Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

184LALE YALÇIN-HECKMANNye düşünüyor. Babasının liderliğine en ciddî muhalefet, ilginçtir ki, kendi yakınakrabalarından gelmiş, ki bu kişiler kendileri liderliğe oynamak istemişler. Burekabet ve çelişki mamafih aşiret içi “ahlâkî kurallara” ve “aşiretin şerefine” uygunbir biçimde çözümlenmiş. Diğer yandan Mefî kabilesi içinden de aşiret liderliğineheveslenenler, Şükrü Ağa’nın resmî makamlarla yakınlaşıp, görevleralması, diğer aşiretlerden stratejik evlilikler yapması ve böylece durumunu aşiretiçinde ve bölge genelinde kuvvetlendirmesi sayesinde safdışı edilmişler.Şükrü Ağa üç kez evlilik yapmış: Birinci hanımı Dorski aşiretinin liderinin sülalesindenve ailesindenmiş. İkinci hanımı kendi kabilesi ve köyünden amcasınınkızı imiş. Üçüncü hanımı ise, ki kendisi Cevdet’in annesi olup halen hayattadır,Yüksekova’nın saygın bir ailesinden ve Pinyaniş aşiretindendir. Bu değişik aşiretlerlekurulan stratejik evlilik bağları aşiret yaşamının değişik yönlerine de hitabetmekte; örneğin birinci ve ikinci evliliklerle liderin aşirete ve köye olan bağlarısağlamlaştırmış, üçüncü evlilikle ise liderin şehir yaşamıyla ve şehirdeki bürokratikve idarî yapılarla ve insanlarla olan bağları pekiştirilmiş görünmektedir.Şükrü Ağa’yı tipik modernleşmeci bir yerel lider olarak görebiliriz; bu nedenleyeni Türk devletinin de tipik bir “müşterisi” görünümündedir. Eğitime ve aydınlanmayainanmakta, gene de kendisinden beklenen gelenekselci davranışlarınçoğunu göstermektedir. Buna rağmen oğullarının okumasını teşvik etmiş,hatta bu amaçla Cevdet’i ortaokula Ankara’daki avukat (sonradan bir kaç dönemsenatör olan) dayısının yanına göndermiş. Böylece Şükrü Ağa’nın liderlikdöneminde aşiret halkına hizmet getirmek ve onların siyasi merkezlere ve diğeraşiretlere bağlarını kuvvetlendirici yönde çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Dönemindeyöredeki en güçlü aşiret lideri olmamış, gene de diğer aşiret liderleri arasındasaygın bir yere oturmuştur.3. Cevdet ile -kendisine aşiret ağası dememekle beraber, yörede böyle tanınmaktadır-burada üçüncü lider tiplemesini tartışmak istiyorum. Onun biyografiside bazı “ilk”lere imzasını veren, önayak olan sıfatlar ve olgular göstermekte,bu haliyle de Türkiye’de eğitim gören kesitlerin biyografileriyle benzerlikler göstermektedir.Bir ihtimal Hakkari’yi bu kadar genç yaşta eğitimi için ilk terkedenlerdendi. Hakkari’nin “ilk yerli” siyasi tutuklusu olmakla övünüyor, bu sıfatıHakkari lisesinde okurken “yasaklı kitap okuma suçundan” tutuklanmasınaborçlu. Gençlik yıllarından itibaren Kürt milliyetçisi çevreleriyle teması olmuşve oldukça tipik bir sol gençlik tecrübeleriyle dolu bir gençlik yaşamı olmuş:Kürt parti faaliyetleri, gösteriler, toplu tutuklanma ve yargılanmalar, kısa veuzun hükümler ve hapis hayatı. Bu siyasi yaşam bir yandan Cevdet’i Türkiye’ningenel muhalif politika hayatına entegre ederken, bir yandan da aşiret yaşamındanve insanlarından uzaklaşmasına sebep olmuş görünüyor. Cevdet’inkendi aşiret liderliği konumuna getirilişini tasviri ve Oramarî hakkındaki sözleribu noktaları aydınlatmakta: