Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

236di. Gandhi’nin bu tutumunun Hindu-Müslüman yakınlaşmasının temelleriniattığı söylenebilir. 41Bu konuda Hint Müslümanlarının hassasiyeti şuradan kaynaklanmaktaydı:Osmanlı Devleti Almanya’nın yanında savaşa girdikten sonra İtilaf Devletleri saflarındabaşı çeken İngiltere ordusundaki Hint Müslümanları ciddi bir ikilemlekarşı karşıya kalmışlardı. Tâbisi oldukları Britanya İmparatorluğu’na hizmet etmekle“imanla bağlı oldukları” Halife’nin ordusuna karşı savaşmak şeklinde “ikiarada bir derede kalma” sıkıntılarını giderme yolunda İngiliz yetkilileri (bizzatBaşbakan Lloyd George ve Hindistan Kral Naibi) tarafından kendilerine “Halife’ninhükümranlığına saldırıda bulunulmayacağı ve Türkiye’nin başkentinin,Anadolu ve Trakya’daki topraklarının elinden alınmayacağı” sözü verildiktensonra savaşa katılmışlardı (Sinha, 1972: 11). Savaştan sonra bu sözlerde durulmayaraksöz konusu topraklara, özellikle İstanbul’a yönelik mütecavizane İngilizpolitikaları, Hint Müslümanlarının sözü edilen hoşnutsuzluklarına ve buna bağlıkapsamlı sorunların ortaya çıkmasına yol açan temel neden olmuştur. Böylece80 milyona yakın varlıklarıyla Altkıta’da nüfusun dörtte birini oluşturan MüslümanlarlaHindu çoğunluk arasında birlikte hareket etme imkanlarının (ki tarihebakıldığında bunun pek görülmediği bir gerçektir) önü açılmış oldu.Ancak Hindistan Müslümanları için bağımsızlığın ötesinde bir başka önemlisorun da, nüfusunun çoğunluğu Hindu olan Hindistan’da bağımsızlık sonrasındaMüslümanların pozisyonunun ve kimliğinin nasıl değerlendirileceğiydi (Niemeijer,1972: 48). Böylesi bir durumda Hindu çoğunluk tarafından asimilasyonatâbi tutulma belki de kırıma uğrama korku ve kaygıları Hindistan Müslümanlarınınulusal bağımsızlık hareketine katkılarının koşullu hale gelmesine,yani öngörülen bağımsız Hindistan’da kendilerine güvenli bir özerklik garantisiverilmesi konusunda ısrarlarına neden olmaktaydı (krş. Öke, 1991: 123-124; Koloğlu,1995: 323). Uzunca bir zamandan beri bağlılıklarını beyan ettikleri Osmanlıhilafetinin varlığında ulusal mücadeleye katkılarının bu koşulunu dayandırabileceklerisembolü bulmuşlardı. 42 Çünkü, Altkıta’nın sınırları dışında mev-41 Gandhi savaş sonrasından itibaren yaptığı pek çok konuşmada İngiltere’nin Osmanlı Devleti’neyönelik izlediği mütecavizane politikadan Hint Müslümanlarının duyduğu rahatsızlık ve üzüntüyüpaylaştığını vurgulamış, İngiltere’yi bu konuda savaş öncesinde verdiği sözleri tutmamakla suçlamışve Hint Müslümanlarının hilafet ve Türk sorunu konusundaki serzenişlerine kulak verilmesiniistemiştir (bkz. Sinha, 1972: 3. ve 4. bölümler). O kadar ki Gandhi Türkiye sorununun HintMüslümanlarının istedikleri yönde çözüme kavuşturulmasıyla, ancak bu sağlandığında, Hindistan’daarzu edilen barışın sağlanabileceğini ileri sürme noktasına dahi varmıştır (age.: 71).42 Hindistan Müslümanlarının Osmanlı halifeliğine bağlanmalarının Altkıda’da Müslüman Bâbürdevletinin çözülüp yerini İngiliz hakimiyetine bıraktığı 18. yüzyıl başlarına kadar geriye götürülmesimümkündür (Özcan, 1997: 16). İlginç olan nokta, Hint Müslümanlarının bu yönelimininfarkına varan İngilizlerin de giderek Altkıta üzerinde hakimiyetlerini tesis ederken karşı karşıyakaldıkları tepki ve direnişleri gidermek için Osmanlı halifesine başvurarak onun arabulucu-yatıştırıcıolmasını istemeleri, bu uğurda onun halifeliğini tanımaktan da çekinmemeleridir (Örnekiçin bkz. Özcan, 1997: 21-22 ve 1998a).