Gelecek Trendler - Siemens

Gelecek&TrendlerYenilikçilik ve gelecek araflt›rmalar› dergisi l Kas›m 2007www.siemens.com.trKüresel ›s›nmayakarfl› toplu eylemSiemens’in çevreciteknolojileriSiemens’in çevreciteknolojileri uygulamas›ndaçevre korumay› bir iflprensibi haline getirenekibinin büyük rolü var.Yeni teknolojiler, çevreyi tehlikeye atmadan veekonomik istikrar yaratacak flekilde gelece¤ibiçimlendirme f›rsat› sunuyor.Daha yeflilürünlerÇevre korumas›nayönelik çabalar›nsonucunda ortaya ç›kanyeni ürünler do¤a içinbulunmaz nimet.

2GELECEK&TRENDLERE d i t ö rÇevre dostuifl yapmazaman›M. Rauf AteflBazen rakamlar›n ayr›nt›lar›na bakmak, büyük bir gerçe¤i, ana trendiortaya koymak aç›s›ndan çok önemli. Siz de ilerleyen sayfalardaokuyacaks›n›z… Siemens Ulafl›m Sistemleri Bölümü Direktörü Baha Ugan’›nde¤erlendirmelerinde var. Ulafl›mda çevreci teknolojilerin yaratt›¤› büyükdönüflüm, müthifl katk›y› gözler önüne seriyor. Birkaç rakam› paylaflmaktayarar var:● H›zl› trenlerin ayn› güzergah içinde harcad›¤› enerji, yolcu bafl›nahavayolunun 8’de biri, karayolunun ise 4’de biri.● Siemens Velaro h›zl› treni saatte 350 km h›z yap›yor ve sadece 100kilometre için 2 litre benzine efl de¤er yak›t tüketiyor.● Siemens, Norveç’in baflkenti Oslo’ya, yüzde 30 daha az enerjiharcayan yeni bir metro sistemi kuruyor.● Hepsinden önemlisi CO2 emisyonu h›zl› trenlerde havayoluna göreyüzde 75, karayoluna göre ise yüzde 71 daha düflük…Gerçekten etkileyici, yaflad›¤›m›z çevreyi gelece¤e tafl›maya yönelikönemli rakamlar. Sadece hayat›n bir bölümünden, ulafl›mdan geliyor.Bir de di¤er cepheleri düflünün.Bunlar, ulaflt›rmada çevre dostu uygulamalar›n getirdi¤i büyük de¤iflim.Bir de çevre aç›s›ndan çok önemli kirletici rolü olan di¤er alanlar var.Elektrik üretimi, t›p çözümleri, enerji da¤›t›m› ve bina teknolojileri… Bualanlar›n hepsinde birbirinden ilginç teknolojiler, çözümler gelifltiriliyor.Baz›lar› flimdiden hayat›n bir parças› olmufl durumda. Teknolojilerin birbölümü ise henüz test aflamas›nda. Örne¤in, Almanya’da bir enerji santrali“s›f›r CO2” ile çal›flacak. Yine Almanya’da, 2011 y›l›nda devreye al›nacakIrsching fabrikas›nda, geleneksel sistemlere göre 40 bin ton daha az CO2emisyonu ortaya ç›kacak.Daha fazlas›n› ilerleyen sayfalarda göreceksiniz. Siemens’in Pictures ofThe Future dergisinden ilginç araflt›rma ve analizlerin yan› s›ra, bizimhaz›rlad›¤›m›z çal›flmalar var. Art›k sadece para kazanma de¤il, ayn›zamanda “çevreyi koruyarak”, gelece¤e tafl›yarak ifl yapma dönemindeoldu¤umuzu bilmemiz laz›m. Bu dergiyi de o nedenle “çevre teknolojileri”konusuna ay›rd›k. Umar›z, küçük bir katk›m›z olur.Gelecek say›da görüflmek üzere...Sayg›lar›m›zla…

‹çindekilerÇevrenin ödüllü koruyucusu..............................................................................4Daha yeflil ürünler ........................................................................................................6Küresel ›s›nmaya karfl› toplu eylem ..........................................................8Karbondioksit emisyonu 2050’ye kadarneden yar›ya inmek zorunda? ....................................................................10Enerji cimrileri ............................................................................................................12Siemens’in çevreci teknolojileri ..................................................................14Gelece¤in tasarrufunu yapan flehirler ..............................................18Hibrid gelecek ............................................................................................................24Ak›ll› çal›flma alanlar› ............................................................................................27Sa¤l›kta çevre bilinci art›yor ..........................................................................28Gizli kimlik ......................................................................................................................30Verimli ve sessiz trenler ......................................................................................32Kent içindeki hibrid otobüsler ....................................................................34Yay›nc›Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›k vePazarlama A.fiMurahhas Üye (CEO) Mehmet Y. Y›lmazYay›n Direktörü (Sorumlu) M. Rauf AteflYay›n Yönetmeni Sedef Seçkin BüyükYaz›iflleri Müdürü Ebru F›ratHaber Müdürü Hande Demirel SüzerGörsel Yönetmen A. Bertu¤ Pat›rYay›n Kurulu (Alfabetik s›rayla)M. Rauf Atefl, Özlem Aksoy,Hande Demirel, Hüseyin Gelis, Sedef SeçkinMarka Müdürü Didem Alak›nAnkara ‹dari Temsilcisi Erdal ‹pekeflenTel: 0 312 467 14 37-38-39‹zmir Temsilcisi Ziynet AttilaTel: 0 232 463 78 30capital@doganburda.comYay›n Türü Yerel, süreli, ayl›kBask› APA Uniprint Bas›m Sanayi ve Ticaret A.fiÖmerli Köyü Mevkii 34555Had›mköy-‹STANBUL Tel: 0 212 798 28 40Da¤›t›m Yaysat A.fi. Tel: 0 212 622 22 22YönetimGenel Yay›n Koordinatörü Yeflim DenizelTüzel Kifli Temsilcisi Murat KöksalSat›fl Direktörü Orhan Taªk∑nFinans Direktörü Didem KurucuÜretim Direktörü Servet Kavaso¤luReklamGrup Baflkan› Cem M. BaflarGrup Baflkan Yard›mc›s› Funda BaykalSat›fl Müdürü Özlem Güner Atefl, Emel SönmezTeknik Müdür Nusret K›r›ml›o¤luSat›fl Temsilcileri Deniz Küçükhüseyin, Erman ‹leriTel: 0 212 336 53 60 (3 hat) Faks: 0 212 336 53 90RezervasyonTel: 0 212 336 53 00-57-59 Faks: 0 212 336 53 92-93Ankara Reklam Tel: 0 312 467 14 37-38‹zmir Reklam Tel: 0 232 463 78 30Hedef SayfalarTel: 0 212 336 53 70 Faks: 0 212 336 53 91Maya Akar Center, Kat: 7 Büyükdere Cad.No: 100-102 34394 Esentepe/‹STANBULcHürriyet Medya Towers 34212 Güneflli-‹STANBULTel 0 212 410 32 28 Faks 0 212 410 32 27Capital Dergisi Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›kve Pazarlama A.fi taraf›ndan T.C. yasalar›nauygun olarak yay›mlanmaktad›r. CapitalDergisi’nin isim ve yay›n hakk› Do¤an BurdaDergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.fi’ye aittir.Dergide yay›mlanan yaz›, foto¤raf, harita,illüstrasyon ve konular›n her hakk› sakl›d›r.‹zinsiz, kaynak gösterilerek dahi al›nt›yap›lamaz.DB Okur Hizmetleri hatt›Tel: 0212 478 03 00okurhizmetleri@doganburda.comDB Abone Hizmetleri hatt›Tel: 0212 478 03 00Faks: 0212 410 35 12-13abone@doganburda.comPazar hariç her gün saat 09.00-18.00aras›nda hizmet verilmektedir.Gelecek&Trendler3

4ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LEREnerji tasarrufuÇevrenin ödüllü koruyucusuMevcut binalardaki potansiyel yüksekenerji tasarruflar› kapsam›nda, AvrupaKomisyonu taraf›ndan “Enerji Etkinli¤i içinEnerji Hizmetleri” adl› kongrenin bir parças›olarak, Siemens’e, Berlin’de “Avrupa EnerjiHizmetleri Ödülü” verildi. Siemens Bina Teknolojileri“En ‹yi Enerji Hizmet Sa¤lay›c›s›”ödülüne lay›k görüldü.Berlin’deki Avrupa Enerji HizmetleriÖdül töreninde konuflma yapan Siemens BinaTeknolojileri Enerji ve Çevresel ÇözümlerPazarlama ve Sat›fl Genel Sorumlusu UllrichBrickmann, “Siemens, Avrupa piyasas› içinenerji hizmetini ileri sürmeden önce, 30 y›lsüren bir e¤itim ve pazar haz›rl›¤› sürecindengeçmifltir” diye konufltu.Jüri ise Siemens’e bu ödülün verilmesininnedenini firman›n müflteri yarar›na rekabeti

Gidilecek yolun öncedenbelirlenmesi oldukçaönemlidir. Siemens BinaTeknolojileri (SBT)“Performans Sözleflmesi”enerji hizmetinibafllatt›¤›nda, bu ticarimodülün belediyelerinsorunlar›na, ticari veekolojik sorulara neyan›t sunaca¤›n›kimse tahminetmemiflti. Oysa k›sasüre önce Siemensbu ve benzerihizmetleriyleAvrupa’n›n en iyienerji hizmetsa¤lay›c› ödülünelay›k görüldü.flekillendirme arzusu ve yeni pazarlara aç›l›rkenbüyük riskler almay› kabul etmesi olarakaç›klad›.10 y›l önce, Landis & Stefea (Siemens BinaTeknolojilerinin eski ad›) Avrupa genelindekiihalelere kat›ld› ve iki Berlin binas›,okullar, bak›mevleri, spor salonlar› ve idaribinalar gibi 74 binan›n ihalesini almay› baflard›.Günümüzde Siemens, enerji tasarrufusözleflmesi alt›nda 200 kamu binas›na sahipve y›ll›k 5.26 milyon Euro tasarruf garantisiveriyor.Siemens Bina Teknolojileri Bölümü, Almanya’dapazar lideri konumunda ve günümüzekadar bin 100 binan›n enerji sistemlerinidüzenledi. Bu bina toplam› içersinde 70milyon Euro'ya yaklaflan yat›r›mlar 110 milyonEuro’luk enerji maliyeti tasarrufuyla kar-fl›land›. Bu da ayn› zamanda 430 bin ton CO2tasarrufu elde edildi¤i anlam›na geliyor.Esnek ve aç›k yaklafl›mlar. EnerjiKongresi’nde Ullrich Brickmann, enerji yönetimindensorumlu yetkililerin enerji tasarrufsözleflmelerine daha esnek ve aç›k yaklafl›mlargetirmesi halinde daha fazla enerji tasarrufuortakl›k sözleflmesinin imzalanabilece¤igerçe¤ini de gizlemedi: “Ne yaz›k ki KuzeyRhine-Westphalia bölgesinde enerji tasarrufudüzenlemeleri için neredeyse hiç ihaleaç›lmad› ve Thuringia bölgesinde bu modelyasakland›. Siemens iste¤e göre uyarlanabilençözümler de sunuyor. Di¤er bir deyifllesözleflmeleri yöneten yetkililerin inisiyatiflerinidesteklemek için uzmanl›¤›ndan faydaland›r›yor”.Potansiyel sürüyor. Mevcut binalar›nenerji sistemlerinin düzenlenebilmesine yönelikolarak halen mevcut olan potansiyel,Berlin Enerji Kurumu taraf›ndan yap›lan birtahminle de gözler önüne serildi. Berlin E-nerji Kurumu CEO’su Michael Geißler, “Yap›-sal engelleri sistematik flekilde ortadan kald›rmakmümkün olsayd›, Avrupa’da y›ll›k 25milyon Euro hacme sahip uzun vadeli enerjihizmetleri piyasas› oluflturmak mümkün olabilirdi”diyerek durumu özetledi. Bu da tamanlam›yla Avrupa Enerji Hizmetleri Ödülü ileulafl›lmak istenen hedefe iflaret ediyor. Yanienerji hizmet sa¤lay›c›lar›n› ve enerji kurumlar›n›engelleri ortadan kald›rmaya, yeni hizmetlergelifltirmeye ve (özellikle etkinin yay›lmas›için) baflar›lar›n iletifliminin sa¤lanmas›nateflvik etmek anlam›na geliyor.Gelecek&Trendler5

6ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LERYeni ürünlerDaha yeflil ürünlerÇevre korumas›na yönelik çabalar, yaflam çevrimi maliyetlerive ekonomik etkileri dikkate al›nd›¤›nda, kendilerini k›sasürede amorti eder. Sonuçta ortaya ç›kan ürünler ise, t›pk›Siemens’in “Ekolojik Mükemmeliyet” program›ndan ç›kanürünlerinin gösterdi¤i gibi, do¤a için bulunmaz birer nimettirve ifl hayat›nda baflar›ya giden yolu garantiler.Günümüzde çevre dostu ürünlerin baflar›-l› olma flans›, gelece¤in güvenilir yat›r›marac› olmalar› nedeniyle di¤er ürünlere oranlaçok daha yüksek. ‹flte bu nedenle de üretimplanlamalar›n›n ve imalat trendlerininçok net bir flekilde daha yeflil bir yöne do¤rugeliflmesine hiç de flafl›rmamak gerekiyor.Söz konusu trend de¤iflikli¤i bugün endüstriyelmakine sanayinden otomobil endüstrisine,t›bbi cihazlardan ev aletlerine kadar hemenher alanda geçerli.Siemens’in uzun vadeli plan›nda, çevredostu ürünler temelinde kârl› büyüme stratejisinioturtmak var. Siemens’de ürün ba¤lant›l›çevre koruma bölümü baflkan› olanDr. Ferdinand Quella, “Bu amac›m›za ulaflmayolundaki çabalar›m›z›n do¤rulu¤undanemin olmak için çevre dostu ürünlerin gelifltirilmesindekullan›lmak üzere her ifl alan›m›-z› ve grubumuzu ilgilendiren standartlar yaratt›k”diyor.Bu do¤rultuda oluflturulan Siemens’inSN 6350 kalite rehberinde, enerji etkinli¤i, suve hava temizli¤ini gelifltiren sal›n›m k›s›tlamalar›,zararl› malzemelerin kullan›m›ndansak›n›lmas› ve yeni hammaddeler ile yeniüretim süreçleri kullanmak suretiyle kaynaklar›nmuhafaza edilmesi gibi tüm çevresel etmenlereyer veriliyor.Kalite rehberindeki standartlar, Siemens’ingelifltirdi¤i her bir ürüne uygulan›-yor. Bir ürünün Eco Excellence Product ödülünüalabilmesi için de, Siemens taraf›ndangelifltirilen test süreçlerinden baflar›yla geçipçevre dostu oldu¤unu gerçekten ispat etmesigerekiyor. Ürünün SN 3650 standartlar›n›fazlas›yla karfl›lad›¤› ve piyasadaki benzerlerinekarfl› belirgin bir üstünlük sa¤lad›¤› ispatlan›rsao zaman bu ürüne yüksek sürdürülebilirlikanlam›nda bir alg›lama farkl›l›¤›yaratan Eco Excellence flerefi veriliyor.Siemens ayn› zamanda her üç y›lda bir,çevre dostu ürünler, çözümler ve süreçler gelifltirençal›flanlar›na ve onlar›n oluflturdu¤utak›mlara Çevrecilik Ödülleri de veriyor. 2006y›l›nda Siemens uzmanlar› ve d›flar›dan kat›-lan bilim adamlar›n›n oluflturdu¤u bir paneldebu ödüller, Somatom Definition isimli bilgisayarl›tomografi cihaz›na ve konteyner tafl›mavinçlerinde ve enerji tasarrufu sa¤layanmetro trenlerinde kullan›lan dizel elektrikhibrid sürücüsüne verildi. Ayr›ca çevreciürünler alan›nda yank› uyand›ran ürün olarakda Enerji Üretimi projesi ödüllendirildiHammaddenin kilit rolü. Berlin’dekiSiemens Kurumsal Teknoloji’de Hammaddelerve Mikrosistemler Merkezi uzmanlar›ndanolan Reinhard Kleinert, “Çevre korumas›,çevresel anlamda ses getiren ürünler veüretim süreçleri tasarlamakla bafllar. E¤erdaha tasar›m aflamas›ndayken önemli kararlaralmazsan›z sonras›nda düzeltici önlemleruygulaman›z çok zor olur. Hatta bunu baflarabilsenizbile sonuçta çok daha büyük çabalarve maliyetler ödemek zorunda kal›rs›n›z.‹flte bu nedenle çevre dostu ürünlerin yarat›lmas›ndahammadde araflt›rmalar› çok önemlidir”diyor. Kleinert ve meslektafllar› flu s›ralarpetrol yerine kolza gibi bitkilerden plastiküretme konusunda çal›fl›yorlar. Bu hammaddeler,hiçbir sorun yaratmadan yak›larakyok edilebiliyor çünkü yakma ifllemi s›ras›ndaa盤a ç›kan karbondioksit (CO2) sadece bitkininbüyümek için havadan emdi¤i miktar kadar.Ayr›ca bu türden plastiklerin kullan›m›-n›n yayg›nlaflmas›n›n, tar›m sektöründeki istihdamada olumlu katk›da bulunaca¤› düflünülüyor.Örne¤in, bugün Almanya’da toplamtar›m alanlar›n›n sadece yüzde 13’ündeyenilenebilir kaynak ekimi yap›l›yor.Tahminlerine göre Siemens, yenilenebilirkaynaklardan 50 bin ton plastik üretebilecekdurumda. Ancak bu organik plasti¤in ev içindekialetlerde, motorlarda veya iletiflim sistemlerindekullan›lmas›na bafllanmadan öncehangi süreçlerden geçerek üretilece¤ininstandartlar›n›n net bir flekilde belirlenmesigerekiyor. Bu noktada Siemens, içindeBASF’›n ve Fraunhofer Institute for Reliabilityand Microintegration gibi kurumlar›n dabulundu¤u bir araflt›rma projesi olan Bio-Fun’a ortak oldu.Yar› yar›ya tasarruf. Eco Excellencekriterlerine flimdiden tam olarak uyum sa¤lam›flbaflar›l› bir örnek olarak Otomasyon vekontrol sistemleri (A&D) gelifltirdi¤i ECO-RTGdizel elektrik hibrid sürücü sistemi gösterilebilir.Bu üniteler klasik sistemlere oranla, çal›flmahalindeyken yüzde 50, bekleme halindeykende yüzde 70 oran›nda daha az benzin tüketiyor.Sonuçta da atmosfere yay›lan sal›n›mlaryar› yar›ya düflerken sistemin çok daha sessizçal›flmas› sa¤lanm›fl oluyor. Bu sürücüler fluanda ‹spanya’da APM Uluslararas› Terminalleri’ndetest edilen mobil konteyner vinçlerindekullan›l›yor. Ürün müdürü Alois Reckten-

wald’a göre sürücülerin bu kadar baflar›l› olmas›n›ntemelinde motor yönetimini tekrarenerji üretimiyle birlefltirmesi fikri yat›yor.Recktenwald söz konusu fikri, “fren yapma veivme düflürme esnas›nda a盤a ç›kan enerjinindepolanmas› ve sonra bundan ivmelenme s›-ras›nda faydalan›lmas› esas›” diye aç›kl›yor.ECO-RTG sistemi ayn› zamanda farkl›gruplar aras›nda nas›l verimli bir iflbirli¤i gerçeklefltirilebilece¤ininde somut bir kan›t›.Gruplardan Ulafl›m Sistemleri, Siemens’in halihaz›rdaelinde bulundurdu¤u birkaç patenttenfaydalanarak, sürücü teknolojisinigelifltirdi. Endüstriyel Çözümler ve HizmetlerGrubu ile otomasyon ve kontrol sistemlerindede bu teknolojiyi uygulaman›n gerektirdi-¤i özel ihtiyaçlara göre uyarlad›lar. Bu ortakçal›flman›n kazand›rd›¤› ekonomik ç›karlarola¤anüstü boyutlardayd›. Sistemin iflletmegiderleri, ortalama yüzde 50 civar›nda düflürüldü.APM Terminalleri flimdiden ‹spanya,Siemens son yedi y›ld›r Dow Jonessürdürülebilirlik endeksinde yer al›yor.Fas, Çin ve Hindistan’daki konteyner terminalleriiçin 50’den fazla ECO-RTG vinç sipariflivermifl durumda.Yüzde 80 daha az kurflun. SiemensT›p Çözümleri, Somatom Definition isimli bilgisayarl›tomografi cihaz›n› gelifltirirken, mühendisleride müflteri gereksinimlerinin, çevrekorumas›n›n ve ekonomik iflletme yollar›-n›n hepsinin birlikte götürülebilece¤ini kan›tlam›flt›lar.Burada ürün gelifltiriciler ayn›zamanda Siemens 36350 standartlar›n› karfl›-lamakla kalmay›p bu kriterleri aflarak pazaraEco Excellence vas›flar›na sahip bir ürün kazand›rmay›da planlam›fllard›. Asl›nda buyaklafl›m çok fazla aç›dan meydan okuyanhedeflerle de birlefltirilmiflti. Örne¤in uzmanlar,hastalar›n maruz kald›¤› radyasyonoran›n› yar›ya düflürmeyi, enerji tüketiminiüçte bir oran›nda azaltmay› ve kurflun içeri-¤ini de yüzde 80 kadar düflürmeyi hedeflemifllerdi.Somatom Definition’da ürün ba¤lant›l›çevre koruma koordinatörü olan JohannRussinger, “Bu hedefler, ancak X ›fl›n›tüpüne yeni bir teknolojik yaklafl›m›n devreyeal›nmas›yla baflar›labilirdi” diyor.Sistemde gerçeklefltirilen en önemli buluflbir taraftan birbirlerine 90 derecelik aç›ylayerlefltirilmifl iki adet X ›fl›n› tüpünün kullan›lmas›nda,di¤er yandan incelenen alanagönderilen radyasyon dozaj›n› düzenleyenSiemens’in CARE Dose 4D ak›ll› kontrol sistemininkullan›lmas›yla gerçekleflti. ‹ki alg›lay›-c› taraf›ndan birkaç adet çizgi sürekli taranarak,X ›fl›n› demetinin hedefine çok daha isabetliulaflt›r›lmas› sa¤land›. Örne¤in çok fazlakemik içeren omuz bölgesinin yüksek kalitelibir görüntüsünü yakalayabilmek için akci¤erbölgesine gönderilenden çok dahayüksek dozajlarda radyasyon göndermek gerekir.Ancak radyasyon seviyesinin uygun birflekilde ayarlanmas› sayesinde geneldeki dozajmiktar›n› yüzde 68 oran›nda azaltmakmümkündür. Bu sistem, radyasyona maruzkal›nma süresini k›salt›rken ayn› zamandaenerji ve maliyetlerde de tasarruf sa¤lar.Harald HassenmüllerEkonomik hibrid sürücü. Mobil konteyner vinçlerinde kullan›landizel elektrik sürücü sistemleri sayesinde hem benzin tüketimi hemde sal›nan gaz oran› yaklafl›k yüzde 50 oran›nda düflürülebiliyor.Hafif bilgisayarl› tomografi cihaz›. Somatom Definition’›n içindeeski modellerdeki 110 kilograml›k kurflun miktar› yüzde 80oran›nda düflürülerek sadece 19 kilograma indirilmifl.Gelecek&Trendler7

8ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LER‹klim korumaBilim insanlar›n›n meteorolojik kay›tlar›tutmaya bafllad›¤› 19. yüzy›l ortalar›ndanbu yana, en s›cak 12 y›l›n 11’i 1994 ile2004 y›llar› aras›nda yafland›. Geçti¤imiz 50y›lda, yerkürenin ortalama s›cakl›¤› her 10y›lda 0,13 derece yükseldi. Is›nma e¤ilimininen büyük etkisi, geçti¤imiz 100 y›lda dünyan›ngeri kalan›na göre ortalama s›cakl›klar›niki kat daha h›zl› artt›¤› kuzey kutbunda görüldü.Is›nma devam ederse, Kuzey Kutup Denizi21. yüzy›l›n ortalar›ndan itibaren yaz aylar›ndabuzsuz kalacak. Ayr›ca, kutuplardakibuzlar›n erimesi, deniz düzeyinin y›lda 3.1milimetre yükselmesinin nedenleri aras›ndayer al›yor.Bunlar›n hiçbiri spekülasyon de¤il. Buveriler, IPCC’nin (Intergovernmental Panelon Climate Change - Hükümetleraras› ‹klimDe¤iflikli¤i Paneli) son Birleflmifl MilletlerDünya ‹klim Raporu’ndan al›nd›. Olas› sonuçlarhakk›nda da genel bir anlaflma var:Kurakl›k, seller, f›rt›nalar, türlerin yok oluflu,k›tl›k ve nüfus göçü.Ancak, rapor yazarlar›n›n küresel ›s›nman›ntemel nedenlerini geçmiflte oldu¤undandaha kesin bir flekilde saptam›fl olmalar›umut veriyor. Dolay›s›yla, iklim de¤iflikli¤ininyaln›zca do¤al nedenlerden de¤il, kontrolsüzenerji tüketiminden ve bununla ba¤lant›l›CO2 emisyonlar›ndan kaynakland›¤›kuvvetle muhtemel.Eylem ça¤r›s›. UNEP (UN EnvironmentalProgram - BM Çevre Program›) Baflkan›Achim Steiner, tart›flma döneminin geridekald›¤›na inan›yor. Ona göre küresel toplulukart›k eyleme geçmek zorunda çünkü iklimde¤iflikli¤i, bu yüzy›l›n meydan okumas›.Dünyan›n enerjiye dönük ifltah› dizginlenemezdurumda oldu¤undan, bu sözler, iddial›bir plana ihtiyaç duyuldu¤u anlam›na geliyor.Uzmanlar, geliflmekte olan ülkelerin talebi,Çin ve Hindistan gibi yeni s›nai güçlerinbüyük ifltah› nedeniyle toplam küresel enerjitalebinin önümüzdeki 25 y›l içinde yüzde25 oran›nda artaca¤›n› tahmin ediyor. Buaçmaz›n ›fl›¤›nda, Potsdam ‹klim EtkileriAraflt›rma Enstitüsü’nden Hans JoachimSchellnhuber gibi bilim insanlar›, dünyan›nenerji sistemini yeni ve düflük karbon düzeylibir temele oturtman›n kaç›n›lmaz oldu¤unudüflünüyor.Ancak s›cakl›k art›fllar›n› 2.4 dereceyle s›-n›rland›rabilmek için CO2 emisyonlar›n›2015 y›l›nda düflürmüfl olmam›z gerekti¤indenzaman›m›z azal›yor. 2015 ile 2050 y›llar›aras›nda CO2 emisyonlar›n›n 2000 y›l›ndakidüzeyin en az yüzde 50 alt›na indirilmesizorunlu.Koruyucu önlemler. Politikac›lar vehalk, enerji tüketimini azaltmak, fosil yak›tlaradayal› enerji üretiminin verimlili¤iniart›rmak ve rüzgar, günefl, jeotermalenerji, biyokütle gibi yenilenebilir enerjikaynaklar›n›n kullan›m›n› yayg›nlaflt›rmakzorunda. ‹klimin de¤iflme h›z›n› azaltacakteknolojiler pek çok alanda mevcut. Uluslararas›dan›flmanl›k flirketi McKinsey’in yak›ntarihli bir araflt›rmas›na göre, CO2emisyonlar›nda 2030 y›l›na kadar yap›lmas›gereken indirimin üçte ikisi flu anda kullan›lmaktaolan teknolojilerle sa¤lanabilecekdurumda.Yaflam›n neredeyse tüm alanlar›ndaenerji tüketimini azaltman›n yollar› bulunuyor.‹lk ad›m, enerji tedarik ve da¤›t›m›n›nverimlili¤ini art›rmak. Ard›ndan, yeni trafikve bina konseptleri ile geliflkin s›nai süreçlereihtiyaç duyuluyor. Ayr›ca, kendi yaflamtarzlar›m›z› da de¤ifltirmemiz gerekiyor.Çevresel fark›ndal›¤› art›rmak için insanlar›bir ürün ya da hizmetin “CO2 maliyeti”hakk›nda uyaracak fiyat etiketleri kullan›labilir.F›rsat olarak inovasyonlar. Maliyetsorununu çözmek için, gerekli iklim korumaönlemlerinin nas›l finanse edilebilece¤i üzerindede durmak gerekiyor. Sera etkisini s›-n›rland›rman›n maliyeti, dünyan›n y›ll›k toplamgayrisafi yurtiçi has›las›n›n yüzde 0.1’iile yüzde 1’i aras›nda de¤iflebilir. Buna karfl›n,hiçbir fley yapmayarak s›cakl›klar›n kontrolsüzbir flekilde yükselmesine izin vermeninmaliyeti, dünya GSY‹H’s›n›n yüzde 20’sineulaflabilir.Dolay›s›yla, yeni teknolojilerle gelece¤i,iklim istikrar›n› tehlikeye atmadan ekonomikistikrar yaratacak flekilde biçimlendirmef›rsat›m›z var. Bu amaca ulaflmak için, toplumunfarkl› oyuncular› söz konusu zorlu görevinalt›na kendi bafllar›na de¤il, birliktegirmek zorunda olacak. Siemens, bugündenuygulamaya konabilecek verimli ve iklimikoruyan inovasyonlarla kendi pay›na düfleniyap›yor.

Yeni teknolojilerle, gelece¤i ve iklim istikrar›n› tehlikeye atmadanekonomik istikrar yaratacak flekilde biçimlendirme f›rsat›m›z var.Bu amaca ulaflmak için, toplumun farkl› oyuncular› bu zorlugörevin alt›na tek bafl›na de¤il, birlikte girmek zorunda.Küresel ›s›nmayakarfl› toplu eylemGelecek&Trendler9

10ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LER‹klim EtkileriProf. Hans JoachimSchellnhuber,Postdam’daki ‹klimEtkileri Araflt›rmaEnstitüsü’nde Direktör.Bir fizikçi olan 56yafl›ndaki Schellnhuber,iklim de¤iflikliklerininsonuçlar›n› inceleyen ilkaraflt›rmac›lardan. 2001-2005 y›llar› aras›ndaBirleflik Krall›kNorwich’deki Tyndall‹klim De¤iflimleriMerkezi’nde araflt›rmadirektörlü¤ü yapt›.Kraliçe kendisine enönemli fleref unvan›olan“HonoraryCommander of the MostExcellent Order of theBritish Empire" (CBE)unvan›n› verince,ola¤anüstü de¤ere sahipçal›flmalar› da resmiolarak onaylanm›fl oldu.Alman Baflbakan› AngelaMerkel yak›n birgeçmiflte Schellnhuber’iAlmanya’n›n G8Konferans› Baflkanl›¤› veAvrupa Birli¤i KonseyiBaflkanl›¤› boyuncafederal hükümete iklimkonular›nda dan›flmanl›kyapmas› için tayin etti.Karbondioksit emisyonu2050’ye kadar nedenyar›ya inmek zorunda?Raporunda, ‹ngiliz ekonomist Sir NicholasStern dünya ekonomisinin tehlikede oldu¤ukonusunda uyar›da bulunuyor. Stern,küresel ›s›nman›n en fazla 2-3 derece iles›n›rland›r›labilmesi için atmosferdeki seragazlar›n›n konsantrasyonunun 550 ppm’ninalt›nda tutulmas› gerekti¤ini söylüyor.Kat›l›yor musunuz?Schellnhuber: 2-3 derece fazla önemlide¤ilmifl gibi görünüyor ama asl›nda çokönemli. Son buzul ça¤›yla flimdiki ›l›mandönem aras›ndaki s›cakl›k art›fl› sadece 5derece, oysa bu 5 derecelik fark dünyayaneler yapt› görüyorsunuz. Stern’in raporunuayr›nt›lar›yla aç›klayay›m. 550 ppm’lik hedefibaflarsak bile, hala 2 dereceden fazla birküresel ›s›nmayla, yüzde 90 olas›l›klakarfl›laflaca¤›z. Bu aç›kça tehlike sinyallerininçalmas› anlam›na geliyor. Ben, Stern’intalebini biraz daraltaca¤›m ve üst limitin 450ppm olmas›n› flart koflaca¤›m. Bu yolla,küresel ›s›nma limitinin 2 derece olmas›n›yüzde 50 olas›l›kla sa¤lam›fl oluruz ki 50-50flans bile fazla güven verici de¤il. Asl›nda, bu2 derecelik limiti sa¤layaca¤›m›zdan eminolmak istiyorsak emisyonlar› uzun dönemde400 ppm’nin alt›na çekmek zorunday›z.Neden 2 derece? Sözün gelifli, bizler küresel›s›nmayla bafla ç›kman›n yolunu bulamazsakbu, dönüflü olmayan nokta m›d›r?Schellnhuber: Bu zor ve h›zl› bir çizgi de¤il,ama bir kez geçersek, zarar h›zl› bir flekildekontrol edilemez bir hal al›r. Gezegenin ›s›derecesi son 20 milyon y›l›n en yüksekderecesine ç›kar ve bunlar›n hepsi sadecebir as›r içinde olur. Bu da yerküre içinkorkunç bir durum, efli benzeri görülmemiflbir fenomendir.2 dereceyi geçen bir küresel ›s›nma,gerçekten dramatik bir etki yarat›r m›?Schellnhuber: Evet, yarat›r. Bafllang›çolarak, kuzey kutbundaki deniz buzullar› veGrönland’daki buzullar tamamen,Antarktika’daki buzullar da k›smen erir.Uzun vadede deniz seviyeleri inan›lmazderecede yükselir. Bütün k›y›lar› boflaltmakzorunda kal›r›z. ‹nsanl›k medeniyeti, bafltanyarat›lmak zorunda kal›r. Dahas›,atmosferden do¤rudan karbondioksittransferiyle, okyanuslar daha asitli halegelir ve deniz hayat› da buna adapte olmakzorunda kal›r. ‹kincisi, atmosfer daha yo¤unbir flekilde su buhar› ve enerjiyle yüklenir,sonuç olarak artan fliddetli f›rt›nalar ortayaç›kar. Üçüncüsü, çökelme flekillerindekiçeflitlemeler daha uç noktalara gelir. Bu daaz ya¤murlu yerlere daha da az ya¤murya¤mas› demektir. Tersi de olabilir.Bunun tek sonucu da artan çölleflmedir.Dördüncüsü, kara ve deniz aras›ndakibüyük ›s› farkl›l›klar›ndan dolay› Avrupamuson etkisi olas›l›¤›yla karfl› karfl›yakal›r.Bu 2 derecelik hedefe ulaflman›nmaliyeti nedir?Schellnhuber: Stern’e göre, küresel›s›nmay› 2-3 derece aras›nda tutmak için

dünyadaki toplam gayri safi yurtiçihas›lan›n (GSY‹H) yüzde 1’ini ay›rmakzorunday›z. Onun raporu a¤›rl›kl› birflekilde, uluslararas› karfl›laflt›rmal› projeninbir parças› olarak bizim enstitü taraf›ndanüretilmifl model hesaplamalar›na dayan›yor.Biz ekonomik analizlerin yenimetotlar›n› adapte ettik çünkü atmosferikoruma maliyetleri üzerine yap›lan dahaönceki, ABD merkezli çal›flmalar›n dayanaknoktalar› yanl›flt›. Onlar, çevre dostu enerjikaynaklar›n›n kullan›m›ndaki teknolojikgeliflmeleri güç bela göz önüne ald›lar vebu nedenle gerçekd›fl› yükseklikteki birhesaplamayla karfl›laflt›lar. Bizimsonuçlar›m›za göre 2-3 derecelik bir limiteba¤lanmak bile, dünya GSY‹H’s›n›n yüzde1’inin daha az›na mal oluyor. Stern,güvenlik pay›n› baz alm›fl, bu dahesaplamalar›n› bizimkinden dahakötümser yapm›flt›.Peki hiçbir fley yapmaman›n maliyeti neolur?Schellnhuber: Atmosferi korumak içingereken maliyetin en az 10 kat›, yani dünyaGSY‹H’s›n›n yaklafl›k yüzde 10-20’si aras›.Ne tür önlemler almak gerekiyor?Schellnhuber: Esas olarak, dünyan›n enerjisistemi yeni ve düflük karbonlu bir diyeteal›nmal›d›r. Bu öncelikle enerjiyi korumakve daha etkili bir biçimde kullanmak;ikincisi yenilenebilir kaynaklar›nkullan›m›n›, rüzgar, günefl enerjisi,jeotermal enerji ve biyokütle de dahilolmak üzere büyük ölçüde art›rmakanlam›na gelir. Maliyeti di¤erlerinden katkat düflüren as›l metot, asl›nda basit birflekilde daha az enerji harcamakt›r.Örne¤in, Britanya’n›n bir kasabas› olanWoking son 10 y›lda karbondioksitemisyonunu neredeyse yüzde 80 oran›ndadüflürdü ve bu süreçte büyük paralarbiriktirdi. Burada binalar için ›s› yal›t›m›,düflük enerjili ›fl›klar, düflük tüketimli ulafl›maraçlar› gibi inan›lmaz bir potansiyel var.Yenilenebilir enerji kaynaklar›n› gelifltirmeknispeten daha pahal› ama uzun dönemdede zorunlu.‹KL‹M DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹N‹N MAL‹YET‹Daha fazla verim ve yenilenebilir enerjiyeterli mi?Schellnhuber: Tek bafllar›na de¤il. Birdereceye kadar karbon sekestrasyonunukullanmak zorunda kalaca¤›z. Bu,karbondioksitin her yand›¤›nda atmosfereemisyonu yerine yakalan›p tutulmas›demektir. En etkili flekilde biyokütlesantrallerinde yap›l›r ve bu yollaBritanya Baflbakan› Tony Blair’a göre, geçti¤imiz y›l 30 Ekim’de sunulan 650 sayfal›k Sternraporu, baflbakanl›¤› döneminde üretilen en önemli dokümand›. Yazar› Sir Nicholas Stern,Blair’in dan›flmanlar›ndand›. Blair’in kendisi de iklim de¤iflikli¤ini çözülmesi gereken as›l politiksorun olarak ifade etmiflti. Bu y›l Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu da Blair’ingörüflünü destekler nitelikteydi. Özellikle önde gelen endüstri ülkelerinin kat›l›mc›lar› aras›nda,iklim de¤iflikli¤ine karfl› harekete geçmenin gereklili¤i konusunda gerçek anlamda bir fikir birli¤iortaya ç›kt›. Dünya Bankas› eski BaflEkonomisti Stern’e göre, atmosferdekisera gaz› konsantrasyonu 550 ppm’ninalt›nda tutulmazsa bu, dünyaekonomisi için vahim sonuçlardo¤uracak. Bir k›yaslama yapacakolursak sera gazlar› endüstri devrimininbafl›nda 280 ppm iken, günümüzde 430ppm civar›nda ve her y›l 2.3 ppm art›flgösteriyor. E¤er sera gazlar›n› 550 ppmile s›n›rland›rmay› baflar›rsak küresel›s›nma 2-3 derece aras›nda olacak. Buda iklim araflt›rmac›lar› taraf›ndan halakabul edilebilir bir oran olarakgörülüyor. Bu hedef, karbondioksitSera gazlar›n›n seviyelerini 550 ppm’desabitlemek için stratejiler. Ölçümler sunulduktansonra ne kadar ertelenirse, o noktaya kadar olanemisyon ve her y›l kökten düflmesi gerekenemisyon miktar› da o derece yükseliyor. Amaç2050 y›l›na kadar seviyeleri flu andakindenyüzde 25 oran›nda düflürmek. O zaman dünyaekonomisi de günümüzden 3-4 kat daha büyükolacak. Yani GDP’nin her birimde yüzde 75’ikadar düflmek zorunda kalacak.emilimindeki flu andaki art›fl›n ve di¤ersera gazlar›n›n 2020’ye kadar yar›yar›ya düflürülmesiyle ve sonras›nda hery›l yüzde 2 oran›nda azalt›lmas›ylabaflar›labilir. Bu da maliyet anlam›nagelir ve Stern’e göre dünya ekonomikhas›las›n›n yüzde 1’ine efltir. Ama hiçbirfley yapmaman›n maliyeti daha dayüksektir. Is› derecesindeki 5 derecelikbir art›fl, dünya ekonomik has›las›n›nher y›l beflte birine mal olacakt›r.Gelecek&Trendler11

12ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LER ‹klim Etkileri Yüksek Verimli Elektrikatmosferdeki net karbon miktar›düflürülür. Buna ek olarak, mevcutnükleer santrallerinin iflletme süresiuzat›labilir çünkü onlar›n yaratt›¤› ilgilitehlikeler küresel ›s›nman›n yaratt›¤›tehlikelerden daha azd›r. Di¤er taraftanonlar›n üretim kapasitesine katk›lar›,endüstri spent plütonyumun tekrarüretimini h›zland›rmad›¤› ya da binlerceyeni küçük nükleer santrali inflaedilmedi¤i sürece büyük ölçüdeart›r›lamaz. Nükleer tesislerin iflletmesürelerinin uzat›lmas›yla kazan›lacakolanlar, alternatif enerji kaynaklar›n›ngelifltirilmesine kanalize edilmelidir.Endüstri, dünyan›n enerji sistemindeki bututum de¤iflikli¤iyle iflbirli¤i yapacak m›?Schellnhuber: E¤er koflullar do¤ruysa,evet. Devletler bunun için tüzüklerhaz›rlamal› ve hedefler koymal›. Benceher ülkenin kendi yol haritas›n› çizmesi vesonradan bu yollar› bir çeflit dünya yolharitas›na ba¤lamas› oldukça mant›kl›.Karbondioksit emisyonlar›n› 2050 y›l›nakadar 1990 seviyelerinin yar›s›na indirmekzorunda oldu¤umuz gerçe¤inden kaç›flyok. Sanayi ülkeleri karbon emisyonunugerçek anlamda yüzde 60-80 oran›ndadüflürmek zorundalar çünkü geliflmekteolan ülkelerden çok daha fazlakarbondioksit ürettiler.Emisyon ticareti ne derece etkili?Schellnhuber: Bu yaklafl›m, devletinpazarda kurallara uyuldu¤unu garantietmesi yoluyla emisyon ödenekleri ileticareti zorunlu k›l›yor. Bu, prensipteolabilir ama soyutlanm›fl bir ölçüm olarakkalamaz. Ayn› zamanda önemlidir çünküinovatif teknolojiyi daha fazla kullanmayaimkan sa¤lar ama hat›rlanmas› gereken,en büyük kazan›mlar›n her zamanazalt›lm›fl enerji tüketiminin sonucuoldu¤udur. Londra tek bafl›na bütünPortekiz’in üretti¤i karbondioksitiüretiyor. fiehrin artan enerji talebi de,tamamen bekleme modundayken enerjiharcayan elektrikli aletlerin kullan›m›n›nartmas›yla ilgili. Bütün mühendislerinbildi¤i gibi, bu durum de¤ifltirilebilir.K›sa vadeli yol haritas› ne olabilir?Schellnhuber: 2007 ve 2008 kesinkararlar›n al›naca¤› y›llard›r çünkü bask›,Kyoto’nun mirasç›s› olacak bir antlaflmagelifltirmek yönünde olacak. Sonraki 5-10y›l boyunca da çok say›daki elektriksantralinin modernizasyonuyla ilgiliönemli kararlar al›nmas› gerekiyor.Siemens gibi global bir flirket iklimde¤ifliklikleriyle ilgili ne yapabilir?Schellnhuber: Alman flirketlerinin iklimde¤ifliklikleriyle bafl etmek için ihtiyaçduyulan güçleri var. Unutmay›n, çevreyleilgili kayg›lar›m›zdan ötürü Almanlarlaalay ederlerdi. Ama bizim endüstrimizyeni bir endüstri devrimini ateflleyebilir vehatta bu süreçte bir gün s›f›r emisyonunoldu¤u bir toplum oluflturulabilir.fiimdiyat›r›m yap›n, Çin ve Hindistan gibigelece¤in as›l pazarlar›na teknolojisa¤layabilecek avantajlara sonradan sahipolacaks›n›z.ABD bu denkleme nerede dahil olacak?Sizce sera gaz› emisyonlar›n› çok geçolmadan kontrol etmeye bafllayacak m›?Schellnhuber: Çin ve Hindistan gibi artanmiktarlarda enerji harcayan ülkeler,emisyonlar› azaltmaya yanaflmad›kça hepABD’yi suçlayacaklar. Ama bence 2008y›l›ndaki baflkanl›k seçimiyle birlikteWashington’un politikas›n›n da de¤iflmeflans› yüksek. ABD büyük ihtimalle KyotoProtokolü’nü imzalamayacak. Yine dekendine, benzer hedefler koyabilir.Avrupa’n›n de¤iflti¤i gibi ABD dede¤iflebilir. Burada, birçok insan küresel›s›nmay› kabul etmek istemedi. Treninraydan ç›kmas›na daha 50 y›l var sand›lar.Ama bugün, politika ve ifl dünyas›ndaninsanlarda konuya artan bir ilgi oldu¤unuhissediyorum.Stern’in raporu fikren köklü birde¤iflikli¤e mi neden oldu?Schellnhuber: Gördü¤üm kadar›yla bilimadamlar›n›n uyar›lar›, küresel ›s›nman›nbir masal oldu¤u tart›flmalar›n› yapanlar›zay›f düflürdü. fiimdi Stern olay› ekonomikboyutuyla ele alarak ve ekonomik etkilerihesaplayarak geride kalan son dirençduvarlar›n› da y›kmay› baflard›. Onun önesürdüklerinin büyük a¤›rl›¤› var çünkü iflpolitikaya gelince ekonomik parametrelergöz önünde tutuluyor.EnerjiDünyan›n her yerinde,içinde muazzam bir enerjitasarrufu potansiyeli tafl›yanyaklafl›k 20 milyon adetelektrik motoru çal›fl›yor. Bumotorlar olmasayd›, yüksekteknolojili günümüz dünyas›tümden dururdu.Bir yandan çevreyle ilgili endifleler ve KyotoProtokolü’nün zorunlu k›ld›¤› flartlaragiderek artan oranda uyum sa¤lanmas› yönündekibask›lar, di¤er yandan sürekli yükselenenerji fiyatlar›, art›k endüstriyi kendisüreçlerini optimize etmeye zorluyor. AvrupaBirli¤i, 2008-2012 aras›nda CO2 sal›n›mlar›n›1990’a k›yasla yüzde 8 oran›nda azalt-

Motorlar›Siemens, frekansdönüflümlü motorlardan(solda), son model bak›rarmatürlere (sa¤da) kadaruzanan alabildi¤ine geniflbir yelpazede çözümlersunuyor. Siemens’inyüksek verimlimotorlar›n›n ço¤uMeksika, Guadalajara’dakifabrikas›nda (ortada)üretiliyor.Siemens taraf›ndan piyasaya sürülenenerji tasarruflu modellerin en son nesillerinde,enerji kay›plar›n›n, konvansiyonelelektrik motorlar›na göre yüzde 45 azalt›lmas›mümkün. Bu özellik sayesinde de 1.1kW’l›k bir motorun verimlili¤ini rahatl›klayüzde 77’den yüzde 84’e ç›kartabilirsiniz.Siemens, bu baflar›y› yakalayabilmek için motorunso¤utulmas›na, konumland›r›lmas›nave sarg› teknolojisine insanüstü bir çaba harcam›flt›r.Bu arada imalatta alüminyum, bak›rve elektrik levhalar gibi aktif malzemelerinyüksek oranlarda kullan›lmas›na da özencimrilerimay› hedefliyor. Bu hedefe göre elektrikmotorlar›ndan kaynaklanan emisyonun yanisal›n›m›n, 2000’deki 270 milyon tonluk hacminden2010’da 240 milyon tona düflürülmesigerekiyor. Tüm AB ülkelerinin bu AB ilkelerini,2007 sonuna kadar kendi ulusal yasalar›nageçirmifl olmalar› da flart koflulmufl durumda.Siemens Otomasyon ve Kontrol Sistemleri’nde(A&D), enerji tasarrufu konusunda çal›flmalaryapan Dr. Peter Zwanziger, buradakias›l potansiyelin üretime do¤rudan katk›-da bulunmayan destek süreçlerinde oldu¤unaiflaret ediyor ve ekliyor: “Bu süreçler aras›ndayard›mc› malzemelerin haz›rlanmas› vetafl›nmas›, havaland›rma ve at›klar›n yokedilmesi say›labilir.”Endüstriyel elektrik tüketiminde bafl› çekenüniteler aras›nda, ›s›tma, havaland›rmave iklimlendirmede kullan›lan pompalar kadarkompresörler, konveyör bantlar› ve kar›flt›rmaile ö¤ütme sistemleri de bulunuyor.Örne¤in ka¤›t endüstrisindeki orta ölçekli biriflletmede 24/7 zaman çizelgesinde çal›flan 3binden fazla elektrik motoru bulunur.H›zl› amortisman. Asl›nda tasarruf sa¤layacakteknolojiler çoktand›r elimizde mevcut.Alman elektrik endüstrisinde flemsiyegörevi gören bir organizasyona göre sadecefrekans dönüfltürücüleri bile bu tasarruf edilmesigereken enerjinin yüzde 90’›n› sa¤layabilecekbir potansiyeli içlerinde bar›nd›r›yorlar.Geri kalan›n ise yüksek verimli motorlar›nkullan›lmas›yla gerçeklefltirilebilece¤i bilinmektedir.Ancak iflin pek çok yöneticiningözünü korkutan k›sm› maliyetlerin yüksekli¤iile 10 y›ll›k ömürleri. Ama sonuçta y›lda 2bin saatlik çal›flma süresi neticesinde sat›n almafiyat› sizin toplam maliyetlerinizin ancakyüzde 3’üne karfl›l›k gelecektir. Enerji maliyetinizise tam aksine yüzde 95’ten fazla birpay alacakt›r.Volkswagen firmas› bu gerçe¤in fark›navarm›fllar. 2 y›ldan fazla bir süredir kararl› birflekilde eksik rand›manl› motorlar›n›, Siemens’inyüksek verimli EFF1 s›n›f› modelleriylede¤ifltiriyorlar. VW Tesis Servisi’nden AndrePratzel, “Motorun çal›flma süresi boyuncakazand›rd›¤› enerji tasarrufu, motorunkendi maliyetini defalarca ç›kart›yor” diyor.Hatta endüstride düflük enerji fiyatlar›n›nsöz konusu oldu¤u durumlarda bile yüksekverimli bir motorun kendini amorti etme süresiancak 12, en çok 18 ay oluyor. ‹flte bu nedenleVW’de kurulan sistemlerde sadeceEFF1 motorlar› kullan›l›yor.gösterildi.Di¤er yandan iyilefltirilmifl so¤utma sistemisayesinde ›s›nma etkisinin minimize edildi¤ide dikkate al›nmal›d›r. Motorun üzerinebinen s›cakl›k azalt›ld›kça motorun ömrüuzar ve motor ya¤lar› da daha uzun süre dayan›r.Bu nokta müflteriler aç›s›ndan oldukçaönemlidir. Çünkü bu sayede motor daha azbak›m ister ve sistemin ar›za/bak›m süreleriminimuma indirilir. Siemens, etkili enerji tasarrufundaçeviricilerinin kullan›lmas›n› öngörmektedir.Ancak sistemli enerji optimizasyonlar›kullanarak çok daha mükemmelsonuçlar al›nabilecektir. ‹çinde çok yüksekadetlerde frekans çevirici ve yüksek verimlimotorlar ittiva eden çok büyük projelerdedahi elde edilebilen enerji tasarruflar› ile birlikte“ ilk al›m maliyetleri” en çok 24 ay içindeç›kar›lmaktad›r.Evdoxia TsakiridouENERJ‹ TASARRUFLARINI HESAPLAYAN YAZILIMSiemens taraf›ndan temin edilen bir yaz›l›m, çeflitli özelliklerdeki motorlar›n detayl› maliyetk›yaslamalar›n› yapabiliyor. Örne¤in Sinasave, bir EFF1 enerji tasarruflu motor kullan›lmas›yla nekadar enerji tasarrufu sa¤lanabilece¤ini ve yat›r›m›n kendini ne kadar sürede amorti edece¤inihesapl›yor. Amorti süresinin, pek çok yöneticinin zannetti¤inden çok daha k›sa olabilece¤inigösteriyor. ( www.siemens.com/sinasave )Gelecek&Trendler13

14ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LERSiemens çözümleriönerilen SF6 gaz›, dünya genelinde anahtarlamaortam›nda kullan›lmamakta. SF6 gaz›kullan›lan kesiciler yerine, çok uzun y›llard›rSiemens taraf›ndan vakum kesiciler kullan›l›-yor. Yüksek gerilim kesicilerinde de bu gaz›nkullan›lmamas› ile ilgili olarak Siemens araflt›rmave gelifltirme çal›flmalar› devam ediyor.SÜLEYMAN ‹LDEN / ENERJ‹ ÜRET‹M‹BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ“SIFIR CO2 HAYAL DE⁄‹L”Ar-ge’ye dev yat›r›m. Siemens Enerji Ü-retimi Bölümü yurtd›fl›nda uzun y›llard›r argeharcamalar›n›n ço¤unu çevreyi ve iklimiSiemens’in çevreci teknolojileriSiemens, gelifltirdi¤i teknoloji ve çözümlerde sadece gelece¤i de¤il ayn› zamanda dahayeflil bir çevreyi hedefliyor. Bu hedef do¤rultusunda hem Türkiye’de hem dünyada takdirtoplayan baflar›l› çal›flmalar yap›yor. Bu çal›flmalar›n arkas›nda ise çevre korumay› bir iflprensibi haline getiren dev bir ekip var.Küresel ›s›nman›n gündemden düflmedi¤iflu günlerde dünya devi flirketler de çevrekorumaya yönelik çal›flmalar›na h›z kazand›rd›.Öyle ki art›k devlerin performans›, sat›flve pazarlamaya, insan kaynaklar›na ya dasosyal sorumluluk projelerine yapt›klar› yat›-r›mlar kadar bu çevre dostu çal›flmalar›ylade¤erlendiriliyor.Siemens çevre dostu global flirketler ligindeüst s›rada yer alan oyunculardan. fiirketenerjiden ulafl›ma faaliyet gösterdi¤i heralanda teknoloji ve çözüm gelifltirirken çevreyesayg›y› ön planda tutuyor. Ödüllerletaçland›r›lan baflar›l› çal›flmalar›n›n arkas›ndaise çevre korumay› bir ifl prensibi halinegetiren dev ekibinin gücü var.Siemens’in çevreye yönelik global arenadakiçal›flmalar›n› Türkiye’de de görmekmümkün. Geliflen Türkiye’de gelece¤in flehirleriniyaratmada kamu ve özel sektörün enönemli yard›mc›lar›ndan biri olan Siemens,Türkiye’de de gerçeklefltirdi¤i tüm projelerdeçevre dostu teknoloji ve çözümlerini kullan›yor.Siemens’in Türkiye’deki çevre timini biraraya getirdik. Enerjiden ulafl›ma, sa¤l›ktanbina teknolojilerine tüm bölümlerin direktörlerikendi alanlar›nda sunduklar› çevredostu ürün ve hizmetlerini, çevre korumayayönelik baflar›l› projelerini anlatt›lar…O⁄UZ TEZEL /ENERJ‹ ‹LET‹M‹ VEDA⁄ITIMI BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜHEDEFTE DAHA VER‹ML‹ ENERJ‹ VARKay›plar› azaltmak. Enerji iletimi ve da-¤›t›m› bölümü olarak, dünyada s›n›rl› miktardabulunan enerji kaynaklar›n›n daha uzuny›llar kullan›labilmesi ve çevrenin korunmas›-na özen gösteren ürünler sunuyoruz.Enerji üretimi, iletimi ve da¤›t›m›n›komple bir süreç olarak düflünürsek, bu süreçteverim, en önemli konulardan biri. Üretiminverimli yap›lmas›n›n yan›nda iletim veda¤›t›m s›ras›nda oluflabilecek gereksiz kay›plar›nengellenmesi de, daha az enerji üretilmesine,di¤er bir deyiflle, üretilen enerjidenmaksimum faydan›n sa¤lanmas›na olanaksa¤l›yor.Öne ç›kan çözümler. Gaz ‹zoleli fialt Merkezleri(GIS) öne ç›kan çözümlerimizden birtanesi. Son y›llarda özellikle büyük flehirlerdekullan›lmaya bafllayan bu çözümler, büyükflalt merkezlerinin çevresel etkilerini minimumaindirmekle kalmay›p, sundu¤u düflükkay›pl› çözümler ile de çevreci teknolojioldu¤unu ispatlam›fl durumda. HVDC, yüksekgerilim DC iletim sistemleri de bir di¤erönemli çözüm. Özellikle yüksek miktardagüç iletilen alanlarda kullan›lan HVDC sistemler,enerji kayb›n›n devasa boyutlaraulaflmas›n› engelliyor ve daha az enerji üretimiile maksimum faydan›n elde edilmesinisa¤l›yor.Devam eden çal›flmalar. Siemens enerjiiletimi ve da¤›t›m› bölümü olarak flehirlerdekida¤›t›m flebekelerinde, organize sanayibölgelerinde ve iletim flebekesinde sundu¤umuzçözümler ile teknik kay›plar› minimumseviyeye düflürüyoruz. Örne¤in OSB’lerdesundu¤umuz çözümler ile en düflük kay›polan yüzde 3,5 olan kay›p miktarlar›n› bileyüzde 0,5 seviyelerine indirmeyi baflard›k. Di-¤er yandan vakum kesiciler de verimli enerjiyeimkan sa¤layan çözümlerden. Sera gaz›etkisi yayan ve Kyoto kriterleri gere¤i teknolojininel verdi¤i durumlarda kullan›lmamas›koruma araflt›rmalar›na harc›yor. Çözümlerimizenerjinin çevre dostu yollardan üretilmesive kullan›lmas›na yard›mc› olacak tümürünleri kaps›yor. Bunlardan 3 ana bafll›k alt›ndabahsetmek mümkün.Birincisi enerji verimlili¤i için kömür yakanenerji santralleri baflta olmak üzere tümsantralleri son model teknolojilerle donatmak.‹kincisi ayr›flt›rma teknolojilerini veemisyon kontrol sistemleri kullanarak CO2sal›mlar› büyük oranlarda azaltmak.Bir di¤er bafll›k ise rüzgar enerjisi, dünyan›nderinliklerindeki ›s›y› do¤aya CO2 salmadanç›karabilen jeotermal enerji, at›klardanenerji gibi yenilenebilir enerji teknolojileriüretmek.Örnek projeler. Almanya’da 2011 y›l›ndadevreye al›nacak Irsching fabrikas›nda gelenekselfabrikalarla k›yasland›¤›nda 40 binton daha az CO2 emisyonu söz konusu olacak.Bu baflar› bilgisayarlarla güçlendirilmifltürbin kanad› tasar›m› ve daha fazla yükedayanabilen daha büyük kanatlar kullan›lmas›n›mümkün k›lan yeni malzemeler gibi

Siemens’in Türkiye’deki ekibi çevredostu profesyonellerden olufluyor.Soldan sa¤a: Ufuk Eren, Timur Durak,Süleyman ‹lden, Baha Ugan, O¤uz Tezel.15

ve sat›n alma aflamas›nda da yüzde 30 dahaaz maliyet sa¤l›yor.T‹MUR DURAK / B‹NA TEKNOLOJ‹LER‹BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ“AVRUPA’DA B‹N BAfiARILI PROJEYE‹MZA ATTIK”Avantaj sa¤layan çözümler. Enerji ihtiyac›m›zher geçen gün art›yor. Özellikle hastanelerdeve otellerde artan bir enerji tüketimivar. Enerji tüketimimiz termostat vanadanklimaya, enerji da¤›t›m izleme sistemlerinekadar izleniyor. Enerji tüketimi takipediliyor böylelikle tüketim kontrol alt›ndatutulabiliyor. Bina otomasyon sistemlerimizile yüzde 20’lere varan enerji tasarrufu sa¤lan›yor.Hem güvenlik hem de bina otomasyonuürünlerimizin bir bütün halinde bu tasarrufudesteklemesi ve yönetilebilir sistemlerile kontrol alt›nda tutmas› sundu¤umuzçözümlerin getirdi¤i avantajlar›n bafl›ndageliyor.Yenilenen sistemlerle dev tasarruf. Siemens,Avrupa’da binden fazla binada enerjisistemleri yeniden düzenledi, 110 milyon Euro'luktasarruf sa¤lad›. 110 Milyon Euro’lukenerji maliyeti tasarrufu ayn› zamanda 430bin ton CO2 tasarrufu elde edildi¤i anlam›nageliyor.Siemens Bina Teknolojileri’ne 31 May›s2006 tarihinde Berlin’de yapt›¤› çal›flmalardandolay› “Avrupa Enerji Hizmetleri Ödülü”verildi¤ini de eklemek gerek.SU ARITMA TEKNOLOJ‹LER‹NDE ETK‹N ÇÖZÜMLERCannibal’in baflar›s›. Siemens 2005 y›l›nda su teknolojileri alan›ndadünya çap›nda lider bir firma olan US Filter’› sat›n ald› ve bu pazarayönelik ürün ve hizmetler sunmaya bafllad›. Siemens, Türkiye’de degeçti¤imiz y›l›n bafl›ndan bu yana çeflitli projeler gelifltiriyor. Cannibalyöntemi ar›tma tesislerinde ç›kacak çamur miktar›n› azaltma özelli¤inesahip. Bu süreçte ilave bakteriler üretiliyor ve ar›tma tesisinin ç›k›fl›ndakiçamur bu sayede yüzde 70’e varan oranda azalt›labiliyor. Bu teknolojiTürkiye'de ilk kez ‹negöl OSB’de kullan›lacak.fiehir içi trafik çözümleri. Ayr›ca Siemens’in flehriçi trafik için sundu¤uçözümlerin bafl›nda entegre trafik kontrol sistemleri geliyor. Entegretrafik kontrol sistemleri, flehir içindeki yayalar, toplu tafl›ma araçlar› veözel araçlar›n tümüne hizmet ediyor. Bu sistem sayesinde belediyeler,trafikteki s›k›fl›kl›klar›, t›kanmalar› ve sonuç olarak karbondioksitemisyonlar›n› azaltabiliyor.MEHMET ACARLA / ENDÜSTR‹YEL ÇÖZÜMLER&H‹ZMETLER BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜ“DO⁄AL KAYNAKLARI KORUYAN PROJELERE ‹MZA ATIYORUZ”KAYA TÜTENG‹L / OTOMASYON VE KONTROL S‹STEMLER‹ BÖLÜMÜ D‹REKTÖRÜSektöre özel çözümler. Sundu¤umuz çözümlerle do¤al kaynaklar›nkullan›m›n› daha etkin hale getirdi¤imiz gibi do¤al kaynaklar›nkorunmas›n› sa¤layacak ürün, sistem ve çözümleri gelifltiriyoruz. Böyleceenerji, su tüketimini ve üretim süreçleri s›ras›nda meydana gelebileceketkiyi azaltarak do¤al kaynaklar›n dünya çap›nda sürdürülebilirli¤eönemli katk›da bulunuyoruz. Bu konuda pek çok sektöre özeluygulamalar›m›zdan bahsedebiliriz.Sanayimizde milyarlarca kWh’ lik elektrik enerjisinin yaln›zca acmotorlar üzerinden tüketiliyor. Dünya genelinde hali haz›rda kullan›lanyaklafl›k 20 milyon adet elektrik motoru var ve sanayide kullan›lanelektrik enerjisinin yüzde 70’ini harc›yor. Dolay›s›yla, sektörüne göre vesistem optimizasyonu yap›lm›fl tesislerde ifl makinelerine uygun olarakprojelendirilmifl enerji tasarruflu (EFF1-Yüksek Verimli) Siemensmotorlar› kullan›larak yüzde 10 ile 50 oran›nda enerji tasarrufusa¤lanabiliyor.Türkiye’de bir ilk. Türkiye’de ilk defa Sirkeci-Harem hatt›ndaki 4 vapuriçin Siemens Propulsion System uygulayarak gemilerinin manevrakabiliyeti art›r›ld› ve yüzde 30 oran›nda yak›t tasarrufu sa¤land›. Dahatemiz ve çevreci bir uygulama olan bu sistem, gelecek y›l 5 adet yolcuvapuru için de uygulanacak. Ayr›ca ‹stanbul Belediyesi ile birlikteyürüttü¤ümüz ayd›nlatma kontrolü projesi ile kay›p ve kaçaklar takipedilerek önemli oranda enerji tasarrufu elde edildi. Yine ‹stanbul, ‹zmir,Bursa, Gaziantep ve pek çok ilde flebeke borular›nda kullan›lanürünlerimiz ile kay›p ve kaçaklar›n en aza indirilmesini sa¤layarak, sukaynaklar›m›z›n korunmas›nda da katk›da bulunuyoruz. En songelifltirilen ECO-RTG dizel hibrid sürücü sistemi ile klasik sistemlere oranlaçal›flma halindeyken yüzde 50, bekleme halindeyken de yüzde 70oran›nda daha az benzin tüketiyorlar. Böylece, atmosfere yay›lansal›n›mlar yar› yar›ya düflüyor.Gelecek&Trendler17

18ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LEREnerji tasarrufuGelece¤intasarrufunuyapan flehirlerModern bir endüstri flehrinin elektrik tüketimini h›zladüflürebilecek enerji tasarrufu çözümleri ve teknolojilerielimizin alt›nda. fiimdi art›k bu çözüm ve teknolojilerinhayata geçirilmesi gerekiyor.fiubat 2007’de yay›nlanan Hükümetleraras›‹klim De¤iflikli¤i Paneli, küresel ›s›nman›ngöz ard› edemeyece¤imiz bir gerçek oldu¤unugösterdi. Karfl› karfl›ya oldu¤umuzsera etkisinin gaz, kömür ve petrol gibi fosilyak›tlardan kaynakland›¤› da art›k çok aç›k.Öyleyse bu gidiflat› nas›l geriye döndürebiliriz?E¤er arabalar›m›zda, enerji tesislerimizdeve ev aletlerimizde mevcut en modernve en fazla enerji tasarrufu sa¤layan teknolojilerikullanmaya bafllarsak ne olur? 10 milyonnüfuslu hayali bir flehrin optimal enerjigereksinimi ne kadar olabilir? Böyle bir senaryoyuhayali bir flehir örne¤inde ele ald›kve çok çarp›c› sonuçlarla karfl›laflt›k.ABD, Çin, Rusya, Japonya ve Hindistan’dansonra dünyan›n en büyük alt›nc›enerji tüketicisi konumundaki Almanya’n›nrakamlar›na bir göz atal›m. Bu ülkede y›ldaortalama 14 bin 200 petajoule hacminde temelenerji tüketiliyor. Almanya’n›n nüfusu82 milyon oldu¤una göre 10 milyonluk hipotetikbir flehrin y›ll›k temel enerji tüketimi debin 750 PJ olacakt›r. Bu miktardaki enerjininsert kömürden sa¤lanaca¤› düflünülürse, y›lda60 milyon ton ya da bir baflka deyiflle 30metre yüksekli¤inde, 1 kilometre eninde ve1.5 kilometre boyunda bir kömür da¤›na ihtiyaçvar demektir. Asl›nda Almanya’n›nenerji kar›fl›m›n›n yüzde 36’s› petrolden, yüzde23’ü do¤al gazdan, yüzde13’ü sert kömürden,yüzde 12’si kahverengi kömürden,yüzde 12’si nükleer enerjiden ve yaklafl›kyüzde 5’i de su, rüzgar, günefl, biyokütle,jeotermal ve di¤er kaynaklardan olufluyor.Ancak bu temel enerji formlar›n›, kullan›labilirenerjiye çevirmek için enerji santrallerindeverimlilik oran›na ba¤l› olarak kaybedilenenerji ile iletim ve da¤›t›m hatlar›ndakikay›p enerjiyi de hesaba katmak gerekiyor.Yani sonuçta asl›nda tüketicilerin kullan›m›-na sunulmas› gereken ve “da¤›t›lan enerji”diye adland›r›lan enerji gereksinimi bin 120PJ. Bu enerjinin yüzde 42’si endüstride ve iflyerlerindetüketilirken, evlerde tüketilenenerji toplamdan yüzde 29.5 pay al›yor.Ulaflt›rman›n pay› ise yüzde 28.5 düzeyinde.Bizim hayali flehrimizde ise tüm flehir sakinleri,otoriteler ve endüstri yetkilileri enerjitasarrufu kurallar›na riayet edeceklerinedair söz vermifl durumdalar. Örne¤i ›s›nmakonusu iyi bir bafllang›ç noktas› olabilir çünküAlmanya’da da¤›t›lan enerjinin yüzde58’i, iflyerlerinin, okullar›n ve evlerin ›s›t›lmas›ndave buralara s›cak su sa¤lanmas›ndakullan›lmakta. Endüstriyel tesislerde üretilenalüminyum, çinko ve klor için gerekli buharve proses ›s›s› da bu kapsama giriyor. Almanenerji federasyonu ArbeitsgemeinschaftEnergiebilanzen’e göre evlerdeki toplamenerji tüketiminin yüzde 80’i ›s›nmaya harcan›yor.Yani ›s›nma konusu, üzerinde potansiyelolarak muazzam tasarruf yap›labilecek bir seçenekkonumunda. Almanya Federal ÇevreAjans›’na göre sadece eski evlerdeki d›fl cepheve tavanlara izolasyon yap›larak ve ›s› izolasyonlupencereler tak›larak gerçeklefltirilecekbir tamir-onar›m çal›flmas›, toplam enerjitüketimini yüzde 56 oran›nda azaltabilir. Eskibinalarda her y›l metrekare bafl›na 17-25 litregaz ya da do¤algaz tüketilmekte. K›yaslamayap›lacak olursa, yeni binalardaki y›ll›k metrekare bafl›na düflen enerji tüketimi 10 litre/metreküpolurken düflük enerjili binalardabu rakam 7, hatta 5’lere kadar düflebiliyor.Daha da çarp›c› bir baflka sonuç ise “pasif ev”diye nitelendirilen konutlardaki metre karebafl›na ihtiyaç duyulan enerji miktar› sadece1.5 litre gaz ya da metreküp do¤algaza eflit.Bu nedenle bizim hipotetik flehrimizdekitüm eski binalar›n elden geçirilmifl olmas› veyeni binalar›n da ya düflük enerjili ya da pasifev standartlar›na uygun bir flekilde hükümetinsa¤lad›¤› fonlarla yap›l›yor olmas› hiçde flafl›rt›c› gelmemeli. Proses ›s›tmas› ve alan›s›tmas›n›n, toplam enerji tüketiminin yüzde67’sini oluflturdu¤u endüstriyel ve ticari binalardada durum farkl› de¤il. Elektri¤e ayr›-ca havaland›rma ve iklimlendirme sistemlerindede ihtiyaç duyulur. Ancak bizim tasarrufçuflehrimizde bu sistemler art›k eskisi gibigünün her saati tam kapasiteyle çal›flt›r›lmaz,sadece gereksinimlerce düzenlendi¤igibi çal›flabilirler. Is› ve CO2 sensörleri odan›nçok mu so¤uk yoksa çok mu havas›z oldu¤unaotomatik olarak karar verirken di¤er sensörlerde odalar›n ne kadar kalabal›k oldu-¤una göre temiz hava gereksiniminin derecesinibelirler.Pek çok binan›n enerji tüketimini, yeni teknolojileredevasa yat›r›mlar yapmadan yüzde20 ile 40 aras›nda de¤iflen oranlarda düflürmekmümkün. Siemens Bina Teknolojileri uzmanlar›,geliflmifl özel algoritmalar uygulayarak, belirlizamanlarda belirli s›cakl›k derecelerininsa¤lanabilmesi için havaland›rma ve ›s›tma sistemlerininne zaman aç›l›p kapanmas› gerekti-¤ini hassas bir flekilde hesaplayabiliyor. Ifl›klar›nve havaland›rman›n kapat›lmas› gerekti¤iniodan›n bofl veya dolu olmas›na göre ayarlayabilenotomatik alg›lay›c›lar da kullan›yorlar.Hatta teknisyenler, ortam bilgisine internetüzerinden de eriflebiliyor.

Cimri motorlar. Tasarrufçu flehrimizdeayr›ca, sürücülerde, tafl›ma bantlar›nda vepompalarda kullan›lan elektrik motorlar›ndakikay›plar gibi di¤er enerji kaça¤› s›z›nt›-lar› da t›kanm›fl durumda. Endüstriyel enerjitüketiminin yaklafl›k yüzde 70’i motorlardaharcan›yor. Burada ak›ll› ve etkin motorlarkullanarak muazzam oranlarda enerji tasarrufuyap›lmas› mümkün. Eskiden hemen hemenhiç kimse bir fabrikada hangi motorunne kadar enerji tüketti¤ini bilmezdi. Ancakbugün Siemens Otomasyon ve Kontrol Sistemlerigelifltirdi¤i bir yaz›l›m sayesinde operatörlerbu tip verilere kolayl›kla ulaflabiliyor.Simatic enerji kontrolü olarak bilinen buyaz›l›m sayesinde fabrikadaki süreçler mercekalt›na al›n›p hangi makinenin ne zaman,ne kadar enerji tüketti¤ini izlemek son derecekolay bir hale geldi. Söz konusu yaz›l›m,enerji oburu makinelerin tan›mlanmas›n› veoptimizasyonunu sa¤layarak muazzam birpotansiyeli gözler önüne seriyor.Do¤al olarak tüm bu önlemler para harcanmas›n›gerektirir. Mahalli idarelerin deoldukça k›s›tl› bütçelerle çal›flt›klar› göz önüneal›n›rsa, enerji tasarrufuna dayal› performanssözleflmelerinin burada en ideal çözümoldu¤u söylenebilir. Bu alanda Siemens,enerji tasarrufu garantisi verdi¤i yeni teknolojileriplanl›yor ve kuruluflunu gerçeklefltiriyor.Mahalli idareler de yat›r›m tutar›n› taksitlerhalinde her dönem tasarruf edilenenerji miktarlar› üzerinden ödüyor. Böylesibir sistem sayesinde zaten k›s›tl› olan bütçelerinde dengesi bozulmam›fl oluyor ve yaklafl›k10 y›l sonra sözleflme sona erdi¤inde yap›lantüm tasarruflar müflterinin kasas›nagirmeye bafll›yor. Örne¤in Siemens Bina Teknolojileri,Berlin’deki 11 kapal› belediye havuzununkazan sistemlerini de¤ifltirerek vedaha verimli çal›flan ›s› muhafaza ve s›cak suiflleme tesisleri kurarak ayr›nt›l› bir elden geçirmeçal›flmas› gerçeklefltirdi. Ayr›ca sisteminçal›flma mekanizmas›n› da petrolden gazadönüfltürdü. Bu kamuya aç›k yüzme havuzlar›art›k y›lda 1.63 milyon Euro ya dabaflka bir ifadeyle önceki enerji faturalar›n›nüçte biri kadar bir tutar› tasarruf edebiliyorlar.Performansa dayal› sözleflmelerin kendinigeri ödemesi özellikle de enerji tüketimlerininyar› yar›ya azalt›labilece¤i eski binala-Gelecek&Trendler19

20ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LEREnerji tasarrufuÜRET‹M VE DA⁄ITIMDA VER‹ML‹L‹KElektrik üretimi: Kömürle çal›flan ortalama boyutlarda bir enerji tesisinin verimlilik oran›ndaki her yüzde birlik art›fl, atmosfere sal›nanCO2 miktar›n› yaklafl›k 100 bin ton daha azalt›r. Almanya’da bugün kömürle çal›flan tüm enerji tesislerinin ortalama verimlili¤i yüzde38 iken, dünya genelinde bu oran›n ortalama yüzde 30 oldu¤u görülüyor. Ancak bugün elimizdeki mevcut teknolojiyle bu verimlilikoran›n›n, sert kömür tesislerinde yüzde 46’ya, kahverengi kömür tesislerinde ise yüzde 43’e ç›kart›lmas› mümkün ve gelecekte ekstrayüzde birlik art›fllar sa¤lanmas› da muhtemel görünüyor. Do¤algaz kullanan ve en mükemmel flekilde kombine edilmifl çevrimsantrallerinde de yüzde 58.5’e varan elektrik elde etme verimlili¤ine ulafl›labiliyor. Ancak Siemens ve E.ON’nin birlikte infla ettikleri birtesiste yüzde 60 oran›na ç›k›lacak. Bu tesiste ayr›ca yüzde 58,5 verimlilikle çal›flan tesislere oranla y›lda 40 bin ton daha az CO2 sal›n›m›gerçekleflecek ki, bu rakam y›lda 20 bin kilometre yapan ve Avrupa ortalamas›na göre kilometre bafl›na 163 gram CO2 yayan 12 binözel arac›n atmosfere yayd›¤› sal›n›m miktar›na eflit. Ayn› ç›kt›y› veren ortalama bir kömürle çal›flan enerji tesisiyle k›yasland›¤›nda isey›ll›k CO2 sal›n›m›nda 2.8 milyon tonluk bir düflüfl sa¤layacak. Bu rakam da yine Siemens’in kendi içinde tüketti¤i elektrik, ›s› ve alan›s›tmas› için atmosfere yayd›¤› y›ll›k 2.7 milyon tonluk CO2 sal›n›m›ndan bile yüksek.Enerji iletimi ve da¤›t›m›: ‹letim ve da¤›t›m hatt›nda oluflan kay›plar› en aza indirme teknikleri aras›nda metropol alanlar› için gazizolasyonlu hatlar›n kullan›lmas› ve uzak mesafeli aktar›mlarda ise yüksek gerilimli DC iletim sistemleri (HVDC) sistemlerinin ya dadenizalt›na döflenmifl kablolar›n›n kullan›lmas› say›labilir. Siemens flu anda Hindistan’da 2.500 MW’l›k elektri¤i 800 kilometre uzaktakibaflkent Yeni Delhi’ye kadar tafl›yacak bir HVDC hatt›n› infla ediyor. Bu HVDC aktar›m sistemindeki direnç seviyesi, konvansiyonelalternatif ak›m aktar›m hatlar›na göre çok daha düflük oldu¤undan y›l›k CO2 sal›n›m›n› 690 bin ton daha afla¤›ya düflürebiliyor.Yenilenebilir/alternatif kaynaklar: Dünyadaki toplam hidroelektrik enerjisinin üçte biri Voith Siemens Hydro’nun sa¤lad›¤›teknolojiyle üretiliyor. Bu da y›lda 930 terawatt-saat, fosil kaynaklarla k›yasland›¤›nda y›lda 540 milyon ton daha az CO2’ninatmosfere sal›nmas› demek. Siemens’in dünyan›n dört bir yan›ndaki 5.5 gigawatt’l›k ç›kt› sa¤layan toplam 6.300 rüzgar türbinisayesinde bu CO2 tasarrufuna bir 10 milyon ton daha ekleniyor. Avrupa’n›n Viyana’daki en büyük biyokütle enerji tesisi 50 bin eveelektrik, 12 bin eve de ›s› sa¤l›yor. Siemens’in Münih yak›nlar›ndaki jeotermal tesisinde de çevre dostu enerji üretiliyor.Ek önlemler: 1.600 MW büyüklü¤ünde her bir nükleer enerji tesisi, fosil yak›tla çal›flan ve eflde¤er ç›kt› üreten tesislere oranla y›lda 9milyon ton daha az CO2 sal›n›m› yayar. Ayn› anda hem elektri¤in hem de proses buhar›n›n üretildi¤i tesisler olan ve kombine ›s› veenerji kullan›lan kombine çevrim tesislerinde ise yak›t verimlili¤ini yüzde 90 seviyelerine ç›kartmak mümkündür.DAHA VER‹ML‹ ENERJ‹ KULLANIMIHavaland›rma ve ›s›tma sistemleri, bize da¤›t›lan enerji içinde en fazla tüketim pay›na sahip olduklar› için gerek ›s› izolasyonuylagerekse de daha etkin havaland›rma ve bina otomasyon sistemleriyle en fazla enerji tasarrufu yap›labilecek alanlardan biri.Siemens, kamu binalar›na yönelik olarak, enerji tasarrufundan kazan›lan paralarla yat›r›m›n kendi geri ödemesini yapan,performansa dayal› enerji tasarrufu sözleflmeleri sunuyor. Bu yeni sistemde tüketimde gerçeklefltirilen enerji tasarrufu oranlar›yüzde 10 ile 40 aras›nda de¤ifliyor. Siemens 1995 y›l›ndan bu yana 6.500 binada uygulad›¤› 1.900 civar›ndaki bu tarz projelerle 1milyar Euro tutar›nda bir tasarruf sa¤lad› ve 2.4 milyon tonluk CO2’nin atmosfere sal›nmas›n› önledi.Elektrikli motorlar, de¤eri en az anlafl›lm›fl enerji tasarrufu kald›raçlar›ndan biridir. Bu motorlar, toplam endüstriyel elektriktüketiminde yüzde 65-70’lik bir paya sahiptirler. Hali haz›rda dünya genelinde bunlardan 20 milyon adedinin faaliyette oldu¤ubiliniyor. Oysa enerji tasarrufu yapabilen motorlar›n devreye al›nmas›yla ve sistemlerin bir bütün olarak optimize edilmesiyle, ünitebafl›na elektrik tüketimi, uygulamaya ba¤l› olarak yüzde 10 ile 50 aras›nda de¤iflen oranlarda azalt›labilir. Bu tip bir yat›r›m kendinigenellikle iki y›ldan k›sa bir sürede amorti eder ve dünya çap›nda potansiyel olarak y›ll›k 600 milyon ton CO2 sal›n›m›n önünegeçilmesini sa¤layabilir.Elektrikli ev aletleri. Bugünün ev aletleri, Kyoto Protokolü’nün referans ald›¤› 1990 y›l›na nazaran çok daha az elektrik tüketiyor.Örne¤in, Bosch ve Siemens’in bugün üretti¤i buzdolaplar› 1990’dakilere k›yasla yüzde 75 daha az elektrik çekiyor, keza çamafl›rmakineleri ve bulafl›k makinelerinde bu azalma yüzde 35-40 iken elektrikli f›r›nlarda ise yüzde 30 seviyesinde bulunuyor. Bucihazlar›n ev içi elektrik tüketimi içinde yar› yar›ya paylar› oldu¤u bilindi¤inden onlar›n yenileriyle de¤ifltirilmeleri sayesindemuazzam bir enerji tasarrufu sa¤lanmas› iflten bile de¤il. Ayr›ca bu aletlerin bekleme konumlar›ndaki enerji tüketimleri azalt›larakda potansiyel tasarruflar sa¤lanmas› mümkün.Ayd›nlatma. Enerji tasarruflu ampuller ile ›fl›k yayan LED’ler, korlaflm›fl telden ›fl›k yayan ampullere oranla hem yüzde 80 daha azelektrik çekerler hem de 15-20 kat daha uzun ömürlüdürler. Günümüzdeki uygulamalar› aras›nda ise çeflitli tür araçlar›n farlar›,ekranlar ve genel ayd›nlatma sistemleri gösterilebilir. Bugün dünya genelinde sadece ayd›nlatma için 2.700 terawatt-saat’lik elektrikenerjisi tüketilmekte ve bu rakam toplam elektrik tüketiminin yüzde 19’u anlam›na geliyor. Bu da, dünyadaki tüm hidroelektriktesislerinin toplam elektrik üretimine eflit. E¤er bugün dünyadaki tüm ampuller enerji tasarruflu ampullerle ve LED’lerlede¤ifltirilecek olsalard› her y›l 450 milyon ton CO2’nin atmosfere yay›lmas›n›n önüne geçilmifl olurdu.Rayl› sistemler. Bugün rayl› sistemlerde tüketilen enerji miktar› zaten oldukça düflük, örne¤in Almanya’da buzdolaplar›n›n ve derindondurucular›n tüketti¤inden bile daha az. Bu nedenle kamu tafl›mac›l›¤›n›n gere¤ince destekleniyor olmas› yeterli bir çevre dostuönlem say›labilir. Ancak az da olsa burada da halen potansiyel tasarruflar yapmak mümkün. Örne¤in re-jeneratif fren sistemleridönüflümleri ve alüminyum gibi hafif malzemelerin kullan›m› yayg›nlaflt›r›labilir. Siemens’in Oslo’da kurdu¤u metro hatt›,konvansiyonel bir sisteme k›yasla yüzde 30 daha az enerjiyle çal›fl›yor.

