Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

174LALE YALÇIN-HECKMANNdım. Görüşmemiz sırasında Hakkari’den gelen bir telefonda görüştüğü kişiye,(aşiretlisi miydi?), silahlı çatışmada ölen gerilla oğlunun cesedini alabilmek içinne yapması gerektiğini izah ediyordu.Aşiret lideri geniş evinde her türlü Türkçe ve Kürtçe yayın kanallarını izlemeolanaklarına sahip. Delikanlı oğlu da Kürtçe yayın yapan bir televizyon kanalındafolklöre çıktığını övgüyle anlattı. Hatta bir kere Alman televizyonunda daçıkmış, ama bu Nevruz gösterilerinde polisin müdahelesi sırasındaymış. Kürtlerinkatliamına Alman polisinin de bu müdaheleyle ortak olduğunu, onun içinpolise gösterilen -şiddet kullanarak da olsa- direnmenin anlaşılır olduğunu söylüyordu.Böylece “vahşi” Kürt imajının son halkası Alman kamuoyu içersindeüretiliyor ve daire tamamlanıyordu.Bu örnekler bize ne gösteriyor? Bir bakıma örneklerin çok farklı konulara değindiğidüşünülebilir: özellikle birinci örnek temsil etme sorunlarının, sosyalgerçeklerin idealleştirilmiş, efsaneleştirilmiş ve aslileştirilmiş (essentialist) betimlemelerineait sorunlar diye düşünülebilir. Bir bakıma bu doğrudur da; Kürtlerhakkındaki edebi ve kısmen sosyal bilimsel söylem de ciddi olarak aslileştirilmedenve zaman zaman da romantizmden etkilenmiştir. Ne var ki bütünimajlarda olduğu gibi bu imajın da bir kendine yansıması vardır. Bu aslileştirilmeve temsil etme talepleri sadece dıştan bakanlara özgü değil; “yerli” temsillerdede iz bırakmakta ve etkisini göstermekte.Bu birbiriyle ilgisiz gibi görünen durumların arasında mekânsal, tarihî ve siyasidevamlılıklar olduğu savındayım. Bu bağlantı kısmen globalleşme süreçleriylealâkalı, kısmen de bu yöredeki siyasi gelişmelerle, Türkiye ve Ortadoğu’nungenelindeki gelişmelerle bağlantılı. Burada ele almak istediğim noktalar,yukarda verdiğim birbirine tezatlı örneklerle sivriltilerek, bu yörenin aşiret ortamındagörülen devamlılıklar ve değişimi saptama çabalarıyla içiçe. Aşiret ortamındakiideolojik değişimleri saptamak, genelde ele almak istediğim bir konu.Daha da özelinde, şu sorunlara değinmek istemekteyim: aşiret sisteminin içindekiinsanların bağları, bağımlılıkları ve kimlikleri nasıl dışardan bakanların tanımve fikirleriyle etkileşmekte; bu etkileşimin aşiretçilik ve aşiret sisteminde negibi sonuçlara yol açtığını ve bunun da ötesinde bu etkileşimlerin diğer ideolojiksistemlerle de nasıl bir ilişki içinde olup, aşiretlilere ne gibi ideolojik alternatiflersunduğunu ele almak istiyorum. Burada bir örnek olay temelinde Oramarîaşiretini incelemekteyim; tabiî ki bu yöntemin de sakıncaları olacaktır, bir aşiretiodak noktası yapmak, onu bir sosyal grupmuş gibi göstermeye, onun aslileştirilmesineya da cemaatleştirilmesine yol açabilir. Bu tehlikelerin farkındayım.Ancak böyle bir odaklaşmayla, geniş çerçevede meydana gelen siyasi ve ideolojikdeğişimlerin Oramarî kimliğine sahip olmanın anlamını geçmişte ve günümüzdenasıl belirlediğini anlamamıza yardımcı olacağını düşünmekte, bu sürecinbir aşiret bazında incelenmesiyle aşiret sistemi hakkındaki bilgilerimizi genişletmefırsatı bulacağımıza inanmaktayım.