Türk ve Japon Modernleşmesi: 'Uygarlık Süreci' - Birikim

96PETER IMBUSCHetkilemiştir. Bireysel ve sosyal psikolojiyi birleştiren Freud’un ruh kuramı, geçmiştevarolmuş ve şu anda varolan kültürler hakkında kapsamlı bir kuram, vekültürün oluşması ya da sürdürülmesi karşılığında bireyden beklenen, bireyselya da toplumsal olarak içselleştirilmiş bir kurbanlar öğretisi olma iddiasındadır.İnsanlığın kültürleşme süreci, Freud’a göre, bir yandan insanın gelişiminde zorunlubir ilerleme iken, öte yandan da bir başarısızlık sürecidir, çünkü dürtülerdenvazgeçmeye, süblimasyona ve baskılanıma dayanmaktadır. Freud dahasonra dürtü kuramını geliştirmeyi sürdürür ve cinsellik ile kültür karşıtlığını ortadankaldırarak, belirli koşullarda içe dönük, ama genellikle dışa dönük bir saldırganlıkihtiyacı olarak çalışan, ‘haz ilkesinin ötesinde’ ve çokanlamlı özelliğesahip bir ölüm dürtüsünü (thanatos) Eros’un (yaşama dürtüsü) karşısına yerleştirir.İnsanların birbirlerine karşı olan işte bu ilksel düşmanlıkları nedeniyledirki, kültür toplumu sürekli olarak yıkılma tehdidi altında bulunmaktadır(Freud, 1930).Freud’un ağırlıklı olarak bireye yönelik programı, saldırganlığı öne çıkarsa bile,sadece saldırganlıkla sınırlı değildir. Şiddet bağlamı içinde görülebilecek diğerolguları da (nefret, sadizm) tanır ve çözümler. Bilimsel çalışmaları sürecinde,nasyonal sosyalist egemenliği ve sosyalleştirme ilkelerini önceden (Freud,1921) doğruya çok yakın bir şekilde çözümlemekle kalmamış, insanın doğasıhakkında yanlış öngörülerde bulunması nedeniyle başarısızlığa mahkum olarakgördüğü bolşevizmin şiddete dayalı ‘kültür deneyi’ ile de ilgilenmiştir (Freud,1933).Freud, savaş ve ölüm ile ilgili yazılarında (Freud, 1915, 1933), uygarlık verniğininancak çok ince olabileceğini dile getirir. Devlet, kültür cemaatine katılmakisteyen bireylere bir dizi ulvi ahlâki normlar dayatır ki, bu normlara göre bireyleriçgüdülerini tatmin etmekten ya tamamen vazgeçmek ya da onları sınırlamakzorundadırlar. Ancak, aynı devlet onları savaşa yollar ve öldürme karşısındavarolan engelleri kolektif olarak devreden çıkartır. Toplumsal pasifizmin sağlanmasıamacıyla şiddetin devlette tekelleştirilmesi, sadece şiddetin ortadankalkmasına değil, katlanarak büyümesine de yol açar. Ancak Freud savaşın nedenleriniölüm dürtüsüne ve bireysel saldırganlığa bağlamak suretiyle o kadarderine yerleştirmiştir ki, bir kolektif olgu olarak savaşın açıklanması konusundakuramı, doldurulması oldukça güç bir boşluk içerir. Freud halkların varoluş koşullarındagörülen farklar devam ettiği sürece savaşı kaçınılmaz görür. ‘Kültürdünya vatandaşı’nın bu konudaki hayal kırıklığı, eğer bu hayal kırıklığı uygarinsanın barbarlığa düşme karşısında bağışıklığa sahip olduğu yanılsamasınadayanmıyorsa, son derece yersizdir. Gerçekte kötülük kökten kazınmamıştır,çünkü insanın en derin özü, temel nitelikli doğal dürtülerden oluşmaktadır. YaniFreud, savaşı ve şiddeti geriye dönüşler olarak görmektedir; ancak, bunlarakarşı konulması mümkün olsa bile, bunlarla barış ya da şiddetsizlik arasındakurulan denge daima hassas kalacaktır. Özellikle yaşadığı çağda gözlenen (uy-