Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

NORBERT ELIAS’IN İNSAN BİLİMLERİ KAVRAMI VE BİLGİ SOSYOLOJİSİ 121sinde ‘çok boyutlu bir bilimler modeli’ gereklidir. Halen eksik olan “...farklı bilimalanlarında pratikte mevcut farklılıkları teorik olarak temellendirecek ve bununötesinde, bu alanların birbirleriyle olan ilişkilerini de açıklayabilecek bir bilimlermodelidir (Elias, 1983b: 212).İnsan bilimleri kavramıElias’ın yukarıdaki evrim modeli çerçevesinde, insan bilimleri temeli üzerindedüşünmeye devam edilecek olursa, insan bilimlerinin konu alanını, insan toplumlarınınoluşturduğu ortaya çıkacaktır.Nasıl bir organizma sadece atomlardan meydana gelmesine rağmen, onun fonksiyonve davranış biçimi, izole edilmiş atomlarının incelenmesiyle istenen ölçüde anlatılamıyorsa(Bütünün atomları bir ölü organizmada da varolabilir. Bu durumda atomlarınsadece düzenleri tahrip olmuştur); insan toplumları da, onu oluşturan bireylerdenmeydana gelmesine rağmen, bu toplumların bilimsel olarak araştırılmasında, tek tekbireylerin birbirlerinden izole edilmiş biçimdeki davranış ve tecrübelerini araştırmakda yeterli değildir (Elias, 1985b: 274).Elias’a göre, daha ziyade, fonksiyonel ilişkiye sahip toplum(un) çerçevesinde,insanları birbirine bağlayan karşılıklı bağımlılık örgüsü, insan bilimlerinin araştırmaalanını teşkil etmektedir. Bu çerçevede, insan bilimlerinin görevleri arasında,her insan birliğinde, ayrı bir yapıya ve kendine özgü bir yasallığa sahip olaninsanlar arası ilişkileri inceleme; tarihsel gelişme düzeni içerisinde insan toplumlarınıniradelerinde ve dolayısıyla insanlığın gelişiminde uzun vadeli-yapıyasahip süreçlerin teorisini oluşturma imkânlarını araştırma gibi görevler bulunmaktadır.Yazının başlarında da belirtildiği gibi, Elias insan psişiğinin, bireyseltoplumların ve onların tarihlerinin yapılarını, birbirlerinden ayrılamayacak bütünlüklerve sadece birbirleriyle bağlantılı bir biçimde birlikte araştırılabilen fenomenlerolarak algılamaktadır. Çeşitli ayrı disiplinler, insanlığın gelişimininfarklı düzlemlerini, daha doğrusu bu gelişme sürecinin mekânsal ya da zamansalolarak sınırlandırılmış parçalarını esaslı bir şekilde incelemektedirler. Elias’agöre, insan bilimlerinin, bütüncül bir merkezî teori, bir başka deyişle, ayrı disiplinlerinperspektiflerinin âdeta birbirine örüldüğü karmaşık bir model geliştirmesigerekmektedir. Böyle bir model veya teorideki spesifik sentezlerin sonuçları,ampirik-teorik araştırmalarla çürütülebilmeli veya güçlendirilebilmelidir.Elias’ın araştırma programında üç ana bölüm ayırdedilebilir. Bunların ayrıyönlerini, insan bilimleri sistemi içerisinde farklı disiplinler ele almaktadır. Elias’ınmedenileşme sürecinin sosyo ve psikogenetik araştırması, bu tür incelemelereörnek olarak gösterilebilir. Bu araştırmada, her bireysel medenileşmesüreci (psikanaliz, gelişim ve sosyal psikolojinin alanlarına), belli (spesifik) birtoplumun sosyogenetik açıdan devletleşme ve medenileşme süreçlerinin (tarih,