Akademik Bilişim '10 10 - 12 Şubat 2010 Muğla

Mobi̇ l Peer-To-Pee (P2P) Ağlarda Servi̇ s Tabanlı Yazılım Geli̇ şti̇ rmeOğuz Dönmez, Ata Önal, Levent Toker1. GirişDağıtık sistemler için yazılım geliştirmede servistabanlı yazılım mimarilerinin(Service OrientedArchitecture-SOA) rolü daha fazla popülerolmaya başladı. Mobil dağıtık uygulamalarinşa etmede engellerden biri bütün dağıtıksistemin verimliliğini maksimumlaştırmadır.Kullanıcının cihazlarıyla etkileşimde bulunmagerekliliğinin yanında, cihazlar da birbirleriarasında işbirliği yapmak zorundadır. Dağıtıksistemlere yazılım geliştirmede makine-makinearayüzlerinin çokluğu engeliyle başa çıkabilmekiçin, SOA umut verici bir teknolojidir [1].Ad hoc sistemler, özellikle mobil ad hoc ağlar,sabit bir altyapı sağlamazlar. MANET’ler, devamlıolarak ortama giren ve çıkan düğümlerlekarakterize edilirler. Bu yüzden, servisler güvenilirdeğildir. Eğer SOA’nın temel bir servisi,broker gibi, erişilemezse bütün ortam bozulur.Bu yüzden, geleneksel sunucu-merkezi hesaplamaad hoc ağlarda uygulanabilir değildir [1].Aksine, eş düğümlere sahip bir P2P sistemsabit bir altyapı içermez. Bir P2P sistemi bazıavantajlara sahiptir. Her donanım hesaplamave haberleşme yeteneklerine sahiptir ve ortamakendi özel servislerini sunarlar. Bu cihazlar etkinbir biçimde çalışabilmek için diğer cihazlarınservislerini kullanmak isterler [1].Son kullanıcılar sadece terminallerinden ya dainternetten bilgi almazlar, ortamlarından ve şuanki bilgi alanına yakın donanımdan da bilgialabilirler. Bu bilgi alanında; cihazlar, bilgi değişmekve ihtiyacı olan servisleri alabilmek içindiğer cihazlar ve sunucularla haberleşebilir [2].2. Peer-To-Peer Hesaplama124Peer-to-peer hesaplama, hesaplamanın merkezileştirilmişmodellerine bir alternatif mimaridir[3]. Bilgisayar sistemleri, merkezileştirilmişve dağıtık olarak sınıflandırılabilir (Şekil 1).Dağıtık sistemler, istemci-sunucu(client/server)modeli ve P2P modeli olarak sınıflandırılır.İstemci-sunucu modelinde, sunucu mekezivarlıktır ve servis ve içeriğin tek tedarik edicisidir.P2P hesaplamada; kaynaklar, sunucu veistemci gibi davranan peer’ler arasında paylaşılır.P2P modeli pür(pure) ya da melez(hybrid)olabilir [4].Şekil 1. Bilgisayar sistemlerinin sınıflandırılmasıPeer, P2P ağındaki bir düğümdür. HerhangiP2P çözümünde temel işleme birimidir [3]. P2Pağındaki peer’ler arasındaki etkileşim merkezivarlıklardan bağımsızdır [5]. Kullanıcılarınherhangi bir altyapının üzerine mantıksal ağlaroluşturmasına ve dijital içeriği paylaşıp değişmesineimkan veren uygulamalar sınıfına peerto-peerhesaplama denir [6].2. 1. Mobil P2PFiziksel konumunu sürekli olarak değiştirenve yakınlığa dayalı olarak birbirleriyle eşleşmeilişkileri kuran mobil hostlardan oluşandağıtık mobil sisteme mobil P2P sistem denir[7]. Bir mobil P2P sistem iki farklı şekildegerçekleştirilebilir [5]:• Altyapısız: Bluetooth yada kızılötesi gibimobil ad hoc kablosuz ağ kullanarak• Altyapılı: GSM ya da UMTS gibi kablosuzhücresel ağ aracılığıyla internetikullanarak3. Mobi̇ l Ad Hoc AğlaMANET’ler, sabit altyapının bulunmadığıkendiliğinden olan, kendini konfigüre edebilenkablosuz ağlardır. Ad hoc ağı destekleyen cihazlaretrafta dolaştıkça, belirli