Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

TİRELİ KİMLİKLER: TEORİ VE YÖNTEME İLİŞKİN BAZI ARAYIŞLAR 143Eğer durum böyleyse, o zaman etnografik araştırmalarımızın metodolojikolarak başlangıç noktasını ne oluşturabilir? Bir yöntem, çalışmamıza zaman vemekân içinde oluşan insan-madde ilişkilerine bakarak başlamak olabilir. Tekbir maddeyi ya da bir grup maddeyi ve bunları çevreleyen birbiriyle ilişkili pratiklerağından mülhem duygu, arzu ve imajları kuşatan pratikleri çevreleyen kolektiflikleritanımlama zorunluluğundan kaçınabiliriz. Bir nesne etrafında yapılansomut bir sosyal pratik analiz, konumlandırılmış ve bağlamına oturtulmuşpratik düzeyinde ele alınabilir. 7Ürünler genel olarak tüketim ve değişimin nesneleri olarak tanımlansa da, sadeceiktisadi değerleri yoktur, ayrıca bir çok değer yaratan sürecin kesişme noktasınıoluşturan bir kültürel değere de sahiptirler. Bir tüketim faaliyeti sırasında,ürünlerin maddi ve sembolik boyutları, iktisadi değerleri ve sosyal anlamları ilekarmaşık bir ilişki içindedir (Miller, 1995b). Değer, maddeye içkin bir özellik olmayıp,yaratıldığı için, ürünler düzeyinde bir analiz, değerin nasıl yaratıldığınada bakmak zorundadır. Bu da alışveriş sürecinin gerçekleştiği bağlam kadar bununarkasında işleyen makro unsurların analizini de gerektirir. Tüketim sosyalolarak özerk bir süreç olmadığından, tüketimle ilgili herhangi bir bakış açısı toplumsalyeniden üretimin makro süreçleriyle, tüketimin sosyal projelerini birleştirmekve ikisi arasındaki ilişkiyi de incelemek zorundadır (Friedman, 1995: 17).İktisadi değer, kültürel değer gibi, belirli sosyal durumlarda toplumsal olarakmüzakere edilir. Herbiri sosyal birer kurgu olan talep, arzu ve güç kesiştiğindeancak iktisadi değer yaratılabilir (Appadurai, 1986: 4). Talebin kaynağı ne bireydedirne de iktisadın alanının içindedir, tersine tarihsel olarak belli sosyal veekonomik koşullarda etkin olan kolektifliklerin müzakeresiyle oluşturulan tanımlardadır(Bu konuyla ilgili olarak bkz. Friedman, 1990: 102). Appadurai(1986), Simmel gibi, iktisadi değerin sınırlarını değişimin belirlediğini ve bununda bireysel ve kurumsal stratejilerin de dahil olduğu siyaseten belirlenen birproje olduğunu vurgular. Tüketim, toplumsal denetime ve siyasal yeniden tanımlanmayatabidir (age.:6). Bu yüzden tüketim, daha büyük bir resmin, sosyalve kültürel olan tarafından kurulmuş bir projenin parçasıdır. Dolayısıyla tüketimleilgili analizler tüketicilerin hangi yollarla nasıl oluştuğu sorusundan ayrılamaz.Tüketicilerin oluşumunun biçimlerine dair olan soru daha genel olaraksosyal deneyimin belirli sosyal ortamlarda büründüğü hallerle ilgilidir. Tüketim,toplumdaki belirli grupların daha geniş kültürel stratejilerinin içinde şekillenir.Tüketim, bütünüyle maddi kavramsallaştırmalarla ayrı bir alan olarak görülmesinerağmen, daha geniş toplumsal bağlamı dikkate alındığında bu iddia geçersizdir(Friedman, 1995). Tüketimin kökleri daha geniş tarihsel ve antropolojikbir fenomenin içinde yeralmaktadır ve bu bağlamda incelenmek zorundadır.7 Böyle bir duruşun “konumsal yöntem”le (situational method) benzerliği vardır. Bu yöntemin yenibir değerlendirmesi için bkz. Rogers ve Vertovec, 1995.