Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

176LALE YALÇIN-HECKMANNnın Djiluler (Ciluler) ve Ishtazin (İştazin) adlı iki nahiyesi, 5 32 yerleşim yeri ve25,910 nüfusu olduğunu gösterir” (Nikitine, 1936:991). Nikitine’e göre “Oramarkaza olacak kadar önemli değildir, ayrıca bu kazaya ait gösterilen iki nahiyedesadece Nasturiler yaşamaktadır (..) biri, Djilu, bağımsızdır, Oramar ise şu andatamamen Kürtlerin oturduğu bir yerleşimdir ve Mala Mirî’nin ocağına bağlıolup, Herki aşiretine değil, Duskani Zhuri (jurî) aşiretine mensupturlar” (age.,Cuinet’ye atıf). Başka bir kaynakta Nikitine ve Soane’ın ifadesine göre, “Türkidaresi Horamar’ı, Van vilayetinin, Hakkari sancağının, Giaver (Gever) (bugünküYüksekova) kaza’sının nahiye’si olarak sınıflamıştır” (Nikitine ve Soane, 1923-25: 70). Bu kaynakta “Horamar” bölgesinin çevresindeki köylerin isimleri verilmişve şöyle eklenmiştir: “Horamar haritalarda gösterildiği gibi bir köy değil, kimisiaz, kimisi daha çok önemli olan, birçok küçük yerleşimlerin toplamıdır”(age.). Bu yörede halen aynı adlarla bilinen köylerin liste halinde sıralanmasındansonra, Nikitine ve Soane şöyle devam ederler: “Bütün bu köyler Suto’ya aittir”(age.). Suto bir aşiret reisidir, ve bu sayılan köylerin dışında da ona ait olanköyler vardır. 1914 yılında Oramar’ı ziyaret eden Nikitine’in bu yazısından sonyapacağımız alıntıya göre, “buradaki kiliseler 4. ve 5. yüzyıllardan kalmadır” vebir tanesi Oramar’da tek başına kalan bir Nasturi ailesinin korumasına bırakılmıştır(Nikitine, 1936:903).Nikitine ve Soane tarafından verilen bilgilerden Oramar yöresi ve çevresi, yöredekinüfus ve aşiretler hakkında şu sonuçları çıkarmak mümkün: 1. 1920’lerdeOramar kazası ya da nahiyesi oldukça geniş bir Kürt aşiret nüfusuna sahip olmuşolmalı, ve bu aşiret topluluğu gene aşiretten asil bir aile ya da soyun liderliğialtında olmalıdır. 2. Nikitine’in tarif ettiği şekilde Kürt ve Nasturi reaya 6 ve aşiretleriarasındaki kesin ayırım, Oramarî aşiret mensupların anlattığı yerel tarihyorumlarıyla çelişmektedir. Şimdiki aşiret reisi Cevdet’e göre Nikitine’nin sadeceNasturi köyü ya da yerleşim yeri diye bahsettiği kimi köyler ve yerleşim yerleriaynı zamanda Oramarî Kürtlerinin de yerleşim yerleriydi. Özellikle Nikitine’insadece Nasturiler yaşıyor diye bahsettiği Cilu nahiyesinde, Cevdet, Oramarî evlerininde olduğunu ve aşiret mensuplarının da yaşadığını, ancak bu hanelerinsoylu sülale olan Mala Mirî’ye bağlı değil de, bir ihtimal reaya ya da hulam 7 sınıfındanolmuş olabileceklerini düşünmekte. 3. Yerel bilgiler, Nikitine’in iddia ettiğiSuto Ağa’nın Mala Mirî soyunun bağlı olduğu aşiret hakkındaki tezleri tamdesteklememektedir. Nikitine Mala Mirî’yi Duskani Juri aşiretine bağlı bir soyolarak gösterir. Bugün Duskani aşireti (Dorski olarak da bilinirler) biri Türkiye5 Nahiye, kaza, sancak ve vilayet kavramları burada geç Osmanlı idarî sisteminin birimleri olarakgeçmektedir. Vilayet en geniş birim olup, nahiye köyden daha geniş, ama en küçük idarî birimdir.Birimlerin büyüklükleri idarî reformlardan sonra değiştirildi. Kürt bölgesindeki Osmanlı idarî sistemihakkında bilgi için, bkz. van Bruinessen (1992:157-161).6 Reaya ile kasdedilen Osmanlı sisteminde vergi vermekle yükümlü, genellikle aşiretsiz köylü sınıftır.7 Hulam hizmetçi demektir ve genelde ağa ya da bey’in hizmetçisidir.