bir yakınlıktaki cihazlarıbulup onlara bağlanabilirler. Cihazlar birbirineerişemediği zaman, bağlantılar kopar [5].Mobil ad hoc ağların faydaları aşağıdabelirtilmiştir [8]:• Kolay kurulum ve yükseltme• Düşük maliyet ve bakım• Esneklik• Varolan altyapı için ılımlı gereksinimlerMANET’ler Şekil 2’deki gibi sınıflandırılabilir.Kapsama alanına bağlı olarak, ad hoc ağlardört ana sınıfa bölünür. Kapsama alanı arttıkçagüç tüketimi de artar. Bu da daha güçlü cihazlaraihtiyaç duyulmasına neden olur. Bir vücutalan ağı(Body Area Network-BAN), insan vücudunadağılmış bileşenlerin ağıdır. BAN’lerinmenzili insan vücudu menzili olan yaklaşık 1-2metredir. Bir kişisel alan ağı(Personal AreaNetwork-PAN), kullanıcılar tarafından taşınanmobil cihazları diğer mobil ve sabit cihazlarabağlar. PAN’lerin menzili 10 metre olabilir.Kablosuz yerel alan ağlarının(Wireless LocalArea Network-WLAN) menzili bir bina ya dabinanın bir bölümü olan yaklaşık 100-500 metredir.Bir geniş alan ağı(Wide Area Network-WAN) diğerlerinden daha geniş bir alanı kapsar.Bir WAN, kampüs ya da şehrin bir bölümünükapsayabilir [3].Şekil 2. Ad hoc ağların sınıflandırılması4. Web ServisleriAkademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri10 - 12 Şubat 2010 Muğla Üniversitesi125Standart protokoller kullanılarak fonksiyonlarıgerçekleştirme ya da iş süreçlerini çalıştırmaiçin internet üzerinde birleştirilebilen yazılımnesneleri web servisleri olarak tanımlanabilir.Web servisleri için anahtar, gevşek bağlı yenidenkullanılabilir yazılım bileşenleri kullanılarakyazılımın anında yaratılmasıdır. Webservisleri sayesinde internet, organizasyonlarınve bireylerin çeşitli ticari aktiviteleri yerinegetirmesini ve katma değerli servisler sağlamasınısağlayan global genel platform halinegelecektir [9].5. Servi̇ s Tabanli Mi̇ maNesneye dayalı yazılım mimarisi, karmaşık veyeniden kullanılabilir yazılım inşa etmek içinhiyerarşik olarak yapılandırılmıştır. En düşükseviyede, fonksiyonellik nesnelerde saklanır.Etkileşimde bulunan yazılım nesneleri kümesibileşenleri oluşturur. SOA, servisleri, bileşenlerkolleksiyonu olarak tanımlar [1]. Servisleraşağıdaki karakteristiklere sahiptir [10]:• Servisler kendine yeter ve modülerdir.• Servisler keşfedilebilir ve dinamik olarakbağlanabilirdir.• Servisler birlikte çalışabilirliği vurgular.• Servisler gevşek bağlıdır. Bu, yapay bağlantılarıminimuma indirir.• Servisler, ağda adreslenebilir arayüzesahiptir.• Yazılım bileşenleri ve nesnelerin incetaneliarayüzleriyle karşılaştırıldığında,servisler iri-taneli arayüzlere sahiptir.• Servisler birleştirilebilirdir.SOA, üç rol tanımlar; servis istemcisi(R), servissağlayıcısı(P), ve servis broker(B). Diğeryazılım etmenleriyle etkileşimde bulunan biryazılım etmeni, bir ya da daha fazla role sahipolabilir. Bu üç rol, şekil 3’de gösterildiği gibihaberleşirler [1].Sağlayıcılar, servislerini servis kayıtçısına (servisbroker) yayımlarlar. Ortamda birden fazlaservis broker olduğu zaman, servis kayıtlarıkopyalanmalıdır(çizgili ok). İstemciler broker’ı,servisleri arama ve servis tanımlamasına erişerekonlarla bütünleşme için kullanırlar(çizgilinoktalı ok). Bu tanımlama, servise erişmek içingerekli bütün bilgiyi içerir [1].