Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

140AYŞE ÇAĞLAR‘kültüre karşı yazmak’, kültür ve kimliğin oluşumuna giden süreçlerin daha azgörünür olanlarını teoriye katmak olmalıdır.Çokkültürlülük ve cemaatlerin yüküEtnik “azınlıklar” söyleminde melezliği öne çıkarma yönündeki vurgu değişimi,ulus devletlerin hegemonyasının sorgulanmasına yol açan (multiple attachments/loyalties) çoklu bağlılıklar/sadakatler konusunu, tartışmanın merkezineçekmektedir. Bir başka deyişle, terminolojideki bu değişimin politik sonuçlarıda mevcuttur. Melezleşme ve kimliklerin tireli olması ulus devletlerin krizineişaret etmekte ve onun tek tipleştirici mantığına meydan okumaktadır (Clifford,1994: 306-307). Clifford’a göre “diaspora kimliğinin olumlu ifadelendirmeleriulus devletin normatif sınırlarının ve zamansallığının (temporality) (mit/tarih)ötesine ulaşır” (age., vurgu bana ait).Kendilerini ‘melez’ veya ‘tireli’ başlığı altında tanımlayan grupların, Avrupaulus devletlerinin normatif temellerine karşı nispeten daha fazla meydan okuduklarısavunulabilir çünkü Avrupa’daki ‘uluslar’ ortak etno-kültürel köklere dayalıhalk egemenliği talep etmişlerdir. Özellikle Alman-Türkleri’yle ilgili çifte vatandaşlıktartışmaları ve çoklu sadakatler (multiple loyalties) konusunun taşıdığıpotansiyel tehlikeler üzerine yapılan vurgu, sözü edilen eğilimin çarpıcı göstergeleridir.Clifford’a göre “...asimilasyon ve direnç projelerini şekillendirenbağımlılık ilişkisini yani azınlık ve çoğunluk toplumları arasındaki ikili ilişki,ulusaşırı bağlantılar sayesinde kırılır” (1994: 311). Bu durum, ‘çoğulculuk’ siyasetlerininsavunulmasını teşvik eder. Çokkültürlülük projesi, böylesi siyasetlerinve ilintili söylemlerin arasında en önemli olanıdır. Çokkültürlülük tartışmasıeşitlik ve fark arasındaki gerilime dikkat çeken bir demokrasi tartışması olarakda algılanabilir (Taylor, 1994). Burada önemli olan konu, farklı olma hakkıylaeşit olma hakkının ve bu hakların sınırlarının tanımının uzlaştırılabilmesidir.Çokkültürlülük siyasi topluluğun ademi merkeziyetçi bir yöne evrilmesi anlamınagelir. Çokkültürlülük, kimlik politikasında yeni biçimler yaratmak için,kültürel topluluklar arasındaki ilişkilerin tekrar düzenlenmesini öngörür (Turner,1993: 411). Fakat yeni bir cemaat siyaseti önerisi, farklı kolektifliklerin tanındığıtemellleri sorunsallaştıramadığı için başarısızdır. Dolayısıyla “çokkültürlülükfikriyatında kültür kendi kaderini tayin etmeye dair kollektif haklarınodağında yer alır” (age.:422). Yani çokkültürlü bir siyasi hareket, kültür alanınıgüçlendirmek için mücadele eden bir hareket halini alır. Kültür direnişle eşanlamlıhale gelir (age.) Fakat, kültürün ne olduğu veya ona kimin ‘sahip’ olduğusoruları cevapsız kalır.Terence Turner (1993), kültürü kolektif hakların temeline yerleştirdiğimizdedoğabilecek özselcilik tehlikesine dikkatimizi çeker. Bununla beraber, çokkültürlülükte,mevcut kültürel gruplar arasındaki ilişkilerin eşit bir hale getirilmesi-