Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

186LALE YALÇIN-HECKMANNsağlamaya devam edebilmeyi umuyorlardı. Bu da ancak korucu olurlarsamümkün idi. Üçüncü neden, PKK ile bir türlü ilişkiyi tutup, savaşın dışında kalabilmekonusundaki gerçekçi olmayan umutlarıydı. Bu nedenlere dördüncüolarak da, aşiret içi her türlü anlaşmazlıkta aşiret mensuplarının birbirlerini“devlet yanlısı” olmak, ya da olmamakla suçlamaları ve böylece devlet güçlerinintöhmeti ve yoğun baskıları altına girmelerini de eklemekte. Bütün bu nedenlerisayarken, Cevdet kendi aşiretini suçlamaktan özellikle kaçınmakta; kendisionları uyarmış olmasına, halkının kendisine itaatsizlik etmesine ve liderliğini“takmamış” olmalarına rağmen. Aşiret içindeki hiyerarşinin ve kontrol mekanizmalarınıntamamen yıkılıp yıkılmadığını söylemek pek kolay değil. Biryandan aşiretlilerin genç kuşakları arasında PKK politikasına destek arttı; bununbir örneği gençlerin şehirdeki Newroz kutlamalarına geniş katılımı idi. Oramarî’ningenç kuşağının radikal siyasallaşma sürecine girdiğinin bir başka örneğide gençler arasından, özellikle 1994’de Oramarî’ye bağlı korucu köylerininbir kısmının da silahlarının geri alınıp göç ettirilmesinden sonra, gerillaya katılanlarolmasıdır. Aşiretin geniş bir kesimi şimdi ovadaki kimi köylere, Hakkari’ninşehirlerine ya da diğer Van, Mersin, İstanbul gibi illere göçtüler. Kimileriaşiret liderinin ailesi gibi Avrupa’ya siyasî mülteci olarak kaçtı, ya da Türkiye’ninbatı metropollerinde muhalif gruplara katıldılar. 21Bütün bu gelişmelerin aşiret sistemine olan etkileri nelerdir? Bir yandan, demografiknedenler ve zorunlu göçlerle geleneksel aşiret yaşamının ekonomik vefizikî temelleri aşındırılmıştır. Bu durum, aşiret içindeki karşılıklı bağımlılık vesadakat ilişkilerini yok edebilir. Diğer yandan, aşiret bağları bilgi ve dayanışmaağları olarak ve ortak siyasal davranışı sağlamak için halen işlevi olan bağlardır.Aşiret lideri artık “geleneksel aşiret reisi” rolünden tamamen uzaklaşmış, “yerelkökenli siyasi lider” konumunda görülebilir. Bu liderliği sadece aşiretli halka yönelikdeşil, aşiret üstü yaygın halk gruplarına, “etnik- yurtsever taban”a yöneliksiyaseti içermektedir. Kendisi “eski yapıyla olduğu gibi aşiretlerden haberdar olmanınmümkün olmadığını” düşünmektedir ki, bu iletişimsizlikte sürgünde olmanınrolü belirleyici olsa gerek.Aşiretlilerin bulundukları yörede yoğun savaş koşulları altında yaşamak zorundakalmaları bireylerin teke tek devletle ilişki kurma zorunluğunu artırmışgörünüyor. Eskiden belki devletle ilişkilerde aşiret reisinin siyasi rolü de gözönünde tutularak liderin aracılığına ihtiyaç duyuluyor idiyse, bu durum özellikleliderin uzaklığı da düşünülürse, iyice azalmış görünüyor. Ancak Cevdet, aşiretmekanizmasının tamamen çözülmediğini düşünmekte; yani topluca karar verme,aşiret içi çelişkileri kendi aralarında çözme mekanizmaları halen sürmekte.21 Yüksekova’ya son yaptığım gezide (Eylül 1998) 1994’de köylerinden çıkarılan bazı Oramarî köylüleriarasından “dağa gidenler” olduğunu, diğer taraftan gene bu köylerden ilk kez İstanbul kadaruzak metropollere mevsimlik işçi olarak giden gençler olduğunu da öğrendim.