›n elden geçirilmesinde çok h›zl› gerçeklefliyor.Bu konseptin baflar›yla uyguland›¤› birdi¤er örnek de hastaneler.Tasarruflu fren sistemleri. Enerji etkiniflehrimizdeki ikinci en büyük enerji tüketicisiolan ve tüm da¤›t›lan enerjinin yüzde28’ini yutan ulaflt›rma sistemlerine el atmam›flolmam›z düflünülemezdi. Yak›n bir geçmiflekadar bu hayali flehirde yollarda 5.6milyon kadar özel araç dolafl›rd› ve her y›l 15milyon ton CO2’yi atmosfere yayard›. Asl›ndabu bile tek bafl›na flehir sakinlerinin yayg›nve modern kamu transit tafl›mac›l›k a¤›n›kullanmalar› için bafll› bafl›na yeterli bir nedendiancak burada yüksek miktarda CO2yayan araçlar›n üzerindeki vergilerin ve yolgeçifl ücretlerinin artt›r›lmas› da önemli birrol oynad›.Oldukça konforlu olan yeni otobüslerimizdeve trenlerimizde k›sa zaman aral›klar›içerisinde dakik seferler düzenleniyor ve hemçok hafif malzemelerden üretildiklerindenhem de dönüfltürülebilir enerji üreten frenyapma sistemleri sayesinde öncekilerine oranlayüzde 30 daha az enerji tüketiyorlar. Araçsürücülerinin kulland›klar› hibrid araçlarda,fren yaparken ortaya ç›kan ›s›nmay› elektrikenerjisine dönüfltürerek depolayabilen akülerbulunuyor. Bu enerji daha sonra elektrikli motorlaraaktar›l›yor. Bu sayede yak›t tüketimindenyüzde 20 civar›nda tasarruf edilmifl oluyor.Asl›nda ileride elektrik sürücüleri birimlerininve elektrikli frenlerin her bir tekerle¤edo¤rudan ba¤lanmas›yla çok daha fazla oranlardaenerji tasarrufu sa¤lanmas› mümkün k›-l›nacak. Bu arada internet tabanl› bilgi ak›fl›ve etkin trafik rehberli¤i sistemleriyle de trafiks›k›fl›kl›klar›n›n ve park etme sorunlar›n›nda önüne geçilmifl durumda.Almanya’da tüketilen temel enerjininyüzde 38’i elektrik üretiminde kullan›l›yor.Bu oran, kombine çevrimli enerji fabrikalar›gibi tesislerinde temel enerjiden çok dahaverimli faydalanan ve halen buhardaki enerjininyüzde 58’ini elektri¤e dönüfltürmeyi baflarabilenbir etkinlik flampiyonu için oldukçayüksek. Bu enerji etkini flehir sadece bu rakam›yüzde 60’lar›n üzerine ç›karmakla yetinmedi,ayn› zamanda a盤a ç›kan ›s›dan datekrar yararlanarak yak›t dönüflüm oran›n›da yüzde 80’in üzerine ç›karmay› baflard›.Burada ayr›ca süreçler boyunca depolananbuhar ve ›s›, borular arac›l›¤›yla yak›ndaki di-¤er fabrikalara ve apartmanlara da gönderilmekte.530 megawatt’l›k bir kombine çevrimlienerji santrali inflaat›n›n halen sürdü¤ü Irschingflehrinde Siemens, daha flimdiden yüzde60’dan büyük etkinlik oranlar›n›n art›kbir standart olarak kabullenilece¤ini kan›tl›-yor. Enerji tedarikçisi E.ON için infla edilen butesisin 2008’de faaliyete geçmesi planlan›-yor. Tesisin kalbinde ise Siemens’in Berlin’deüretti¤i 13 metre uzunlu¤undaki gaz türbiniyat›yor. 444 tonluk a¤›rl›¤›yla alt› dizel lokomotifinkütlesine erifliyor olsa da, ç›kt› anlam›ndaonlardan 100 kat daha verimli çal›fl›-yor. Bu fabrikan›n ileri modellerinin gelecekon y›l içerisinde yüzde 63’lük etkinlik oran›-na ulaflmas› bekleniyor.Bu hayali flehrimizde CO2 sal›n›mlar›n›azaltmak için ayr›ca yenilenebilir enerji kaynaklar›ndanda faydalan›ld›. Örne¤in hemenher hükümet binas›n›n ve özel binalar›n çat›-s›nda günefl hücrelerine rastlamak mümkün.Hane içi at›klar›n büyük bir bölümü enerji tesislerindekullan›lmak üzere yak›ta dönüfltürülürkenayn› zamanda rüzgar türbinleri,jeotermal tesisler ve biyokütle enerji fabrikalar›da enerji üretimine katk›da bulunuyor.Siemens ile Energie Baden-Württemberg(EnBW) flu s›ralar 2012 civarlar›nda bitirmeyiplanlad›klar› ve megawatt s›n›f›nda üretimyapabilecek bir yak›t hücresi enerji fabrikas›gelifltirmekle meflgul. Bu fabrikaya bir gaztürbini kombine edilmesiyle tüketilen enerjininyüzde 70’inin elektri¤e dönüfltürülmesisa¤lanm›fl olacak.Evlerdeki tasarruf. Bu enerji etkiniflehrin sakinleri de enerji tasarrufuna ellerindengeldi¤ince katk›da bulunuyorlar. Evlerdetüketilen enerjinin neredeyse yar›s› buzdolaplar›,derin dondurucular, f›r›nlar, çamafl›rve bulafl›k makineleri taraf›ndan kullan›l›-yor. Asl›nda 1990’dan bu yana bu tip cihazlar›nelektrik tüketimleri yüzde 30 ile 75 aras›ndade¤iflen oranlarda düflürülmüfl oldu-Almanya’daki tüm eski ev aletlerininyenileriyle de¤ifltirilmeleriyle elde edilecektasarrufla befl milyon nüfuslu bir flehrin tümelektrik ihtiyac› karfl›lanabilir.¤undan bu alanda yap›labilecek en iyi enerjitasarrufu yat›r›m›n›n yeni cihazlar sat›n almakoldu¤u söylenebilir. Wuppertal ‹klim,Çevre ve Enerji Enstitüsünün belirlemelerinegöre Almanya’daki tüm eski ev aletlerininyenileriyle de¤ifltirilmesi soncunda y›lda 7.9terawatt-saat’lik (milyar KW-Saat) bir enerjitasarrufu sa¤lanabilecek ki bu rakam yaklafl›k5 milyon nüfuslu bir flehrin bir y›ll›k elektrikgereksinimine eflde¤er.Bu hayali yüksek etkinlikli flehirde ayd›nlatmasistemlerinin de modernlefltirilmiflolmad›¤›n› düflünmek imkans›z. Ayd›nlatman›n,toplam elektrik tüketimi içindekipay› dünya genelinde yüzde 19 iken buoran Almanya’da yüzde 10 civarlar›nda.Ancak bu alanda tasarruf potansiyeli da¤larkadar büyük ve kolay çünkü yeni enerjitasarruflu ampuller, klasik ›fl›k ampullerineoranla yüzde 80 enerji tasarrufu sa¤layabiliyorve 15 kat daha uzun ömürlü olabiliyor.Hatta LED ampuller korlaflm›fl tel esas›-na dayanan klasik ›fl›k ampullerinden 50kat daha uzun ömürlüler. Baz› flehirlerdebu dönüflümlere bugünden bafllam›fl durumda.Örne¤in Budapeflte yönetimi, Siemens’leflehirdeki 33 bin trafik lambas›n›nLED’lerle de¤ifltirilmesi konusunda bir anlaflmayapt›.Bugüne kadar yüz binlerce floresan ampulleriyledonat›lm›fl üretim tesislerinde deenerji tüketiminde azaltmaya gidilebilir.Gün ›fl›¤›n› otomatikman ayarlayabilen, teknolojininson ürünü olan çat› pencerelerinden›fl›k saçan aynalar, elektronik dengeleyicilerve ›fl›k engelleyiciler, ayd›nlatmayla ilgilielektrik tüketiminde yüzde 80’lere varanoranlarda tasarruf sa¤layabilirler.Evlerde, binalarda, endüstri, ulaflt›rma veenerji tesislerinde gerçeklefltirilecek enerjimuhafazas›n›n kombine etkisi sayesinde etkinbir flehirde hem temel enerji tüketimindehem de CO2 sal›n›m›nda yüzde 50 oran›ndabir tasarrufa gitmek mümkün.Tim SchröderGelecek&Trendler21

›n elden geçirilmesinde çok h›zl› gerçeklefliyor.Bu konseptin baflar›yla uyguland›¤› birdi¤er örnek de hastaneler.Tasarruflu fren sistemleri. Enerji etkiniflehrimizdeki ikinci en büyük enerji tüketicisiolan ve tüm da¤›t›lan enerjinin yüzde28’ini yutan ulaflt›rma sistemlerine el atmam›flolmam›z düflünülemezdi. Yak›n bir geçmiflekadar bu hayali flehirde yollarda 5.6milyon kadar özel araç dolafl›rd› ve her y›l 15milyon ton CO2’yi atmosfere yayard›. Asl›ndabu bile tek bafl›na flehir sakinlerinin yayg›nve modern kamu transit tafl›mac›l›k a¤›n›kullanmalar› için bafll› bafl›na yeterli bir nedendiancak burada yüksek miktarda CO2yayan araçlar›n üzerindeki vergilerin ve yolgeçifl ücretlerinin artt›r›lmas› da önemli birrol oynad›.Oldukça konforlu olan yeni otobüslerimizdeve trenlerimizde k›sa zaman aral›klar›içerisinde dakik seferler düzenleniyor ve hemçok hafif malzemelerden üretildiklerindenhem de dönüfltürülebilir enerji üreten frenyapma sistemleri sayesinde öncekilerine oranlayüzde 30 daha az enerji tüketiyorlar. Araçsürücülerinin kulland›klar› hibrid araçlarda,fren yaparken ortaya ç›kan ›s›nmay› elektrikenerjisine dönüfltürerek depolayabilen akülerbulunuyor. Bu enerji daha sonra elektrikli motorlaraaktar›l›yor. Bu sayede yak›t tüketimindenyüzde 20 civar›nda tasarruf edilmifl oluyor.Asl›nda ileride elektrik sürücüleri birimlerininve elektrikli frenlerin her bir tekerle¤edo¤rudan ba¤lanmas›yla çok daha fazla oranlardaenerji tasarrufu sa¤lanmas› mümkün k›-l›nacak. Bu arada internet tabanl› bilgi ak›fl›ve etkin trafik rehberli¤i sistemleriyle de trafiks›k›fl›kl›klar›n›n ve park etme sorunlar›n›nda önüne geçilmifl durumda.Almanya’da tüketilen temel enerjininyüzde 38’i elektrik üretiminde kullan›l›yor.Bu oran, kombine çevrimli enerji fabrikalar›gibi tesislerinde temel enerjiden çok dahaverimli faydalanan ve halen buhardaki enerjininyüzde 58’ini elektri¤e dönüfltürmeyi baflarabilenbir etkinlik flampiyonu için oldukçayüksek. Bu enerji etkini flehir sadece bu rakam›yüzde 60’lar›n üzerine ç›karmakla yetinmedi,ayn› zamanda a盤a ç›kan ›s›dan datekrar yararlanarak yak›t dönüflüm oran›n›da yüzde 80’in üzerine ç›karmay› baflard›.Burada ayr›ca süreçler boyunca depolananbuhar ve ›s›, borular arac›l›¤›yla yak›ndaki di-¤er fabrikalara ve apartmanlara da gönderilmekte.530 megawatt’l›k bir kombine çevrimlienerji santrali inflaat›n›n halen sürdü¤ü Irschingflehrinde Siemens, daha flimdiden yüzde60’dan büyük etkinlik oranlar›n›n art›kbir standart olarak kabullenilece¤ini kan›tl›-yor. Enerji tedarikçisi E.ON için infla edilen butesisin 2008’de faaliyete geçmesi planlan›-yor. Tesisin kalbinde ise Siemens’in Berlin’deüretti¤i 13 metre uzunlu¤undaki gaz türbiniyat›yor. 444 tonluk a¤›rl›¤›yla alt› dizel lokomotifinkütlesine erifliyor olsa da, ç›kt› anlam›ndaonlardan 100 kat daha verimli çal›fl›-yor. Bu fabrikan›n ileri modellerinin gelecekon y›l içerisinde yüzde 63’lük etkinlik oran›-na ulaflmas› bekleniyor.Bu hayali flehrimizde CO2 sal›n›mlar›n›azaltmak için ayr›ca yenilenebilir enerji kaynaklar›ndanda faydalan›ld›. Örne¤in hemenher hükümet binas›n›n ve özel binalar›n çat›-s›nda günefl hücrelerine rastlamak mümkün.Hane içi at›klar›n büyük bir bölümü enerji tesislerindekullan›lmak üzere yak›ta dönüfltürülürkenayn› zamanda rüzgar türbinleri,jeotermal tesisler ve biyokütle enerji fabrikalar›da enerji üretimine katk›da bulunuyor.Siemens ile Energie Baden-Württemberg(EnBW) flu s›ralar 2012 civarlar›nda bitirmeyiplanlad›klar› ve megawatt s›n›f›nda üretimyapabilecek bir yak›t hücresi enerji fabrikas›gelifltirmekle meflgul. Bu fabrikaya bir gaztürbini kombine edilmesiyle tüketilen enerjininyüzde 70’inin elektri¤e dönüfltürülmesisa¤lanm›fl olacak.Evlerdeki tasarruf. Bu enerji etkiniflehrin sakinleri de enerji tasarrufuna ellerindengeldi¤ince katk›da bulunuyorlar. Evlerdetüketilen enerjinin neredeyse yar›s› buzdolaplar›,derin dondurucular, f›r›nlar, çamafl›rve bulafl›k makineleri taraf›ndan kullan›l›-yor. Asl›nda 1990’dan bu yana bu tip cihazlar›nelektrik tüketimleri yüzde 30 ile 75 aras›ndade¤iflen oranlarda düflürülmüfl oldu-Almanya’daki tüm eski ev aletlerininyenileriyle de¤ifltirilmesinden elde edilecektasarrufla befl milyon nüfuslu bir flehrin tümelektrik ihtiyac› karfl›lanabilir.¤undan bu alanda yap›labilecek en iyi enerjitasarrufu yat›r›m›n›n yeni cihazlar sat›n almakoldu¤u söylenebilir. Wuppertal ‹klim,Çevre ve Enerji Enstitüsünün belirlemelerinegöre Almanya’daki tüm eski ev aletlerininyenileriyle de¤ifltirilmesi soncunda y›lda 7.9terawatt-saat’lik (milyar KW-Saat) bir enerjitasarrufu sa¤lanabilecek ki bu rakam yaklafl›k5 milyon nüfuslu bir flehrin bir y›ll›k elektrikgereksinimine eflde¤er.Bu hayali yüksek etkinlikli flehirde ayd›nlatmasistemlerinin de modernlefltirilmiflolmad›¤›n› düflünmek imkans›z. Ayd›nlatman›n,toplam elektrik tüketimi içindekipay› dünya genelinde yüzde 19 iken buoran Almanya’da yüzde 10 civarlar›nda.Ancak bu alanda tasarruf potansiyeli da¤larkadar büyük ve kolay çünkü yeni enerjitasarruflu ampuller, klasik ›fl›k ampullerineoranla yüzde 80 enerji tasarrufu sa¤layabiliyorve 15 kat daha uzun ömürlü olabiliyor.Hatta LED ampuller korlaflm›fl tel esas›-na dayanan klasik ›fl›k ampullerinden 50kat daha uzun ömürlüler. Baz› flehirlerdebu dönüflümlere bugünden bafllam›fl durumda.Örne¤in Budapeflte yönetimi, Siemens’leflehirdeki 33 bin trafik lambas›n›nLED’lerle de¤ifltirilmesi konusunda bir anlaflmayapt›.Bugüne kadar yüz binlerce floresan ampulleriyledonat›lm›fl üretim tesislerinde deenerji tüketiminde azaltmaya gidilebilir.Gün ›fl›¤›n› otomatikman ayarlayabilen, teknolojininson ürünü olan çat› pencerelerinden›fl›k saçan aynalar, elektronik dengeleyicilerve ›fl›k engelleyiciler, ayd›nlatmayla ilgilielektrik tüketiminde yüzde 80’lere varanoranlarda tasarruf sa¤layabilirler.Evlerde, binalarda, endüstri, ulaflt›rma veenerji tesislerinde gerçeklefltirilecek enerjimuhafazas›n›n kombine etkisi sayesinde etkinbir flehirde hem temel enerji tüketimindehem de CO2 sal›n›m›nda yüzde 50 oran›ndabir tasarrufa gitmek mümkün.Tim SchröderGelecek&Trendler21

22ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LERGürültü kirlili¤iBir enerji santralinde sesin yay›lmas›. Ayn›akustik bas›nçtaki yerler ayn› renklegösterilmifl. Akustik uzmanlar›, etkili gürültüönleyici ölçü sistemleri gelifltirmek için bunungibi simülasyonlar kullan›yorlar.Sessizli¤in rengiAfl›r› gürültü dünyan›n her yerinde sorun. fiehrin gürültüsü ise sadece streseyol açmakla kalm›yor, insanlar› hasta ediyor. ‹flte bu nedenle Siemens arabalar,trenler, hatta bütün enerji santralleri için gelifltirdi¤i ürünlerde ses seviyelerinimümkün oldu¤unca düflük tutmaya çal›fl›yor.Geride b›rakt›¤›m›z yüzy›lda Nobel t›pödülünü kazanan Robert Koch, bir güninsanlar›n kolera ya da vebayla savaflt›klar›gibi gürültüyle de savaflmak zorunda kalacaklar›n›öngörmüfltü. Hakl› oldu¤u, HolgesEnnes gibi gürültü azaltma uzmanlar›n›nvarl›¤›yla ispatlanm›fl oldu. Ennes, AlmanyaErlangen’de bulunan Siemens Power Generation’›n6 kiflilik tak›m›n bir üyesi. Genifl birmonitörün karfl›s›na oturmufl, birkaç yüz megavatl›kkombine çevrim elektrik santraliningürültüsünü azaltan teknikleri simüle etmekiçin özel bir yaz›l›m kullan›yor.Rahats›z edici seslerin bir k›sm› so¤utmakulesindeki türbinden ç›kan buhar› yo¤unlaflt›raraktekrar suya çeviren dev fanlardan,di¤erleri de bir jet motoru gibi ses ç›karangaz türbininden kaynaklan›yor. Ama bütünbu faaliyetlerin aksine akustik uzmanlar› butarz tesislerden gelen yüksek sesleri f›s›lt›yaçevirmeyi baflard›lar. Enes, “Böyle bir fabrikay›flehirde infla ediyoruz ve çevredeki insanlarbunun bir enerji santrali oldu¤unu anlam›yorlarbile” diyor.Ennes ve meslektafllar› sadece çevredeyaflayanlar› de¤il, santralde çal›flanlar› da düflünüyor.“Blok yapma” yaklafl›m›n› kullanarakbilgisayar ekran›na yeni elektrik santraliniparça parça koyuyor, so¤utma kulelerini,kazanlar›, gaz türbinlerini, trofalar›, pompalar›ve fanlar› üç boyutlu olarak modelliyorlar.Her bileflenin kesin olarak ölçülmüfl vehesaplanm›fl gürültü ç›k›fl seviyesi oluyor.Enes, “Simülasyon için, fabrikan›n en yak›nmeskene olan uzakl›¤› gibi baflka verilere deihtiyac›m›z var” diyor.Gürültünün ad› k›rm›z›. Almanya’dakiyönetmelikler yeni bir elektrik santralindekises seviyesinin –en yak›n meskendenölçüldü¤ünde- fabrika infla edilmedenönce ortamda ölçülen ses seviyesinden 10desibel daha az olmas›n› flart kofluyor. Bu dae¤er gece birinin yatak odas›n›n d›fl›nda sokakgürültüsünü 43 desibel ölçtü¤ünüzde(hafif bir müzik sesi kadar), çevrede infla edilenelektrik santralinin ses seviyesi ayn› yerde33 desibeli geçemez anlam›na geliyor. 10 desibellikbir düflüfl, ses seviyesinde kabaca yüzde50’lik bir azalma olarak hissediliyor.Akustik uzmanlar› bunu farkl› yollardanbaflarabiliyorlar. Örne¤in, simülasyonlar binacephesinin ses titreflimlerini nas›l azaltt›¤›n›,gaz türbinlerinin titreflim azalt›c›lar›n›n nekadar güçlü olmas› gerekti¤ini, pompalar›nses azalt›c› kapaklara ihtiyaç duyup duymad›¤›n›,alçak sesli trofa ve makinelerin kullan›lmas›n›nve ›s› geri kazan›ml› buhar üreticilerininizole edilmelerinin gerekip gerekmedi¤inigösteriyor. Bu tarz ölçümler 100 milyonEuro’larla ölçülen enerji santralinin sözleflmemiktar›n›n sadece yüzde 5’ine mal olabiliyor.

