Akademik Bilişim '10 10 - 12 Şubat 2010 Muğla

Nüfus Tahmin Metotlarının ve Gelecekteki Su İhtiyacı Hesaplarının Java ile Programlanması: Bir UygulamaŞafak Bilgiç, Hasan Barış Barut, Arzu Er, Gürkan Yücetürk1. GirişGünümüzde bütün tasarımlar ve projelendirmegelecekteki nüfus, istihdam ve talebe karşılıkverecek kapasitede projelendirilmekte ve boyutlandırılmaktadır.Sürekli artan nüfus beraberindegünlük tüketimlerinde artmasına sebepolmaktadır. Yapılan çalışmalar gelecekteki gereksinimleritahmin etmede bazen yetersiz kalmaktadır.Özellikle tasarımında kullanılan Kapasiteve boyutlandırma gibi hesaplamalardabu detaylar çok fazla dikkate alınmamaktadır.Bu bazen hesaplama ve denemelerin uzun sürmesinden,bazen de zaman kısıtlı olmasındankaynaklanmaktadır.Günümüzde her yapılan tasarım, ihtiyaçlardoğrultusunda ortaya çıkmaktadır. Gelecektekiteknik tasarımlar da, kapasite ve maliyettatminlerinin yapılması ve incelenmesi hesaplamasürecini uzatan etkenlerdir. Bu aşamada,bu süreci hızlandıracak ve kısa sürede hızlı denemeve yanılmalar yaparak farklı hesaplamalarıgöz önüne sunacak bir araç gerekmektedir.Bu ara hesaplamalarda kullanılmak üzere hemsüreci hızlandırmak ve hem de gerçeğe en yakınsonuçları bulmak açısından bir programaihtiyaç olduğu düşüncesi ile bu programlamabaşlatılmıştır. Bu amaçlar doğ rultusunda kullanılanbir yöntem ve programlama geliştirilerekdaha kapsamlı bir tasarım yapılacaktır.Bu program rekabet ve ticari bir amaç için değildir.Tamamen eğitim, araştırma, incelemeamacıyla hazırlanmıştır. Araştırmalarda dahahızlı, doğru ve alternatifli hesap açısından yapılanbu programlamaya ihtiyaç duyulmuştur.Bu programlama tasarımında var olan bir hesapuygu lanarak detaylandırılmıştır. Hesaplamalardailler bankası yönetmelikleri, uygulamaları,formül ve yöntemleri kullanılmıştır.Programın doğru olarak çalışması ise dahaönce elle yapılmış bir hesap uygulaması bazalınarak doğruluğu kontrol edilmiştir. Ayrıcabu uygulama dışında birçok örnek hesap vedeneme çalışmaları yapılmıştır. Bu programın672amaçlarından bir tanesi de tahmin edilen hesabıngerçeğe uygunluğunun kontrol edilmesidir.Bu amaçla program içerisinde birkaç farklıyöntem kullanılmış ve sonuçlarını karşılaştırmaimkanı sunulmuştur.Bugüne kadar yapılan çalışmalarda; birçok verininhesaba dâhil edilmesi, farklı yöntemlerlehesaplamaların karşılaştırılması yapılmamıştır.Yapılan çalışma ile hesaba ve sonuçlara hızlıerişim imkânı doğmuştur. Böylece teknik bilgive gereksinim lerin uygulamalarda etkin bir şekildekullanılması sağlanmıştır.2. Nüfus Tahmin Metotları2.1 Aritmetik Artış MetoduBu metotta toplum nüfusunun birim zamandakiartışının zamanla sabit kaldığı kabul edilmiştir.Buna göre birim zamandaki nüfus artışıK a=Q N/Q tşeklinde ifade edilebilir. Bu denklemde N nüfus, t zaman, K aaritmetik nüfus artışıhızını göstermektedir. Bu denklem bilinen ikinüfus sayımı için entegre edilirse, [4](1)• N –N =Ka (t –t ) eşitliği elde edilir.2 1 2 1• Burada t ve t nüfus sayısının yapıldığı1 2yılları,• N ve N ise bu yıllardaki nüfusu gösterir.1 2Nüfus artış hızı K a=(N 2–N 1)/(t 2–t 1) şeklinde hesaplanır.Toplumun geçmiş yıllardaki nüfus sayımlarıikiden fazla ise birden fazla artış hızı hesaplanarakortalama bir nüfus artış hızı bulunabilir.Aritmetik artış metodunda nüfusun zamanladeğişimi Şekil 1‘deki gibi bir doğru gösterir.Şekil 1. Aritmetik Artış Grafiği2.2 Geometrik Artış MetoduBu metotta, nüfusun birim zamandaki artışınıntoplumu nüfusu ile orantılı olduğu kabul edilmiştir.Buna göre nüfusun birim zamandakideğişimi; Q N/Q t=K g, şeklinde yazılabilir. K ggeometrik hız sabitidir. Bu denklem bilinen ikinüfus sayımı için entegre edilirse;N2QN∫= KNN1K gg2t2∫t1Q1tN2 l n = K g ( t2− t1)Nl Nn2 − l N1n= (2)t − tBilinen iki nüfus sayımı yardımıyla geometrikhız sabiti Kg yukarıdaki denklemle hesaplandıktansonra, yerleşim merkezinin gelecektekibir t gyılı için nüfus miktarı N g; lnN g=lnN 1+K g(t g-t 1) denklemi ile hesap edilebilir. Geometrikmetotta yerleşim merkezi nüfusunun zamanladeğişimi Şekildeki gibi bir eğri gösterir.Herhangi bir yerleşim merkezinin gelecektekinüfusunu hesaplamak için, aritmetik veya geometrikmetotlardan birini seçmeden önce, sözkonusu yerleşim merkezinin geçmişteki nüfusdeğerlerini zamana göre grafiği çizilir. Grafikyaklaşık bir doğru gösteriyorsa aritmetik metot,konkav bir eğri gösteriyorsa geometrik metotseçilebilir. [4]2.3 İller Bankası MetoduYürürlükte olan iller bankası içme suyu talimatnamesinegöre yerleşim merkezlerininiçme suyu ve kanalizasyon projelerinin hazırlanmasındaesas olan gelecekteki nüfusları şuşekilde hesap edilir:N e: 1945 yılı sayımı neticesi,N y: son nüfus sayımı neticesi,a: bu iki nüfus sayımı arasındaki yıl farkı,Ç: Çoğalma katsayısı.Bu verilere göre çoğalma katsayısı aşağıdakiformül ile hesap edilir.1Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri10 - 12 Şubat 2010 Muğla Üniversitesi673⎛Ç = ⎜⎜⎝aNNye⎞−1⎟*100⎟⎠(3)1