Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

ZAMAN: MODERN VE POSTMODERN 203risi şudur: Çizgisel ve evrimci bir kavrayışla genelleştirilerek ve evrenselleştirilerek“ilerletilen” tarih nosyonu ile, insanlığın (ideolojik) evriminin son noktası veinsanın yönetiminin son şekli olarak Batı liberal demokrasisinin yine genelleştirilmesive evrenselleştirilmesiyle “sona erdirilen” tarih nosyonu arasında nefark vardır? Fark, ilkinin geleceğin (sosyalist ya da başka alternatifleriyle) mücadelelerlekurulabilir olduğunu imleyecek bir politik ufka elvermesine karşılık,ikincisinin, bizzat teorisyeninin dediği gibi “hakların tanınması için mücadele,insanın tamamen soyut bir hedef uğruna hayatını tehlikeye atma gönüllülüğüve atılganlık, cesaret, hayal kurma ve idealizme yol açan dünya çapındaki ideolojikmücadelenin yerini ekonomik hesaplar, teknik sorunların bitmeyen çözümleri,çevre sorunları ve tüketici taleplerinin karşılanmasının alacağı” bir cansıkıntısını imlemesidir (Fukuyama, 1990: 177). Bu fark, geleceğin algılanmasındadeyim yerindeyse hipermetroplaşma (yakını görüp, uzağı görememe) etkisiyaratabildiği kadar, geçmişin kavranışında da miyoplaştırma (uzağı görüp yakınıgörememe) etkisi yaratabilmektedir.Bauman’ın aktardığı gibi modern insanın, bugünün adaletsizliklerinin gelecektedüzeltilebileceğine ilişkin güveni zayıflamaktadır (Finkielkraut’tan aktaranBauman, 1998: 58). Geleceğin açıklığının, bir tür süreklilik ve dayanışmayıyaratabilme potansiyeli, postmodernizmi bir tarih söylemi olarak ele alan bazıkuramcılar tarafından kabul edilmektedir (örn, Morris, 1993: 40). Ütopyacı düşünüşünolanaklılığı zor, ancak gerekli olarak görülmektedir. Ütopya, sosyalizmya da kendini belirleme tarafından temsil edilen ideallerden çok, alternatif biryaşama biçimini olanaklı kılan farklı bir toplum türü ve daha iyi yaşama yöneliktutku olarak geniş anlamda kavranmaktadır (Levitas, 1993: 257). Değişimin faili,Levitas’a göre gelecekte yerleşmiş iyi bir toplum vizyonudur. Ve bu vizyonu veütopyacı tasarımları postmodernliğin tümüyle tükettiği de tartışmalıdır. Levitas,ütopyanın Marksizm’den özgürleştirilerek daha geniş kavranması gerektiğineinanmaktadır. Ütopya=Marksizm=Stalinizm=Sosyalizm eşitlemesinin, özgürpiyasa kapitalizminin olmadığı görüşünü desteklemeye yol açtığını ve bununda ütopyanın yazılamayışına neden olduğunu öne sürmektedir (Levitas, 1993:258). Levitas, ilerleme fikrinin çağdaş düşünürler için geçersizleşmesinden dolayı,ütopyanın şimdiyi değiştirmeye yarayacak alternatif bir gelecek mekânınıişgal etmesinin güç olduğunu belirtmektedir. İnsanların şimdiye ilişkin tasarımlarının,değişimin faillerini ve süreçlerini tanımlayamamasından dolayı,ütopyanın geleceğe yerleştirilmesinin güçlüğüne dikkat çekmektedir. Geleceğeyerleştirilmeyişi, ütopyanın öldüğü anlamına da gelmemektedir elbette. Önerilenütopya, şimdiye vurguda bulunan parçalı, belirsiz bir ütopyadır.Baudrillard ise, tarihsel zamanın yitirilmesiyle birlikte, birer inanç nesnesiolarak ütopyanın da yitirildiğini vurgulamaktadır (Baudrillard, 1998b: 6). “Yaşamınmaksimumcu ütopyası, hayatta kalabilmenin minimumcu ütopyasına dönüşmüştür”(Baudrillard, 1998b: 2).