malar›ndan, yüksek sesli kampana frenlerinyerine disk frenleri ve ses izolasyonlu kapsüllümotor bölmesinin kullan›lmas›ndan kaynaklan›yor.Avrupa’n›n en yeni ve en h›zl› seri üretimrayl› yolcu tafl›t› olan elektrikli Velaro, Madrid-Barselonaaras›ndaki 625 km.lik yeni bölümü350 km ile alarak atalar›n›n 4 saatte ald›¤›yolu 2.5 saate indirdi. Ses emisyonlar› dayine TS çal›flanlar› taraf›ndan düflürüldü.Normal olarak yüksek h›zlarda her çatlakve köfle, ›sl›k gibi sesler ç›kar›r. Bu nedenletavan›, pantograf›yla beraber aerodinamikbiçimli, dümdüzdür. Dahas›, alttak›mlarlaraylar aras›na ve flase üzerindeki tekerlererüzgâr sesini azaltan koruyucu metal kapaklaryerlefltirilmifl, trenin süspansiyonlar› damodifiye edilmifltir. Amortisörler, 5 ile 400Hertz aras› alçak frekans aral›¤›nda araç gövdesininsal›n›m›n› da en düflük seviyede tutaraktren içinde maksimum konfor sa¤l›yor.Moninger, amortisörlerin dikkate de¤erpotansiyelleri sundu¤una inan›yor ve “E¤ilim,ak›ll› sistemlerin yönünde” diye konufluyor.“Yaw” ad› verilen amortisörler virajlardaartan sal›n›mlar› mekanik olarak bast›rarakvirajlarda trenin performans›n› art›r›yor.Sensörlerden ve elektrik sisteminden gelenverileri kullanan ve virajlarda kendili¤indensal›n›mlara ayak uyduran, böylece sesi bast›-ran aktif yaw amortisörleri gelifltiriliyor. Bualetler virajlardaki zorlanmay›, özellikle a¤›rlokomotifler söz konusu oldu¤unda, daha iyikontrol edebilmeyi mümkün hale getirecekve motor gücünü raylara optimal olaraktransfer edebilecek.Bir bilgisayar simülasyon program› bütünses kaynaklar›n› toplayarak tesisin yayd›-¤› toplam sesi ölçebiliyor. Ennes, “Hesaplama,tesisin boyutu ve karmafl›kl›¤›na ba¤l›olarak iki gün kadar sürebilir” diyor. Ama sonundafabrika ve çevredeki binalarda renkkodlu ses çizgilerinin halka fleklini ald›¤› bir“ses haritas›” ç›kar›yor.Ayn› akustikteki yerler ayn› rengi al›yor.Renkler çok gürültülü yerler için koyu k›rm›-z›dan çok sessiz yerler için aç›k yeflile kadaruzan›yor. Parametreler, yak›ndaki evlerdeinsanlar›n geceleri rahat bir flekilde uyumalar›için, yerleflim yerleri yeflil olacak flekildeayarlan›yor.Alman Fraunhofer Yap›sal Dayan›kl›l›kEnstitüsü’ne göre (LBF), Avrupa’da yaklafl›k100 milyondan fazla insan gürültüden etkileniyor.En büyük suçlu trafik. Onu gürültülükomflular, uçaklar, trenler, endüstri ve ifl yerleritakip ediyor. Buna çare bulmaya yard›mc›olmak için LBF’den Prof. Holger Hanselka,Darmstadt Teknik Üniversitesi ortakl›¤›nda2004 y›l›nda bir ses azaltma projesi bafllatt›. 3milyon 334 bin Euro bütçeli proje, daha sessizmakine, araba, uçak ve tren yapmak içinyeni materyaller gelifltiriyor. Siemens Ulafl›mSistemleri (TS) inovasyon uzman› FriedrichMoninger, “Trenleri daha sessiz yapmak içinuzun zamand›r çal›fl›yoruz” diyor. Örneklerdenbiri, 2002 y›l›nda kullan›lmaya bafllananalçak sesli Eurorunner lokomotifi. Bugünyaklafl›k 180 birim kullan›mda. 80 tonluk 2megavat dizel lokomotif, yayl› tafl›tlarda izinverilen en yüksek sesten önemli ölçüde düflükses yap›yor. Bu düflüklük yan duvarlar›nince, sertlefltirilmifl çelik levha yerine alüminyumpeteklerin üst üste konarak oluflturulmas›ndan,büyük fanlar›n düflük h›zda çal›fl-Daha sessiz araçlar. Velaro elektrikli h›zl› tren(üstte) çok aerodinamiktir, di¤er trenlerdendaha sessiz çal›fl›r. Tipik dizel motorlarda isepiezo enjeksiyon (altta) gürültü seviyelerinindüflmesine yard›mc› olur.Kompakt ve sessiz. Siemens Ulafl›mSistemleri tren raylar›ndaki ses azalt›lmas›naen son katk›s› olan Syntegra sistemi, ilk kezflase, sürücü sistemi ve frenleri geleneksel flaselerdendaha küçük, daha kompakt ve dahahafif bir birim içinde birlefltiriyor. Syntegratrenleri, Münih metro sistemine bu y›l kat›l›-yor. Yeni tasar›m, flanz›man› elemeyi mümkünk›l›yor çünkü tekerlekler do¤rudan senkronizebir motor taraf›ndan döndürülüyor.Traction motor fan› da, ses seviyesini dahada düflürmek amac›yla ç›kar›lm›fl.Siemens VDO otomotiv, yeni bir sürüfl sistemigelifltirmeyi planlayarak benzer bir sesazaltma yoluna girdi. “eCorner” ad› verilenprojede çal›flan uzmanlar, motor, frenler vedireksiyon sistemini tamamen elektrikli olan“hub motor” içinde birlefltiriyor.Yanmal› motorlar bile son y›llarda oldukçageliflti. Örne¤in, tipik dizel vurma sesiflimdi sadece eski arabalarda duyuluyor. Buda yüksek bas›nçl› piezo enjeksiyon sistemlerindenkaynaklan›yor. Piezo teknolojisindedaha fazla yak›t enjeksiyonu kullan›labiliyor.Sonuç olarak yanma s›ras›nda silindirlerdekibas›nç yavaflça art›yor ve ses seviyeleri düflüyor.Siemens VDO’dan Dr. Klaus Wenzlawski,“Bizim için bir sonraki ad›m yanma yönetimsistemlerini, toplam 11 olas› enjeksiyon içinden,gerçekte tam olarak yerlefltirilebilen 7ayr› enjetsiyonu seçmek için kullanmak olacak”diye konufluyor. Bu yolla, rahats›z edensesleri ad›m ad›m, desibel desibel azaltmakve böylece herkes için hayat› daha sessiz k›lmakmümkün olacak.Gelecek&Trendler23

24ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LERYak›t Hücreli Enerji SantralleriHibrid gelecekYak›t hücreli enerji santralleri yada prototip uygulamalar›ngüvenilirliklerini ispatlar›ndan sonra Siemens yüzde 70verimle çal›flacak megavat s›n›f› hibrid tesisini 2012 y›l›nakadar infla etmeyi planl›yor. O zamana kadar maliyetlerinde büyük ölçüde düflece¤i tahmin ediliyor.Oluklu mukavvan›n çok say›da önemliözelli¤i vard›r. K›r›labilir eflyalar› korur,hafif ve ucuzdur. Fakat bir gün enerji üretimindekidevrimin sembolü haline gelecek olmas›,1871 y›l›nda Albert Jones’un iki kat ka-¤›d›n aras›na k›vr›ml› kartonu koyarak patentiniald›¤› zaman hayal bile edemeyece¤ibir fleydi. Yine de Erlangen’deki SiemensCorporate Technology’de yak›t hücresi uzman›olan Horst Greiner’in masas›n›n üzerindekiayg›t, Jones’un icad›na çok benziyor, sadecebiraz daha büyük ve katlanam›yor. ElbetteGreiner’in seramik olan bu mukavvaversiyonu paketleme için düflünülmemifl; bununyerine, elektrik üretmek için hidrojen vehavan›n birlefltirilmesinde kullan›lacak.Yanmaktan ziyade, kaynak hamlac›ndaoldu¤u gibi, yak›t hücrelerinde kullan›langazlar, elektronlar› serbest b›rakan elektrokimyasalreaksiyon yoluyla suya dönüfltürülürve elektrik üretilir. Araba aküsündekiolufluma benzer bu yöntemde seramik kullan›l›rve 950 dereceye kadar olan ›s›larda oluflur.Grenier, “Gaz türbini ile birlefltirildi¤indeyak›t hücreleri yüzde 70’e kadar verimsa¤lar” diyor. K›yaslama yoluyla, en iyi birlefltirilmiflgaz ve buhar türbinli santrali, yüzde58 gibi bir verim sa¤l›yor. Gelecekte, megavatlarcaenerji üreten yak›t pili tesisleri bireyselkullan›c›lara ve nüfusu 10 bin civar›ndakiyerleflim yerlerine da¤›t›ml› sistemleriçinde elektrik sa¤layabilecek.Makarna m› oluklu mukavva m›?Oluklu mukavva fleklindeki seramik y›¤›nlar›flimdiye dek sadece bir laboratuarda çal›flt›r›-labildi ve büyük ihtimalle Siemens Enerji santralindede 2012 y›l›ndan önce kullan›ma haz›rolmayacak. Seramik yak›t pili parçalar› grirenkli dev makarna parçalar›na benziyor.Greiner bu tüplerden çok say›da yan yana veüst üste koyuyor ve bunun neden optimal birflekil olmad›¤›n› aç›kl›yor: “Arada çok fazlabofl alan var.” Tüplere düz flekilde tepedenbast›rmak, mevcut alan›n daha fazla kullan›-labilmesini sa¤l›yor. Delta flekilleri yaratmakiçin çapraz ba¤lant›lar ekleyerek çok say›dakatman yapmak, kaç›n›lmaz olarak oluklumukavvadakine benzer yap› ortaya ç›kar›yor.Bu flekil, alan›n optimum kullan›m›na ve hidrojen-havade¤iflimi için de olabilecek en fazlaalan›n yarat›lmas›na olanak sa¤l›yor. Budelta flekli, silindir fleklindeki pilin verimininiki kat›ndan fazla bir güç ç›kt›s› ile sonuçlan›-yor ve daha az yere ihtiyaç duyuyor. Y›¤›n›nflekline ba¤l› olarak 600 megavat/cm3’e kadargüç yo¤unlu¤una ulafl›labiliyor.Seramik tüplerinin güvenilir flekilde elektriküretebilece¤i ispatlanm›fl durumda. ‹talyaTurin’de bulunan 100 kW’l›k bir tesis 32bin saattir çal›fl›yor. Di¤er tesislerin biri Hollanda’daiki y›ld›r, di¤eri Almanya Essen’dekide alt› ayd›r enerji üretiyor. Nürnberg’dekiSiemens Enerji Üretimi Yak›t hücreleri Programdirektörü Dr. Joachim Hoffmann, “Tesisimizdeyüzde 99.5 uygunluk sa¤lad›k” diyor.Herkesin yüksek verimli ama daha azgüvenilir oldu¤unu iddia etti¤i bir teknolojiiçin bu, hiç de fena de¤il.Hoffmann’a göre güvenilirlik asl›nda oldukçaönemli bir konu. Rakipleri yak›t hücresikonusunda baflar›l› olamad›lar çünkü ünitelerlaboratuarda çal›fl›rken günlük zor flartlaralt›nda çal›flmad›lar. Hatta baz› flirketlerpes etti, ama Siemens etmedi. 40 y›l öncePittsburgh, Pennsylvania’daki Westinghouse’unyak›t pili uzmanlar›, yak›t hücresi içinuygun materyaller üzerine çal›fl›yorlard› venihayet 1970’lerin sonunda ilk kat› oksitli yak›thücresini (SOFC) ürettiler. Hoffman, “Yak›thücresi üretim teknolojisi uzmanl›¤› kolayelde edilen bir fley de¤ildir” diye konufluyor.Di¤er SOFC üreticileri metal ba¤lant›l› planaryak›t hücreleri yapt›lar ama tüm bu rakiplerflu anda uzayan ifllemlerden sonra eskimeyeba¤l› sorunlar yafl›yor. Bütün hücreleri içinSiemens bin 500°C’nin üzerinde üretilmifl safseramik materyaller kullan›yor. Ve bunlardaha sonra 900 ya da 1000°C’nin üzerindeçal›flt›r›lsa bile di¤er yak›t hücresi çeflitleri gibibüyük kay›plara maruz kalm›yor.Siemens hücreleri bin çal›flma saatindegüç ç›kt›s›n›n sadece yüzde 0.1’ini kaybediyorve veriminin yüzde 43’ten fazlas› geniflaral›k derecelerinde ve yüklemede sabit kal›-yor. Pittsburg’daki yak›t hücresi faaliyetlerininbafl›nda bulunan Thomas Flower, “Deltapiller için en az 20 y›ll›k bir ömür tahmin ediyoruz”diyor. Flower, gelecekte de¤iflik uygulamal›farkl› yak›t hücresi çeflitlerinin eflzamanl›ortaya ç›kacak olmas›na ra¤men Siemens’inpazara di¤erlerinden daha çabuk gi-

türbininin bir arada uyumlu çal›fl›p çal›flmad›-¤›n› tespit etmek için bir simülasyon yürütmeyiplanl›yor. Sistem böylece uygun halegetirilecek ve EnBW 2012 y›l›nda flebekesinebir tan›t›m tesisini iflletmeye koyacak. Bu tesis2-4 megavat elektrik üretecek ve bununtoplam yüzde 75’ini yak›t pili oluflturacak.Yüzde 70 elektrik verim hedefinin bu kombinasyonlasa¤lan›p sa¤lanamayaca¤›n› söylemekiçin hala çok erken ama proje için olukluflekilli seramik piller kullan›lacak.Erlangen’deki araflt›rma görevlisi Dr.Friederike Lange, çevre dostu elektriküretecek olan yak›t hücresi enerjisantralinde (sa¤da) kullan›lacakoluklu flekil üzerinde çal›fl›yor.rece¤ini düflünüyor.Ama ifller her zaman Siemens/Westinghouseiçin bu kadar sorunsuz olmad›. Örne-¤in, 10 y›l önceki planlar asl›nda bir yak›t pilininbir gaz türbiniyle ba¤lanm›fl olmas›n›gerektiriyordu. Ana fikir, türbinde elektriküretmek için egzoz gaz›ndaki arta kalan hidrojenyak›t›n› yakmakt›. Türbin ayn› zamandas›k›flt›r›lm›fl hava sa¤layacak, onu art›k›s›yla ›s›tacak ve yüksek bas›nç alt›nda piliniçine s›k›flt›racakt›. Greiner, “Bu neredeysehiç ›s› üretmeyecek ama elektrik üretecekti”diyor. Bu ifle yaramad›. Siemens ve EnBWenerji flirketi de 2002’de ortak projeyi bir süreiçin rafa kald›rmaya karar verdiler. AlmanyaKarlsruhe’deki EnBW Araflt›rma, Gelifltirmeve Tan›t›m Bölümü Baflkan› Dr. WolframMünch, “Neredeyse pazara haz›r bir tan›t›msantrali infla etmek istedik ama bu o zamaniçin mümkün de¤ildi” diyor.Pilot Santral. En büyük problem gaztürbiniydi. 200-300 kW’l›k düflük verim kategorisinde,pazarda o zamanlar uygun birmodel yoktu ve yeni bir türbinin gelifltirilmesiyaklafl›k 15 milyon Euro’ya mal olacakt›.Yani iki y›l önce Alman Uzay Merkezi’nin(DLR), Stuttgart Üniversitesi’ndeki Havac›l›kSürücü Merkezinin iflbirli¤inde bir ‹talyanüreticiden ald›¤› 100 kW’l›k bir mikrogaztürbinine dayanarak, gaz türbinleriyle yak›thücrelerini birlefltirmek için kontrol sisteminigelifltirmeyi teklif etmeleri beklenmedik birflanst›. Tek flart, bir yak›t hücresi üreticisiylebir güç sa¤lay›c› flirketin projede yer almas›yd›.Münch, “Siemens’le tekrar ba¤lant› kurdukve acilen güçlerimizi birlefltirmek konusundafikir birli¤ine vard›k” diye hat›rlat›yor.EnBW faal elektrik santralini, tesis iflletici veenerji servis sa¤lay›c› olarak özellikle s›naiflirketlerinin ve yerel kamu hizmetlerininkendi ihtiyaçlar› olan elektri¤i üretmelerineyard›mc› olmak için kullanmay› planl›yor.DLR, 2009 y›l›nda parçalar› birlefltirmedenönce, 2008 y›l›nda yak›t hücreleriyle gazPittsburgh’daki botanik bahçeleriiçin enerji. Deneyimlerin gösterdi¤ine göreeflzamanl› geliflen çok say›da yak›t hücresi teminetmeye çal›flmak hatal› bir yaklafl›m olaca¤›için Siemens daha fazla iflletim deneyimikazanmak için gaz türbini olmayan daha küçükyak›t hücresi tesisleri infla etmeyi planl›-yor. Her biri 125 kW güç ç›kt›s› sa¤layan üçbu tarz tesis bu y›l hizmete giriyor. Biri zatenyerel kamu kurumlar› ve E.ON enerji sa¤lay›-Belediyeler kendi elektriklerini üretmek içinyak›t pillerini kullanabilecekler.c› ortakl›¤›nda Hanover’de infla edilmiflti. Di-¤er ikisi, Tokyo ve Alaska Fairbanks’de kullan›lacak.Yeni nesil bir enerji santrali ise, Siemens’in‹talya Turin’de bulunan yan kurulufluTurboCare’de 2008 y›l›nda infla edilecek.Burada kullan›lacak materyaller dahailetken olacak. Yüzde 47’nin üzerinde bir verimle150 kW elektrik üretilecek ve di¤er birimlerkadar kompakt olacak. Buna paralelolarak, seçilen müflteriler her biri 5 kW üre-Gelecek&Trendler25

26ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LERYak›t Hücreli Enerji Santralleriten küçük üniteler kullan›yor olacaklar. ‹kisiSteinfurt ve Bonn’daki Deutsche Telekom binalar›naelektrik üretecek. Tropikal ya¤murorman› evindeki hava s›cakl›¤›n› ayarlamakiçin elektrik sa¤layacak birimin oldu¤u Pittsburghbotanik bahçeleri de dahil olmaküzere üç tanesi ABD’nin hizmetinde olacak.Gündemde ayn› zamanda biyogaz ve kanalizasyongaz› kullanan alternatif yak›t pillerive su ar›tma tesislerinden gelen bedavayan ürünler de var. Hibrid yak›t hücresi enerjisantralleri çok çeflitli yak›tlarla çal›flt›r›labilir.Örne¤in ABD’de flu an yürütülen bir proje,karbondioksitin kömürden yanmadan önceayr›lmas› yoluyla kömür gaz› üzerinde çal›flacakbir hibrid tesisini kaps›yor. Siemensmühendisleri bu CO2 ayr›lmas› verimde sadeceyüzde 5’lik bir kayba yol açaca¤›n›, gelenekselkömür yakan tesislerde ayn› yönteminyol açt›¤› verim kayb› ise yaklafl›k yüzde 10,oldu¤unu belirtiyorlar.Finansal engeller. Münch, “E¤er birhibrid santral ekonomik ise ve teknik aç›dangüvenle iflliyorsa teknolojisinin pazarda baflar›l›olma flans› yüksektir” diye konufluyor.Müflteriler bugün yüksek enerji ç›kt›l› ve düflükemisyonlu da¤›t›m sistemleriyle ilgililerfakat sonuca giden as›l unsur maliyet.Yak›t hücresi sektörü, bütün Alman anaenerji sa¤lay›c›lar›n› ve yak›t pili üreticilerini,ayn› zamanda Alman Elektrik Dairesi’ni dekapsayan Yak›t Pili ‹nisiyatifinden büyük destekgörüyor. Uzun dönemli fon temini AlmanEkonomi Bakanl›¤› ve AT’den de sa¤lan›yor.Siemens, Erlangen’deki yak›t hücresiaraflt›rmalar›na kendi fonlar›ndan ve d›fl fonlardantoplam 30 milyon Euro ay›rd›. Bu miktarSiemens’in Pittsburg’daki, ABD Enerji Bakanl›¤›taraf›ndan desteklenen faaliyetlerinikapsam›yor.E¤er ön çal›flmalar baflar›l› olursa, hibridyak›t hücresi teknolojisi tahmin edilenden 10y›l önce pazarda yerini alabilir. Bu alandakirakipler geçmiflte, çok yüksek maliyetli sistemlerehaz›r olmadan ifle bafllamakla büyükhata ettiler. Do¤rusu, bugün Siemens’in yapaca¤›bir yak›t hücresi santrali de çok pahal›olurdu. Pil üretimi gibi imalat süreçleri demaliyet aç›s›ndan hala en iyiye ulaflm›fl de¤il.Hoffmann, maliyetleri yükselten ama yap›lmas›gereken daha çok çal›flma oldu¤unadikkat çekiyor. Bununla beraber 2012 y›l› itibar›ylaotomasyon üretimin maliyetleri dahamakul seviyelere çekmesi bekleniyor. Hoffmanniyimser konufluyor: “Sürekli olarakyükselen enerji fiyatlar›na karfl› genel e¤ilim,bizim sahip oldu¤umuz fleye do¤ru.”Bernd MülerTOPRAK, ATEfi, RÜZGAR VE SUSiemens’in gelecek için enerji kaynaklar› gelifltirme konusunda eskiyedayanan bir geçmifli var. 1978 y›l›nda flirket, Brezilya ile Paraguayaras›ndaki Itaipú bölgesinde bulunan dünyan›n en büyük hidroelektriksantraline jeneratörler sa¤lad›. Bugün Siemens, yenilenebilen enerjisistemlerinin birçok çeflidinde lider durumunda. 1979 y›l›nda rüzgar gücüalan›ndaki ilk türbin 22 kW’l›k güç ç›kt›s› sa¤l›yordu. Bugün en büyükSiemens türbinleri 3.6 MW gücünde ve yüzde 45’e varan verim oranlar›ylaçal›flmaktad›r. Dünya çap›ndaki 6 bin 300 Siemens rüzgar gücü ünitesi fluanda toplam 5 bin 500 MW’l›k bir güç ç›kt›s› sa¤l›yor. Sadece ABD’deEnerji Üretimi Grubu flimdiye dek, Teksas’taki 161 MW güç üreten 70türbin ve Florida’da toplam 600 MW güç ç›kt›s› sa¤layan çok say›da rüzgarçiftlikleri de dahil olmak üzere toplam bin 400 MW’l›k bir güç ç›kt›s› olanrüzgar gücü projeleri siparifli alm›fl durumda. Siemens’in Glasgow’da2009’a kadar 140 rüzgar türbini yapaca¤› Birleflik Krall›k’ta da ayn› durumsöz konusu. Türbinler 200 bin hane için 322 MW güç üretecek.Siemens ayn› zamanda aç›k deniz rüzgar çiftlikleri konusunda dadünya lideri. PG’nin flu anki Öresund Bo¤az›’nda bulunan 110 MW’l›kLillgrund projesi, yak›nda ‹sveç’in en büyük aç›k deniz rüzgar çiftli¤iolacak. Ayr›ca okyanuslar da yenilenebilir enerji sektöründe kritik önemesahip. Örne¤in, Voith Siemens Hydro ortak giriflimi, hidroelektriksantralleri için sadece güçlü türbinler ve jeneratörler gelifltirmeklekalm›yor, ayn› zamanda okyanus dalgalar›n›n gücünden faydalanmay›planl›yor. Bu alandaki dünyan›n ilk deneme tesisi de ‹skoçya’da halen 200hanenin elektri¤ini karfl›l›yor.Halen Almanya’da geliflme aflamas›nda olsa da jeotermal enerjisantralleri ise, toprak ›s›s›n›n neredeyse tüketilemez rezervlerine el atm›fldurumda. Burada, yerin kilometrelerce alt›ndaki kaya formasyonlar›ndankaynaklanan s›cak sular bir vaporizatöre pompalan›yor, burada özel birayg›t onu buhara dönüfltürüyorve buhar da türbin ve jeneratörüçal›flt›rmakta kullan›l›yor. Buyolla karbondioksitten yoksunelektrik üretiliyor. Siemens, buyolla çal›flacak dünyan›n enmodern elektrik santralini Münihyak›nlar›nda infla etti. Tesis, 3.4MW güç ç›kt›s›yla çal›fl›yor ve buyazdan itibaren 6 bin haneyeelektrik, 20 bin haneye de ›s›nmasa¤lam›fl durumda.Biyokütle elektrik santralleride karbondioksitten ba¤›ms›zçal›fl›yor. Ahflap ve çöp gibi organik ürünleri yak›yor ve sadece bitkininbüyürken verdi¤i miktardaki karbondioksiti sal›yor. Viyana’da bulunanoldukça etkileyici yüksek performansl› biyokütle ›s› santrali de 50 bin haneiçin 24 MW elektrik enerjisi ve 12 bin hane için de 37 MW’l›k ›s› üretiyor.Siemens’in yenilenebilir enerji kaynaklar› konusundaki portföyü güneflenerjisini de kaps›yor. fiirket, 2001 y›l›nda Siemens Solar’› Shell’e sat›ncagünefl panelleri gelifltirmeyi b›rakm›flt› ama günefl enerjisi teknolojilerisa¤lamaya devam etti. Örne¤in, kolektörleri 1 km2’lik bir alan› kaplayanNevada Solar One için günefl türbinleri sa¤l›yor. Kolektörler günefl ›fl›¤›naodaklan›yor ve ›s› transfer ya¤›yla dolu çelik borular›n üzerineyo¤unlaflt›r›lm›fl enerjiyi yans›t›yor. Bu da daha sonra ›s› de¤ifltiricisiiçindeki suyu ›s›t›yor. Ortaya ç›kan buhar, 64 MW gücündeki Siemenstürbinlerini çal›flt›r›yor. Tesis bu yaz 40 bin haneye elektrik sa¤lamayabafllad›.Sebastian Webel

Bina TeknolojileriTaiwan’l› C.Y.Lee & Partners mimarlar› nezaman çizim masas›na yönelseler, ortayayürekleri hoplatmak için tasarlanm›fl bir binaç›kar. Bu, tunçtan yap›lm›fl bir çanak hissi verenantik sikke fleklindeki bir ofis binas› daolabilir, 509 metre yüksekli¤iyle dünyan›n enuzun binas› unvan›na sahip Taipei 101 gibipostmodern bir Uzakdo¤u tap›na¤› da.‹flte bu y›ld›z mimarlar flimdi de yeni birkilometre tafl›na imza atmak üzereler. Siemens’inPekin’de 3 bin çal›flan›na ev sahipli¤iyapacak 30 katl› genel merkez kulesini inflaediyorlar.2008 bafllar›nda tamamlanmas› planlananbinan›n camla kapl› d›fl cephesinin ard›ndaPekin’i bugüne kadar karfl›laflt›¤› çokönemli bir açmazdan kurtaracak bir teknolojiyat›yor. Bu teknoloji, hem ekonomik etkinlikile çevre korumas›, hem de yer s›n›rlamas›ile yaflam kalitesi aras›ndaki uzlaflmaz çeliflkiyiçözebilecek.Siemens için tasarlanan bina, mükemmelizolasyonu, enerji tasarrufu sa¤layan donan›mlar›ve amac›na uygun tasarlanm›fl bilgisayarsistemlerinin yan› s›ra yang›n ve güvenlikalarmlar›, su kayna¤›, ayd›nlatma ve havaland›rmagibi binayla ilgili tüm hizmetlerimerkezi olarak düzenleyebilen ak›ll› bina yönetimsistemiyle de gurur duyuyor. Siemens’inÇinli gayrimenkul yan kuruluflu SREDPS’in baflkan› olan mimar Jürgen Reimann,“Bu binan›n sahip oldu¤u özellikler, bir taraftançal›flanlar›n hayat›n› son derece kolaylaflt›r›rkendi¤er yandan ola¤anüstü düflükmaliyetli bir iflletme imkan› sa¤l›yor” diyor.Yaklafl›k 3 bin adet sensörün gönderdi¤iveriler sayesinde binadaki merkezi kontrolsistemi otomatik olarak perdelerin indirilmesiniya da kald›r›lmas›n› sa¤layabilir. Hava s›-cakl›¤›na göre bina içi havaland›rma seviyesiniayarlayabiliyor ve ayr›ca günün belirli saatlerinegöre ayd›nlatma ›fl›klar›n› parlaklaflt›r›pazaltabiliyor. Dahas› her büronun ayr›ayr› parametrelere göre ayarlanmas› damümkün. Projeyi koordine eden ‹ngiliz merkezlibir proje yönetimi flirketi olan Turner &Townsend’den Toni Brania, “Bu bina, Çin’dekiakranlar›yla k›yaslanamayacak kadar azenerjiye ihtiyaç duyuyor” diyor. Gerçektende binada birim alan bafl›na Çin’deki benzerofis binalar›n›n gereksinim duydu¤unun üçtebiri daha az enerjiye ihtiyaç duyuluyor.Siemens’in Pekin’deki yeni genelmerkezi. En son teknoloji binasistemleriyle donat›lm›fl bu 30 katl›kule, Çin’deki di¤er benzer ofisbinalar›n›n tüketti¤inin yaklafl›k üçtebiri kadar daha az enerji tüketiyor.Ak›ll› çal›flma alanlar›Siemens’in Çin’deki yeni genel merkezi, ileri bina sistemlerisayesinde ekonomik etkinlik ile çevre korumas›n›n birliktegerçeklefltirilebilece¤ini ortaya koyuyor.Söz konusu avantajlar su kaynaklar› içinde geçerli. Örne¤in her bir lavabodaki sukullan›m› sürekli gözlem alt›nda tutuluyor.E¤er herhangi bir rezervuarda bir su kaça¤›tespit edilirse sistem bu bilgiyi an›nda raporlamasistemine yans›t›yor. Binada ayn› zamandabirden fazla su kayna¤›ndan da faydalan›l›yor.Örne¤in at›k su, filtreden geçirilerektuvaletlerin su rezervuarlar›nda ya daso¤utma sistemlerinde kullan›labiliyor.Tutumlulu¤u ö¤renmek. Ana müteahhitCITIC’de proje yöneticisi olan YanShaobin tüm bu yaklafl›mlar›n Çin aç›s›ndançok yeni oldu¤una dikkat çekiyor ve “Bu iflteçal›fl›rken pek çok fley ö¤rendik” diyor. Asl›ndabu bina sistemlerinin birer sanat eseri oldu¤uda söylenebilir. Reimann, “Yüksek çevrecistandartlar› bir lüks olarak de¤il, bir gereklilikolarak gören anlay›fl Çin’de her geçengün daha fazla kabul görüyor” diyor. Art›kçevre sorunlar›na, ekonomik büyümeyien çok tehdit eden konular olarak bak›l›yor.Bugün halen 700 milyon Çinli, temiz içme suyundanmahrum yafl›yor ve buradaki nehirlerinyüzde 58’i o kadar kirletilmifl durumda kiart›k bu amaçla kullan›lmalar›n›n imkan› kalmam›fl.Dahas› 400’den fazla flehirdeki barajlar›nsu seviyelerinin büyük bir h›zla düfltü¤ügörülüyor. Dünyada hava kirlili¤inin en yüksekoldu¤u 20 flehirden 16’s› da Çin’de bulunuyor.Hükümetin verdi¤i resmi rakamlaragöre her y›l hava kirlili¤inden 400 bin kifli hayat›n›kaybediyor ve çevreye verilen hasar›nekonomiye maliyeti y›ll›k 150 milyar Euroolarak hesaplan›yor. Bu rakam ekonomininy›l›k büyüme h›z› olan yüzde 10’a karfl›l›k geliyor.Devlet Çevre Koruma ‹daresi Bakanl›kMüsteflar› Pan Yue, “E¤er bu flekilde devamederse korkar›m Çin refah toplumu olman›ntad›na varamadan tekrar sefaletin pençesinedüflecek” diyor ve ekliyor:“Kendimizle hep dünyan›n en büyüküretim tezgah› olmakla övünürüz ancak dikkatliolmazsak gezegenin en büyük çöplü¤ünedönüflmemiz iflten bile de¤il.”Siemens, yeni bir flirket binas›n›n inflaat›-n›n sürdü¤ü fiangay’da da çok faal. 45 binmetrekarelik ofis alan› dikkate al›nd›¤›ndabu binan›n Pekin’deki 54 bin metrekarelikgenel merkez binas›ndan pek de afla¤› kalmayaca¤›söylenebilir. Ayr›ca gerek teknikgerekse de tasar›m aç›s›ndan her ikisi de birbirindenetkileyici yap›lar. Ancak bu durumkimseyi flafl›rtmamal›. Çünkü fianghay’dakibu binay› tasarlayan mimarlar, geçti¤imizgünlerde muhteflem yeni Berlin Central Station’›yapan Hamburg’lu Gerkan, Marg vePartner’dan baflkas› de¤il.Bernhard BartschGelecek&Trendler27

24ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LERYak›t Hücreli Enerji SantralleriHibrid gelecekYak›t hücreli enerji santralleri yada prototip uygulamalar›ngüvenilirliklerini ispatlar›ndan sonra Siemens yüzde 70verimle çal›flacak megavat s›n›f› hibrid tesisini, 2012 y›l›nakadar infla etmeyi planl›yor. O zamana kadar maliyetlerinde büyük ölçüde düflece¤i tahmin ediliyor.Oluklu mukavvan›n çok say›da önemliözelli¤i vard›r. K›r›labilir eflyalar› korur,hafif ve ucuzdur. Fakat bir gün enerji üretimindekidevrimin sembolü haline gelecek olmas›,1871 y›l›nda Albert Jones’un iki kat ka-¤›d›n aras›na k›vr›ml› kartonu koyarak patentiniald›¤› zaman hayal bile edemeyece¤ibir fleydi. Yine de Erlangen’deki SiemensCorporate Technology’de yak›t hücresi uzman›olan Horst Greiner’in masas›n›n üzerindekiayg›t, Jones’un icad›na çok benziyor, sadecebiraz daha büyük ve katlanam›yor. ElbetteGreiner’in seramik olan bu mukavvaversiyonu paketleme için düflünülmemifl; bununyerine, elektrik üretmek için hidrojen vehavan›n birlefltirilmesinde kullan›lacak.Yanmaktan ziyade, kaynak hamlac›ndaoldu¤u gibi, yak›t hücrelerinde kullan›langazlar, elektronlar› serbest b›rakan elektrokimyasalreaksiyon yoluyla suya dönüfltürülürve elektrik üretilir. Araba aküsündekiolufluma benzer bu yöntemde seramik kullan›l›rve 950 dereceye kadar olan ›s›larda oluflur.Grenier, “Gaz türbini ile birlefltirildi¤indeyak›t hücreleri yüzde 70’e kadar verimsa¤lar” diyor. K›yaslama yoluyla, en iyi birlefltirilmiflgaz ve buhar türbinli santrali, yüzde58 gibi bir verim sa¤l›yor. Gelecekte, megavatlarcaenerji üreten yak›t pili tesisleri bireyselkullan›c›lara ve nüfusu 10 bin civar›ndakiyerleflim yerlerine da¤›t›ml› sistemleriçinde elektrik sa¤layabilecek.Makarna m› oluklu mukavva m›?Oluklu mukavva fleklindeki seramik y›¤›nlar›flimdiye dek sadece bir laboratuarda çal›flt›r›-labildi ve büyük ihtimalle Siemens Enerji santralindede 2012 y›l›ndan önce kullan›ma haz›rolmayacak. Seramik yak›t pili parçalar› grirenkli dev makarna parçalar›na benziyor.Greiner bu tüplerden çok say›da yan yana veüst üste koyuyor ve bunun neden optimal birflekil olmad›¤›n› aç›kl›yor: “Arada çok fazlabofl alan var.” Tüplere düz flekilde tepedenbast›rmak, mevcut alan›n daha fazla kullan›-labilmesini sa¤l›yor. Delta flekilleri yaratmakiçin çapraz ba¤lant›lar ekleyerek çok say›dakatman yapmak, kaç›n›lmaz olarak oluklumukavvadakine benzer yap› ortaya ç›kar›yor.Bu flekil, alan›n optimum kullan›m›na ve hidrojen-havade¤iflimi için de olabilecek en fazlaalan›n yarat›lmas›na olanak sa¤l›yor. Budelta flekli, silindir fleklindeki pilin verimininiki kat›ndan fazla bir güç ç›kt›s› ile sonuçlan›-yor ve daha az yere ihtiyaç duyuyor. Y›¤›n›nflekline ba¤l› olarak 600 megavat/cm3’e kadargüç yo¤unlu¤una ulafl›labiliyor.Seramik tüplerinin güvenilir flekilde elektriküretebilece¤i ispatlanm›fl durumda. ‹talyaTurin’de bulunan 100 kW’l›k bir tesis 32bin saattir çal›fl›yor. Di¤er tesislerin biri Hollanda’daiki y›ld›r, di¤eri Almanya Essen’dekide alt› ayd›r enerji üretiyor. Nürnberg’dekiSiemens Enerji Üretimi Yak›t hücreleri Programdirektörü Dr. Joachim Hoffmann, “Tesisimizdeyüzde 99.5 uygunluk sa¤lad›k” diyor.Herkesin yüksek verimli ama daha azgüvenilir oldu¤unu iddia etti¤i bir teknolojiiçin bu, hiç de fena de¤il.Hoffmann’a göre güvenilirlik asl›nda oldukçaönemli bir konu. Rakipleri yak›t hücresikonusunda baflar›l› olamad›lar çünkü ünitelerlaboratuarda çal›fl›rken günlük zor flartlaralt›nda çal›flmad›lar. Hatta baz› flirketlerpes etti, ama Siemens etmedi. 40 y›l öncePittsburgh, Pennsylvania’daki Westinghouse’unyak›t pili uzmanlar›, yak›t hücresi içinuygun materyaller üzerine çal›fl›yorlard› venihayet 1970’lerin sonunda ilk kat› oksitli yak›thücresini (SOFC) ürettiler. Hoffman, “Yak›thücresi üretim teknolojisi uzmanl›¤› kolayelde edilen bir fley de¤ildir” diye konufluyor.Di¤er SOFC üreticileri metal ba¤lant›l› planaryak›t hücreleri yapt›lar ama tüm bu rakiplerflu anda uzayan ifllemlerden sonra eskimeyeba¤l› sorunlar yafl›yor. Bütün hücreleri içinSiemens bin 500°C’nin üzerinde üretilmifl safseramik materyaller kullan›yor. Ve bunlardaha sonra 900 ya da 1000°C’nin üzerindeçal›flt›r›lsa bile di¤er yak›t hücresi çeflitleri gibibüyük kay›plara maruz kalm›yor.Siemens hücreleri bin çal›flma saatindegüç ç›kt›s›n›n sadece yüzde 0.1’ini kaybediyorve veriminin yüzde 43’ten fazlas› geniflaral›k derecelerinde ve yüklemede sabit kal›-yor. Pittsburg’daki yak›t hücresi faaliyetlerininbafl›nda bulunan Thomas Flower, “Deltapiller için en az 20 y›ll›k bir ömür tahmin ediyoruz”diyor. Flower, gelecekte de¤iflik uygulamal›farkl› yak›t hücresi çeflitlerinin eflzamanl›ortaya ç›kacak olmas›na ra¤men Siemens’inpazara di¤erlerinden daha çabuk gi-

