkadın ve erkek olarak, gerek kamu alanı gerek evin temsil ettiği özel alanda“tam bir Japon” ve “tam bir Batılı gibi” olmaları, neredeyse tümüyle kamusalaadanan bir eğitimli kişilik edinmeleri gerekiyordu. Toplumun üst sınıf üyeleri,her iki alanda da hâkim olan bir kültür ikiliği modelini üstlenmeye mecbur tutulmuşlardı(Stanley, 1986: 447-62; Lajtha, 1936: 46). 22 Evde Asyalı işte Batılı için Furuki: 138, 145 robe decolltee, Lebra: 230 prenses tacı.