Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

ZAMAN: MODERN VE POSTMODERN 205yısıyla nostalji, şimdinin aynı zamanda bazı açılardan kusurlu olduğu bir kavrayışagereksinir. Tester’e göre aşkın olan tarih ve zaman algılamları, şimdiye vegünümüze bir tür sığınmayı içerdiğinden postmodernlik tarihsiz bir ortam değildir.Bu aşkınlık durumu ile modernitenin şeyleştirici etkilerinin üstesindengelmeye çalışılmaktadır (Tester, 1993: 78, 151).Debord’a göre ise, tarih ve hafızanın felce uğramasının, tarihsel zaman temeliüzerinde kurulu olan tarihin terk edilmesinin mevcut toplumsal örgütlenmesiolarak gösteri, zamanın yanlış bilincidir. Yani bu tür aşkınlıklar bir anlamdayanlış bilinçtir (Debord, 1996: 88).Tarihin metinsel biçim dışında bize açık olmadığı konusunda postmodernsöylem kuramıyla paralellik gösteren Jameson ise, bu düşüncenin daha idealistçeşitlerine karşıt olarak, tarihin her şeye rağmen bir metin olmadığını “acı veren”olduğunu vurgulayarak onun somutluğunu vurgulamaktadır (aktaran Bestve Kellner, 1998: 225) Best ve Kellner, postmodern tarih anlayışının en belirginözelliklerinden biri olarak derinlik boyutunu, temel bir gerçekliği ya da yapıyıayırt etmenin olanaksızlığına dikkat çekmektedirler (Best ve Kellner, 1998: 328).Derinliğin silinmesinin tarihi ve deneyimi matlaştırdığını, bu durumun dapostmodern bir şimdide kaybolan öznenin bilincinin sürekliliklerle ve tarihselanılarla beslenmemesinin sonucu olduğunu öne sürmektedirler. 7Postmodern tarih, uzamsal bir boyuta dönüşen ve şimdiki zamanın kavranabildiğibir tarih anlayışına karşılık gelmesiyle değerlendirilmektedir. Tarih, tıpkızaman ve mekân gibi, doğal olarak deneyimlenmesine karşın aslında kültürelbir yapıntıdır (artefact) Tarih, bu kuramda, amacı ve yönüyle birlikte bize verilmişolan değil, bizim tarafımızdan yapılandır (King, 1995:117).d. Postmodern Mekân Kavrayışı ve DeneyimiMekânın kuramlaştırılmasının felsefi dayanaklarına bakıldığında yine Heideggerve Bachelard’ın önemli isimler olduğu görülmektedir. Heidegger uzamzamanilişkisini ele alırken ise, fizikteki gibi zamanı uzamla birleştirmemektedir.8 Buna karşılık bizim, uzamı zamansallıkla birleştirdiğimizi söyler (Çüçen,1997: 75). “Kamu zamanı olarak ölçülen süre uzamla ilişkili olmadığı halde bizonu uzamla ilişkilendiririz. Zamanı uzamsallaştırmak, önümüzde hazır olarakşimdilerin sayılmasıdır” (Heidegger’den aktaran Çüçen, 1997: 75).Bachelard ise, kendi olgusallığı içindeki mekânda değil, imgelemin bütün tikelliğiiçinde yaşanılan mekân üzerine çalışır. İmgelemle yakalanan / kavranan7 Örneğin dijital saat, sadece şimdiyi gösterenler olarak, tarihsel insan paradigmasından tarihsel olmayaninsan paradigmasına yönelimin temsilcileri olarak ele alınabilmektedir (Fraser, 1986: 10).8 Fizikte zaman, en basit anlamda “hız= yol/ zaman” formülüyle uzamla ilişki içerisindedir. Einstein’ıngenel görecelik kuramında zaman, mekân gibi bir boyut, dördüncü boyuttur. Yani artıkzaman mekânsallaşmıştır (Einstein, tarihsiz).