Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

138AYŞE ÇAĞLARduğundan, çağrışım alanlarını kırmak, tekrar düzenlemek ve dönüştürmek sadecesöylem düzeyinde işlerliği olan bir projeyle mümkün değildir.Karayib denizindeki 7.2.1996 tarihli talihsiz uçak kazasını, medyanın nasıl elealdığına bakmak etnisitenin, tireli modellerinde içkin olan özselci anlayışlarıngücüne işaret etmek için dikkate değer bir örnektir. Alman-Türkleri, artan Almanvatandaşlığı oranlarına ve/veya 20-30 yıldır Almanya’da ikamet etmelerinerağmen her nasılsa kamusal söylemde halen Türkiye’nin ve “Türk kültürünün”“yerli”leri olarak (tam mükemmel olmasa bile) algılanmaya devam etmektedir.189 kişinin ölümüyle sonuçlanan uçak kazasından sonra, hemen hemen tümgazete ve dergiler yolcuların biletlerini temin ettikleri seyahat acentasının (ÖgerTur) sahibinin kısa bir biyografisini yayınladılar. Benzer durumlardaki yaygınuygulamanın tersine, bu sefer sadece havayolu şirketi değil seyahat acentası dahedef tahtasındaydı. Seyahat acentası, bir Türk seyahat acentası olarak incelemeyealınmıştı. Fakat, bu şirketi “Türk” yapan unsurun, sahibinin 1961 yılında,olaydan 35 sene önce, Almanya’ya gelmiş olması dışında ne olduğu çok da netdeğildi (bkz. Der Spiegel, 1996: 25; Fink vd., 1996: 9). Şirket 1969 yılında herhangibir şirket gibi kurulmuştu. Şirketin sahibi ise bir Alman vatandaşıdır. Bir seyahatacentası olarak uçuşları sadece Türkiye’yle sınırlı olmayıp, dünyanın diğeryerlerini de kapsamaktadır. 720 milyon mark sermaye tedavülü ve 680.000 müşterisiyleAlmanya’daki yedinci en büyük seyahat acentası olarak, sadece Türkler’ehizmet vermediği çok açıktır. Kazayı yapan uçak Birgen Air adlı bir Türkhavayoluna ait olsa da bu havayolu şirketinin uçuşlarının %10’u Condor-Lufthansaolmak üzere %80’inin Alman Havayolu şirketleriyle yapıldığı bilinmektedir(Der Spiegel, 1996: 25). Tuhaf olan şudur ki yakın zamana kadar, bu şirketinbaşarısı Alman-Türkleri’nin girişimcilik başarısına bir örnek olarak sunulmaktaydı.Fakat kazadan hemen sonra, medya, şirketi bir “Türk şirketi”; şirketin sahibinide bir “Türk” olarak sundu. Acenta sahibinin Almanya’da yaptığı üniversiteeğitimini de içeren ülkedeki 35 yıllık ikameti ve Alman vatandaşlığına rağmen,kendisi “Türk”, şirketi de “Türk şirketi” olarak kaldı. Kazayla ilgili haberlerdeşaşırtıcı bir şekilde sadece bir kişiye Almanyalı Türk deniyordu. O da havayoluşirketinin ortaklarından olan yeni baş-pilot Peter Drim idi (Fink vd., 1996:10). Adından da anlaşılacağı gibi, büyük olasılıkla Alman Türk karışımı ana babadanolan bu pilot, otomatik olarak Almanyalı Türk ismini alırken, şirket sahibinin“Almanyalı Türk”lüğü hemen ortadan kaybolmuş ve sadece Türk olarakkalmıştır. Etnisitenin biyolojik ve özselci çağrışımlarının melez ya da ‘tireli’ninanlam alanına nasıl hızla hakim olduğunu görmek dikkate şayandır.Abu-Lughod’un terminolojiye kazandırdığı köprü ve ‘halfies’ terimleri de aslındakökene dair bir ayrılık varsayımı üzerine inşa edilmiştir. 6 Bu tür kavram-6 Abu-Lughod ‘halfies’i göç, deniz aşırı eğitim ya da ebeveynlik sebebiyle ulusal ve kültürel kimliğikarışmış insanları betimlemekte (1993: 131, vurgu bana aittir).