Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

108PETER IMBUSCHmasıdır. Hümanist ideallerden kopan insanlar, belli ki aynı anda hem cani hemde sanatseverdirler, gündüz işkenceci, akşam ise sevecen bir aile babası olabilirler;bir yandan muazzam boyutlardaki şiddet potansiyellerini ortaya koyarken öteyandan uyumlu sosyal davranışa eğilimlidirler. Bu da bize, insanların sayıca hiçde az olmayan bazılarının içinde, belirli bir miktar, süblime edilemeyen adi kötülükdürtüsünün kaldığını, ruhsal-ilkel olanın en çok gizlenebildiğini ve bastırıldığını,ama hiçbir zaman tamamen aşılamadığını söyleyen Hobbes ve Freud gibidüşünürlerin haklı olduğunu düşündürmektedir. Ancak, aslında kültürel özellikliolan bu sorun, antropolojik alana doğru pek fazla kaydırılmamalı, bugüne dekgörülen uygarlık biçimlerinin kolektif ve bireysel davranış alanlarını, deyim yerindeyse,belirli bölgelere ayırdığı, bu bölgelerde ise şiddetin ya yasak, izinli ya da zorunluolduğu gözönüne alınmalıdır (Reemtsma, 1999: 1377). İnsancıllık eksik bileolsa, dünyanın tılsımının bozulmasıyla ve aklın gerekleri kullanılarak, dinî ya daahlâki sınırlamalar olmaksızın da davranışta bulunmak mümkündür.Ama eğer belirli bir miktar acı, insan yaşantısının öteden beri rastlanan evrenselbir özelliği ise, belirli bir miktar keyfî vahşet, geçmiş toplumların hepsindegörülmüşse, bireysel insancıllığın, araçsal aklın arı pragmatizmi tarafından-tabiî ki ‘yüce amaçlar’ uğruna- tamamen değersizleştirilmesi son derece modernbir fenomendir ve insanlara davranış biçimi açısından, gaz bombasındanatom bombasına kadar her türlü vahşet biçimlerini içeren Dünya Savaşlarında,nasyonal sosyalist imha politikalarında ve Stalinci terörde ifadesini bulmuştur.İşte bu bağlamda, Elias’ın uygarlık kuramı, ‘makro suçlar’ın ve bunların moderniteiçindeki ‘yeri’nin kavranması bağlamında sadece sınırlı bir açıklama gücünesahiptir.Almanca’dan çeviren ENDER ATEŞMANKAYNAKÇAAlperovitz, Gar (1995) Hiroshima. Die Entscheidung für den Abwurf der Bombe, Hamburg.Bauman, Zygmunt (1992) Dialektik der Ordnung. Die Moderne und der Holocaust, Hamburg.Bauman, Zygmunt (1995) Moderne und Ambivalenz. Das Ende der Eindeutigkeit, Frankfurt/M.Bauman, Zygmunt (1999) “Die Moderne läßt sich nicht verordnen. Ulrich Kohlmann im Gesprächmit Zygmunt Bauman”, Frankfurter Rundschau vom 9. Oktober 1999.Courtois, Stéphane u.a. (der.) (1997) Le livre noir du communisme. Crimes, terreur, répression, Paris.Dabag, Mihran / Kristin Platt (der.) (1998) Genozid und Moderne, Bd. 1: Strukturen kollektiver Gewaltim 20. Jahrhundert, Opladen.Delumeau, Jean (1985) Angst im Abendland. Die Geschichte kollektiver Ängste im Europa des 14. bis18. Jahrhunderts, 2 Bde., Reinbek.Deppe, Frank (1999) Politisches Denken im 20. Jahrhundert. Die Anfänge, Hamburg.Diner, Dan (1999) Das Jahrhundert verstehen. Eine universalhistorische Deutung, Hamburg.