Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

ZAMAN: MODERN VE POSTMODERN 191suna bakarken de, kopuşlar ve yeniliklerin yanı sıra modernlikle olan sürekliliklerkuramlaştırılabilme olanağına kavuşur.Bu yazıdaki yaklaşım, mutlak kopuş görüşünden uzaktır. Ancak sadece sürekliliklerevurguda bulunmanın da ne kadar açıklayıcı olabileceği hakkında -şimdilik-kuşkucudur. Özellikle bin yılın sonuna gelinmesi gibi istisnai bir durum, geçya da ileri olduğu bile tartışmalı kapitalizmin bu aman vermez aşamasında bulunmaylabirleştiğinde, zaman kavrayışı ve algılanışının karmaşık bir hal aldığıyadsınamamaktadır. Basit bir konuyu olduğundan daha karmaşık kılmak ya dakarmaşık bir konuyu basitleştirmek tuzaklarından kaçınabilmek için, yazar, kendisinimutlak süreklilik ve kopuş-süreklilik diyalektiği görüşleri arasında serbestbırakmayı -şimdilik- tercih etmektedir. Bu açıdan bu çalışma, yazarının kaptanolmadığı ancak kılavuz olabildiği bir deneyim olarak ele alınmalıdır.Çalışmada, açıklayıcı her zemin (patika), sadece birbiriyle bağlantısıyla değil,daha çok birbiriyle geçişliliğiyle konu edilecektir. Zamana ilişkin sorunlaştırmalarıbütünüyle kavrayabilmek için, olabildiğince geçişli bir metin örgütlenmesianlamlı görünmektedir. Bu çabanın sorunlu yanları, konunun böyle ele alınamayacağını(ya da gösterilen patikada bu şekilde yürünemeyeceğini ) değil, yazarın(yürümedeki) tercihlerini düşündürtmelidir.Bakışın siste iz sürerGeri verilene dek ödünç alınmış zamanufukta belirirIngeborg Bachman, 1953Zaman kavrayışının değişmesinin (sıralamasının özel bir anlama gelmediği)altı belirgin ve birbiriyle ilişkili göstergesi saptanabilir:1- Şimdiki zaman üzerindeki olumlayıcı kuramsal vurgunun belirginleşmesive gündelik yaşamda şimdiki zaman algılamasının başat hale gelmesi.2- Zamanın nesnel olarak (fiziksel) kavranışı yerine öznel (insani) kavranışınınbaşat hale gelmesi.3- Gelecek zaman kavrayışının ve algılamasının, toplumsal ve bireysel düzeydezayıflaması. Bununla ilişkili olarak ütopyacı düşünüşün güçten düşmesi.4- Geçmişin, mutlak hakikatler olarak değil, düzenlenmiş öyküler olarak kavranmasıve geçmişin alternatif öykülemeleri anlamında tarihin ne’liğinin yenidenbelirlenmesi.5- Zamanın, mekân ve mekânsallık konusuyla bağlantılandırılarak ele alınması.6- Çizgisel (linear) ve evrimci zaman anlayışının sorgulanması ve modernleşmeprojesiyle bağlantısının sorunlaştırılması.Zamana ilişkin kavrayışın ve sorunsallaştırmanın bu farklılaşmalarının anlamlarını,nedenlerini ve kökenlerini belirlemeye çalışarak, anahatları bu şekildeçizilebilecek türden bir algılama ve kavrama pratiğinin, modernlikten bir süreklilikmi yoksa kopuş mu içerdiği üzerinde durmaya başlayabiliriz.