Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

TİRELİ KİMLİKLER: TEORİ VE YÖNTEME İLİŞKİN BAZI ARAYIŞLAR 145Tüketime toplumdaki sosyal, siyasi ve iktisadi dinamiklerin birbirleriyle karşılıklıetkileşim içinde olduğu bir alan olarak yaklaşmak, onu sadece ihtiyaçlarınkarşılandığı bir alan değil aynı zamanda ihtiyaçların tanımlandığı ve gruplarınsosyal hayata katılım biçimlerinin (kabul görme ve dışlanma gibi) müzakereedildiği bir alan olarak tasarlamamıza olanak tanır. Bu bakış açısından, AlmanTürkleri’nin tüketim pratikleri ve yapılarının analizi, bahsedilenlerin Türk veAlman toplumlarındaki sosyal konumlanmalarının anlaşılmasında hayati birönem sahiptir. Bu perspektifin ilginç yanı, tüketimi Alman toplumuna entegreoluşun bir göstergesi sayan yaygın görüşten bir kopma anlamına gelmesidir. AlmanTürkleri’nin Alman toplumuna entegre oluşu veya kopuşu, hayat beklentileri,yönelimleri, aidiyet sorunları ve tüm bunlardaki değişimler sıklıkla tüketimsratejilerine başvurarak açıklanmaktadır. Göçmenlerin tüketim pratikleri basitkarşıtlıklara dayalı (either/or) toprak fikriyle sınırlı aidiyetin bir değişkeni olarakgörülmektedir. Hatta, nesiller arasındaki -ilk ya da ikinci nesil arasındaki ayrışmabenzeri- ayrımlar da Alman Türkleri’nin tüketim örüntülerini gösteren istatistiklertemelinde oluşturulmaktadır. Örneğin, Alman Türkleri’nin Almanya’dagittikçe daha fazla ev satın almaları, bahsedilenlerin Almanya’ya yönelmeleri veaidiyet duygularının artışının bir göstergesi olarak yorumlanmaktadır. Aynı bakışaçısının devamı olarak, Türkiye’li göçmenlerin gittikçe daha fazla Türkçe yayınyapan televizyon seyretmeleri ise ilginç bir şekilde Türkiye’ye doğru yönelmelerininve Almanya’da gettolaşmalarının bir işareti sayılmaktadır. Bu pratikleridaha geniş bir çerçeveye yani Alman Türkleri’nin tüketim kalıplarına oturttuğumuzda,Türkçe yayın yapan televizyonların izleniş oranındaki artışın, Almanyave Alman Türkleri’yle ilgili konulara yayınlarında daha fazla yer verilmesineyönelik bir taleple beraber gittiği görülecektir. Bu durum ise Alman Türkleri’nintüketim kalıplarına sabit karşıtlıklar temelinde bakmanın zayıf noktalarınıaçıkça göstermektedir.Tüketimin sosyal boyutuna sosyalleşmenin alanlarından biri olarak yaklaşıp,bu boyutu sembolik yarara kolayca indirgemeden Alman Türkleri’nin ev mülkiyetiolgusunu tamamen farklı bir şekilde analiz edilip yorumlayabiliriz. Tüketim,gelir dağılımından bağımsız olan sosyal düzenleme mekanizmalarının belirleyiciolduğu bir faaliyettir (Buğra, 1995). Tüketim, sadece bir satın alma faaliyetiolarak değil aynı zamanda içine hem devlet hizmetlerinin hem de piyasaürünlerinin dahil olduğu bir etkinlik olarak tahayyül edildiğinde onun yukarıdasözü edilen boyutunu daha net görebiliriz (Miller, 1995: 31). Dolayısıyla, sosyaldüzenleme mekanizmalarına bağlı olan tüketim, daha kapsamlı insan ilişkileriniiçeren belli bir düzenin sürmesine hizmet eder ve bazı bireyleri belirli alanlardandışlar. Tüketimin bu veçhesi, Alman Türkleri’nin tüketim stratejilerinderahatça izlenebilir.Alman Türkleri hem Alman toplumunun hem de Türkiye’nin sosyal güvenliksistemiyle bütünleşmiş olsalar da, sosyal hayata bütünüyle katılımları her iki