Akademik Bilişim '10 10 - 12 Şubat 2010 Muğla

Sosyal Ağlar ve Profil Yönetimine EtkileriOkan Bursa, Murat Osman Ünalırkullanılabilmektedir. Örnek olarak Friend-ofa-Friend4 projesi kapsamında gerçekleştirilenFOAF ontolojileri sayesinde kişisel verilersaklanabilmekte ve sosyal ağ yapısı tanımlanabilmektedir.Sosyal ağların önceki gösterimleri düşünüldüğündeFOAF ontolojileri işlenebilirlik olarakzordur. Anlamsallık olarak sosyal ağı tam tanımlayanFOAF ontolojileri, kümeleme (clustering)ve ölçeklenebilirlik açısından çokmasraflıdır [11].MrOkanBursaOky20f7e83a8c4460b84b0678fd7ac6f08ec47af17dHocamMurat OsmanÜnalırŞekil 3. FOAF Örneği4 http://www.foaf-project.org/5542. Profil YönetimiBüyük verilerle çalışmanın zorluklarından birisiistenilen verinin ya da en uygun verininbelirlenmesinin zorluğudur. Ancak bu işlemistenen veriyle ilgili ya da ilgisiz diğer verilerinyarattığı gürültüden dolayı zorlaşmaktadır.Bu soruna çözüm olarak profil yönetimi, büyükveriler içerisinde önemli ve doğru bilginin eldeedilmesi için oluşturulmaktadır. Doğru bilgiyeulaşmak amacıyla profiller hedefe yönelik servislersunabilmekte [1], belirli bir örüntü içermesinedeniyle sahtekârlık işlerinin belirlenmesinde[2], sosyal olarak bireyleri sınıflandırmaktave sıralamakta [3] kullanılabilmektedir.Bu farklı alanların ortak özellikleri kişisel verilerinolduğu gibi saklanıp kullanılması değil, bubilgilerden daha farklı bilgiler elde edilmesiniamaçlayan teknikler gerektirmeleridir.Profil yönetimi, bu amaçla oluşturulan profillerinyaratılması ve uygulamamasını kapsar.Temel bir kullanıcı profili, içerisinde kişi ileilgili temel bilgiler, diğer kişilerle sosyal ilişkileri,kullandığı cihazlarda kullanılmak üzerearayüzler ve günlük planı, toplantıları ve butoplantılarda sahip olduğu rolleri ve tercihlerisaklayabilir [1]. Profiller büyük verilerin kabataslakolarak incelenmesi, verilerin hazırlanmasıve veri madenciliği teknikleri ile yorumlanmasısonucunda oluşturulur.Oluşturuldukları yönteme bağlı olarak profiller,denetlenmiş ve denetlenmemiş öğrenme içerenprofiller olarak sınıflandırılırlar. Denetlenmişöğrenmede, tümdengelim içeren bir yöntemkullanılarak veritabanlarındaki benzerlikler,ilişkiler gibi belirli bir örüntülerin bulunmasısonucunda profiller oluşturmaktadır. Denetlenmemişöğrenmede ise önceden kabul edilen birhipoteze bağlı olmadan, eldeki verileri çıkarsayarakelde edilen profiller oluşturmaktadır.Bu süreçler sonucunda oluşan profiller, hedefkullanıcının sayısına bağlı olarak bireysel yada grup profilleri olabilmektedir. Bireysel profillerkişiler için özel olarak oluşturulan profillerdirve her bireyin kişisel verilerinin diğerkişisel verilerden farklı olduğu kabulüne dayanır.Bireysel profillere örnek olarak FOAFontolojileri verilebilir.Profiller birer fonksiyon olarak düşünüldüğünde,tüm küme elemanlarının eldeki profil modelineuygunluğu(fonksiyona girdi olarak verilebilmesi),profilin tüm kümeye dağıtık olupolmadığını belirler.Profil modeline uygunluk, profil kümesininpotansiyel veri kümesi içerisindeki tüm elemanlarıkapsaması sonucunda oluşur. Başkabir değişle eldeki profili tanımlayan cümle,tüm evren içerisindeki her eleman için anlamlıdır.Bu şekilde oluşturulmuş profiller dağıtıkprofiller olarak isimlendirilir. Bazı durumlardapotansiyel veri kümesindeki her eleman profilkümesinde de bulunmaz. Bu tür profiller dağıtıkolmayan profillerdir.3. Sosyal ProfillerBahsedilen profil yönetimi içerisinde profillerinbirbirinden bağımsız olduğu kabul edilmektedir.Ancak günümüzdeki profil yaklaşımlarınınbahsedilen kısıtlamalar nedeniyleele almadıkları profiller arası ilişkilerin saklanmasıgerekliliği, FOAF ontolojileri içerisindegerçeklenmektedir. Profiller böyle bir gösterimiçerisinde sosyalleşebilir, kişisel veriler kendiaralarında bağlar kurabilirler. Profillerin sosyalleşmesisonucunda daha önceden gerçekleştirilemeyenfarklı uygulamalar da gerçekleştirilebilirolacaktır [13].Profiller artık sosyal olarak kendi aralarındabilgi alışverişi yapabilecek, ortak olarak çalışabilecekve daha da önemlisi gruplandırılabileceklerdir.Bu anlayışla FOAF ontolojileriningenişletilmesi sonucunda grup profilleri tanımlanır.Bu tip profiller kişisel verileri ele alarakortak özellikleri bulunan kişileri gruplama ihtiyacısonucunda oluşur. Sorgulama, gezintive arama gibi sosyal web sitelerinde bulunanözellikleri etkileyecektir.Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri10 - 12 Şubat 2010 Muğla Üniversitesi5554. Sonuç ve ÖnerilerBu makale içerisinde, sosyal ağlar, profiller veprofil yönetimi ve kişisel verilerin saklanmasıyanı sıra sosyal olarak davranabildiğini gördük.Öncelikle sosyal ağların uygulanabilirlikaçısından ne tür yaklaşımlarla saklanabildiğinive bu yaklaşımların farklarından bahsettik. Ardındansosyal ağların yönetimi için gerekli yapıtaşlarına uygun olarak ontolojilerin neden kullanılmasıgerektiğini ve ontolojilerin sosyal ağyapısı içerisinde kullanılması sonucunda profilyönetimini nasıl etkileyeceğinden bahsettik.İleri ki çalışmalarda sosyal profillerin büyükFOAF verileri üzerinde ne tür etkileri olduğunu,ölçeklenebilirlik açısından grup profillerininetkin olup olmadıklarını inceleceğiz.5. Kaynaklar[1] Elmer, G., “Profiling Machines. Mappingthe Personal Information Economy”, MITPress, (2004).[2] Geradts, Z., Sommer, P., “D6.7c: ForensicProfiling”, FIDIS Deliverables 6 (7c),(2008).[3] Hildebrandt, M., Gutwirth, S., “Profiling theEuropean Citizen. Cross Disciplinary Perspectives”,Springer, Dordrecht. doi:10.1007/978-1-4020-6914-7. ISBN 978-1-4020-6913-0(2008).[4] Diestel, R., “Graph Theory”, GraduateTexts in Mathematics, Springer-Verlag, HeidelbergVol 127 3. Basım (2005).[5] Vossen, G., Hagemann, S., “Unleashingweb 2.0: From concepts to creativity”, Ubiquity,no. Aralık, sf. 1 (2007).[6] Milgram, S., “The Small World Problem”,Psychology Today, Vol. 2, 60-67 (1967).