28ÇEVREC‹ TEKNOLOJ‹LERMedikal çözümlerSiemens, t›bbisistemlerinüretiminden ilkkullan›m›na yada geridönüflüm süreciile yenidenkullan›ma kadarolan süreçteyeni çevrecikonseptlergelifltiriyorSa¤l›kta çevrebilinci art›yorSiemens, “iklim de¤iflikli¤i” ve “enerji etkinli¤i”gibi kavramlar›n bu kadar yayg›n biçimde konuflulmayabafllamas›ndan çok önce kendi gelifltirdi¤iürünler ve sistemlerin insan ve çevre üzerindekietkilerini olumlu yönde gelifltirmek içinçal›flmalar›na bafllam›flt›. Bu çabalar bugün özellikleSiemens T›p Çözümleri’nde (MED) fazlas›ylahissediliyor. Örne¤in art›k yeni gelifltirilen bilgisayarl›tomografi sistemlerinde, yüzde 30 daha azenerji tüketmekle kalm›yor, ayn› zamanda hemyüzde 80 daha az kurflun kullan›l›yor hem de yüzde58 daha az radyasyon yay›yor. Yeniden kulla-

n›ma haz›r hale getirilen, geri dönüflümemüsait bu t›bbi sistemler çevrenin korunmas›nasa¤lad›klar› katk› ile “Kan›tlanm›fl Mükemmellik”kalite tescilini de elde etmifltir.T›bbi sistemlerin, üretiminden kullan›m›-na veya geri dönüflüm sürecinden yenidenkullan›m›na kadar geçen tüm süreçlerindeayn› kapsaml› kalite standartlar› uygulan›-yor. Siemens, Avrupa Komisyonu’nun entegreürün politikalar›yla ilgili kapsaml› yaklafl›-m›yla uyumlu çal›flarak, ürünün yaflam döngüsündekitüm aflamalar›nda dikkat edilmesigereken çevreci önlemlere büyük özengösteriyor.Kullan›lm›fl sistemlerin geri dönüflüm süreci,kurumsal felsefesinin kritik bir bilefleniniyani bir ürünün yaflam döngüsünü uzatarakkaynaklar›n tasarruflu bir flekilde kullan›-m›n› oluflturur. Örne¤in, kullan›lm›fl bir bilgisayarl›tomografi cihaz›, bir manyetik rezonanstomografi cihaz›, ultrason, radyasyonterapisi veya bir radyografi sistemi iade edilebilirve ayr› bir grup olan “geri dönüflümlüsistemler” taraf›ndan yenilemesi yap›l›r. Busistemlerin, geri dönüflüm sürecinde, yeni cihazlarauygulanan yüksek standartlar›n ayn›n›nuyguland›¤› 5 adet kapsaml› kalite sürecindengeçirilirler (cihaz›n tasnifi, demontaj›,yenileme süreci, yeniden montaj›, hatalarakarfl› garantisi). Bu sistemler daha sonraüzerlerindeki “Kan›tlanm›fl Mükemmellik”etiketiyle fabrikay› terk eder ve dünyan›ndört bir yan›na sat›lmak üzere gönderilirler.Kullan›c›lar›n›n da ekonomik ve etkinolarak de¤erlendirdikleri bu üst s›n›f geri dönüflümlüsistemler, bugün Siemens T›p Çözümleri’nininovasyoncu ürün portföyününönemli bir k›sm›n› oluflturuyor. Bu nedenleRS, Siemens’in çevreci giriflimlerine oldukçadikkate de¤er katk›larda bulunuyor. Di¤eryandan bu kapsaml› çal›flma sayesinde her y›l10 bin ton CO2’nin atmosfere yay›lmas›n›nda önüne geçilmifl oluyor. Bu katk› da, 3 kiflilik3 bin hanenin her y›l tüketti¤i enerjininatmosfere yayd›¤› sal›ma eflde¤er.Genifl kapsaml› çevre koruma. Yaflamdöngüsü de¤erlendirmeleri t›bbi sistemlerikullan›m aflamas›ndayken çevreye verdi¤i zarar›n,üretim aflamas›nda verdi¤i zararlardankat kat daha fazla oldu¤unu gösteriyor. Örne¤inkullan›mda olan MAGNETOM Avantogibi bir manyetik rezonans sistemi, tüm yaflamdöngüsü süresinde harcamas› gerekenenerjisinin yüzde 88’ini tüketir. Enerjinin geridekalan yüzde 12’si ise üretiminde ve geridönüflüm sürecinde kullan›lmaktad›r. Ayn›durum di¤er uzun ömürlü elektrikli ve elektronikcihazlar için de geçerli. Bu nedenleSiemens, kapsaml› bir çevre koruma politikas›n›nüzerinde hassasiyetle duruyor. Bu politika,üretilen cihazlar›n yaflam döngüleri boyuncaçevreye en az zarar› verecek flekildetasarlan›yor olmalar› anlam›na geliyor. Busüreç, malzeme seçiminden üretime ve kullan›mdangeri dönüflüm sürecine kadar tümaflamalar› kaps›yor.Ödül flampiyonu tomografi sistemi. SomatomDefinition tomografi sistemi, kalp incelemelerinde,hastan›n nabz›na ba¤l› olarakhem yüzde 58 oran›nda daha az radyasyonyayar hem de imaj kalitesini yüksek tutar.Sonuçta hasta, bu incelemeden en az hasar›görerek ç›kar. Bu sistemin radyasyonüretmek için elektrik enerjisine ihtiyac› vard›r.Radyasyonun azalt›lmas› sadece hastan›nsa¤l›¤›n› korumakla kalmaz, ayn› zamandadaha az enerji tüketilmesini sa¤layaca¤› içinçevre korumas›na da katk›da bulunur.Standart bir inceleme süresince, bu BTsistemi, önceki sistemlere oranla yüzde 30daha az elektrik tüketir. Somatom Definitionsisteminin içindeki, bir önceki modelin içerdi¤i110 kilogram kurflun, yüzde 80 oran›ndadüflürülerek sadece 19 kilograma indirgenmifltir.Geriye kalan kurflundan ise radyasyondankorunmak amac›yla faydalan›lmaktad›r.Ürün gelifltiricileri tüm bu ilerlemeler sayesindehem üretim aflamas›nda çevreye verilebilecekzarar› en aza indirgemeyi hem dekullan›m aflamas›nda minimum enerji tüketilmesinisa¤lamay› baflarm›fllar. BT sistemindekiyüksek performansl› X-›fl›n tüpleri, ömrünüdoldurduktan sonra iade edilir. Kalitegarantili karmafl›k süreçlerde elden geçirilerekyenilenir ve yenilenmifl yedek parça ad›alt›nda tekrar kullan›ma sunulur.T›p Çözümleri, 2006 y›l›nda SomatomDefinition sistemi ile çevre korumas›na yapt›¤›katk›lar›ndan dolay› “Siemens ÇevreÖdülü”nü kazanmaya lay›k bulunmufltur.Ürün çevre beyannameleri. Siemens,müflterilerinin üretilen ürünlerin çevresel karakteristiklerihakk›nda bilgi sahibi olmas›için her ürünü bir çevre beyannamesi ile birliktesunmay› planl›yor. Örne¤in gelecektemüflteriler daha ürünü sat›n almadan öncebir Siemens ürününü kullan›rken karfl›laflabileceklerimasraflar› önceden bilecekler. Siemens,bu tarz çevre beyannamelerinin içeri-¤inde ne tür bilgilerin bulunmas› gerekti¤inekarar vermek için hastane temsilcileri veönde gelen medikal teknoloji üreticileriylebirlikte çal›fl›yor. Gelecekte piyasaya ne zamanyeni bir Siemens ürünü sunulsa, hemenyan›nda mutlaka bir ürün çevre beyannameside bulundurulacak. Bu beyannamenin içindeise ürünün içerdi¤i malzemelerden enerjitüketimine, radyasyon yo¤unlu¤una, yedekparça tüketimine ve karar vermek için gereklidi¤er tüm önemli konulara yer verilecek.Söz konusu ürün çevre beyannameleri flu andahem Somatom Definition BT sistemi içinhem de Magnetom Avanto ve Espree MRTsistemleri için ürünle birlikte sunuluyor.AVRUPA B‹RL‹⁄‹ ÇEVRESEL YÖNET‹M S‹STEM‹EMAS olarak adland›r›lan Avrupa Birli¤i Çevresel Yönetim Sistemi (Ekonomik Yönetim veDenetleme fiemas›), dünyada en kat› kurallara sahip sistemlerden biri. Buna ra¤men bu sistem1986 y›l›ndan bu yana Siemens’in Almanya’daki bütün birimlerinde gönüllü olarak uygulan›yor.Her ürün ve her ifl aflamas› periyodik olarak denetleniyor. Üretim tesislerinde çevre korumastandartlar›na uyulup uyulmad›¤› her y›l ulusal planda sertifikaland›r›lm›fl denetçiler taraf›ndankontrol ediliyor. Üstelik bu denetçiler ayr›ca kritik çevre konular›nda ciddi anlamda bir ilerlemesa¤lan›p sa¤lanmad›¤›n› da de¤erlendiriyor.Çevre denetçilerinin bir di¤er ifli de y›ll›k bazda yay›nlanan çevreci vaatlerin mant›kl› olupolmad›klar›n› kontrol etmek. Bu sayede çevre dostu eylemlerin, süreçlerin, enerji ve hammaddetüketimlerinin, tehlikeli sal›n›mlar›n, tedarikçiler üzerindeki olas› çevresel etkilerinin ve çevreyigelifltirmeye yönelik eylemlerin samimiyet derecesi tespit edilmeye çal›fl›l›yor.Siemens T›p Çözümleri, çevreye verebilece¤i zarar› uluslararas› planda da en aza indirmeyiamaçl›yor. Kendi bünyesi içinde çal›flt›rd›¤› EH&S (Çevre, Sa¤l›k ve Güvenlik) politikas› ile EH&Syönetim sistemini dünyan›n her yerindeki yerleflim noktalar›nda ve ürünlerinde de uyguluyor.Gelecek&Trendler29

30GELECEK VE TRENDLERSenaryo 2020May›s 2020.Gelecekteki bir sanalotomobil üretimmerkezinde yap›lan birtur, ola¤anüstü birsimülasyon veoptimizasyon düzeyininyan› s›ra, gizli birkimli¤i a盤a ç›kar›yor.Ben bir otomobil tutkunuyum. Dört tekerleklive motorlu herhangi bir fleygördü¤ümde, bunun Nürburgring’in kuzeypistinde, Indy’nin süper yar›fl pistindeya da Daytona’n›n üçlü oval pistinde, yanisana alemin en zorlu yollar›nda ne kadarh›z yapabilece¤ini hayal etmeye bafllar›m.Kuflkusuz, otomobil yar›fllar›n›n d›fl›ndamalzemelerden parça tasar›mlar›na, motor,lastik ve araç testlerine kadar bunlar›ntümü sanal.Ama d›flar›da hala çok say›da gerçekmüflteri var ve hala gerçek otomobilleregereksinim duyuyorlar.fiuradaki bebe¤e bak›n... Bu, dünyan›nmikro HCCI (Homogenous ChargeCompression Ignition - Homojen Kar›fl›ml›S›k›flt›rmal› Ateflleme) motoruyla donat›lm›flilk hibrid elektrikli çoklu yak›tl› otomobiliolacak. Bu etkileyici motor, s›f›rayak›n emisyonla s›ra d›fl› bir yak›t verimlili-¤ini bir araya getiriyor. Simülasyon ve optimizasyonsayesinde gelifltirme süreci tamamland›¤›ndave montaj aflamas›na geçildi¤inde“Petrol Ça¤›”n› kapatacak.Bu otomobil, ot suyundan Grand Marnierlikörüne her fleyle ve bu arada elbet-

GizlikimlikGelecek&Trendler31

32GELECEK VE TRENDLER Senaryo 2020 AR-GEUlafl›mSistemlerite hidrojenle çal›flabilecek. Dahas›, kendihesaplamalar›ma göre, yak›t verimlili¤i,bugüne kadar test edilmifl içten yanmal›motorlara göre yüzde 27.32 oran›nda dahayüksek olacak.Kusuruma bakmay›n, söz say›lardanaç›ld›¤›nda biraz büyüleniyorum. Ama buifle canl›l›k getiren fley de say›lar. Bu yerebakt›¤›n›zda, say›lardan baflka bir fley göremezsiniz.Her fley, yani motorlar, otomobiller,fabrika, sesler ve etkileflimler simüleedilmifl durumda. Dünya çap›ndaki ar-gefaaliyetlerimizin baflkanl›¤›n› yapan Prof.Bunsen bile bunu e¤lendirici buluyor.Gerçekten de Bunsen, yaln›zca birkaçdakika önce, ifllerin nas›l gitti¤ini görmekiçin buraya gelmiflti. Tüm tesisi gezdik. Birtür sanal uçufl yapt›k. Hareketli üretimhatlar›n›n yüksek gerçek zamanl› h›z›n›düflürerek, tek bir yeni makine parças›ndakide¤iflikli¤in, robotlar›n hareketlerini veeflgüdümünü, yaz›l›m›n performans›n› vehatta ba¤lant›l› destek sistemlerini nas›lde¤ifltirdi¤ine tan›k olduk. Bu, “paralelmühendislik” dedi¤imiz fleyin mükemmelbir örne¤iydi.Arada bir, uzak tesislerdeki bir ya daiki mühendis, sanal bir prototip üzerindebelirli bir yaz›l›m› çal›flt›rmak, bir uzaktanbak›m rutinini simüle etmek ya da sanalbir toplant› gerçeklefltirmek için burayau¤rad›. Bunsen’in bunlar›n hiçbirini farketmemifl görünmesi beni flafl›rtt›. Ama bunusöyledi¤imde, anlaml› bir flekilde banabakarak “Bay Sonn, her fley sizin kafan›zda”dedi. Ne demek istemiflti?Kumanda merkezine giderek bir y›¤›nsanal monitör üzerinde test edilmekteolan mevcut yaz›l›mlar› gördü¤ümüzde,Bunsen etkilenmifl göründü. Ama sonraflunu sordu: “Tesiste bulunmam›za gerçektengerek olacak m›?”“Bafllang›çta evet” dedim. “Ama sistemher geçen gün daha da iyileflecek. Sonunda,uzaktan müdahaleler yeterli olacak.Tesisteki yüz binlerce sensör, yaln›zcayerel süreçlere de¤il, ayn› zamanda di¤ersensörlerin sa¤layaca¤› verilere karfl›l›küretecek.‹lk aflamada, tesisin hangi bölümlerininen yüksek verimlilik düzeyine ulaflabilece¤inigörmek için kendi aralar›nda a¤temelli bir oyun oynayacaklar. Ama sonunda,ö¤renen bir sistem oluflturduklar›ndan,optimize edilmifl bir denge noktas›naulaflacaklar. Hatalar›n saptanmas› durumundabunlar an›nda düzeltilecek ve eldeedilen bilgi, süreçleri gelifltirmek içinkullan›lacak. Evet, bunlar›n sonucundaçok yüksek kalite düzeylerine ulaflaca¤›m›-z› düflünüyorum. Müflterilerimiz bundankesinlikle hofllanacak!”Yola devam ettik ve Bunsen bir süresonra yeni HCCI otomobillerinden birininönünde durdu. Kire ve çizilmelere dayan›kl›kaplamas›, batmakta olan güneflinçöldeki görüntüsü gibi parlayarak, gelecektekigörüntüsünün mükemmel bir benzerinisunuyordu. Dar gözlük çerçevelerininüzerinden bana yine gülümseyerekbakan Bunsen, “Bu da dünyay› de¤ifltirecekolan otomobil” dedi. Ne kastetti¤indenemin de¤ildim. Gururlu bir flekilde,“Motorla tan›flmak ister misiniz?” diyesordum.Son sözcükler a¤z›mdan ç›karken motorkapa¤› saydamlaflt›, motorun kesitinigörebilir hale geldik ve okflanan bir kedininm›r›ldanmas›na benzer sesi duyduk.Sesli bir komutla simülasyonu yavafllataraktek tek silindirlerin mükemmel flekildedüzenlenmifl ritmik hareketlerini, yak›-t›n zorlukla görülen bu¤usunu, uç noktayayaklaflan pistonlar›n tam zaman›nda veen do¤ru s›cakl›k da¤›l›m›yla sa¤lad›¤›atefllemeyi izlememizi sa¤lad›m.Görüntüyü büyüterek, otomobilin h›-z›ndaki, yüksekli¤indeki ve yükündeki de-¤iflikliklere ba¤l› olarak ne tür de¤iflimlerinyafland›¤›n› inceleme olana¤›m›z dabulunuyordu.Simülasyona müdahale ederek motorunbelirli k›s›mlar›n› ay›rarak büyütebiliyorve algoritmalar farkl› renklerle kodlanm›flparametreleri optimize ederkenak›fl dinami¤i ve akustik etkileflimlerinigösterebiliyordum.Gösterimlerin afl›r› gerçekçili¤i yüzündensolu¤u kesilen Bunsen sonunda geriyeçekilerek “Heyecan verici” dedi. Sonra yüzifadesi birdenbire de¤iflti ve bana flunusordu: “Sanal olmak neye benziyor?”“Anlam›yorum. Ne demek istiyorsunuz?”dedim. Bana flöyle devam etti: “BaySonn, bilmiyor musunuz? Kimse size söylemedimi? Ad›n›z... Self-Optimizing NeuralNetwork (Kendi Kendini Optimize Eden SinirselA¤) anlam›na geliyor.”Bugünün demiryolu tafl›tlar›nda kullan›lanmotorlar yüksek devirli h›zlarda çal›flt›¤›ndan,gücü daha düflük h›zl› dönen tekerleklereaktarmak için bir flanz›mana gereksinimduyuluyor. Meydana gelen sürtünme kay›plar›da, enerji tüketimini ve y›pranma h›z›n› art›r›yor.Günümüzde en yayg›n olarak kullan›-lan aç›k devre hava so¤utmal› asenkron motorlar,düzenli olarak bak›m gerektiren çoksay›da rulmana ve kauçuk parçaya sahip.Siemens Ulafl›m Sistemleri (TS) taraf›ndangelifltirilmifl olan ve mevcit Münih metrosundatest edilen Syntegra ise, dünyadabenzeri görülmemifl ölçüde entegre bir demiryolugüç aktar›m sistemi. Uzmanlar, Münihmetro tren vagonlar›n›n alt tak›mlar›nayelefltirilen dingil tak›m› ile fren sistemininyan› s›ra flanz›mans›z bir do¤rudan sürüfl sisteminieklemifl durumda. Senkron olarak tekerlektak›m›n›n yatakl›¤›n› yapan iki rulmand›fl›nda motorun y›pranan herhangi bir parças›n›nbulunmamas› maliyetleri düflürürkenhizmet süresini uzat›yor. Cer motoru vantilatörügibi parçalara gereksinim duymad›¤›ndanbu parçalar›n yerini dolduracak bir muhafazaile motorun iç k›s›mlar›n›n kir venemden korunmas› sa¤lanmaktad›r. Yüksek

Verimlive sessiztrenlerSiemens, güç aktar›m sistemi, dingiltak›m› ve fren teknolojilerini birlefltirençok özel bir konsept gelifltirdi. Bu yenikonsept sayesinde demiryoluyolculuklar› art›k daha sessiz ve dahaçevre dostu olacak.performansl› sabit m›knat›slara dayanan motorteknolojisi ar›za emniyeti avantaj›na sahipve motor güvenlik fren sistemi olarakkullan›labiliyor.Bunlara ek olarak, hacmi öncekilerdenyüzde 15 küçük olan Syntegra’n›n a¤›rl›¤› dayüzde 30 oran›nda daha az. Bu da enerji verimlili¤ininyüzde 20’ye varan oranlarda art›-r›labilmesi anlam›na geliyor. Dört vagonlu venormal flartlarda çal›flan tipik bir metro trenindekullan›ld›¤›nda, y›ll›k 340 bin kilovatsaatliktasarruf sa¤layabiliyor. Bu da yaklafl›k100 hane taraf›ndan bir y›lda tüketilen enerjiyeeflit.Koflun tak›m›, daha seri üretim aflamas›-na geçilmeden etkileyici bir performans düzeyinesahip oldu¤unu gösterdi: TS uzmanlar›,Haziran ay›nda, tam ölçeklenebilirli¤e sahipsistemleri nedeniyle Nürnberg’deki Centerfor Transportation & Logistics Neuer Adlertaraf›ndan, “Tafl›mac›l›k ve Lojistik Zekas›‹novasyon Ödülü”ne lay›k görüldü.Gelecek&Trendler33

34AR-GEOtomasyon ve KontrolKent içindeki hibrid otobüslerMAN taraf›ndan gelifltirilen dizel-elektrik tahrikli hibrid otobüs sayesinde Nürnberg’in toplutafl›ma sistemi art›k daha yüksek bir “elektrifikasyon” düzeyine sahip. Siemens’in motor ve h›zkontrol sistemleri teknolojisiyle donat›lm›fl ve özel bir frenleme gücünün geri kazan›m sisteminesahip olan prototip, geleneksel otobüslere oranla yüzde 25 daha az yak›t tüketimi sa¤lan›yor.Hibrid araçlarda içten yanmal› motora ekolarak, arac›n ilk hareketini sa¤layan birelektrik motoru bulunuyor. Bu sistem özellikleflehir içi ulafl›mda ve trafi¤in yo¤un oldu¤usaatlerde yak›t tasarrufu sa¤l›yor. Elektrikmotoru ayn› zamanda bir alternatör olarakçal›fl›yor. Araç fren yapt›¤›nda, kinetikenerji elektrik enerjisine dönüfltürülerek depolan›yor.Bu enerji daha sonra arac› hareketettirmek için kullan›l›yor. Hibrid sürüfl sistemleri,çok s›k fren yap›p h›zlanan flehir içiotobüsleri için ideal.Siemens Otomasyon ve Kontrol Sistemleri(A&D), MAN uzmanlar›yla birlikte çal›flarakdizel motorunu alternatör, AC motor h›zkontrol üniteleri, elektrik motorlar› ve aktarmaorganlar›ndan oluflan bir elektrik tahrikünitesine ba¤lad›. Bu sistem flu anda Nürnberg’deçal›flmakta olan Lion’s City Hybridprototip otobüsünde test ediliyor.Makina devrine ba¤l› olarak, Siemens’eait enerji yönetim yaz›l›m› elektrik motorununya da dizel motorunun çal›flmas›n› sa¤l›yorve flanz›man arac›l›¤›yla otobüsün aks›nagüç aktar›yor. Özel yüksek performansl›kondoansatörler, enerji depolayarakaraca ilk hareketi için gereken enerjiyisa¤l›yor.Prototipi baflar›l› bir flekilde çal›flan buhibrid otobüsün Avrupa’daki seri üretimineen geç 2010 y›l›nda bafllanacak.Bu arada, Siemens ile MAN’›n üçüncühibrid test otobüsü de Nürnberg yollar›naç›kt›. Ancak, Siemens teknolojisi yaln›zcaNürnberg’deki otobüslerde kullan›lm›yor.fiu anda, yaklafl›k 30 farkl› proje kapsam›ndatest edilmekte olan ve Siemens sistemlerinesahip bin hibrid otobüs denemeseferleri yap›yor.

http://www.siemens.com.tr/GelecekveTrendler/