Okumak İçin Tıklayınız - Marmara Coğrafya Dergisi

B.ÜNAL İBRET60yakınlarında Çorum sınırlarına girmektedir. Devrez Çayı Çankırı’nındiğer önemli akarsuyudur. Kızılırmak’ın Anadolu’nun batısına doğru enfazla sokulan kollarından olan Devrez Çayı, Semer Dağları’ndandoğmaktadır. Devrez Çayı Orta Ovası’nın ortasından geçtikten sonraSakaeli Köyü’nden itibaren Kurşunlu’ya kadar olan kesiminde antesedanyarma vadiler açarak Kurşunlu’ya ulaşmaktadır. Kurşunlu-Ilgaz arasındaNeojen serilerinin içerisinde Kuzey Anadolu Fay Zonu’nu takip eden buçay, Ilgaz ilçesinin Çeltikbaşı Köyü’nü geçtikten sonra Kastamonu’nunTosya İlçesi’nin sınırlarına girmektedir. Doğduğu Semer Dağı’ndanitibaren yaklaşık 186 km akan bu çay Çorum’un Kargı ilçesi sınırlarıiçerisinde Ada Dağı önlerinde Kızılırmak’a katılmaktadır. 8 Kızılırmak’ınildeki diğer büyük kolu da Terme Çayı’dır. Terme Çayı, Acı Çay’ı aldıktansonra Kızılırmak’a ulaşmaktadır. İlin Kızılırmak ve kollarının dışındakidiğer akarsuları Filyos Çayı’nın havzasına dâhildir. Bunlar içerisinde enönemlisi Melan Çayı’dır.Çankırı’da iklim, bitki örtüsü, ana kaya, topografya ve zamanfaktörleri altında yarıkurak iklim toprakları olan kahverengi bozkır vekestane renkli topraklar ile kahverengi orman toprakları ve akarsuboylarında alüviyal topraklar bulunmaktadır. İlde yıllık 400 mm yıllık yağışortalaması ve 12 ºC den az yıllık sıcaklık ortalamasının olduğu yerlerdekahverengi bozkır toprağı gelişme göstermiştir. Çankırı’da bozkır topraklarıoldukça yaygın olup Orta, Kurşunlu, Şabanözü, Kızılırmak, Çerkeş, Korgunve Çankırı Şehri’nin çevresindeki bozkır sahalarında bu topraklar hâkimdir.Kahverengi bozkır topraklarının çevresindeki yükseltinin ve yağışın artığıyerlerde kestane renkli topraklara geçilmektedir. Kurşunlu, Ilgaz veYapraklı’nın yüksek plato sahalarında bu topraklar görülmektedir.Kahverengi orman toprakları ilin kuzeyindeki Ilgaz ve Yapraklı’nın 1200metrenin üzerinde bulunan orman örtüsüyle kaplı sahalarında yaygındır.Alüviyal topraklar ise ilde Kızılırmak, Devrez Çayı ve Terme Çayı’nınvadileri boyunca birikmiştir. Çankırı’da özellikle bozkır topraklarınınbulunduğu sahalarda şiddetli erozyon görülmektedir.Bitki örtüsü açısından incelendiğinde, Çankırı’nın hâkim bitkiörtüsünün step olduğu görülmektedir. Step vejetasyonunun hâkim ot8 İBRET, Ü., (2000), Devrez Havzası’nın Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası,Marmara Ünv.Sos.Bil.Enst.Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, s. 77.