Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

204ÇİLER DURSUNc. Tarihin postmodern kavranışıGelecek ufkunun daraltılmışlığı ve geçmişin nostalji olarak kavranışı, tarihinpostmodern kavranışının tüm karakteristikleri değildir elbette. Çünkü tarih,geçmiş demek değildir. İkisi farklı şeylerdir. Tarihin, ne olduğuna ilişkin postmodernbir yaklaşıma en iyi örneklerden birini Keith Jenkins’in anlatımlarındabulmak olanaklıdır: “Tarih, dünya hakkında bir dizi söylemden biridir...Dünyanın,tarihin soruşturma nesnesini oluşturan bölümü, geçmiştir...Bildiğimiz geçmiş,her zaman olumsaldır; kendi görüşlerimize, ‘şimdimiz’e bağlıdır. Tarih, aslakendisi için değil daima birileri içindir” (Jenkins, 1997: 1-30). Jenkins, tarihnedir sorusunun yerine “kim için tarih?” sorusunu geçirdiğinde, modern tarihkavrayışının nesnellik alanını yerinden etmektedir. Ona göre insanlar, bugünlerininve yarınlarının köklerini dünde bulmak ihtiyacındadırlar. Güncel varoluşlarailişkin açıklamalar ve geleceğe ilişkin programlar, hep bu geçmişler içindenyapılmaktadır. Bu geçmişler ise, toplumsal oluşumda en fazla güce sahip olanlartarafından kurulmakta ve meşrulaştırılmaktadır (Jenkins, 1997: 37). Tarihtekihakikat ve benzeri ifadeleri, yorumlar açmanın, düzenlemenin ve kapamanınaraçları olarak gören Jenkins, bir yandan da geçmişsizlik görüngüsünü tekellerinealan ve yeniden betimleyerek kendilerine yarar sağlayan bir duruma getirenpostmodernistleri eleştirmektedir (Jenkins, 1997: 78). Yaşanılan dünyayı anlamayayardım edecek bir tarihten çok, bir dizi şimdiki zaman tarihi, Jenkins’intarihi yeniden düşündüğünde ayırt ettiği özelliklerdir.Tarihe daha radikal bir yaklaşım, yine Baudrillard’ın görüşlerinde belirmektedir:“Tarih, yitirmiş olduğumuz bir gönderenler sistemidir; yani tarih bize özgübir mite dönüşmüştür” (Baudrillard, 1998a: 61).“Tarihimizi kaybettik, bundan dolayı tarihin sonunu da kaybettik” (Baudrillard,1998b: 5). Bu saptamasını, zamanın artık ileriye doğru sayılmadığını, birkökenden başlamadığını ancak bir bitişten/sondan başladığını tespit ettiği2000 yılı sendromu ile desteklemektedir. Dijital saatlerle bugünden 2000’e doğrugeriye saymak, ilerlemeci dünya görüşünün çöküşünün açık göstergesidir.Bu geriye sayış, aynı zamanda dünyanın otomatik bir gözden kayboluşunun daşifresidir. “Ve tarih kendi sonuna ulaşmadığında konuşacak bir tarih de yoktur”(Baudrillard, 1998b: 4).Guy Debord’un tarih eleştirisi ise, yine sınıflarla bağlantılıdır: “Egemen sınıfkaderini bu şeyleşmiş tarihin sürdürülmesine, tarih içindeki yeni bir devinimsizliğinsürekliliğine bağlamak zorundadır” (Debord, 1996: 82). Bu devinimsizlikgereksiniminin, geçmiş ve gelecekle bağlantısız bir şimdicilik ile karşılandığı,postmodern tarih kavrayışına ilişkin yaygın eleştirilerden biridir. Bu bağlantısızlık,geleceğin ütopyalarının yitimiyle ve geçmişin nostalji olarak yaşanmasıve yaratılmasıyla kendini göstermektedir. Nostalji, varolandan ve şimdiden geçmişeyönelen ve geçmişi yaratan bir aşkınlığı öne sürer (Tester, 1993: 64). Dola-